enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge
enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge
enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
evropuli instrumenti demokratiisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebis<br />
uflebebisaTvis (EIDHR): qveynis farglebSi<br />
gaTvaliswinebuli mxar<strong>da</strong>Weris sqema saqarTvelosTvis<br />
maia inasariZe<br />
nino SaraSeniZe<br />
giorgi gaxelaZe<br />
1<br />
E<br />
<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> <strong>sagnis</strong> <strong>integrirebuli</strong> <strong>swavleba</strong><br />
<strong>da</strong>wyebiT skolaSi<br />
proeqti “bilingvuri ganaTlebis gziT eTnikuri<br />
umciresobebis saganmanaTleblo uflebebis <strong>da</strong>cva”<br />
<strong>da</strong>finansebulia evrokavSiris mier<br />
The Project “Ethnic Minority Educational Rights Protection<br />
Through Bilingual Education” is funded by European Union<br />
Tbilisi<br />
2010 weli<br />
European Instrument for Democracy<br />
and Human Rights (EIDHR) Countrybased<br />
support scheme in GEORGIA<br />
proeqti xorcieldeba samoqalaqo<br />
integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTaSorisi<br />
urTierTobebis<br />
centris mier<br />
The project is implemented by the<br />
Centre for Civil Integration and Inter-<br />
Ethnic Relations (CCIIR)
wigni gamocemulia evrokavSiris finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT. saxelmZRvaneloSi<br />
wamod<strong>ge</strong>nili mosazrebebi ekuTvnis samoqalaqo integraciisa<br />
<strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis centrs <strong>da</strong> SesaZloa<br />
ar emTxveodes evrokavSiris Tvalsazriss.<br />
This publication has been produced with the assistance of the European Union.<br />
The contents of this publication are the sole responsibility of Center for Civil Integration<br />
and inter-Ethnic Relations (CCIIR) and can in no way be taken to reflect<br />
the views of the European Union.<br />
re<strong>da</strong>qtorebi:<br />
Salva tabataZe<br />
kaxa gabunia<br />
2
Sinaarsi<br />
winasityvaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />
Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />
Tavi 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />
1. axali midgomebi <strong>swavleba</strong>Si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />
2. swavlebis meTodebi <strong>da</strong>wyebiT safexurze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14<br />
3. motivacia <strong>da</strong> motivaciis xelSemwyobi faqtorebi . . . . . . . . . . . . 15<br />
4. teqstebze muSaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />
5. TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba bilingvuri<br />
ganaTlebis procesSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
6. grafikuli organizatorebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
7. Sefaseba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />
8. bilingvuri swavlebis procesis Sefaseba . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />
Tavi 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />
1. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, I-II klasebi . . . . . . . . 59<br />
2. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, III-IV klasebi . . . . . . 93<br />
3. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, V-VI klasebi . . . . . . 109<br />
Tavi 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />
1. rekomen<strong>da</strong>ciebi bilingvuri gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
2. gakveTilebis scenarebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 140<br />
a. buneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />
b. maTematika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />
g. xelovneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />
d. istoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />
<strong>da</strong>narTi (rekomendebuli funqciuri frazebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
<strong>sagnis</strong> maswavleblebisTvis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3<br />
27<br />
136<br />
182
winasityvaoba<br />
winamdebare saxelmZRvanelo (meTodikuri gzamkvlevi) <strong>da</strong>muSav<strong>da</strong><br />
samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis cen-<br />
tris proeqtis `bilingvuri ganaTlebis gziT eTnikuri umciresobe-<br />
bis saganmanaTleblo uflebebis <strong>da</strong>cva~ (<strong>da</strong>finansebulia evrokavSi-<br />
ris mier).<br />
saxelmZRvaneloSi ganxilulia bilingvuri swavlebis ZiriTadi<br />
principebi zogadsaganmanaTleblo skolebis <strong>da</strong>wyebiT safexurze,<br />
meTodologiuri miTiTebebi <strong>da</strong> rogorc saganTaSorisi Tematuri<br />
<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis (<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>),<br />
ise konkretuli gakveTilebis uaRresad praqtikuli sanimuSo maga-<br />
liTebi sxva<strong>da</strong>sxva sagnobrivi mimarTulebi<strong>da</strong>n. sagakveTilo scena-<br />
rebisa <strong>da</strong> Tematur <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi, saxelmZRvanelos avtorTa gar<strong>da</strong>, aq-<br />
tiurad iyvnen CarTulebi is pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bi, romlebic aRniSnuli<br />
proeqtis farglebSi gadian trenin<strong>ge</strong>bs (mzevinar mJavanaZe, naTela<br />
meliqiZe, Sorena TeTvaZe, maka kaWkaWiSvili, elizaveta fi<strong>da</strong>-<br />
niani, marina zalaliani, elene <strong>da</strong>TunaSvili, giorgi WauWiZe,<br />
marina simoniSvili, lali <strong>da</strong>laqiSvili, madona yaflaniSvili,<br />
eka orujeva, lia TuSuri, <strong>da</strong>viT CoCiSvili, nona arevaZe, nino<br />
wiklauri, leila mustafaeva). saxelmZRvanelos struqturis<br />
SemuSavebasa <strong>da</strong> principebis gansazRvraSi <strong>da</strong>xmareba gagviwies<br />
saerTaSoriso konsultantebma: <strong>da</strong>ce <strong>da</strong>lbinam <strong>da</strong> vineta vai-<br />
vadem (LVAVA, latvia).<br />
4
Sesavali<br />
saqarTvelos ganaTlebis sistemaSi mimdinare reformis far-<br />
glebSi Seiqmna axali erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gma <strong>da</strong> programebi yve-<br />
la saganSi, romlebic saskolo ganaTlebis umTavresi saxelmwifo<br />
miznis ganxorcielebas emsaxureba _ erovnul <strong>da</strong> sakacobrio Rire-<br />
bulebebTan naziarebi, iseTi Tavisufali pirovnebis aRzr<strong>da</strong>s, ro-<br />
melic SeZlebs Tavisi wvlilis Setanas samoalaqo sazogadoebis<br />
Camoyalibebasa <strong>da</strong> ganviTarebaSi (zogadi ganaTlebis erovnuli miz-<br />
nebi, 2004).G<br />
globalizaciis pirobebSi skolis umTavresi <strong>da</strong>niSnulebaa, as-<br />
wavlos mozards, rogor SeinarCunos erovnuli TviTmyofadoba <strong>da</strong>,<br />
amasTan, rogor SeZlos Tanaarseboba gansxvavebuli religiis, kul-<br />
turis a<strong>da</strong>mianebTan. amis saWiroebas Tavad moswavleebi grZnoben.<br />
meaTe klaselebis mier Seqmnil zogadi ganaTlebis miznebis maTeul<br />
variantSi vkiTxulobT:<br />
Zlos:<br />
`saqarTveloSi skolis <strong>da</strong>mTavrebis Semdeg a<strong>da</strong>mians un<strong>da</strong> See-<br />
gaigos, ra aris mTavari <strong>da</strong> mniSvnelovani Tavis qveyanaSi<br />
<strong>da</strong> ra iqneba sasar<strong>ge</strong>blo am qveynisTvis. izrunos aqtiu-<br />
rad qveynis ganviTarebaze <strong>da</strong> pativi sces mas...<br />
iyos Semwynarebeli; pativs scemdes sxvas, mis uflebebs,<br />
religias, cxovrebis wess; icodes, rogor gamoiyenos sa-<br />
kuTari uflebebi <strong>da</strong> rogor ar SezRudos sxvisi."…<br />
saqarTveloSi samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibeba war-<br />
moud<strong>ge</strong>nelia erovnul umciresobaTa warmomad<strong>ge</strong>nlebis sruli inte-<br />
graciis gareSe. sruli integracia ki gulisxmobs saxelmwifo enis<br />
ara mxolod ze<strong>da</strong>pirul, aramed akademiur flobas. enis<br />
ze<strong>da</strong>piruli codna gulisxmobs martiv socialur situaciebSi<br />
(maRazia, quCa) komunikaciis <strong>da</strong>myarebas <strong>da</strong> am doneze enis<br />
5
Sesaswavlad 5-7 welic sakmarisia, xolo enis akademiurad floba<br />
niSnavs unars, ena gamoiyeno akademiur garemoSi erovnuli saswavlo<br />
<strong>ge</strong>gmiT gansazRvruli sxva<strong>da</strong>sxva <strong>sagnis</strong> aTvisebisas. enis akademiuri<br />
codnis misaRwevad ki 9-10 welia saWiro. saxelmwifo enis akademiuri<br />
flobis miRwevis yvelaze efeqtiani gza bilingvuri ganaTlebaa.<br />
2010 wlis 20 agvistos saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis<br />
saministros mier <strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> multilingvuri ganaTlebis programis<br />
debuleba. multilingvuri ganaTlebis programa miznad isaxavs: (a)<br />
erovnuli umciresobebisaTvis zogadi ganaTlebis xelmisawvdomobis<br />
gaumjobesebas:. (b) moswavleebSi bilingvizmis, anu ori enis,<br />
rogorc saxelmwifo, agreTve mSobliur enis flobis unaris<br />
ganviTarebas; (g) moswavleebisTvis Tanaswori ganaTlebis miRebis<br />
SesaZleblobebis Seqmnas; (d) moswavleebSi bikulturizmis<br />
ganviTarebas, anu unarisa, Tavi igrZnon sazogadoebis srulyofil<br />
wevrad rogorc sakuTar eTnikur jgufSi, agreTve dominanti jgufis<br />
garemocvaSi; (e). sxva<strong>da</strong>sxva kulturis fun<strong>da</strong>menturi Rirebu-<br />
lebebisadmi ziarebas; (v). keTilganwyobili <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
Camoyalibebas gansxvavebuli lingvisturi <strong>da</strong> kulturuli jgufebis<br />
mimarT. amasTanave, debulebis Sesabamisad, multilingvuri<br />
ganaTlebis programebis amocanebia: (a). moswavleebisTvis<br />
saxelmwifo enis swavlebis efeqturi garemos Seqmna <strong>da</strong> qarTul<br />
enaSi erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmebiT gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong><br />
kompetenciebis ganviTareba; (b) moswavleebisTvis mSobliuri enis<br />
swavlebis efeqturi garemos Seqmna <strong>da</strong> mSobliur enaSi erovnuli<br />
saswavlo <strong>ge</strong>gmebiT gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong> kompetenciebis<br />
ganviTareba; (g) moswavleebisTvis swavlebis efeqturi garemos<br />
Seqmna <strong>da</strong> erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiT gansazRvrul sagnebsa Tu<br />
sagnobriv jgufebSi gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong> kompetenciebis<br />
ganviTareba; (d) moswavleebSi multikulturul sazogadoebaSi<br />
komunikaciisa <strong>da</strong> TanamSromlobis unarebis ganviTareba; (e) erovnul<br />
umciresobaTa samoqalaqo integraciis xelSewyoba.<br />
6
multilingvuri ganaTlebis programebis efeqturad<br />
gansaxorcieleblad <strong>da</strong> debulebaSi asaxuli miznebisa <strong>da</strong> amocanebis<br />
realizebisTvis mniSvnelovania multilingvuri ganaTlebis<br />
programaSi CarTuli maswavleblebis meToduri <strong>da</strong>xmareba.<br />
winamdebare wigni bilingvuri ganaTlebis maswavleblebisaTvisaa<br />
gankuTvnili. misi mizania, meToduri <strong>da</strong>xmareba gauwios <strong>da</strong>wyebiTi<br />
skolis pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bs bilingvur klasebSi saswavlo masalis Tematur<br />
<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi, gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasa <strong>da</strong> SefasebaSi.<br />
gzamkvlevis pirvel TavSi mimoxilulia is sakiTxebi, romlebic<br />
maswavlebelma saswavlo masalis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisa <strong>da</strong> swavlebis procesSi<br />
un<strong>da</strong> gaiTvaliswinos. es, upirveles yovlisa, aris moswavlis<br />
motivaciis xelSemwyobi faqtorebi; ganxilulia axali midgomebi<br />
<strong>swavleba</strong>Si; mocemulia swavlebis efeqturi meTodebi <strong>da</strong>wyebiT<br />
safexurze; ganxilulia teqstebze muSaobis principebi,<br />
TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba, grafikuli organizatorebis<br />
mniSvneloba <strong>da</strong> roli bilingvuri ganaTlebis procesSi; agreTve<br />
sazogadod Sefasebisa <strong>da</strong> konkretulad - bilingvuri swavlebis<br />
procesis Sefasebis miznebi, tipebi, saxeebi <strong>da</strong> meTodebi.<br />
meore TavSi maswavleblebi gaecnobian Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis<br />
komponentebs <strong>da</strong> konkretulad yoveli klasisaTvis _ qarTuli <strong>enisa</strong><br />
<strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> swavlebis sqemebs.<br />
mesame TavSi gavecnobiT gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis zogad principebs.<br />
Cven maswavleblebs SevTavazebT bilingvuri gakveTilis scenarebs<br />
<strong>da</strong>wyebiT skolaSi,.<br />
gzamkvlevs mosdevs <strong>da</strong>narTi, romelSic warmod<strong>ge</strong>nilia<br />
funqcionaluri frazebi _ is frazebi, romlebic yvela <strong>sagnis</strong><br />
pe<strong>da</strong>gogs gamoad<strong>ge</strong>ba bilingvuri gakveTilis Catarebisas.<br />
7
1. axali midgomebi <strong>swavleba</strong>Si<br />
Tavi I<br />
Tanamedrove pe<strong>da</strong>gogika swavlebis centrSi moswavles ayenebs.<br />
pirovnebasa <strong>da</strong> Sedegze orientirebuli midgoma, romelic mkvidrdeba<br />
dRevandel skolaSi, emyareba im principebs, romlebic swavlebis<br />
saerTo, universalur principeba<strong>da</strong>a aRiarebuli, saxeldobr, is iTva-<br />
liswinebs:<br />
Aaqcentis gakeTebas saswavlo masalis ara raodenobriv,<br />
aramed _ struqturul <strong>da</strong> Tvisobriv aspeqtebze;<br />
swavlebis orientacias aRsazrdelTa inteleqtualur <strong>da</strong><br />
fsiqofizikur SesaZleblobebze;<br />
swavlebis individualizacias; moswavlis _ rogorc indivi-<br />
dis _ unar-SesaZleblobaTa maqsimalur gaTvaliswinebas;<br />
swavlebis procesis upirates orientacias warmod<strong>ge</strong>nasa <strong>da</strong><br />
gaazrebaze <strong>da</strong> ara _ aRqmasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>maxsovrebaze;<br />
swavlebis procesis orientacias moswavlis pirovnebaze;<br />
swavlebis procesis a<strong>ge</strong>bas maswavleblisa <strong>da</strong> moswavlis,<br />
agreTve _ moswavleTa interaqtiuri mimarTebebis<br />
safuZvelze;<br />
Sede<strong>ge</strong>bze orientirebul <strong>swavleba</strong>s;<br />
enis funqcionirebis sxva<strong>da</strong>sxva aspeqtisa <strong>da</strong> formis<br />
integrirebul <strong>swavleba</strong>s.<br />
imisaTvis, rom ufro TvalsaCino gavxadoT tradiciulTan<br />
Se<strong>da</strong>rebiT axali midgomebis upiratesoba bilingvur ganaTlebaSi,<br />
gTavazobT cxrils:<br />
8
inovaciuri bilingvuri ganaTlebisa <strong>da</strong> tradiciuli ganaTlebis<br />
Se<strong>da</strong>rebis sqema<br />
inovaciuri bilingvuri tradiciuli<br />
TiToeul bavSvs un<strong>da</strong> miud<strong>ge</strong>,<br />
rogorc pirovnebas, individs.<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesSi<br />
un<strong>da</strong> uzrunvelvyoT individualuri<br />
midgoma TiToeuli bavSvisadmi imis<br />
gaTvaliswinebiT, rom maTi meore<br />
enis codnis done gansxvavebulia <strong>da</strong><br />
xeli SevuwyoT saswavlo masalis<br />
adekvatur aRqmas.<br />
bavSvebs un<strong>da</strong> hqondeT moqmedebis<br />
Tavisufleba, imis saSualeba,<br />
airCion maTTvis mosaxerxebeli<br />
pirobebi mecadineobisaTvis, maT<br />
Soris _ konsultacia TanatolebTan,<br />
romlebic kargad floben<br />
saxelmwifo enas.<br />
bavSvebs un<strong>da</strong> mivceT ufleba,<br />
Tavisuflad amoirCios ena / enebi,<br />
romelze<strong>da</strong>c ganixilaven saswavlo<br />
masalas, raTa iswavlon siamovnebiT<br />
(motivacia _ sasiamovno saswavlo<br />
garemo).<br />
mecadineobebis forma un<strong>da</strong> iyos<br />
Tavisufali, rac xels Seuwyobs<br />
moswavleTa fantaziis ganviTarebasa<br />
<strong>da</strong> interesis aRZvras.<br />
rekomendebulia <strong>integrirebuli</strong><br />
mecadineobebis Catareba, romleb-<br />
9<br />
yoveli bavSvi, upirveles yovlisa,<br />
moswavlea, romelze<strong>da</strong>c vrceldeba<br />
saerTo moTxovnebi.<br />
bavSvebis organizeba un<strong>da</strong> moxdes<br />
erT klasad, romelSic TiToeuli<br />
valdebulia aiTvisos stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gansazRvruli saswavlo masala ise,<br />
rom ar <strong>da</strong>kargos dro leqsikur<br />
problemebze.<br />
aucilebelia, uzrunvelvyoT mkacri<br />
kontroli moswavleTa qcevaze, raTa<br />
mivaRwioT konkretuli gakveTilis<br />
miznebsa <strong>da</strong> amocanebs.<br />
un<strong>da</strong> vubiZgoT bavSvebs pasuxebis<br />
dros, raTa diskusiisas gamoiyenon<br />
saxelmwifo ena (motivacia _ axali<br />
stan<strong>da</strong>rtebi <strong>da</strong> moTxovnebi).<br />
mecadineobebis forma un<strong>da</strong> iyos<br />
maqsimalurad reglamentirebuli,<br />
moTxovnebis Sesabamisi.<br />
moswavleebs un<strong>da</strong> mivawodoT rac<br />
SeiZleba bevri informacia,
ze<strong>da</strong>c aqcenti keTdeba ara wvrilman<br />
detalebze, aramed mniSvnelovan<br />
saganTaSoris kavSirebze, rac xels<br />
un<strong>da</strong> uwyobdes moswavleTa Semoq-<br />
medebiT saqmianobas.<br />
aqcenti keTdeba xarisxze <strong>da</strong> ara<br />
saSinao <strong>da</strong>valebebis did<br />
raodenobaze.<br />
saxelmwifo enis ukeT Seswavlis<br />
mizniT moswavleTaTvis msubuqi <strong>da</strong><br />
saxaliso teqstebis SeTavazeba.<br />
koncetrireba moswavleTa Semecnebi-<br />
Ti potencialis ganviTarebaze.<br />
saswavlo procesSi moswavleebTan<br />
partnioruli urTierTobebis <strong>da</strong>m-<br />
yareba, maTTvis jgufebSi muSaobis<br />
saSualebis micema.<br />
moswavleebSi kritikuli azrovnebisa<br />
<strong>da</strong> informaciis <strong>da</strong>moukideblad<br />
mopovebis unaris ganviTareba<br />
multikulturuli sazogadoebis<br />
arsebuli tradiciis aRiareba <strong>da</strong><br />
ganviTareba, kulturaTa<br />
urTierTzemoqmedebis <strong>da</strong> misi rolis<br />
xazgasma.<br />
saWiroebis SemTxvevaSi yuradRebis<br />
miqceva im bavSvebisaTvis, romlebsac<br />
aqvT enobrivi problemebi <strong>da</strong><br />
problemebi, <strong>da</strong>kavSirebuli saswavlo<br />
saganTan.<br />
10<br />
romelic SemdgomSi maT miscems<br />
sakontrolo <strong>da</strong> testuri, repro-<br />
duqciuli xasiaTis <strong>da</strong>valebebis<br />
Sesrulebis saSualebas.<br />
moswavleTa orientireba yvela<br />
<strong>da</strong>valebis Sesrulebisaken, <strong>da</strong>vale-<br />
bis Sesrulebaze kontroli <strong>da</strong><br />
regularuli Sefaseba niSniT.<br />
rekomendebulia klasikosTa nawar-<br />
moebebis kiTxva, radgan swored es<br />
teqstebi uzrunvelyofs literatu-<br />
ruli enis srulfasovnad flobas.<br />
koncetrireba maqsimalur ofici-<br />
alur Sefasebaze.<br />
moswavleTa <strong>da</strong>xmareba personaluri<br />
pasuxism<strong>ge</strong>blobis ganviTarebasa <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>moukidebel saqmianobaSi.<br />
orientireba swor <strong>da</strong> araswor<br />
pasuxebze.<br />
moswavleTa ziareba saxelmwifo<br />
kulturasTan, misi dominanturi<br />
rolis aRiareba.<br />
drois Tanabari ga<strong>da</strong>nawileba yvela<br />
moswavleze.<br />
maswavlebeli un<strong>da</strong> iyos moqnili, ar yuradReba wesrigze <strong>da</strong> maswav-
moaxvios Tavs moswavleebs sakuTari<br />
neba, SeeZlos sakuTari saqmianobis<br />
a<strong>da</strong>ptireba konkretul situaciasTan.<br />
iumoris grZnobis SenarCuneba <strong>da</strong><br />
Secdomebis mimarT Semwynarebluri<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba.<br />
orientacia moswavleTa SesaZleb-<br />
lobebsa <strong>da</strong> saWiroebebze.<br />
11<br />
leblis mier momzadebuli<br />
gakveTilis scenaris mkacrad<br />
midevneba.<br />
mkacrad Tvalis midevneba imaze, rom<br />
moswavleebi saubrobdnen gamarTuli<br />
saliteraturo eniT.<br />
orientacia saganze, yvelas mimarT<br />
erTnair moTxovnebze.<br />
sanam bilingvuri swavlebis sakiTxebs SemogTavazebT, gaviazroT<br />
zoga<strong>da</strong>d swavla/swavlebis principebi <strong>da</strong>wyebiT skolaSi.<br />
principi 1. moswavle swavlobs ukeT, roca iTvaliswineben mis<br />
individualur Taviseburebebs.<br />
amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />
SearCios swavlebis iseTi meTodebi, romlebic Seesatyviseba<br />
moswavlis asakobriv Taviseburebebs;<br />
SesTavazos moswavleebs mravalferovani aqtivobebi,<br />
savarjiSoebi, <strong>da</strong>valebebi maTi individualur<br />
TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT (xasiaTi, swavlis stili,<br />
inteleqtualuri unarebi, Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebi).<br />
aRWurvos moswavle saswavlo strategiebiT, romlebic mas<br />
swavlas gauadvilebs <strong>da</strong> ufro <strong>da</strong>moukidebels gaxdis.<br />
principi 2. moswavle ukeT iswavlis, Tu mas miecema pirovnuli<br />
potencialis ganviTarebis saSualeba.<br />
amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />
gamoumuSavos moswavleebs <strong>da</strong>debiTi <strong>da</strong>mokidebuleba<br />
sakuTari Tavis, sxvebis, swavlis, garemomcveli samyaros,<br />
saxelmwifo enis mimarT;
Camouyalibos moswavleebs konstruqciuli <strong>da</strong>mokidebuleba<br />
Secdomis mimarT <strong>da</strong> gaacnobierebinos mas, rom Secdoma<br />
swavlis procesis ganuyofeli nawilia (Secdomebis<br />
gamovlena <strong>da</strong> gaanalizeba ganapirobebs winsvlas);<br />
mkafiod ganusazRvros moswavles, Tu ras elian misgan;<br />
Seqmnas ndobis atmosfero, sa<strong>da</strong>c iqneba TanamSromloba <strong>da</strong><br />
ara konkurencia, Sejibri.<br />
principi 3. moswavle ukeT swavlobs enas, rodesac igi motivi-<br />
rebulia.<br />
amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />
misces moswavles saSualeba <strong>da</strong>akvirdes asaTvisebel<br />
masalas <strong>da</strong>moukideblad, gamoTqvas varaudebi, aRmoaCinos,<br />
mixvdes, amoicnos, Sea<strong>da</strong>ros, rasac Tanamedrove pe<strong>da</strong>gogika<br />
codnis konstruirebas, a<strong>ge</strong>bas uwodebs;<br />
swavlebis Sinaarsi miusa<strong>da</strong>gos moswavleTa interesebs;<br />
Seqmnas iseTi sakomunikacio, realuri situaciebi, romlebic<br />
mimzidveli iqneba moswavleebisaTvis;<br />
<strong>da</strong>usaxos moswavleebs realisturi, <strong>da</strong>Zlevadi amocanebi <strong>da</strong><br />
miznebi, raTa moswavleebma igrZnon warmatebis <strong>ge</strong>mo;<br />
waaxalisos warmateba, <strong>da</strong>afasos <strong>da</strong> Seafasos winsvla.<br />
mniSvnelovania im asakobrivi Taviseburebebis<br />
gaTvaliswinebac, romlebic mniSvnelovnad gansazRvravs warmatebas<br />
<strong>swavleba</strong>sa <strong>da</strong> swavlaSi.<br />
am etapze gasaTvaliswinebeli asakobrivi Taviseburebebia:<br />
gafantuli yuradReba - moswavles uWirs yuradRebis<br />
mobilizeba, amitom maswavlebelma moswavleebs, erTi mxriv,<br />
un<strong>da</strong> SesTavazos mimzidveli <strong>da</strong> saxaliso, magram xanmokle<br />
aqtivobebi, romlebsac dinamiurobisa <strong>da</strong> yuradRebis<br />
SesanarCuneblad erTmaneTs Caunacvlebs;<br />
12
am asakSi moswavleebs gansakuTrebulad aqvT ganviTarebuli<br />
mibaZvis unari. es unari maqsimalurad un<strong>da</strong> iqnes<br />
gamoyenebuli roluri <strong>da</strong> situaciuri TamaSebis,<br />
gamomsaxvelobiTi kiTxvis dros;<br />
mozrdilebisagan gansxvavebiT, mozardebs aranair<br />
diskomforts ar uqmniT ucnobi leqsikuri masala. isini<br />
xalisiT imeoreben yvelafers, Sinaarsis ga<strong>ge</strong>bis miuxe<strong>da</strong>vad.<br />
amdenad, saTanado aqtivobebs Tu SevTavazebT (xmiT mibaZva,<br />
mimikiT, JestikulaciiT gansaxiereba <strong>da</strong> sxva), isini<br />
siamovnebiT <strong>da</strong>izepireben sxva<strong>da</strong>sxva tipis teqstebs<br />
(leqsebi, sketCebi, rolebi, enis gasatexebi, simRerebi), rac<br />
mexsierebis ganviTarebas Seuwyobs xels;<br />
mozrdilebisagan gansxvavebiT, romlebic uxerxulobas<br />
grZnoben, mozardebs saocrad axalisebT aqtivobebSi<br />
sxeulis CarTva. amitom aqtivobebSi maqsimalurad un<strong>da</strong><br />
CavrToT sxeuli, rogorc gamomsaxvelobiTi saSualeba;<br />
mozardi dRevandeli dRiT cxovrobs. mas Soreuli miznebi<br />
ar amoZravebs <strong>da</strong> ar swavlobs imis gamo, rom es codna<br />
momavalSi gamoad<strong>ge</strong>ba. Sesabamisad, mas surs iqve naxos<br />
Sedegi. amitom, sasurvelia, moswavles yovel jerze mkafiod<br />
ganvusazRvroT ara is, Tu ras iswavlis, aramed is, Tu ras<br />
gaakeTebs (mag., ara - dRes wavikiTxavT moTxrobas mxiarul<br />
jambazze, aramed - dRes wavikiTxavT moTxrobas mxiarul<br />
jambazze imisaTvis, rom gavaferadoT ilustracia<br />
moTxrobaSi mocemuli aRweris mixedviT).<br />
13
2. swavlebis meTodebi <strong>da</strong>wyebiT safexurze<br />
<strong>da</strong>wyebiT skolaSi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>inergos mozardis gonebriv<br />
SesaZleblobebTan misa<strong>da</strong><strong>ge</strong>buli iseTi aqtivobebi, romlebic<br />
gazrdis mis Sinagan motivacias. maRali Sinagani motivacia ki, Tavis<br />
mxriv, moswavleSi gazrdis qmediTunarianobas <strong>da</strong> xels Seuwyobs<br />
warmatebul swavlas.<br />
aseTi xerxebia;<br />
1. vizualizeba anu sxva<strong>da</strong>sxva tipis TvalsaCinoebaTa gamoyeneba<br />
(naxati, suraTi, realuri sagani, sqema, plakati <strong>da</strong> sxva);<br />
2. asociaciuri kavSirebi - analogia, metafora, igavuri ena<br />
(mozardi akavSirebs axal informacias, axal cnebas manamde<br />
arsebul gamocdilebasTan. rac ufro naTelia axali informaciis<br />
kavSiri nacnobTan, miT ufro mtkicea axalSeZenili codna);<br />
3. uSualo gamocdileba - masalis manipulireba (<strong>da</strong>xatva,<br />
gamoWra, <strong>da</strong>webeba, lotoebiT TamaSi <strong>da</strong> sxva), rolebis gaTamaSeba,<br />
intervius CamorTmeva, mimikiT, JestikulaciiT gansaxiereba/gamosaxva<br />
<strong>da</strong> sxva. (meTods, romelic aseTi tipis aqtivobebs iyenebs,<br />
multisensoruli meTodi ewodeba <strong>da</strong> igi warmatebiT <strong>da</strong>inerga<br />
araerTi qveynis <strong>da</strong>wyebiT skolebSi);<br />
4. warmosaxviTi aqtivobebi _ warmosaxvis didi upiratesoba is<br />
aris, rom igi Tavisufalia garegani samyaros sazRvrulobisagan:<br />
warmosaxvas SeuZlia Cveni ga<strong>da</strong>yvana nebismier drosa <strong>da</strong> sivrceSi.<br />
warmosaxvis saSualebiT SeiZleba uSualo, piradi gamocdilebis<br />
gaaqtiureba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom warmosaxva unikaluri gonebrivi<br />
resursia, romelic xels uwyobs SemoqmedebiTi a<strong>da</strong>mianis<br />
Camoyalibebas. amdenad, rac ufro metad Seuwyobs <strong>swavleba</strong> xels<br />
mis ganviTarebas, miT ukeTesia.<br />
14
3. motivacia <strong>da</strong> motivaciis xelSemwyobi faqtorebi<br />
moswavleTa motivaciis gareSe warmatebuli swavla<br />
SeuZlebelia. arsebobs motivaciis garegani <strong>da</strong> Sinagani faqtorebi.<br />
niSani, <strong>da</strong>sjis SiSi <strong>da</strong> jildo motivaciis garegani faqtorebia <strong>da</strong><br />
maTiT aRZruli motivacia arsebobs manam, sanam es faqtorebi<br />
arsebobs. amdenad, is xanmoklea.<br />
Sinagan motivacias gansazRvravs <strong>sagnis</strong> mimarT interesi, sa-<br />
kuTari saWiroebis ganc<strong>da</strong>, TviT<strong>da</strong>mkvidrebisa <strong>da</strong> TviTrealizaciis<br />
SesaZlebloba <strong>da</strong> survili, moipovo aRiareba sxvebisagan.<br />
meore enis Seswavlis warmatebisa Tu warumateblobis erT-<br />
erTi mniSvnelovani faqtoria enis Semswavlelis motivacia <strong>da</strong> enis<br />
Seswavlisadmi <strong>da</strong>mokidebulebaa.<br />
a<strong>da</strong>mianis qcevas iwvevs erTi an ramdenime motivi, romlebic<br />
SeiZleba iyos rogorc cnobieri, ise qvecnobieri. motivebis<br />
erToblioba, romlebic gansazRvraven qcevas, qmnis motivacias.<br />
motivacia aris mTavari mamoZravebeli faqtori meore enis<br />
Seswavlisas, raTa enis Seswavlis grZeli <strong>da</strong> xSirad momqancveli<br />
procesi mdgradi aRmoCndes. yvelaze gamorCeuli unarebis mqone<br />
a<strong>da</strong>mianebic ki verafers miaRweven enis Seswavlis procesSi, Tu maT<br />
ar gaaCniaT sakmarisi motivacia. arc kargi saswavlo <strong>ge</strong>gma <strong>da</strong> kargi<br />
swavlebis procesia sakmarisi enis Seswavlisas warmatebis<br />
misaRwevad.<br />
ra motivebi arsebobs meore enis Sesaswavlad? es motivebi<br />
gamomdinareobs socialuri, ekonomikuri, profesiuli, integraciuli<br />
Tav<strong>da</strong>jerebulobis <strong>da</strong> TviTrealizaciis faqtorebi<strong>da</strong>n.<br />
meore enis <strong>da</strong>uflebis motivaciis faqtorebi or kategoriad<br />
SeiZleba <strong>da</strong>iyos:<br />
I kategoria: individs surs sakuTari Tavis sxva enobriv<br />
jgufTan integrireba.<br />
15
enis Semswavlelebs zogjer surT sakuTari Tavis integrireba<br />
sxva enobriv jgufTan, ris gamoc swavloben umciresobis an<br />
umravlesobis enas <strong>da</strong> sakuTari identoba, kulturul aqtovobebSi<br />
monawileoba <strong>da</strong> megobroba ukavSirdeba sxva enobriv jgufs. am tipis<br />
motivacias integraciul motivacias uwodeben;<br />
II kategoria. enis Seswavla praqtikuli TvalsazrisiT,<br />
sasar<strong>ge</strong>blo miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />
meore midgoma pragmatulia <strong>da</strong> enis gamoyenebis praqtikul<br />
aspeqtebs ukavSirdeba, individma meore ena SeiZleba Seiswavlos<br />
samsaxuris an Semosavlis Sovnis, samomavlo karieruli zrdis<br />
perspeqtivis, gamocdebis Cabarebis mizniT. am midgomas<br />
instrumentul motivacias uwodeben.<br />
kvlevebis umravlesoba Tav<strong>da</strong>pirvelad amtkiceb<strong>da</strong>, rom<br />
integraciuli motivacia aris ufro Zlieri. am mtkicebis mizezi<br />
mdgomareob<strong>da</strong> imaSi, rom integraciul motivacias aqvs ufro<br />
mdgradi <strong>da</strong> grZelvadiani miznebi. samsaxuris Sovnis, karieristuli<br />
zrdis, gamocdis Cabarebis Semdeg, instrumentuli motivacia qreba.<br />
integraciuli motivacia ufro mdgradia, radgan sxva enobriv<br />
jgufTan integraciis pirobebSi pirovnuli urTierTobebi<br />
grZeldeba. Tumca Semdgomma kvlevebma <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stures, rom zogierT<br />
SemTxvevaSi instrumentuli motivacia SeiZleba iyos ufro Zlieri,<br />
vidre integraciuli. Aase rom, orive kategoria mniSvnelovania enis<br />
mimarT motivaciis asamaRleblad.<br />
zoga<strong>da</strong>d motivacias qmnis:<br />
gataceba, interesi;<br />
momentaluri Sedegi;<br />
saqmis bolomde miyvanis bunebrivi survili;<br />
mniSvnelovani piradi mizezebi (magaliTad, viRacisaTvis Ta-<br />
vis mowoneba...);<br />
urTierTobis survili;<br />
raRac axlis mosinjvis survili;<br />
16
cvlilebebi;<br />
raRac axali <strong>da</strong> aqtualuri;<br />
Seqeba, aRiareba, jildo;<br />
gasa<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> gaTvalsaCinoebuli masala;<br />
saintereso Sinaarsis saswavlo masala;<br />
megobruli atmosfero jgufSi;<br />
simpaTiuri maswavlebeli;<br />
<strong>swavleba</strong>, aRsavse iumoriT.<br />
maswavleblebis winaSe d<strong>ge</strong>ba SekiTxvebi: rogor movaxdino mos-<br />
wavlis motivireba? ra strategiebi <strong>da</strong> midgomebia saWiro moswavlis<br />
motivirebisTvis?<br />
ramdenime rCeva maswavleblebs moswavlis motivaciis asamaR-<br />
leblad:<br />
mieci piradi magaliTi;<br />
Seqmeni sasiamovno, ganmtvirTavi atmosfero klasSi, moswav-<br />
leebs mouxseni <strong>da</strong>Zabuloba;<br />
enobrivi <strong>da</strong>valebebi warudgine moswavleebs frTxilad <strong>da</strong><br />
gaazrebulad;<br />
gqondes megobruli <strong>da</strong>mokidebuleba moswavleebTan;<br />
gazarde moswavleebSi Tav<strong>da</strong>jereba meore enasTan mimarTebiT;<br />
Seecade, enis gakveTilebi iyos cocxali <strong>da</strong> saintereso;<br />
xeli Seuwyve enis Semswavlelis avtonomiurobas;<br />
gamoiyene individualuri midgomebi enis swavlebisas;<br />
ganuviTare TiToeul moswavles mizanmimarTuleba;<br />
gaacani moswavleebs Sesaswavli enis kultura;<br />
silabusSi SeitaneT sociokulturuli komponentic<br />
(satelevizio programis yureba, stumris mowveva,<br />
romlisTvisac Sesaswavli ena mSobliuria <strong>da</strong> a.S.);<br />
17
sistematurad ganaviTare moswavlis interkulturuli<br />
cnobiereba, aqcenti gaakeTe kulturul msgavsebebsa <strong>da</strong> ara<br />
gansxvavebebze;<br />
xeli Seuwyve moswavleTa <strong>da</strong> meore enaze mosaubreTa<br />
kontaqts (magaliTad, gacvliTi programebi, mimowera,<br />
eqskursiebi <strong>da</strong> mogzauroba);<br />
aamaRle moswavlis Tav<strong>da</strong>jereba meore enasTan mimarTebiT<br />
(magaliTad, <strong>da</strong>saxe realizebadi moklevadiani miznebi,<br />
gamoiyene Seqebisa <strong>da</strong> waxalisebis strategiebi, gamoiyene<br />
Tav<strong>da</strong>jerebulobis asamaRlebeli <strong>da</strong>valebebi, xazi gausvi <strong>da</strong><br />
SeaCvie warmatebebs);<br />
aswavle moswavles komunikaciis strategiebi;<br />
xeli Seuwyve moswavlis mier sakuTari enobrivi kompetenciis<br />
pozitiur aRqmas (xazi gausvi, ris gakeTebac SeuZlia<br />
moswavles <strong>da</strong> ar gaamaxvilo yuradReba imaze, rasac ver<br />
akeTebs; Seqmeni iseTi garemo, rom moswavleebs ar eSinodeT<br />
sakuTari Secdomebisa);<br />
Seecade Seamciro moswavleebSi meore enis <strong>da</strong>uflebis SiSi;<br />
agrZnobine moswavles kavSiri sakuTar Zalisxmevasa <strong>da</strong> miRe-<br />
bul Sedegs Soris;<br />
Caabi moswavleebi miRwevadi amocanebis SemuSavebaSi (sakuTa-<br />
ri saswavlo <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba <strong>da</strong> a.S.).<br />
Seadgine saswavlo <strong>ge</strong>gma, romelic efuZneba moswavleTa sa-<br />
Wiroebebs;<br />
Seecade, mimzidveli iyos gakveTilis Sinaarsobrivi nawili<br />
(gamoiyene multimedia-teqnologiebi, audio-video masalebi,<br />
TvalsaCinoeba);<br />
aRZari interesi <strong>da</strong> cnobismoyvareoba moswavleebSi <strong>da</strong> See-<br />
cade, ar <strong>da</strong>kargon moswavleebma es interesi swavlebis pro-<br />
cesSi (moulodneli, axali <strong>da</strong> inovaciuri masalebisa <strong>da</strong> aq-<br />
tivobebis ganxorcieleba swavlebis procesSi);<br />
18
<strong>da</strong>valebebiT gazarde interesi <strong>da</strong> moswavleTa CarTuloba<br />
(sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong> motivirebuli savarjiSoebis Sed<strong>ge</strong>na, moswav-<br />
leTa emociebis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong>valebebis Sed<strong>ge</strong>na, per-<br />
sonaluri <strong>da</strong>valebebis Sed<strong>ge</strong>na, wyvilebsa <strong>da</strong> jgufuri mu-<br />
Saobis strategiebis gamoyeneba);<br />
SearCie iseTi <strong>da</strong>valebebi, romelTa sirTule Seesabameba<br />
moswavlis SesaZleblobebs;<br />
gazarde moswavlis mzaoba <strong>da</strong>valebebis Sesasruleblad<br />
(moswavleTa realisturi molodinebi; Sinaarsisa <strong>da</strong> proce-<br />
sis ganmarteba moswavleTaTvis; miTiTebebis micema mimdinare<br />
<strong>da</strong>valebebze, raTa miaRwion warmatebebs, warmatebebisa <strong>da</strong><br />
Sefasebis kriteriumebi un<strong>da</strong> iyos naTeli <strong>da</strong> gamWvirvale);<br />
Seecade, moswavleebi iyvnen kmayofilebi (<strong>da</strong>acade moswav-<br />
leebs, <strong>da</strong>asrulon <strong>da</strong>valeba, aRniSneT moswavleTa warmatebe-<br />
bi).<br />
Seecade, iyo gambe<strong>da</strong>vi, mgrZnobiare moswavleTa saWiroebebis<br />
mimarT, samarTliani (patiosani <strong>da</strong> sakuTari Tavis obieqtu-<br />
rad Semfasebeli) <strong>da</strong> moswavleebis Zlieri <strong>da</strong> susti mxaree-<br />
bis mimarT gaxsnili;<br />
Seecade iyo fasilitatori (gzamkvlevi) <strong>da</strong> ara<br />
avtoritaruli persona klasSi;<br />
uzrunvelyavi moswavleTa avtonomiuroba swavlebis<br />
procesSi maTTvis arCevanis SesaZleblobebis SeqmniT;<br />
minimumamde <strong>da</strong>iyvane gareSe faqtorebi, romlebic zemoqmedebs<br />
moswavleTa swavlis procesze, pasuxism<strong>ge</strong>bloba swavlebis<br />
procesSi ga<strong>da</strong>anawile moswavleebzec, gamoiyene wyvilebsa <strong>da</strong><br />
jgufebSi muSaobis strategia;<br />
iyavi misabaZi magaliTi, moswavleebs gauziare sakuTari<br />
mosazrebebi <strong>da</strong> xedvebi, ga<strong>da</strong>eci sakuTari pozitiuri<br />
Sexedulebebi meore enis codnis mimarT;<br />
19
maswavleblis gamoxmaureba un<strong>da</strong> amaRlebdes moswavlis<br />
motivacias; Sesabamisad, yuradReba miaqcie komentarebs,<br />
romlebic un<strong>da</strong> iyos ufro informaciuli <strong>da</strong> zedmet<br />
yuradRebas ar un<strong>da</strong> amaxvilebdes Secdomebze;<br />
Tavi<strong>da</strong>nve uzrunvelyavi, rom yvelam gaiTavisos klasSi<br />
<strong>da</strong>wesebuli qcevis normebi <strong>da</strong> wesebi;<br />
uzrunvelyavi SeTanxmebuli qcevis wesebis ganxorcieleba <strong>da</strong><br />
ar <strong>da</strong>uSva SeTanxmebuli wesebis <strong>da</strong>rRveva; <strong>da</strong>amkvidre<br />
moqcevis profesiuli stan<strong>da</strong>rti;<br />
gaumjobeseba <strong>da</strong> progresi un<strong>da</strong> iyos mniSvnelovani Sefasebis<br />
strategiaSi; Seecade, ar moaxdino moswavleebis erTmaneTTan<br />
Se<strong>da</strong>reba, moswavleTa Sefaseba un<strong>da</strong> iyos konfidencialuri<br />
<strong>da</strong> ara sajaro <strong>da</strong> yvelasTvis cnobili; ar un<strong>da</strong> iyos<br />
miRwevebSi maTi erTmaneTTan Sejibri; Seecade, enobrivi<br />
kompetenciebi Seafaso individualur progresze <strong>da</strong>yrdnobiT;<br />
uzrunvelyavi jgufis erTianoba <strong>da</strong> pozitiuri<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba jgufis wevrebs Soris, am miznis misaRwevad<br />
Caatare klasgareSe aqtivobebi;<br />
gamoiyene TanamSromlobiTi swavlis midgoma, xSirad mieci<br />
jgufuri samuSao, romlis drosac Sefasdeba mTlianad<br />
jgufi <strong>da</strong> ara calke aRebuli individi.<br />
gTavazobT ramdenime magaliTs, Tu rogor Seqmna maswavlebelma<br />
motivaciuri situacia enis SeswavlisaTvis:<br />
razmiks qarTuli enis swavlaSi seriozuli problemebi hqon<strong>da</strong>.<br />
ise movi<strong>da</strong> meoTxe klasSi, rom qarTulad wina<strong>da</strong>debis Tqmasac ver<br />
be<strong>da</strong>v<strong>da</strong>. qarTuli enis maswavlebelma amis Sesaxeb kole<strong>ge</strong>bs<br />
SesCivla. bunebismcodneobis maswavlebelma ico<strong>da</strong>, rom razmiks<br />
gansakuTrebiT uyvar<strong>da</strong> cxovelebi <strong>da</strong> kolegas urCia, biWisTvis<br />
qarTul enaze patara moTxrobebi waekiTxa misTvis cxovelebis<br />
Sesaxeb. pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bma erTad SearCies ilustrirebuli wignebi<br />
cxovelebze. marTlac, razmiki jer suraTebma <strong>da</strong>ainteresa, Semdeg<br />
20
cxovelebis saxelebi amoikiTxa qarTulad, maswavleblis<br />
<strong>da</strong>xmarebiT saintereso informaciac gaigo. cota xanSi Tavad<br />
kiTxulob<strong>da</strong> patara moTxrobebs, male, maswavleblis waxalisebis<br />
Semdeg, Tanaklaselebsac gaacno Tavisi ”utyvi megobrebi”, Tanac<br />
qarTul enaze.<br />
leilas Zalian uWir<strong>da</strong> qarTuli enis swavla. mainc<strong>da</strong>mainc did<br />
interessac ar amJRavneb<strong>da</strong>. sul Seicvala viTareba mas Semdeg, rac<br />
klasSi proeqtebis kvireuli Catar<strong>da</strong>. moswavleebs un<strong>da</strong><br />
moemzadebinaT radioga<strong>da</strong>cema qarTul enaze skolis<br />
radioqselisaTvis. leilas Turme yovelTvis hqon<strong>da</strong> gamosvlis<br />
survili, magram ver be<strong>da</strong>v<strong>da</strong>. eSino<strong>da</strong>, Tanaklaselebs ar <strong>da</strong>ecinaT<br />
Secdomebis gamo. roca maswavlebelma mas SesTavaza, qarTuli<br />
xalxuri zRaprebis radioinscenireba amxana<strong>ge</strong>bTan erTad, leila<br />
gamococxl<strong>da</strong>. jerBbevri ivarjiSa kiTxvaSi, mere amxana<strong>ge</strong>bTan erTad<br />
rolebi <strong>da</strong>inawila. sul male leilas qarTuli enis kargad<br />
Seswavlis mimarT motivacia Camouyalib<strong>da</strong>.<br />
21
4. teqstebze muSaoba<br />
bilingvuri swavlebis erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia<br />
teqstze muSaoba. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom bilingvuri klasebisaTvis<br />
ramdenime specialuri saxelmZRvanelo ukve gamouSves (sa<strong>da</strong>c<br />
teqstis 35% qarTul enazea, 65% ki _ mSobliur enebze), ZiriTad<br />
saswavlo saSualebad mainc erTenovani saxelmZRvaneloebi<br />
gamoiyeneba (rac <strong>da</strong>kavSirebulia rogorc finansur sakiTxebTan, ise<br />
arsebuli blingvuri modelebis saxesxvaobis arsebobasTan).<br />
erTenovani saxelmZRvaneloebis moxmareba ki bilingvuri<br />
klasebisaTvis garkveuli meTodikis gaTvaliswinebas moiTxovs, rac<br />
teqstze muSaobis principebs gulisxmobs.<br />
teqstze muSaoba ramdenime etapad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iyos. pirveli etapi<br />
gulisxmobs maswavleblis muSaobas teqstze. maswavlebeli winaswar<br />
amzadebs teqsts klasisaTvis. amisaTvis igi iTvaliswinebs klasis<br />
enobriv dones, winaswar aanalizebs im problemebs, romlebic<br />
klasSi SeiZleba gaCndes teqstis <strong>da</strong>muSavebis procesSi. pirvel<br />
rigSi, un<strong>da</strong> moxdes teqstis enobrivi <strong>da</strong>muSaveba. amisaTvis<br />
maswavlebelma sasurvelia gamoyos ramdenime mimarTuleba:<br />
terminebi<br />
<strong>da</strong> cnebebi<br />
zogadi<br />
leqsika<br />
frazebi konstruqciebi funqciuri<br />
22<br />
frazebi<br />
gakveTilis enac yoveli etapisaTvis winaswar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>i<strong>ge</strong>gmos.<br />
maswavlebelma winaswar un<strong>da</strong> gaiazros, Tu romeli sakiTxis Sesaxeb<br />
romel enaze isaubrebs an rogor miawodebs <strong>da</strong>samuSavebel masalas<br />
_ TargmaniT, sqemiT, zepiri ganmartebiT Tu sxva saSualebiT.<br />
ganvixiloT TiToeuli mimarTuleba:
terminebi <strong>da</strong> cnebebi<br />
rogorc aRiniSna, maswavlebelma teqsti winaswar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amu-<br />
Saos. teqtsis <strong>da</strong>muSavebisas calke un<strong>da</strong> gamoiyos is terminebi <strong>da</strong><br />
cnebebi, romlebic mniSvnelovania axali sakiTxisaTvis. misi miwode-<br />
ba klasisaTvis SeiZleba saTanado ganmartebebiT moswavlis mSob-<br />
liur enazec, magram umjobesia terminebisa <strong>da</strong> cnebebisaTvis grafi-<br />
kuli organizatorebis, sqemebis an cxrilebis gamoyeneba. es efeq-<br />
turi saSualeba moswavles <strong>da</strong>exmareba ara marto terminebisa <strong>da</strong><br />
cnebebis aTvisebaSi, aramed masalis kargad gaanalizebasac Seu-<br />
wyobs xels, radgan sagakveTilo procesis <strong>da</strong>srulebis Semdeg an<br />
momdevno gakveTilze es masala saSualebas miscems moswavles im-<br />
sjelos ganxilul sakiTxze sayrdeni sityvebis, gaanalizebuli cne-<br />
bebisa <strong>da</strong> terminebi gamoiyenebiT. Tu arsebobs specialuri Tvalsa-<br />
Cinoeba mocemul sakiTxze, sasurvelia maswavlebelma misi terminebi<br />
<strong>da</strong> cnebebi aseve calke <strong>da</strong>amuSavebinos klass, raTa TvalsaCinoebaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT moswavlem advilad SeZlos termnebis aTviseba <strong>da</strong> maTi<br />
msjelobaSi gamoyeneba.<br />
zogadi leqsika<br />
calke un<strong>da</strong> imuSaos maswavlebelma im sityvebze, romlebic<br />
uSualo<strong>da</strong>a <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTTan, magram warmoad<strong>ge</strong>ns zogad<br />
leqsikas, anu isini sxva sakiTxebze an sagnebSi msjelobisasac <strong>da</strong>s-<br />
Wirdeba moswavles. maTi aTviseba aamaRlebs moswavleTa enobriv<br />
kompetencias. amgvari leqsika sasurvelia klass miewodos rogorc<br />
TargmaniT, ise ganmartebiTi axsniT, sinonimiTa <strong>da</strong> antonimiT. leqsi-<br />
kis aTvisebisaTvis amgvari sqema SeiZleba gamoviyenoT.<br />
23
sityva<br />
gavrcelebuli<br />
sityvaTSexameba<br />
frazebi<br />
ganmarteba<br />
teqstis wina<strong>da</strong>deba<br />
axali wina<strong>da</strong>deba<br />
aseve, calke <strong>da</strong>samuSavebelia frazebi, anu is Sesityvebebi,<br />
romlebic Temis analizisas <strong>da</strong> msjelobisas gamoad<strong>ge</strong>ba moswavles.<br />
isini sayrdeni frazebis rols Seasruleben, amitom sasurvelia<br />
teqsti<strong>da</strong>n calke amoviRoT isini <strong>da</strong> mivawodoT moswavles saTanado<br />
ganmartebiT (aq SesaZlebelia misi mSobliuri enac <strong>da</strong>vixmaroT). un-<br />
<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom teqstis Targmna araefeqturi gzaa, amdenad rac<br />
ufro metad <strong>da</strong>muSavdeba teqsti frazebis TvalsazrisiT <strong>da</strong> ga-<br />
moiyofa calkeuli elementebi sagakveTilo procesSi, miT ufro<br />
gauadvildebaT maT SemdgomSi rogorc konkretul, mocemul masa-<br />
24<br />
sinonimi<br />
antonimi
laze, ise sxva sakiTxebze msjeloba. calkeuli frazebi safuZvlia-<br />
nad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavdes, radgan isini im enobriv saSualebaTa ricxvs<br />
ganekuTvnebian, romlebic zrdis moswavlis mier enis akademiuri<br />
flobis dones <strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d amaRlebs mis enobriv kompetencias. sa-<br />
survelia garkveuli frazebis gamoyenebiT Seiqmnas axali teqsti,<br />
rogorc werilobiT, ise zepirad, <strong>da</strong>isvas SekiTxvebi <strong>da</strong> ase Semdeg.<br />
konstruqciebi<br />
calkea <strong>da</strong>samuSavebeli enobrivi konstruqciebi. maTSi igu-<br />
lisxmeba is gramatikuli sakiTxebi, romlebic metad mniSvnelovania<br />
gamarTuli msjelobisaTvis. mSobliuri enis matareblisaTvis es<br />
sruliad arasaWiro sferoa, magram enis SemswavlelisaTvis ki metad<br />
mniSvnelovani, radgan man momavalSi SeZlos ara marto sakiTxis Se-<br />
saxeb azris gamoxatva, aramed SeZlos gamarTuli, saliteraturo<br />
enis normebis <strong>da</strong>cviT a<strong>ge</strong>buli msjeloba, sworad gamoiyenos sax-<br />
elis brunvis, zmnis, Tandebulis, ricxvis formebi... yovelive es<br />
sakiTxebze msjelobisas un<strong>da</strong> miewodos enis Semswavlels, radgan<br />
calkeul gramatikul sakiTxebze msjeloba misi gamoyenebis praqti-<br />
kul mxares ar gulisxmobs. aseTi konstruqciebi calke un<strong>da</strong> <strong>da</strong>mu-<br />
Savdes, raTa moswavlem kargad gaacnobieros romeli enobrivi for-<br />
ma (brunva, ricxvi, Tandebuli, zmnis dro, sxva gramatikuli katego-<br />
ria) un<strong>da</strong> gamoiyenos konkretul SemTxvevaSi. aseTi konstruqciebis<br />
miwodebisas, ra Tqma un<strong>da</strong>, gramatikul sakiTxebze ki ar gamaxvil-<br />
deba yuradReba, aramed enobriv formebze, rogorc azris gamoxatvis<br />
saSualebaze. konstruqciebSi maswavlebelma yuradReba un<strong>da</strong> gaamax-<br />
vilos imaze, rom es konkretuli konstruqcia moiTxovs konkretul<br />
brunvas, mocemul Tandebuls, Sesabamis ricxvis formas <strong>da</strong> ase Sem-<br />
deg, Tumca srulia<strong>da</strong>c araa saWiro gramatikuli terminis<br />
gamoyeneba. aseTi konstruqciebi calke un<strong>da</strong> amoiweros <strong>da</strong> mos-<br />
wavles un<strong>da</strong> ganemartos, rom swori <strong>da</strong> gamarTuli msjelobisaTvis<br />
25
saWiroa maTi Seucvlelad gamoyeneba, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi<br />
azri <strong>da</strong>maxinjdeba an Seicvleba. magaliTisaTvis: am garemoebam ga-<br />
moiwvia, sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT mniSvnelovania, am problemis Tao-<br />
baze, am movlenebma gamoiwvia saTanado Sedegi... calke gamotanili<br />
aseTi konstruqciebi xels Seuwyobs moswavleTa gamarTuli metyve-<br />
lebis unar-Cvevebis gamomuSavebas.<br />
funqcionaluri frazebi<br />
aseve calke un<strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavdes <strong>da</strong> moswavleebs miewodoT is<br />
funqcionaluri frazebi, romlebic maswavlebels <strong>da</strong>sWirdeba sakiT-<br />
xis axsnisas. magaliTad: vnaxoT cxrilze, <strong>da</strong>xazeT cxrili, SeavseT<br />
cxrili, SeusabameT swori forma, <strong>da</strong>akavSireT, <strong>da</strong>ajgufeT, moaxdi-<br />
neT klasifikacia, miuwereT qarTuli Sesatyvisebi, sqemis / cxrilis<br />
mixedviT imsjeleT... <strong>da</strong> ase Semdeg. maTi ganmartebis gareSe mos-<br />
wavle ver SeZlebs <strong>da</strong>valebis sworad Sesrulebas. amdenad, maswav-<br />
lebelma winaswar un<strong>da</strong> gaTvalos, rogor warimarTeba teqstze mu-<br />
Saoba <strong>da</strong> moswavleebs specialurad, axsna-ganmartebiT un<strong>da</strong> miawo-<br />
dos is funqcionaluri frazebi, romlebic sagakveTilo procesSi<br />
<strong>da</strong>sWirdebaT, raTa aman SemdgomSi ar gamoiwvios Seferxeba.<br />
bilingvuri swavlebis erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxia<br />
teqstze muSaoba, radgan swored teqstia moswavlisaTvis sagnobrivi<br />
codnis mimcemi <strong>da</strong> amave dros igi aris misi enobrivi kompetenciis<br />
amaRlebis umTavresi saSualeba, radgan enis akademiuri flobis<br />
dones mxolod am gziT vaRwevT. sxva SemTxvevaSi ena mxolod komu-<br />
nikaciis saSualebad <strong>da</strong>rCeba enis SemswavlelisaTvis. amdenad, Tu<br />
teqstze muSaoba sworad ar warimarTa mizani verc erT sferoSi ver<br />
Sesruldeba <strong>da</strong> Tavad bilingvuri swavlebis formac safrTxis qveS<br />
<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>ba. es kargad un<strong>da</strong> axsovdes maswavlebels.<br />
26
5. TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba bilingvuri<br />
ganaTlebis procesSi<br />
ian amos komenskim Tavis naSromSi `didi di<strong>da</strong>qtika~ di<strong>da</strong>qtikis<br />
erT-erT umTavresad TvalsaCinoebis principi miiCnia: `oqros kano-<br />
nad un<strong>da</strong> iqces piroba: moswavleebs un<strong>da</strong> meceT ufleba, SeigrZnon<br />
yvelaferi, rac ki SesaZlebelia SeigrZnon SegrZnebebis doneze:<br />
xilvadi - mxedvelobiT, xma - smeniT, suni - ynosviT, <strong>ge</strong>mo - <strong>ge</strong>moTi,<br />
Sesaxebi - SexebiT.~<br />
ratom aris xilvadoba ase mniSvnelovani?<br />
komenskis azriT, ra enasac ar un<strong>da</strong> vaswavlideT _ mSobliur<br />
enasac ki _ un<strong>da</strong> vaCvenoT nivTebi, romelTa ganmartebac sityvebia<br />
<strong>da</strong> un<strong>da</strong> vaswavloT sityvebiT gamoTqma yvelafrisa, rasac vxe<strong>da</strong>vT,<br />
rasac vexebiT, rasac vWamT, raTa metyvelebis procesi <strong>da</strong> azri yo-<br />
velTvis paralelurad mimdinareobdes <strong>da</strong> orive viTardebodes er-<br />
Tad. aravis ar SeiZleba wavakiTxoT is, rac mas ar esmis, an movTxo-<br />
voT imis ganxilva, ris gamoTqmac mas sityvebiT ar SeuZlia.<br />
vizualuri saSualebebi <strong>da</strong>mxmare saswavlo saSualebebia, ro-<br />
melTac aCveneben, demonstrirebas ukeTeben gakveTilze, raTa ufro<br />
gasa<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> advilad aRsaqmeli gaxdes saswavlo masala, miwodebu-<br />
li informacia, Teoriuli azri <strong>da</strong> ase Semdeg. vizualur saSuale-<br />
bebs, Cveulebriv, saswavlo procesis garkveuli safexuris saWiroe-<br />
bebisa <strong>da</strong> moTxovnebis, aseve moswavleebis asaki<strong>da</strong>n gamomdinare Tvi-<br />
sebebis Sesabamisad amzadeben. maT ajgufeben bunebriv, xelovnur <strong>da</strong><br />
simbolur vizualur masalad.<br />
vizualuri masala SeiZleba iyos:<br />
a) bunebis obieqtebi (demonstrirebis dros, eqskursiebze <strong>da</strong> gaseir-<br />
nebis dros),<br />
27
) specialurad Seqmnili saSualebebi (plakatebi, sqemebi, gamosax-<br />
ulebebi, foto suraTebi, naxatebi, <strong>ge</strong>ometriuli figurebi, muliaJe-<br />
bi, grafikuli cxrilebi, tabulebi),<br />
g) simboluri saSualebebi (rukebi, globusebi),<br />
d) modelebi (aparatebi, xelsawyoebi),<br />
e) saekrano saSualebebi (kino filmebi, diafilmebi, diapozitivebi<br />
<strong>da</strong> sxva),<br />
v) audiovizualuri saSualebebi (video Canawerebi, audio Canawerebi).<br />
jgufi:<br />
tradiciulad gamoiyeneba vizualuri swavlebis meTodis ori<br />
ilustrirebis meTodi (saswavlo masalis amsaxvel saSuale-<br />
bebTan <strong>da</strong>kavSirebuli - plakatebis, rukebis, naxazebis, sqeme-<br />
bis, gamosaxulebebis, fotosuraTebis, grafikebis, diagramebis,<br />
tabulebis - gamoyenebasTan);<br />
demonstrirebis meTodi (raTa naCvenebi iyos sivrciTi saswav-<br />
lo saSualebebi);<br />
ilustrireba procesia, romlis mizania Teoriis garkveuli kano-<br />
ni an movlena ukeT gasa<strong>ge</strong>bi gaxados magaliTis, vizualuri saSua-<br />
lebebis, sityvieri ganmartebebis, moZraobis <strong>da</strong> ase Semdeg <strong>da</strong>xmare-<br />
biT.<br />
demonstrireba SesaZlebelia vizualuri masalis <strong>da</strong>mzadebis<br />
dros, saswavlo eqsperimentebis dros maT Sesaxeb Sefasebebis <strong>da</strong><br />
ganmartebebis gziT, anu maswavleblis, moswavlis an sxva pirovnebis<br />
mier naTqvamis gamoyenebiT. demonstrireba Sesaswavli nivTis, obieq-<br />
tis, movlenis cocxlad <strong>da</strong>kvirvebis SesaZleblobas uzrunvelyofs,<br />
amgvarad, Sesabamisi saswavlo masalis Sinaarsis ukeTesad gaazrebas<br />
<strong>da</strong> aTvisebas uwyobs xels.<br />
vizualuri saswavlo masalis gamoyeneba rom efeqturi gaxdes,<br />
mniSvnelovania gvaxsovdes <strong>da</strong> gaviTvaliswinoT ramdenime piroba <strong>da</strong><br />
moTxovna:<br />
28
saswavlo procesSi vizualuri meTodebis gamoyeneba moswav-<br />
leebis vizualur mxatvruli azrovnebis ganviTarebas uwyobs<br />
xels; aaqtiurebs yuradRebas <strong>da</strong> Semecnebis unars; konkreti-<br />
zacias ukeTebs saswavlo an gamosakvlev Teoriul sakiTxebs;<br />
nanax movlenebs ukeTebs sistematizebasa <strong>da</strong> klasificirebas;<br />
swavlisadmi interess ukeTebs stimulirebas (Sesabamisad, po-<br />
zitiuri motivaciis Camoyalibebas uwyobs xels); procesis <strong>da</strong><br />
movlenebis modelirebis SesaZleblobas iZleva, romelTa<br />
realur droSi <strong>da</strong>kvirveba SeuZlebelia; saswavlo masalis<br />
aTvisebis donis Sesaxeb konkretuli informaciis miRebis Se-<br />
saZleblobas iZleva;<br />
ar SeiZleba xilvadoba TviTmiznad iqces. vizualuri masalis<br />
optimalurad gamoyeneba niSnavs amis mizan<strong>da</strong>saxulad keTebas,<br />
saswavlo gakveTilis mizanTan <strong>da</strong> ZiriTad <strong>da</strong>valebasTan kav-<br />
Siris gaTvaliswinebiT. xilvadobis meTodi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>balansdes<br />
sxva meTodebis gamoyenebiT.<br />
xilvadoba SeiZleba axali saswavlo masalis axsnis dros<br />
iyos gamoyenebuli, aseve ukve naswavlis ganmtkicebisTvis <strong>da</strong><br />
Sefasebis dros. mniSvnelovania gvaxsovdes rom vizualuri<br />
masalis gamoyeneba gakveTilisTvis gamoyofili dros<br />
sagrZnoblad <strong>da</strong>zogvaSi gvexmareba.<br />
vizualuri masalis <strong>da</strong>mzadeba SeuZlia maswavlebels (gamoye-<br />
nebis win an gamoyenebis dros) <strong>da</strong> aseve moswavleebs (indivi-<br />
dualurad an jgufebSi, wyvilebSi muSaobaSi). <strong>da</strong>mzadebul ma-<br />
salaSi maswavlebels Tavisufali adgilebis <strong>da</strong>toveba SeuZ-<br />
lia, romelic Semdgom moswavles SeeZleba Seavsos (miaxatos,<br />
miaweros rame, an raimes saxeli <strong>da</strong>arqvas).<br />
29
vizualuri masalis gamoyenebis dros un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundeT, rom<br />
mas yvela moswavle kargad xe<strong>da</strong>vs.<br />
mniSvnelovania moswavleebis asakobrivi jgufisTvis <strong>da</strong>max-<br />
asiaTebeli Tvisebebis gaTvaliswineba, mexsierebis dominanti<br />
saxeobebi.<br />
* * *<br />
<strong>da</strong>wyebiT skolaSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba gakveTilis<br />
imgvarad <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvas, rom <strong>ge</strong>gmis TiToeuli komponenti Seesabamebodes<br />
moswavleTa SesaZleblobebs, iTvaliswinebdes maT interesebs <strong>da</strong><br />
xels uwyobdes Sinagan motivacias. interesis aRZvrasa <strong>da</strong> Sinagani<br />
motivaciis SeqmnaSi didi roli eniWeba resursebs, kerZod ki, Tval-<br />
saCinoebas.<br />
gakveTilis an gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis dros Zalze mniSvnelova-<br />
nia ganvixiloT, Tu rogor un<strong>da</strong> gamoviyenoT resursebi mizanmi-<br />
marTulad <strong>da</strong> efeqtianad. amisaTvis un<strong>da</strong> ganvsazRvroT:<br />
Tema<br />
samizne jgufi - romeli asakis moswavleebisaTvis aris<br />
gankuTvnili saswavlo masala;<br />
saswavlo mizani - rogor <strong>da</strong>exmareba resursi <strong>sagnis</strong>a <strong>da</strong> enis<br />
Seswavlas;<br />
mosalodneli saswavlo Sede<strong>ge</strong>bi - ra Sede<strong>ge</strong>bs moeliT<br />
moswavleebisgan am resursebis gamoyenebiT.<br />
rekomendebulia, resursis gamoyenebamde gavecnoT misi<br />
efeqtianobis ganmsazRvrel kriteriumebs:<br />
ra aris resursSi iseTi, rac xels Seuwyobs moswavleTa mo-<br />
tivacias?<br />
ra aris resursSi iseTi, rac xels Seuwyobs gamocdilebis<br />
safuZvelze, praqtikiT swavlas?<br />
30
ogori iqneba am resursis gamoyenebis uku<strong>ge</strong>ba, anu<br />
gaacnobiereben Tu ara moswavleebi, rogor Seuwyo xeli<br />
resursma swavlis process klasSi, ramdenad Seuwyo xeli<br />
TanamSromlobas, ra iswavles erTmaneTisgan <strong>da</strong><br />
maswavleblisagan misi <strong>da</strong>xmarebiT?<br />
Seuwyobs Tu ara xels es resursi naswavlis ufro ukeT<br />
gaazreba-ga<strong>ge</strong>bas saganSi?<br />
Seuwyobs Tu ara xels es resursi naswavlis ufro ukeT<br />
gaazreba-ga<strong>ge</strong>bas enaSi?<br />
<strong>da</strong>wyebiT safexurze bilingvuri swavlebis <strong>da</strong>nergvis am etapze,<br />
specialurad am proeqtis farglebSi Seiqmna ramdenime saxis Tval-<br />
saCinoebis masala, romelTa mokle <strong>da</strong>xasiaTebasa <strong>da</strong> gamoyenebis in-<br />
struqciebsac qvemoT gTavazobT:<br />
a. Tematuri posterebi<br />
Tematuri posteri aris didi zomis plakati, romelzec gamosax-<br />
ulia saintereso, `avTenturi~ kompozicia. rogorc wesi, posteri<br />
feradia <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebs, nivTebs, moqmedebebsa <strong>da</strong> movlenebs asaxavs.<br />
posteri saklaso oTaxSi, TvalsaCino adgilas gamoikvreba ise, rom<br />
yvela moswavle kargad xe<strong>da</strong>vdes. maswavlebelsa <strong>da</strong> moswavleebs sa-<br />
Sualeba eZlevaT, aqtiurad isaubron posterze gamosaxuli kompo-<br />
ziciisa <strong>da</strong> siuJetis Sesaxeb. maswavlebeli svams sxva<strong>da</strong>sxva Sinaar-<br />
sisa <strong>da</strong> sirTulis SekiTxvebs moswavleTa interesebisa <strong>da</strong> SesaZ-<br />
leblobebis mixedviT. miznobrivi instruqciebis midevnebiT, mos-<br />
wavleebi erTmaneTs usmenen, fiqroben, metyveleben, weren, rac swra-<br />
fad aviTarebs enobriv unarebs.<br />
qvemoT moyvanilia erT-erTi Tematuri posteris nimuSi:<br />
31
. situaciuri naxatebi (istoria suraTebSi):<br />
es aris sasacilo cxovrebiseuli situacia, romelic oTx (iS-<br />
viaTad – 5 an 6) naxatSia ganfenili. maTi gamoyeneba mizanSewonilia<br />
oTxkacian jgufebSi. am naxatebiT SesaZlebelia moswavleTa <strong>da</strong>jgu-<br />
feba SemTxveviTobis principiT. klasSi Segvaqvs kalaTa / yuTi, ro-<br />
melSic yria naxatebis imdeni kompleqti (istoria), ramdeni oTxka-<br />
ciani jgufic SeiZleba Camoyalibdes. TiToeuli moswavle iRebs<br />
suraTs <strong>da</strong> raime niSnis mixedviT (foni / nivTi, romelic meordeba<br />
yvela suraTSi / peizaJi <strong>da</strong> sxva) eZebs <strong>da</strong> poulobs Tavis oTxeuls.<br />
moswavleebi ala<strong>ge</strong>ben suraTebs TanamimdevrobiT <strong>da</strong> Txzaven mcire<br />
zomis istorias. imisaTvis, rom moswavleebs saintereso <strong>da</strong>valebis<br />
mimarT enis flobis arasakmarisma donem erTgvari SiSi ar Camouya-<br />
libos, SeiZleba pirvel etapze gavuqarwyloT es SiSi imiT, rom<br />
TiToeul kompleqts <strong>da</strong>vurToT baraTebi istoriisaTvis saWiro<br />
leqsikuri erTeulebiTa <strong>da</strong> enobrivi konstruqciebiT. savaraudod,<br />
jgufSi iqnebian enis flobis donis mixadviT gansxvavebuli mos-<br />
wavleebi. isini erTmaneTs <strong>da</strong>exmarebian istoriis Sed<strong>ge</strong>naSi <strong>da</strong> war-<br />
moad<strong>ge</strong>nen mas klasis winaSe.<br />
SesaZlebelia am <strong>da</strong>valebis modificirebac. erTi moswavle<br />
iRebs pirvel naxats, sxvebi ki gamoTqvamen varauds, rogor SeiZleba<br />
ganviTardes ambavi. moswavle aCvenebs meore suraTs <strong>da</strong> sxvebi amow-<br />
meben sakuTar varaudebs.<br />
istoria suraTebSi zrdis moswavleTa motivacias, uzrunve-<br />
lyofs TiToeulis CarTulobas, xels uwyobs kognitur unarebTan<br />
erTad komunikaciuri unarebis ganviTarebas:<br />
33
1. 2.<br />
3. 4.<br />
34
g. moqmedebis gamomxatveli baraTebi (banqo)<br />
TvalsaCinoebis erT-erTi Semad<strong>ge</strong>neli nawilia moqmedebis ga-<br />
momxatveli suraTebi (banqos formatSi). maTze asaxulia sxva<strong>da</strong>sxva<br />
mdgomareobisa <strong>da</strong> moqmedebis amsaxveli naxatebi. maswavlebeli maTi<br />
<strong>da</strong>xmarebiT Seaswavlis moswavleebs zmnebs <strong>da</strong> sawyisebs. moswavlem<br />
am naxatebis Cvenebisas un<strong>da</strong> <strong>da</strong>asaxelos zmna an sawyisi. qarTul<br />
enaSi gansakuTrebiT mniSvnelovania zmnaTa pirianoba <strong>da</strong> saxelTa<br />
Sewyobis sakiTxi zmnasTan sxva<strong>da</strong>sxva brunvis formiT. zmna sxva-<br />
<strong>da</strong>sxva drois formaSi sxva<strong>da</strong>sxva brunvis formiT moiTxovs sax-<br />
elebs. TvalsaCinoebis <strong>da</strong>xmarebiT maswavlebels SesaZlebloba mie-<br />
cema moswavleebi avarjiSos am sakiTxebSi.<br />
gTavazobT sanimuSod ramdenime banqos qaRalds mdgomareobi-<br />
sa <strong>da</strong> moqmedebis gamomxatveli naxatebiT:<br />
35
6. grafikuli organizatorebi<br />
bilingvuri swavlisa <strong>da</strong> swavlebis dros gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovania grafikuli organizatorebis gamoyeneba. es xerxi<br />
kargad Seesabameba ori saswavlo <strong>sagnis</strong> swavlebis miznebs (meore<br />
<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> raime sxva <strong>sagnis</strong>a). grafikuli organizatorebis gamoyene-<br />
biT, maswavlebeli uzrunvelyofs rogorc <strong>sagnis</strong> masalis, aseve enis<br />
aTvisebis warmatebulobas.<br />
grafikuli organizatorebi <strong>da</strong> maTi funqciebi:<br />
grafikuli organizatorebi informaciis struqturirebis<br />
xerxia _ mowesri<strong>ge</strong>bis (<strong>da</strong>jgufebis) umniSvnelovanesi xerxi.<br />
grafikuli organizatorebi informacias vizualurad<br />
gvaCveneben.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyeneba aqtiur swavlas<br />
uwyobs xels. magaliTad: saSinao <strong>da</strong>valebis (savarjiSoebis)<br />
Sesrulebis dros, moswavleebi im enas iyeneben, romelzec<br />
laparakoben, kiTxuloben, weren, ismenen, fiqroben, xolo<br />
informaciis grafikulad ganla<strong>ge</strong>bis dros isini iyeneben<br />
rogorc nacnob, aseve ucnob informacias.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyeneba maswavlebels <strong>da</strong><br />
moswavles Soris TanamSromlobas, anu kooperatiul<br />
<strong>swavleba</strong>s, uwyobs xels,.<br />
grafikuli organizatorebi gvexmareba teqstis vizualurad<br />
mowesri<strong>ge</strong>baSi (mis ga<strong>ge</strong>baSi). maTi gamoyeneba SeiZleba:<br />
1) teqstis an axali masalis wakiTxvis win,<br />
2) wakiTxvis Semdeg,<br />
3) weris an <strong>da</strong>valebis werilobiT Sesrulebis win,<br />
36
4) teqstis an <strong>da</strong>valebis ganxilvis dros,<br />
5) diskusiis dros,<br />
6) <strong>da</strong>skvnebis gakeTebis procesSi <strong>da</strong> a.S.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyeneba moswavlis saswavlo<br />
Temis Sesaxeb arsebuli codnis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>naSi (gaazrebaSi)<br />
gvexmareba, aseve _ axali codnis aTvisebisTvis moswavleebis<br />
momzadebaSi.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyenebis dros, moswavle <strong>da</strong><br />
maswavlebeli erTmaneTisgan swavloben (masalasac, erTmaneTis<br />
ga<strong>ge</strong>bas <strong>da</strong> erTmaneTTan urTierTobas). bilingvuri swavlis<br />
procesSi aseT TanamSromlobas gansakuTrebuli mniSvneloba<br />
aqvs. moswavleebi sakuTari codnis struqturirebas swavloben<br />
<strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n gamomdinare swavlis sakuTar strategias irCeven.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyeneba rogorc vizualuri,<br />
aseve sityvieri (verbaluri) informaciis gamoyenebas<br />
ganapirobebs. es moswavleebs SesaZleblobas aZlevs, airCion,<br />
varireba gaukeTon swavlis stils, sakuTari SesaZleblobebis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyenebis upiratesobebi:<br />
SegviZlia gamoviyenoT iseT auditoriaSi, romelSic<br />
moswavleebis enis codnis done sxva<strong>da</strong>sxvaa.<br />
SegviZlia gamoviyenoT iseT auditoriaSi, romelSic<br />
moswavleebis aTvisebis unaris done sxva<strong>da</strong>sxvaa.<br />
SegviZlia ganvaviTaroT <strong>da</strong> gavafarTooT leqsikuri ma-<br />
ragi.<br />
moswavlis codnas awesri<strong>ge</strong>bs, xels uwyobs misi disku-<br />
siis unarisa <strong>da</strong> SesaZleblobis ganviTarebas, aseve sa-<br />
37
kuTari azris <strong>da</strong> mis xelT arsebuli informaciis ga-<br />
moTqmis.<br />
im moswavleTa azrisa <strong>da</strong> enis integrirebas uwyobs<br />
xels, romelTac gansxvavebuli (sxva<strong>da</strong>sxva) swavlis<br />
stili aqvT.<br />
ufro xelmisawvdoms xdis nebismieri saxis (esoden<br />
rTul, specifikur <strong>da</strong> ucxo) informacias (saswavlo sa-<br />
gans).<br />
ras un<strong>da</strong> mivaqcioT yuradReba grafikuli organizatorebis<br />
gamoyenebis dros?<br />
yuradReba un<strong>da</strong> mieqces mTavar informacias, cnebebs, azrebs:<br />
mTavari un<strong>da</strong> gamoikveTos (ufro didi asoebi an naxatebi,<br />
ufro mkveTri feriT gaxazuli an gaferadebuli), naklebad<br />
mniSvnelovani ufro patara asoebiT, an sxvanairad un<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>iweros (weris mimarTulebis Secvla SeiZleba).<br />
xeli SeuwyveT cnebebis <strong>da</strong> zogadi saxelebis ganviTarebas!<br />
grafikuli organizatorebi gviCveneben mTavar azrs,<br />
Sesabamisi leqsikis <strong>da</strong>xmarebiT. <strong>da</strong>exmareT moswavleebs<br />
cnebebis Semad<strong>ge</strong>neli nawilebis (atributebis) <strong>da</strong>naxvaSi.<br />
mizani aris ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> swavla, amitom gamoiyeneT iseTi<br />
sityvebis maragi, romlebic ganmartavs, azustebs,<br />
ilustrirebas ukeTebs informacias.<br />
xSirad gamoiyeneT wera, kiTxva, azrovneba!<br />
moswavleebs rom grafikuli organizatorebis gamoyeneba an<br />
Sed<strong>ge</strong>na SeeZloT, maT bevri un<strong>da</strong> ikiTxon, ifiqron <strong>da</strong> weron.<br />
roca moswavleebi grafikulad asaxaven informacias an kama-<br />
Toben mis Sesaxeb, maT uwevT masalis ga<strong>da</strong>kiTxva, erTmaneTSi<br />
molaparakeba, saubari, <strong>da</strong>mtkiceba, Sesabamisad xe<strong>da</strong>ven movle-<br />
38
naTa urTierT kavSirs, urTierTobas, movlenebis ganviTarebas,<br />
mizezebsa <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs.<br />
wera exmareba <strong>da</strong> xelSemwyobia <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmarebisa <strong>da</strong> ganxilvisa!<br />
grafikuli organizatorebi efeqturi saSualebaa diskusiis<br />
principiT muSaobis, <strong>ge</strong>gmis Sed<strong>ge</strong>nis, weris organizebis dros.<br />
yvelafris Caweris Semdeg SegviZlia naSromis Sinaarsis<br />
<strong>da</strong>jgufeba <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xarisxeba.<br />
ganaviTareT mimdinare diskusia!<br />
grafikuli organizatorebis gamoyeneba azrebs mimarTulebas<br />
aZlevs. moswavleebi avTentur enas xmaroben -<br />
interpretirebis, analizis, problemis ga<strong>da</strong>wyvetis,<br />
<strong>da</strong>Tanxmebis, ar<strong>da</strong>Tanxmebis, TanamSromlobis, Secdomebis<br />
<strong>da</strong>Svebis dros - saswavlo masali<strong>da</strong>n romelime specifikuri<br />
Temis Seswavlis procesSi.<br />
instruqciebis an grafikuli organizatorebis micemis dros<br />
Tqven exmarebiT <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi.<br />
grafikuli organizatorebis gamoyenebiT maswavlebeli<br />
moswavleebs aCvenebs mTavars raime Temis, cnebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />
xerxs, Tu rogor SeiZleba axali informaciis aTviseba. igi<br />
faqtobrivad rCevas an instruqcias iZleva, Tu rogor<br />
SeiZleba swavlis gagrZeleba (rogor SeiZleba am Temis<br />
aTviseba).<br />
grafikuli organizatorebi Sefasebis instrumentia.<br />
grafikuli organizatorebi moswavlis codnis, Segnebis,<br />
swavlis, fiqris donis obieqturad Sefasebis SesaZleblobas<br />
iZleva.<br />
arsebobs grafikuli organizatorebis ramdenime saxe, kerZod:<br />
ierarqiuli, konceptualuri, Tanmimdevruli, cikluri.<br />
39
ierarqiuli xerxi<br />
es xerxi Tavis TavSi ZiriTad cnebebs, kategoriebs, doneebs,<br />
safexurebsa <strong>da</strong> maT qve<strong>da</strong>nayofebs moicavs. mas iyeneben<br />
gansazogadeblad <strong>da</strong> klasificirebisTvis.<br />
magaliTi:<br />
cxovelebi<br />
Sinauri gareuli<br />
Zroxa lomi<br />
cxvari <strong>da</strong>Tvi<br />
Rori m<strong>ge</strong>li<br />
Txa tura<br />
ZaRli vefxvi<br />
konceptualuri xerxi<br />
konceptualuri xerxi Tavis TavSi moicavs centralur ideas,<br />
kategorias, faqts, romelsac konkretuli magaliTebi <strong>da</strong> sidideebi<br />
axasiaTebs. Cveulebriv, mas iyeneben, raTa aRweron, <strong>da</strong>axasiaTon,<br />
Seajamon, Sea<strong>da</strong>ron (msgavsi <strong>da</strong> gansxvavebuli).<br />
magaliTi:<br />
gamosaxulebebi simRerebi mimarTulebebi<br />
gazeTebi kiTxva wera<br />
wignebi dRiuri<br />
ena xumrobebi<br />
simRera anekdotebi<br />
laparaki gakveTilebi mosmena<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>sma saubari TV radio leqsi<br />
40<br />
musika
konceptualuri grafikuli organizatoris saxeobebia venis<br />
diagrama <strong>da</strong> egreT wodebuli `samyuras foTlis~ diagrama.<br />
venis diagrama “samyuras foTlis” diagrama<br />
venis diagramas, Cveulebriv, iyeneben ori sxva<strong>da</strong>sva wyaro<strong>da</strong>n<br />
miRebuli erTi faqtis, movlenis, problemis, teqstis <strong>da</strong> a.S. Sesaxeb<br />
informaciis Sesa<strong>da</strong>reblad. informacias ajgufeben: msgavsi <strong>da</strong><br />
gansxvavebuli.<br />
Tu a<strong>da</strong>reben sam sxva<strong>da</strong>sxva obieqts, ikveTeba `samyuras foT-<br />
lis~ diagrama.<br />
magaliTebi:<br />
lomi vefxvi<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebeli <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />
Tvisebebi saerTo Tvisebebi<br />
Sea<strong>da</strong>reT kavkasiis sami qveyana!<br />
<strong>da</strong>wereT, ra aris maTTvis saerTo:<br />
1 4 2<br />
7<br />
5 6<br />
41<br />
3
1. – saqarTvelosTvis,<br />
2. – somxeTisTvis,<br />
3. – azerbaijanisTvis,<br />
4. – saqarTvelosa <strong>da</strong> somxeTisTvis,<br />
5. – saqarTvelosa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis,<br />
6. – somxeTisa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis,<br />
7. – saqarTvelos, somxeTisa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis.<br />
informaciis mowesri<strong>ge</strong>bis Tanmimdevruli xerxi iTvaliswinebs<br />
movlenebis, sityvebis qronologiis mixedviT mowesri<strong>ge</strong>bas – <strong>da</strong>sa-<br />
wyisi<strong>da</strong>n bolomde, movlenebis warmoSobis mizezebis <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bis<br />
urTierTkavSiris gaTvaliswinebiT, saboloo produqtis Sed<strong>ge</strong>nis<br />
procesSi, problemis ga<strong>da</strong>wyvetis kavSirebi – yovelTvis sworxazov-<br />
nad.<br />
1. magaliTi:<br />
zRapar `wiTelqu<strong>da</strong>s~ movlenebis Tanmimdevrobis <strong>da</strong>wera!<br />
1. wiTelqu<strong>da</strong> gaemgzavra bebiasTan, romelic ava<strong>da</strong>a.<br />
2. m<strong>ge</strong>lTan Sexvedra tyeSi.<br />
3. m<strong>ge</strong>li <strong>da</strong> bebia.<br />
4. wiTelqu<strong>da</strong>s gaoceba <strong>da</strong> Secvlil bebiasTan saubari.<br />
5. monadire klavs m<strong>ge</strong>ls.<br />
6. ga<strong>da</strong>rCenili bebia isev wiTelqu<strong>da</strong>sTan erTad aris.<br />
7. is, rac wiTelqu<strong>da</strong>m am ambis Sedegad iswavla.<br />
gTavazobT wriuli diagramis nimuSs TemisaTvis “weliwadis<br />
droebi <strong>da</strong> tansacmeli”:<br />
42
B<br />
Tebervali<br />
ianvari<br />
43<br />
marti<br />
aprili<br />
dekemberi maisi<br />
noemberi ivnisi<br />
oqtomberi ivlisi<br />
seqtemberi agvisto
7. Sefaseba<br />
saswavlo procesis Sefaseba aris saswavlo miznebis miRwevis<br />
xarisxis <strong>da</strong>md<strong>ge</strong>ni monacemebis Segrovebis, aRricxvisa <strong>da</strong> analizis<br />
mudmivi procesi, moswavleTa warmatebisa <strong>da</strong> progresis<br />
Tanamimdevruli Seswavla.<br />
Sefasebis procesSi d<strong>ge</strong>ba ramdenime mniSvnelovani kiTxva:<br />
risTvis vafasebT (Sefasebis mizani)?<br />
ras vafasebT (Sefasebis sagani)?<br />
rogor vafasebT (Sefasebis xerxebi, instrumentebi)?<br />
vis vafasebT (Sefasebis obieqti)?<br />
rodis vafasebT (ra sixSiriT, ra vadebSi)?<br />
rogor viyenebT Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bs (monacemTa analizi)?<br />
Sefasebis miznebi<br />
saswavlo procesis Sefasebis ZiriTadi miznebia:<br />
calkeuli moswavlisa Tu moswavleTa jgufis<br />
ganviTarebaze xangrZlivi <strong>da</strong> uwyveti <strong>da</strong>kvirveba;<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesis mudmivi Seswavla,<br />
monacemTa Sekreba <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bis aRnusxva-ward<strong>ge</strong>na;<br />
moswavleTa, maswavlebelTa, mSobelTa, skolis<br />
direqciisa <strong>da</strong> sazogadoebis (<strong>da</strong>interesebis SemTxvevaSi)<br />
informireba swavlebis Sede<strong>ge</strong>bis Sesaxeb;<br />
moswavleTa saswavlo moTxovnilebebisa <strong>da</strong> saWiroebebis<br />
<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na <strong>da</strong> Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetilebisaTvis xelis<br />
Sewyoba;<br />
saswavlo programebis Semdgomi <strong>da</strong>xvewa;<br />
44
swavlebis samomavlo procesebis ganxilva mSoblebTan <strong>da</strong><br />
skolis xelmZRvanelobasTan erTad <strong>da</strong> Semdgomi<br />
srulyofa;<br />
swavlisadmi Segnebuli <strong>da</strong>mokidebulebis stimulireba<br />
moswavleebSi;<br />
moswavleTaTvis Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis unaris<br />
ganviTareba;<br />
swavlis procesis efeqtiani warmarTva <strong>da</strong> misi<br />
koreqtireba; auTvisebeli masalis, Secdomebis gamovlena<br />
<strong>da</strong> Sesabamisi RonisZiebebis gansazRvra;<br />
swavlebisa <strong>da</strong> swavlisaTvis saWiro aqtivobebis SerCeva<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva maswavleblis mier;<br />
saganmanaTleblo resursebis ufro efeqtianad gamoyeneba;<br />
maswavlebelTa profesiuli ganviTareba;<br />
moswavleebis samomavlo moswrebis prognozireba.<br />
Sefasebis ZiriTadi principebi<br />
Sefaseba eyrdnoba Semdeg principebs:<br />
moswavleTa asakobrivi ganviTarebis Taviseburebebis<br />
gaTvaliswineba. Sefasebis procesSi ar SeiZleba<br />
<strong>da</strong>visaxoT miznad imis Sefaseba, gazomva, rac ar<br />
Seesabameba moswavleTa asaks;<br />
erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT<br />
gansazRvruli moTxovnebis <strong>da</strong>cva. Sefaseba un<strong>da</strong><br />
iTvaliswinebdes, upirveles yovlisa, erovnuli saswavlo<br />
<strong>ge</strong>gmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT gaTvaliswinebul moTxovnebs <strong>da</strong><br />
skolis saswavlo <strong>ge</strong>gmiT (Tu aseTi skolas aqvs)<br />
gansazRvrul stan<strong>da</strong>rtebs;<br />
obieqturobis <strong>da</strong>cva winaswar SemuSavebuli <strong>da</strong><br />
SeTanxmebuli kriteriumebis safuZvelze. moswavlem un<strong>da</strong><br />
45
icodes, ra kriteriumebiT Seafaseben mis saswavlo<br />
saqmianobas. sasurvelia, maswavlebelma moswavleebTan<br />
erTad SeimuSavos es kriteriumebi an stan<strong>da</strong>rtiT<br />
gaTvaliswinebuli Sede<strong>ge</strong>bis mixedviT Tavad Camoayalibos<br />
<strong>da</strong> Semdeg ganixilos klasSi. es, erTi mxriv,<br />
uzrunvelyofs Sefasebis obieqturobas, xolo, meore<br />
mxriv, xels Seuwyobs TviTSefasebis unaris ganviTarebas;<br />
Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bis sandoobis (saimedoobis)<br />
uzrunvelyofa. un<strong>da</strong> vicodeT zustad, ras vafasebT <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>rwmunebuli un<strong>da</strong> viyoT imaSi, rom Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bi<br />
sworia. sandoobis misaRwevad sasurvelia Sefasebis<br />
ganmeoreba garkveul periodSi. monacemebi sandoa, Tu<br />
Sedegi ganmeorebadia;<br />
Sefasebis sizustis (validurobis) uzrunvelyofa.<br />
Sefasebis efeqtianobis gansazRvra SeiZleba monacemebis<br />
zusti analiziT, rac miiRweva sazomi saSualebebis<br />
SesabamisobiT gasazom obieqtTan. Tu SefasebiTi<br />
RonisZieba mTeli Tavisi SinaarsiT namdvilad afasebs im<br />
aspeqts, romlis Sefasebac gvin<strong>da</strong>, Sefaseba validuria.;<br />
Riaoba <strong>da</strong> gamWvirvaleoba. Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> misi<br />
analizi Ria <strong>da</strong> gamWvirvale un<strong>da</strong> iyos yvela<br />
<strong>da</strong>interesebuli pirisaTvis (cxadia, es ar niSnavs imas,<br />
rom calkeuli moswavlis Sefasebis Sedegad aRmoCenili<br />
Secdomebze sajarod visaubroT).<br />
Sefasebis mizni<strong>da</strong>n gamomdinare, mniSvnelovania, rom<br />
moswavleTa Semowmeba <strong>da</strong>ukavSirdes ara mxolod swavlebis Sedegs,<br />
aramed swavlis processac. amisaTvis gamoiyeneba ori tipis Sefaseba:<br />
ganmsazRvreli <strong>da</strong> ganmaviTarebeli.<br />
ganmsazRvreli Sefaseba ad<strong>ge</strong>ns moswavlis miRwevis dones<br />
saerTo normasTan mimarTebiT <strong>da</strong> gansazRvravs imas, Tu ramdenad<br />
46
<strong>da</strong>eufla igi sagnobrivi programebiT gansazRvrul codnasa <strong>da</strong><br />
unar-Cvevebs.<br />
ganmaviTarebeli Sefasebis mizania swavlis xarisxis<br />
gaumjobeseba. ganmaviTarebeli Sefasebisas maswavlebeli akvirdeba<br />
TiToeul moswavles swavlis procesSi, Seiswavlis maT saWiroebebs,<br />
raTa amis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmos sagakveTilo procesi <strong>da</strong><br />
TiToeul moswavles Seuwyos xeli winsvlaSi rCevebiT.<br />
maswavleblis komentarebis <strong>da</strong>xmarebiT isini ad<strong>ge</strong>nen sakuTar sust<br />
<strong>da</strong> Zlier mxareebs, warmatebis Semferxebel faqtorebs. es maT<br />
uviTarebs TviTSefasebisa <strong>da</strong> TviTganviTarebis unar-Cvevebs.<br />
Sefasebis sami saxe<br />
imis mixedviT, ras a<strong>da</strong>reben Sesafasebel sagans / obieqts,<br />
ganasxvaveben Sefasebis sam saxes: normaze orientirebuls,<br />
kriteriumze orientirebuls <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebuls.<br />
Tu xdeba calkeuli moswavleebis moswrebis Se<strong>da</strong>reba, an<br />
moswavlis moswrebisa <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil normasTan (norma ganisazRvreba<br />
romelime jgufis moswrebiT), maSin es aris normaze orientirebuli<br />
Sefaseba. magaliTad, elmira wels mexuTea moswrebiT klasSi;<br />
arfikas 120 quli<strong>da</strong>n aqvs 62 qula.<br />
Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben winaswar <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil<br />
kriteriumebs, maSin es kriteriumze orientirebuli Sefasebaa.,<br />
romelic ad<strong>ge</strong>ns, miaRwia Tu ara moswavlem kriteriumebiT<br />
gansazRvrul dones an ramdenma moswavle miaRwia amas klasSi.<br />
magaliTad, klasSi yvelas SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis<br />
ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatva; Tamazi zustad<br />
iwers eqsperimentis Sede<strong>ge</strong>bs <strong>da</strong> akeTebs logikur <strong>da</strong>skvnebs.<br />
Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben mis warsul moswrebas, es<br />
aris pirovnebaze orientirebuli Sefaseba. am SefasebiT advilad<br />
dgindeba moswavlis individualuri progresi. magaliTad, leilas<br />
meore semestrSi prezentaciis komponentSi ori quliT meti aqvs<br />
47
wina semestrTan Se<strong>da</strong>rebiT; weriT <strong>da</strong>valebebSi ramizi aRar uSvebs<br />
uxeS sintaqsur Secdomebs.<br />
cxadia, d<strong>ge</strong>ba kiTxva: CamoTvlilTagan romeli gamoviyenoT?<br />
pasuxi yvelasaTvis naTelia, visac saswavlo procesTan Sexeba aqvs:<br />
pe<strong>da</strong>gogiur praqtikaSi samive gamoiyeneba. TiToeulis gamoyenebas<br />
gansazRvravs Sefasebis mizani, Tumca Sedegze <strong>da</strong> pirovnebaze<br />
orientirebuli swavlebis pirobebSi upiratesoba eniWeba<br />
kriteriumsa <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebul Sefasebas.<br />
saswavlo procesis Sefasebisas gamoiyofa diagnostikuri,<br />
mimdinare, anu formatuli <strong>da</strong> Semajamebeli Sefaseba.<br />
diagnostikuri SefasebiT miRebuli informacia gamoiyeneba<br />
calkeuli moswavlis an moswavleTa jgufis saswavlo saWiroebebis<br />
<strong>da</strong>sad<strong>ge</strong>nad <strong>da</strong> igi gvexmareba saswavlo miznebis sworad<br />
gansazRvraSi, am miznebis miRwevis optimaluri gzebis monaxvaSi.<br />
diagnostikuri Sefaseba, rogorc wesi, tardeba saswavlo wlis<br />
<strong>da</strong>sawyisSi an axali Temis <strong>swavleba</strong>mde. misi mizania moswavlis<br />
momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na. diagnostikuri Sefasebis<br />
saSualebiT Cven vi<strong>ge</strong>bT, ra viTarebaa klasSi, arian Tu ara<br />
moswavleebi mzad axali saprogramo masalis aTvisebisaTvis, ra<br />
sirTuleebi SeiZleba Segveqmnas <strong>da</strong> rogor <strong>da</strong>vZlioT isini.<br />
moswavlis momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na saSualebas gvaZlevs,<br />
Tvali gavadevnoT mis individualur progress garkveul periodSi.<br />
aseT SemTxvevaSi moswavlis Sede<strong>ge</strong>bs va<strong>da</strong>rebT ara <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil<br />
stan<strong>da</strong>rts, aramed sawyis dones.<br />
mimdinare, anu formatuli Sefaseba xdeba yovel gakveTilze,<br />
yoveldRe, yoveli aqtivobis dros. mimdinare Sefaseba SeiZleba iyos<br />
ganmsazRvrelica <strong>da</strong> ganmaviTarebelic. CvenTvis mniSvnelovania is,<br />
rom aseTi Sefaseba gvaZlevs moswavlis mravalmxrivi Seswavlis<br />
saSualebas, kerZod, ra saxis saqmianoba izi<strong>da</strong>vs <strong>da</strong> ra _ ara,<br />
48
ogoria misi swavlis stili (swavlobs mosmeniT, kiTxviT, weriT,<br />
keTebiT, aqvs mTlianobiTi aRqma Tu sagnebsa <strong>da</strong> movlenebs<br />
<strong>da</strong>nawevrebulad aRiqvams, Teoretikosi Tu pragmatistia <strong>da</strong> a.S.), ra<br />
uZneldeba, ra uadvildeba, SeuZlia Tu ara koncentracia, aqvs Tu<br />
ara winsvla, Tu ara _ ra aris warumateblobis mizezi an ra<br />
ganapirobebs mis warmatebas, aqvs Tu ara ganviTarebuli<br />
SemoqmedebiTi, saazrovno <strong>da</strong> socialuri unarebi. mimdinare<br />
Sefasebis procesSi mniSvnelovania ara imdenad qulebis <strong>da</strong>wera<br />
(niSniT Sefaseba), ramdena<strong>da</strong>c Cveni rCevebi, ra <strong>da</strong> rogor<br />
gaaumjobesos. formatuli Sefaseba moswavlis Sesaxeb amomwurav,<br />
mravalmxriv informacias iZleva <strong>da</strong> obieqturobis garantia.<br />
amasTan, mimdinare anu formatuli Sefaseba maswavlebels<br />
aZlevs sakuTari yoveldRiuri saqmianobis refleqsiis<br />
SesaZleblobas. imaze <strong>da</strong>yrdnobiT, ramdenad miaRwia maswavlebelma<br />
sagakveTilo mizans, ra codna <strong>da</strong> unar-Cvevebi gamoavlines<br />
moswavleebma, ra <strong>da</strong>Zlies <strong>da</strong> ra _ vera, mas SeuZlia Seafasos<br />
<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili aqtivobebis efeqtianoba, SerCeuli masalis sirTule,<br />
klasis marTvis, organizebis unari <strong>da</strong> sxv.<br />
Semajamebeli Sefaseba ad<strong>ge</strong>ns moswavlis warmatebas swavlebisa<br />
<strong>da</strong> swavlis konkretul etapze: Temis <strong>da</strong>srulebisas, semestris<br />
bolos, saswavlo wlis bolos. aseTi Sefasebisas mowmdeba is, Tu<br />
ramdenad miaRwia calkeulma moswavlem <strong>da</strong> moswavleTa jgufma<br />
stan<strong>da</strong>rtiT gaTvaliswinebul Sedegs / Sede<strong>ge</strong>bs. swored<br />
Semajamebeli Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bis analizze <strong>da</strong>yrdnobiT vakeTebT<br />
<strong>da</strong>skvnas, ramdenad Sesrul<strong>da</strong> erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiT<br />
gaTvaliswinebuli moTxovnebi. testebi, sakontrolo wera,<br />
konferencia, Semajamebeli diskusia, CaTvlebi, proeqti <strong>da</strong> sxv.<br />
Semajamebeli Sefasebis is xerxebia, romlebic xels uwyoben<br />
<strong>da</strong>skvnebis gakeTebas.<br />
49
mimdinare, anu formatuli <strong>da</strong> Semajamebeli Sefaseba avsebs<br />
erTmaneTs <strong>da</strong> gvaZlevs moswavlis an moswavleTa jgufis miRwevebis<br />
<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nis obieqtur suraTs.<br />
Sefasebis xerxebi<br />
Sefasebis procesi Sefasebis sxva<strong>da</strong>sxva xerxs emyareba. es SeiZ-<br />
leba iyos <strong>da</strong>kvirveba, zepiri gamokiTxva, weriTi samuSao, diskusie-<br />
bi, proeqti, CaTvla an gamoc<strong>da</strong>, saqaRalde, anu e.w. “porTfolio”,<br />
TviTSefaseba <strong>da</strong> urTierTSefaseba <strong>da</strong> sxva.<br />
<strong>da</strong>kvirveba. monacemTa bazis Sesaqmnelad <strong>da</strong> SemdgomSi moswav-<br />
lis SefasebisaTvis erT-erTi gavrcelebuli <strong>da</strong> mniSvnelovani<br />
xerxia <strong>da</strong>kvirveba. es aris mudmivi procesi, romelic gulisxmobs<br />
moswavleze <strong>da</strong>kvirvebas sxva<strong>da</strong>sxva saswavlo Tu arasaswavlo (<strong>da</strong>s-<br />
venebebze, sportul moednebze / <strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong> sxv.), situaciaSi imis<br />
mixedviT, Tu ra informaciis miReba surs maswavlebels. <strong>da</strong>kvirve-<br />
bamde un<strong>da</strong> ganisazRvros, romel moswavles / moswavleebs vakvirde-<br />
biT <strong>da</strong> ras, romel unar-Cvevas vakvirdebiT (saswavlo unar-Cvevebs,<br />
saazrovno unarebs ZiriTa<strong>da</strong>d gakveTilebze vakvirdebiT, xolo<br />
socialur unar-Cvevebs _ gakveTilze wyvilebsa Tu jgufebSi muSao-<br />
bisas <strong>da</strong> arasaswavlo situaciebSi).<br />
<strong>da</strong>kvirveba rom saimedo iyos, saWiroa Canawerebis an CaniSvnebis<br />
gakeTeba. saurvelia, Tu am Canawerebs organizebul saxes mivcemT.<br />
amisaTvis TiToeul moswavleze gvaqvs furceli, romelze<strong>da</strong>c moce-<br />
mulia cxrili. cxrilis SuagulSi weria moswavlis saxeli <strong>da</strong> gva-<br />
ri. mis garSemo ganla<strong>ge</strong>bul ujrebSi ki iwereba Cveni <strong>da</strong>kvirvebis<br />
Sedegad miRebuli informacia. magaliTisaTvis ix. qvemoT mocemuli<br />
cxrili:<br />
50
advilad Sedis<br />
kontaqtSi ucnob<br />
a<strong>da</strong>mianebTan<br />
uyvars sakuTari<br />
azris gamoTqma<br />
yvela wvrilmanzec<br />
ki<br />
uWirs didi xniT<br />
koncentracia erT<br />
sakiTxze<br />
emociurad<br />
reagirebs<br />
xelovnebis<br />
nimuSebze<br />
xSirad agvianebs<br />
maTematikis<br />
gakveTilze<br />
ar usmens<br />
Tanaklaselebis<br />
mosazrebebs yuradRebiT<br />
naCqarevad iRebs<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
moswavlis saxeli <strong>da</strong><br />
gvari<br />
musikaluria, uyvars<br />
simRerebi <strong>da</strong> Tava<strong>da</strong>c<br />
kar<strong>da</strong>g mReris<br />
xalisiTa <strong>da</strong> interesiT<br />
monawileobs rolur<br />
TamaSebSi<br />
51<br />
Tavs aridebs<br />
xmamaRla kiTxvas<br />
uyvars sxvebis<br />
parodireba <strong>da</strong><br />
karga<strong>da</strong>c gamodis<br />
interesiT ver<br />
erTveba kiTxvis<br />
procesSi<br />
megobrobs mxolod<br />
ramdenime<br />
TanaklaselTan<br />
<strong>da</strong>svenebebze xSirad<br />
urTierTobs<br />
ufrosklaselebTan<br />
Semdeg etapze <strong>da</strong>kvirvebis Sedegad miRebuli informaciis<br />
<strong>da</strong>muSavebis safuZvelze viRebT Sesabamis ga<strong>da</strong>wyvetilebas <strong>da</strong><br />
SevimuSavebT rekomen<strong>da</strong>ciebs, ra rCevebi SegviZlia mivceT<br />
moswavles, mis mSobels, ra gaviTvaliswinoT Cven Tavad.<br />
zepiri gamokiTxva aris moswavlis individualuri Sefasebis<br />
forma, romelic amowmebs codnas <strong>da</strong> Txrobis, prezentaciisa <strong>da</strong><br />
kiTxvebze adekvaturi pasuxebis gacemis unars.<br />
weriTi samuSao aris moswavlis individualuri Sefasebis for-<br />
ma, romelic amowmebs codnas, azrovnebiT <strong>da</strong> weriT unar-Cvevebs sa-<br />
kontroloebi, <strong>da</strong>moukidebeli saklaso samuSaoebis, weriTi saSinao<br />
<strong>da</strong>valebebis safuZvelze. weriT samuSaos miekuTvneba testebic, Tum-<br />
ca aq suraTi araerTgvarovani SeiZleba gvqondes. aris testebi,<br />
romlebic erT swor pasuxs iTxoven (Tun<strong>da</strong>c ramdenime savaraudo-
<strong>da</strong>n erTis Semoxazvas). maSin aseTi testebi ZiriTa<strong>da</strong>d informa-<br />
ciuli codnis Sefasebis saSualebas iZleva.<br />
Zalian xSirad weriT namuSevrebSi maswavleblebi aRniSnaven<br />
Secdomebs <strong>da</strong> ise weren niSans, rom moswavlisaTvis Zneli gasa<strong>ge</strong>bia,<br />
ratom miiRo es niSani an ra Secdoma aqvs. sasurvelia, nawers gavu-<br />
keToT komentarebi, romlebiTac mivuTiTebT moswavles, ra saxis<br />
Secdomaa <strong>da</strong>Svebuli, ras miaqcios yuradReba an ra un<strong>da</strong> gaiTvalis-<br />
winos momavalSi naweris gasaumjobeseblad.<br />
diskusiebis dros maswavlebeli uzrunvelyofs moswavleTa Cab-<br />
mas iseTi sakiTxis ganxilvaSi, romelzec alternatiuli Tvalsaz-<br />
risebi SeiZleba iyos. es qmnis moswavleTa codnisa <strong>da</strong> rogorc az-<br />
rovnebiTi, ise komunikaciuri unarebis Sefasebis saSualebas.<br />
proeqti es aris romelime problemis individualuri an jgu-<br />
furi (SeiZleba wyvilebSi) ga<strong>da</strong>Wra, romliTac fasdeba moswavleebis<br />
ara marto codna, aramed saazrovno, komunikaciuri <strong>da</strong> socialuri<br />
unarebi, SemoqmedebiToba <strong>da</strong> cxovrebiseuli gamocdileba.<br />
proeqtis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis dros un<strong>da</strong> ganisazRvros problema (gaT-<br />
valiswinebuli iyos problemis aqtualuroba), ganisazRvros mkafio<br />
<strong>da</strong> miRwevadi mizani, romelic am problemis ga<strong>da</strong>Wraze iqneba orien-<br />
tirebuli, konkretuli amocanebi _ am miznis ganxorcielebis gzebi<br />
TiToeuli amocanis Sesatyvisi konkretuli saqmianobebi, gawerili<br />
droSi (samuSao <strong>ge</strong>gma) proeqtis ganxorcielebaze pasuxism<strong>ge</strong>beli<br />
pirebis miTiTebiT, mosalodneli Sede<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> resursebi, romlebic<br />
saWiroa proeqtis gansaxorcieleblad. proeqti SeiZleba Sesruldes<br />
erTi <strong>sagnis</strong> farglebSi <strong>da</strong> integrirebulad (ramdenime <strong>sagnis</strong> far-<br />
glebSi). proeqti SeiZleba iyos kvleviTi, gamoyenebiTi <strong>da</strong> Semoqme-<br />
debiTi.<br />
saqaRalde, anu e.w. `portfolio” Sefasebis ufro xangrZlivi <strong>da</strong><br />
Sromatevadi formaa. maswavlebeli acnobs moswavleebs Sefasebis<br />
mizans. maswavlebeli <strong>da</strong> moswavle winaswar Tanxmdebian im masaleb-<br />
ze, romlebic <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stureben, rom moswavlem <strong>da</strong>akmayofila moTxov-<br />
52
nebi <strong>da</strong> miaRwia saswavlo Sedegs. moswavle xsnis sakuTar saqaRal-<br />
des, romelSic ideba samuSaos Sefasebisas gamosayenebeli namuSev-<br />
rebi.<br />
Sefasebis periodis <strong>da</strong>srulebisaTvis moswavle wers eses, ro-<br />
melSic aRwers, Tu ra iswavla Sefasebis procesSi <strong>da</strong> ratom Sear-<br />
Cia saqaRaldisaTvis mainc<strong>da</strong>mainc warmod<strong>ge</strong>nili masala.<br />
saqaRaldiT moswavlis Sefaseba saSualebas gvaZlevs Tvali<br />
gavadevnoT moswavlis individualuri progress, Seva<strong>da</strong>roT sxva-<br />
<strong>da</strong>sxva dros Seqmnili namuSevrebi erTmaneTs, vnaxoT, rogor gaiT-<br />
valiswina man Cveni komentarebi <strong>da</strong> rCevebi, romlebsac dro<strong>da</strong>dro<br />
vaZlevdiT.<br />
TviTSefaseba <strong>da</strong> urTierTSefaseba. imisaTvis, rom moswavle Se-<br />
eCvios sakuTari pasuxis Semowmebas, Camouyalibdes Secdomis mi-<br />
marT swori <strong>da</strong>mokidebuleba, <strong>da</strong>Zlios SiSi Secdomis winaSe, xSirad<br />
un<strong>da</strong> mivceT sakuTari namuSevris Sefasebis saSualeba. TviTSefaseba<br />
mas exmareba imis gacnobierebaSi, rom Secdomebis aRiareba <strong>da</strong> ga-<br />
mosworeba winsvlis aucilebeli pirobaa. TviTSefasebiT igi<br />
grZnobs met valdebulebas <strong>da</strong> cdilobs iyos maqsimalurad obieq-<br />
turi. TviTSefasebis ramdenime xerxi arsebobs. yvelaze gavrcele-<br />
bulia swor pasuxebTan moswavleebis pasuxebis Se<strong>da</strong>reba. moswavlee-<br />
bi am Se<strong>da</strong>rebis gziT Tavad aRmoaCenen sakuTar Secdomebs <strong>da</strong> Semdeg<br />
aanalizeben, ratom <strong>da</strong>uSves es Secdomebi, ris codna <strong>da</strong>akl<strong>da</strong>T, ra<br />
ver gaiTvaliswines, iqneb koncentracia ver moaxerxes sakiTxTan <strong>da</strong>-<br />
kavSirebiT an marTebuli gza ar airCies <strong>da</strong> sxva. TviTSefasebis<br />
procesSi mniSvnelovani swored sakuTari saqmianobis refleqsiis<br />
procesia. es aRmoaCeninebs moswavles sakuTar sust mxareebs, ro-<br />
melTa <strong>da</strong>saZleva<strong>da</strong>c un<strong>da</strong> mimarTos sakuTari Zalisxmeva. Sedegia-<br />
nia TviTSefasebis iseTi xerxi, roca moswavle winaswar SemuSave-<br />
buli Sefasebis sqemis mixedviT afasebs sakuTar naSroms, Semdeg<br />
ucvlis mewyviles <strong>da</strong> erTmaneTis namuSevrebs afaseben, bolos ki<br />
maswavlebeli afasebs. am SemTxvevaSic mniSvnelovania analizis<br />
53
procesi. ra <strong>da</strong>emTxva Sefasebis am sam SemTxvevaSi erTmaneTs, ra _<br />
ara <strong>da</strong> ratom? ris codna ar eyo moswavles Tavad an mis Tanakla-<br />
sels obieqturi SefasebisaTvis.<br />
urTierTSefasebac mxolod maSin aris SesaZlebeli <strong>da</strong> nayo-<br />
fieri, Tu moswavleebs aqvT winaswar SemuSavebuli Sefasebis mkafio<br />
<strong>da</strong> naTeli kriteriumebi, romelTa safuZvelzec afaseben erTmaneTis<br />
namuSevars.<br />
TviTSefasebiTa <strong>da</strong> urTierTSefasebiT maswavlebeli afasebs<br />
moswavlis TviTSefasebis unars <strong>da</strong> mis analitikur SesaZleblobebs.<br />
rubrikebi. rogorc zemoT aRvniSneT, moswavleTa Cabma Sefase-<br />
bis procesSi gaadvildeba, Tu isini kargad gaacnobiereben, ras<br />
iTxoven, ra Sede<strong>ge</strong>bs elian maTgan. amis gacnobierebaSi maT <strong>da</strong>exma-<br />
reba martivad, maTTvis gasa<strong>ge</strong>bi eniT Camoyalibebuli kriteriumebi,<br />
anu e.w. rubrikebi. rubrikebi aris konkretuli informacia Cveni<br />
moTxovnebisa <strong>da</strong> Sefasebis kriteriumebis Sesaxeb. gTavazobT rubri-<br />
kebis magaliTs:<br />
Sefasebis sqema dialogisaTvis:<br />
kriteriumebi Sefaseba<br />
informaciis gasa<strong>ge</strong>bad gadmocema<br />
naswavli leqsikis gamoyeneba<br />
“var” zmnis formebis I, II <strong>da</strong> III pirebis<br />
rogorc mxolobiT, ise mravlobiT ricxvSi<br />
sworad gamoyeneba<br />
“vin” <strong>da</strong> “ra” kiTxvebis marTebulad <strong>da</strong>sma<br />
sworad reagireba dialogSi <strong>da</strong>smul<br />
SekiTxvebze<br />
naweris Sefasebis sqema (sasurvelia, erTmaneTis nawerebi<br />
winaswar <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nili kriteriumebis mixedviT Seafason<br />
mewyvileebma):<br />
54
kriteriumebi Sefaseba<br />
gasa<strong>ge</strong>bad gadmoscems yvela saWiro<br />
informacias (Tu ara, miuTiTe, romeli aklia)<br />
sworad iyenebs “var” zmnis I, II <strong>da</strong> III piris<br />
formebs rogorc mxolobiT, ise mravlobiT<br />
ricxvSi (Tu uSvebs Secdomebs, miuTiTe)<br />
sworad iyenebs Seswavlil enobriv<br />
konstruqciebs (Tu uSvebs Secdomebs,<br />
miuTiTe)<br />
qulebi amgvarad SeiZleba ganawildes:<br />
Tavisuflad _ 8-10;<br />
kargad _ 6-7;<br />
<strong>da</strong>makmayofileblad _ 3-5;<br />
cu<strong>da</strong>d _ 1-2.<br />
55
8. bilingvuri swavlebis procesis Sefaseba<br />
bilingvuri swavlebis procesis Sefasebisas<br />
gansakuTrebuli yuradReba eqceva Tavad swavlebis processa <strong>da</strong><br />
swavlebis strategiebs (formatuli Sefaseba) <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs<br />
(Semajamebeli Sefaseba). amisaTvis gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva xerxi,<br />
kerZod: <strong>da</strong>kvirveba, interviu, testebi <strong>da</strong> sxva. producirebis<br />
unarebis Sefaseba gulisxmobs pasuxs Semdeg kiTxvebze:<br />
ra informaciis / sametyvelo funqciis gamoyeneba<br />
SeuZliaT mSobliur <strong>da</strong> meore enaze moswavleebs<br />
SecdomebiT Tu uSecdomod (<strong>da</strong>saxuli amocanebis<br />
Sesrulebis Sefaseba)?<br />
visTan _ maswavleblebTan, TanatolebTan <strong>da</strong> stumrebTan<br />
_ SeuZliaT urTierTqmedeba (komunikaciis problema)?<br />
rogoria maTi lingvisturi unarebi (enobrivi<br />
konstruqciebis aTvisebis donis Sefaseba <strong>da</strong> ara<br />
Secdomebis aRnusxva)?<br />
SemfasebelTa amocanebSi un<strong>da</strong> Sediodes saswavlo procesis<br />
analizi (<strong>da</strong>kvirveba klasSi), maswavleblis / moswavleebis /<br />
mSoblebis urTierTobebi, saswavlo masalebi, aseve moswavleTa<br />
kompetenciebis testireba (formatuli / Semajamebeli). klasSi<br />
<strong>da</strong>kvirvebisas yuradReba un<strong>da</strong> mieqces ara marto moswavleebis,<br />
aramed maswavleblis qcevasac: ra gavlenas axdens is moswavleebze<br />
<strong>da</strong> rodis <strong>da</strong> rogor iyenebs enebs? rogor qmnis motivacias? rogor<br />
reagirebs Secdomebze? Secdomebis gasworebis rogor formebs<br />
iyenebs: modelirebas (swori formis Tanamimdevruli <strong>da</strong> xSiri<br />
gameoreba Secdomebis pir<strong>da</strong>piri Sesworebis gareSe) Tu xelaxla<br />
formulirebas (moswavlis SecdomiT naTqvamis sworad <strong>da</strong> gasa<strong>ge</strong>bad<br />
formulireba)? rogor aris organizebuli saswavlo procesi?<br />
56
moswavleTa progresis Sesafaseblad bilingvur skolaSi<br />
yuradReba un<strong>da</strong> mieqces maT miRwevebs saganSi. bilingvur skolaSi<br />
moswavles xuTi weli mainc sWirdeba imisaTvis, rom igi <strong>da</strong>euflos<br />
meore enas sagnebis Sesaswavlad. Aam xangrZlivobis gamo moswavles<br />
SeiZleba gauCndes sakuTari ususurobis ganc<strong>da</strong>, Camouyalibdes<br />
<strong>da</strong>bali TviTSefaseba. am problemis ga<strong>da</strong>sawyvetad arsebobs ori gza:<br />
pirveli _ bilingvuri klasis moswavleTa Sefaseba specialurad<br />
maTTvis Sed<strong>ge</strong>nili stan<strong>da</strong>rtebis mixedviT. am midgomam SeiZleba<br />
mSoblebisa <strong>da</strong> sagnebis maswavlebelTa gamoiwvios, radgan maTi<br />
survilia, moswavlis Sede<strong>ge</strong>bi Seesabamebodes saxelmwifo<br />
stan<strong>da</strong>rts. amis gamo aucilebeli xdeba Cveulebrivi skolebisaTvis<br />
kuTvnili testebis gamoyeneba. Mmagram, amasTan, un<strong>da</strong> vifiqroT<br />
testebSi garkveuli cvlilebebis Setanis Sesaxeb. magaliTad, aseTi<br />
SeiZleba iyos orenovani testi. aseve SeiZleba moswavleebs<br />
SeiZleba mieceT <strong>da</strong>matebiTi dro, neba <strong>da</strong>vrToT, isar<strong>ge</strong>blon<br />
leqsikonebiT an gavumartivoT testuri <strong>da</strong>valebebis pirobebi.<br />
vafasebT ra bilingvur programebs, ar un<strong>da</strong> SemovifargloT<br />
mxolod enobrivi unarebis SefasebiT. un<strong>da</strong> Sefasdes Sinaarsi,<br />
mizani <strong>da</strong> meTodika.<br />
ras<br />
vafasebT?<br />
qvemoT gTavazobT savaraudo CamonaTvalis cxrils:<br />
moswavleTa<br />
Sefaseba<br />
kompetencias<br />
mSobliur enaSi;<br />
kompetencias sa-<br />
ganSi;<br />
kompetencias<br />
meore enaSi;<br />
bilingvuri<br />
57<br />
swavlebis<br />
komponentebis<br />
Sefaseba<br />
swavlebis meTo-<br />
dika;<br />
saswavlo Sinaar-<br />
si;<br />
maswavlebelTa<br />
urTierToba mos-<br />
wavleebTan.<br />
bilingvuri<br />
modelis Sefaseba<br />
modelis efeqtu-<br />
roba;<br />
bilingvuri<br />
swavlebis maswav-<br />
lebelTamomzade- ba.
vin<br />
afasebs?<br />
motivacias;<br />
sxva kompetenciebi<br />
(kognituri unare-<br />
bi, socialuri un-<br />
arebi, sxva sas-<br />
wavlo unarebi);<br />
maswavleblebi;<br />
saatestacio /<br />
sagamocdo<br />
komisia<br />
mizani moswavleTa<br />
rogor<br />
vafasebT?<br />
Zlieri <strong>da</strong> susti<br />
mxareebis<br />
gamovlena;<br />
stan<strong>da</strong>rtis<br />
Sede<strong>ge</strong>bis<br />
miRweva;<br />
informacia<br />
mSobelTaTvis;<br />
SerCeva.<br />
kiTxvarebi;<br />
testebi;<br />
interviu;<br />
<strong>da</strong>kvirveba.<br />
<strong>da</strong>mkvirvebelTa<br />
jgufi.<br />
xarisxis<br />
kontroli;<br />
masalebis<br />
ga<strong>da</strong>muSaveba;<br />
maswavlebelTa<br />
momzadebis done.<br />
interviu;<br />
<strong>da</strong>kvirveba klasSi<br />
Catarebul<br />
samuSaoebze;<br />
zepirmetyvelebis<br />
analizi;<br />
saswavlo<br />
masalebis analizi.<br />
58<br />
gare<br />
monitoringis<br />
jgufi<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miReba modelis<br />
SenarCuneba /<br />
arSenarCunebaze,<br />
ganviTarebaze.<br />
saswavlo<br />
programebis<br />
analizi;<br />
kiTxvarebi;<br />
kvlevebi.
Tavi 2<br />
1. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />
imisaTvis, rom maswavlebels gauadvildes moculobiTi<br />
Temis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva <strong>da</strong> gakveTilebad ganawileba, gTavazobT<br />
Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis cxrils.<br />
Temebi:<br />
1. axali weli Cems ojaxSi;<br />
2. zamTari;<br />
3. ferebi;<br />
4. a<strong>da</strong>miani;<br />
5. de<strong>da</strong>Cemi yvelaze lamazia;<br />
6. tansacmeli;<br />
7. xili <strong>da</strong> bostneuli;<br />
8. Cveni sakvebi;<br />
9. cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi;<br />
I-II klasebi<br />
59<br />
10. de<strong>da</strong>miwa;<br />
11. amindi;<br />
12. garemomcveli buneba;<br />
13. qalaqi <strong>da</strong> sofeli;<br />
14. Cemi saxli;<br />
15. Cemi skola;<br />
16. Cemi saTamaSoebi;<br />
17. dResaswaulebi;<br />
18. Cemi samSoblo.
Tema 1<br />
`axali weli Cems ojaxSi~<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs:<br />
axal welze mcire zomis<br />
leqsis warmoTqmas;<br />
axal welTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
emociebis gamoxatvas;<br />
ecodineba misaloci baraTis<br />
struqtura (adresati, Sinaarsi,<br />
adresanti) <strong>da</strong> kliSe;<br />
ojaxis wevrebisa <strong>da</strong> axloblebisaTvis<br />
misaloci baraTebis<br />
miweras modelis mixedviT.<br />
buneba (1sT.) moswavles ecodineba mcenaris<br />
a<strong>ge</strong>buleba;<br />
ecodineba ramdenime mcenaris<br />
(xis) saxeli;<br />
suraTebze <strong>da</strong>yrdnobiT erTmaneTisgan<br />
ganarCevs wiwvovan<br />
<strong>da</strong> foTlovan xeebs.<br />
60<br />
miyvars, Zalian momwons, mixaria.<br />
gilocav axal wels. <strong>da</strong>eswari mravals. Seni Svili<br />
/ SviliSvili.…<br />
leqsika: axali weli, naZvis xe, wiwvebi, totebi,<br />
fesvebi, Rero, feradi saTamaSoebi, gozinayi,<br />
CurCxela, namcxvari, tkbileuli, milocva, misaloci<br />
baraTi, sixaruli, mxiaruleba, Tovli,<br />
Tovs, yinva, yinavs, civa, Tbila, Tovlis fifqi,<br />
kargi amindi / cudi amindi. . .<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
amoicnobs suraTebze wiwvovan <strong>da</strong> foTlovan mcenareebs,<br />
asaxelebs <strong>da</strong> miawers qarTulad Sesabamis<br />
<strong>da</strong>saxelebebs. asaxelebs mcenaris a<strong>ge</strong>bulebas<br />
(Rero, totebi, fesvebi).<br />
xelovneba/ ganuviTardeba wvrili qaRaldisagan amzadebs “Tovlis fifqebs”, gir-
SromiTi<br />
<strong>swavleba</strong> (2 sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
motorika;<br />
ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />
koordinacia;<br />
Seqmnis martiv ornamentebs;<br />
arCevs Sesabamis figurebsa <strong>da</strong><br />
ferebs.<br />
SeeZleba koordinacia;<br />
erTmaneTs Seunacvlebs<br />
sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis safuZvelze;<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
61<br />
landebs.<br />
adekvaturad reagirebs maswavleblis instruqciebze<br />
(aiReT makrateli, qaRaldi, gamovWraT...);<br />
afasebs Tanaklaselebis namuSevars (momwons, lamazia);<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns namuSevars klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong><br />
asaxelebs);<br />
Sereuli masaliTa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva teqnikiT Seqmnis<br />
misaloc baraTebs.<br />
miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs (aswieT<br />
marjvena xeli/ marcxena xeli, win wadgi marjvena/marcxena<br />
fexi, gasrialdi).<br />
TamaSi: konkursi zamTris TamaSobebis imitirebaSi<br />
(Txilamurebi, cigurebi).
Tema II<br />
`zamTari~<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
bunebismcodneob<br />
a (1sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
zamTris suraTis aRweras;<br />
martivi sityvebis amokiTxvas<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
martivi sityvebis <strong>da</strong>weras<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
nimuSis safuZvelze martivi<br />
wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa <strong>da</strong> amokiTxvas;<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />
saxelebze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas<br />
martivi kiTxvebi <strong>da</strong> upasuxos<br />
maT.<br />
moswavles eqneba codna weliwadis<br />
droebis Sesaxeb;<br />
SeeZleba weliwadis droebis<br />
<strong>da</strong>saxeleba, maTi martivad<br />
aRwera <strong>da</strong> Tveebis CamoTvla.<br />
62<br />
Tovs. civa. yinvaa. mTebi TeTria<br />
romelia zamTris Tveebi?<br />
zamTris Tveebia dekemberi, ianvari, Tebervali.<br />
me (ar) miyvars zamTari.<br />
ras TamaSob zamTarSi? zamTarSi miyvars TovlSi<br />
cigaoba, gun<strong>da</strong>oba, cigurebiT sriali.<br />
leqsika: Tovli, zamTari, Tovlis papa, civa, yinva,<br />
TeTri, didi, gun<strong>da</strong>/gun<strong>da</strong>oba, ciga/cigaoba, TamaSi,<br />
cigurebi.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
gazafxuli, zafxuli, Semodgoma, zamTari. Ti-<br />
Toeulis Tveebi. bavSvis pirad gamocdilebaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT weliwadis droebis <strong>da</strong>xasiaTeba.<br />
samuSao rveulSi/wignSi weliwadis droebis naxatebisTvis<br />
saxelis miwera.
xelovneba/<br />
SromiTi<br />
<strong>swavleba</strong> (2 sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
SearCevs gamosaxulebis zomas<br />
furclis zomis Sesabamisad;<br />
asaxavs <strong>da</strong>kvirvebis Sedegad<br />
miRebul STabeWdilebebs;<br />
xatavs warmosaxviT.<br />
gai<strong>ge</strong>bs <strong>da</strong> Seasrulebs<br />
instruqcias;<br />
gamoavlens <strong>da</strong>xmarebis<br />
unars;<br />
gamoavlens siswrafes,<br />
moqnilobas.<br />
63<br />
moswavle xatavs sayvarel weliwadis dros. moswavle<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />
<strong>da</strong> aRwers)<br />
an<br />
moswavle gamoWris fifqebs, naZvis xes, saTama-<br />
Soebs (burTebs, varskvlavebs) <strong>da</strong> aferadebs. moswavle<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />
<strong>da</strong> aRwers)<br />
an<br />
moswavle usmens “weliwadis droebs”. asaxelebs,<br />
romeli moswons.<br />
an<br />
swavloben qarTul simReras romelime weliwadis<br />
droze.<br />
TamaSi: <strong>da</strong>rbazis kuTxeebSi, sa<strong>da</strong>c weria<br />
weliwadis droebi, un<strong>da</strong> miirbinon bavSvebma, romelTac<br />
Sexv<strong>da</strong>T maswavleblis mier <strong>da</strong>ri<strong>ge</strong>buli<br />
baraTebi, romlebzec weria, mag.: Tovs, cxela,<br />
Tovlis papa, marti, banaoba, Tovlis dneba, bevri<br />
xili . . . maswavlebeli ganixilavs bavSvebTan<br />
erTad, vin sad mivi<strong>da</strong> <strong>da</strong> ramdenad sworad.<br />
an<br />
urigdebaT bavSvebs areulad baraTebi Tveebis<br />
<strong>da</strong>saxelebiT <strong>da</strong> bavSvebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>dgnen mwkrivSi.
Tema III<br />
`ferebi~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3 sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
ferebis qarTulad<br />
<strong>da</strong>saxelebas;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas feris<br />
<strong>da</strong>saxelebiT;<br />
TvalsaCinoebaze ferebis<br />
<strong>da</strong>saxelebas;<br />
TvalsaCinoebaze an suraTze<br />
ferebis saxelwodebebis<br />
miweras;<br />
suraTis aRweras ferebis<br />
mixedviT;<br />
mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas<br />
sakuTari nivTebis aRweri-<br />
Ta <strong>da</strong> ferebis <strong>da</strong>saxelebiT.<br />
buneba (1 sT.) moswavle <strong>da</strong>axasiaTebs<br />
garemos sagnebsa <strong>da</strong> movlenebs<br />
ferebis aRniSvniT.<br />
ferTa warmoeba (-is + feri <strong>da</strong>matebiT): vardisferi,<br />
yavisferi, stafilosferi, cisferi, forToxlisferi,<br />
Sindisferi, oqrosferi, vercxlisferi, Calisferi...<br />
gaaferade. suraTi...<br />
ra ferisaa Seni CanTa?<br />
ra feris Tma gaqvs / aqvs nanas?<br />
ra ferisaa mamaSenis manqana?<br />
gaaferade, gavaferade.<br />
es lamazi feria.<br />
romeli feri iqneba ufro lamazi?<br />
leqsika: gaferadeba, peizaJi, palitra.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />
magaliTebis safuZvelze)<br />
TamaSi:<br />
erTi moswavle midis jgufTan, akakunebs <strong>da</strong> eubneba,<br />
64
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri<br />
aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
akuratulad gaaferadebs<br />
konturebian naxats.<br />
CamoTvlis cisartyelas<br />
ferebs;<br />
ecodineba Tbili <strong>da</strong> civi<br />
ferebi;<br />
SeZlebs ferTa Sexamebas.<br />
asrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis<br />
safuZvelze;<br />
icavs TamaSis wesebs.<br />
rom moiyvana cxoveli, an moitana sagani. sxvebi usvamen<br />
kiTxvebs (ra ferisaa? rogoria?...) erTi asaxelebs<br />
<strong>da</strong> axasiaTebs. Tu kiTxvas pasuxi ver gasca, mas sxva<br />
cvlis.)<br />
iyenebs speqtralur ferebs, arCevs civ <strong>da</strong> Tbil<br />
ferebs <strong>da</strong> xatavs romelime sezonis peizaJs;<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars klasis winaSe.<br />
moswavleebi jgufdebian maisurebis ferebis mixedviT,<br />
qmnian mcire sportul gundebs <strong>da</strong> ejibrebian<br />
mZleosnobis romelime saxeobaSi.<br />
65
Tema IV<br />
`a<strong>da</strong>miani~<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
a<strong>da</strong>mianis sxeulis nawilebis<br />
qarTulad <strong>da</strong>saxelebas;<br />
a<strong>da</strong>mianis garegnobis martiv<br />
aRweras;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas;<br />
kiTxvebze pasuxis gacemas;<br />
sxeulis nawilebis amsaxvel<br />
suraTebze miwerili sityvebis<br />
wakiTxvas;<br />
sxeulis nawilebis amsaxvel<br />
suraTebze Sesabamisi sityvebis<br />
miweras.<br />
buneba (1sT.) moswavle amoicnobs Tvalsa-<br />
Cinoebaze a<strong>da</strong>mianis sxeulis<br />
ZiriTad nawilebs.<br />
66<br />
me maqvs,<br />
Sen gaqvs,<br />
mas aqvs<br />
(aTi TiTi, erTi Tavi, ori<br />
xeli . . .<br />
Savi Tma, lurji Tvalebi)<br />
ramdeni xeli (TiTi, Tavi,<br />
cxviri, Tma . . .) gaqvs/aqvs?<br />
ramdeni xeli (TiTi, Tavi,<br />
cxviri, Tma . . .) aqvs<br />
giorgis?<br />
rogori Tma aqvs salomes?<br />
_ salomes aqvs mokle /<br />
grZeli / Savi…Tma. . .<br />
leqsika: Tavi, tani, xeli, marjvena, marcxena, fexi,<br />
TiTi/TiTebi, saxe, Tma/Tmebi, Subli, warbi/warbebi,<br />
wamwami/wamwamebi, Tvali/Tvalebi cxviri, piri, ena,<br />
kbili/kbilebi, zurgi, kiseri, muceli . . .<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
asaxelebs (miawers) TvalsaCinoebaze mocemul<br />
sxeulis nawilebs Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />
xelovneba/ ganuviTardeba xeli-Tvalis <strong>da</strong>Slili nawilebisgan awyobs a<strong>da</strong>mianis sxeuls,
SromiTi<br />
<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
koordinacia (akuratulad<br />
SeaerTebs naxatis <strong>da</strong>Slil<br />
nawilebs, xazebs);<br />
gamoxatavs sakuTari garegnobis<br />
Taviseburebebs (Tvalis,<br />
Tmis feri, sigrZe).<br />
ganuviTardeba<br />
koordinaciis;<br />
moZraobis<br />
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblisfuZvelze;<br />
instruqciis sa-<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
67<br />
Tan qarTul enaze asaxelebs maT.<br />
xatavs sakuTar portrets, miawers sakuTar<br />
saxelsa <strong>da</strong> gvars.<br />
miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs (aswieT<br />
marjvena xeli/ marcxena xeli, gverdze gadgiT<br />
marjvena/marcxena fexi;)<br />
TamaSi: Sejibri jgufebis mier oTaxis (sportuli<br />
<strong>da</strong>rbazis) sxva<strong>da</strong>sxva kuTxeSi ganla<strong>ge</strong>buli a<strong>da</strong>mianis<br />
sxeulis nawilebis suraTebis moZebnasa <strong>da</strong><br />
SeerTebaSi.
Tema V<br />
`de<strong>da</strong>Cemi yvelaze lamazia”<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
dedis aRwerasa <strong>da</strong> martiv<br />
<strong>da</strong>xasiaTebas;<br />
dedisadmi sakuTari<br />
<strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatvas;<br />
de<strong>da</strong>ze mcire zomis leqsis<br />
warmoTqmas;<br />
dedisaTvis dedis dRis misaloci<br />
baraTis <strong>da</strong>weras.<br />
buneba (1sT.) icis zogierTi yvavilis<br />
saxelwodeba <strong>da</strong> SeuZlia<br />
maTi amocnoba.<br />
xelovneba/<br />
SromiTi<br />
<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />
ganuviTardeba xeli-<br />
Tvalis koordinacia<br />
gamoamJRavnebs martivi<br />
SromiTi saqmianobis ele-<br />
68<br />
Dde<strong>da</strong>Cemi lamazia. Mmas aqvs Savi / lurji / cisferi<br />
/ Taflisferi Tvalebi, Savi / qera Tma, maRalia<br />
<strong>da</strong> gamx<strong>da</strong>ri / <strong>da</strong>balia <strong>da</strong> msuqani, keTilia, mosiyvarulea,<br />
Tbilia. is maswavlebelia / eqimia / musikosia<br />
/ ar muSaobs. Yyvelaze metad miyvars. miyvarxar,<br />
gkocni.<br />
leqsika: msuqani, gamx<strong>da</strong>ri, mosiyvarule, yvelaze<br />
metad / Zalian, xuWuWi / swori Tma.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
yvavilebis saxelwodebebi: ia, vardi, tita, iasamani,<br />
mixaki, SroSani, gvirila.<br />
amoicnobs suraTebze gamosaxul yvavilebs;<br />
qmnis dedisaTvis warmosaxviT Taiguls <strong>da</strong> asaxelebs<br />
yvavilebs, romelTaganac Sekravs am Tai-<br />
guls. <br />
qmnis dedis portrets an aformebs misaloc baraTs<br />
<strong>da</strong> warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars klasis winaSe.<br />
amzadebs dedisaTvis saCuqars (magaliTad, muyaos<br />
zar<strong>da</strong>xSas).
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
mentarul unar-Cvevebs.<br />
erTmaneTs Seunacvlebs<br />
sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />
Seasrulebs moqmedebebs<br />
maswavleblis instruqciis<br />
safuZvelze;<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
69<br />
TamaSi: sportuli <strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva adgilas<br />
ganTavsebuli “yvavilebis” (yvavilebis <strong>da</strong>saxeleba<br />
an naxati mocemulia furclebze) Segroveba dedis<br />
TaigulisaTvis (vin ufro swrafad);<br />
an<br />
gundebi, romlebic ejibrebian erTmaneTs, saxelad<br />
irCeven yvavilebis saxelwodebebs.
Tema VI<br />
tansacmeli / Cemi garderobi<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
sakuTari garderobis aRweras;<br />
sakuTari SegrZnebebis<br />
gamoxatvas;<br />
weliwadis droebis / amindis<br />
Sesatyvisi tansacmlis <strong>da</strong>saxelebas;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smasa <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas.<br />
buneba (1sT.) asaxelebs TiToeuli sezonis<br />
<strong>da</strong>maxasiaTebel komponentebs<br />
<strong>da</strong> Sesabamis tansacmels.<br />
xelovneba/<br />
SromiTi<br />
<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />
ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />
koordinacia<br />
gamoamJRavnebs martivi SromiTi<br />
saqmianobis elementarul<br />
unar-Cvevebs.<br />
70<br />
mciva / gciva / sciva, mcxela / gcxela / scxela,<br />
macvia / gacvia / acvia, vicvam / icvam / icvams. siciveSi,<br />
sicxeSi, siTboSi, es kaba / Sarvali suf-<br />
Taa / WuWyiania.<br />
zamTarSi / zafxulSi ra gacvia? Ggazafxulze /<br />
Semodgomaze ra gacvia?<br />
leqsika: sawvimari, Jaketi, palto, Ceqmebi, Sarvali,<br />
qve<strong>da</strong>kaba, qurTuki, sviteri / jempri, Jileti, sicive,<br />
sicxe, siTbo.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaia-<br />
ron).<br />
(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
aerTebs isriT TiToeuli sezonis <strong>da</strong>saxelebas<br />
misTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli komponentebisa <strong>da</strong> tansacmlis<br />
<strong>da</strong>saxelebasTan / suraTTan (magaliTad,<br />
zamTari _ sicive _ palto, Semodgoma _ wvima _<br />
sawvimari. . .)<br />
feradi qaRaldebisagan gamoWris tansacmels <strong>da</strong><br />
muyaosagan <strong>da</strong>mzadebul a<strong>da</strong>mianis figuras urCevs<br />
samoss. Tan asaxelebs maT saxelwodebebs.
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSisas miRebul<br />
wesebs;<br />
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis safuZvelze.<br />
71<br />
icvams Sesabamis sportul tansacmels <strong>da</strong> asaxelebs,<br />
ra acvia.<br />
TamaSi: orni erT maisurSi. wyvili icvams erT<br />
mozrdil maisurs ise, rom xelebis moZraoba ar<br />
SeeZlos. ori aseTi wyvili ejibreba erTmaneTs<br />
sirbilSi (mTavaria sinqronuli moZraoba).
Tema VII<br />
`xili <strong>da</strong> bostneuli”<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
moswavles SeeZleba<br />
xilis <strong>da</strong> bostneulis martivi<br />
saxelebis amokiTxva (ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
xilis <strong>da</strong> bostneulis martivi<br />
saxelebis <strong>da</strong>wera (ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
moswavles SeeZleba martivi<br />
wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>wera <strong>da</strong> amokiTxva;<br />
moswavles SeeZleba suraTze<br />
<strong>da</strong> masze miweril saxelze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas martivi<br />
kiTxvebi xilis <strong>da</strong> bostneulis<br />
Sesaxeb <strong>da</strong> upasuxos maT.<br />
buneba (1sT.) moswavles SeeZleba<br />
xilis <strong>da</strong> bostneulis garCeva;<br />
xilis <strong>da</strong> bostneulis amocnoba<br />
naxatze;<br />
<strong>da</strong>saxeleba, sad izrdeba, ra-<br />
Si gamoiyeneba.<br />
72<br />
zepirmetyveleba:<br />
es ra xilia/bostneulia?<br />
es aris . . .<br />
me (ar) miyvars . . .<br />
romeli xili/bostneuli giyvars?<br />
leqsika: xili, bostneuli, atami, bali, vaSli,<br />
msxali, yurZeni, man<strong>da</strong>rini, forToxali, simindi,<br />
nesvi, sazamTro, kitri, kartofili, pomidori, xaxvi,<br />
stafilo (werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong><br />
mixedviT, Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra<br />
un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
sakvebi mcenareebi: xili <strong>da</strong> bostneuli.<br />
moswavle samuSao rveulSi (wignSi) miawers suraTs<br />
saxels.<br />
xelovneba/ moswavles SeeZleba moswavle xatavs sayvarel xils <strong>da</strong> bostneuls <strong>da</strong>
Sroma (1sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
ferebis/masalis SerCeva;<br />
aratradiciuli masalis gamoyeneba<br />
namuSevris Sesaqmnelad;<br />
klasis winaSe sakuTari namu-<br />
Sevris warmod<strong>ge</strong>na;<br />
ganuviTardeba wvrili<br />
motorika;<br />
ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />
koordinacia.<br />
<br />
samuSaos ganawileba gunduri<br />
muSaobisas;<br />
<strong>da</strong>xmarebis unaris<br />
ganviTareba;<br />
Cakuzva/gamarTva;<br />
sivrciTi orientacia,<br />
sirbili.<br />
73<br />
miawers saxels. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats<br />
klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />
an/<strong>da</strong><br />
moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad xilis <strong>da</strong><br />
bostneulis naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong><br />
asaxelebs).<br />
TamaSi #1: “naxati-sityva” _ gundebma rac SeiZleba<br />
swrafad un<strong>da</strong> moZebnon <strong>da</strong> <strong>da</strong>alagon erTad<br />
<strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong>fantuli xilisa <strong>da</strong> bostneulis<br />
naxatebi <strong>da</strong> maTi Sesabamisi sityvebi.
Tema VIII<br />
`Cveni sakvebi~<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
bunebismcodneob<br />
a (1sT.)<br />
moswavles SeeZleba<br />
sakvebis saxelebis amokiTxva<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
sakvebis martivi saxelebis<br />
<strong>da</strong>wera (ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
martivi wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>wera<br />
<strong>da</strong> amokiTxva;<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />
saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT kiTxvebis<br />
<strong>da</strong>sma sakvebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />
kiTxvebze pasuxi.<br />
moswavles ecodineba<br />
romelia cxoveluri <strong>da</strong> mcenareuli<br />
sakvebi;<br />
risi momzadeba SeiZleba<br />
rZisgan, xorcisgan, mcenareebisgan;<br />
SeeZleba jansaRi sakvebis<br />
SerCeva.<br />
es aris es?<br />
es aris (puri, karaqi…. . .. )<br />
es ra saWmelia?<br />
es aris . . .<br />
me (ar) miyvars . . .<br />
romeli saWmeli giyvars?<br />
me min<strong>da</strong>... de<strong>da</strong> amzadebs...<br />
zomieri kveba janmrTelobaa.<br />
leqsika:<br />
puri, karaqi, Cai, rZe, yveli, kvercxi, namcxvari, muraba,<br />
kanfeti, araJani, Saqari, limoni, kakao, Sokoladi,<br />
sauzme, sakvebi, janmrTeloba.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
74<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />
magaliTebis safuZvelze)<br />
mocemul CamonaTvalSi ajgufebs mcenareul <strong>da</strong><br />
cxovelur sakvebs.<br />
roluri TamaSi “restoranSi” / ”kafeSi”. moswavleebs<br />
eZlevaT meniu <strong>da</strong> un<strong>da</strong> amoirCion
xelovneba/<br />
Sroma (1sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
wvrili<br />
ganviTareba;<br />
motorikis<br />
Zerwvis unaris ganviTareba;<br />
ferebis/masalis SerCeva;<br />
qaRaldis farTobis<br />
adekvaturi ganawileba;<br />
naxatSi ZiriTadis <strong>da</strong> <strong>da</strong>mxmaris<br />
gamoyofis unaris ganvi-<br />
Tareba;<br />
klasis winaSe sakuTari namu-<br />
Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />
ganviTareba.<br />
<strong>da</strong>xmarebis<br />
ganviTareba;<br />
siswrafe;<br />
sirbili;<br />
sivrciTi orientacia.<br />
unaris<br />
moswavle plasteliniT amzadebs sxva<strong>da</strong>sxva sakvebs.<br />
plasteliniTve miawers saxels. warmoad<strong>ge</strong>ns klasis<br />
winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />
an/<strong>da</strong><br />
moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad sakvebis<br />
naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns<br />
naxats klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs).<br />
an/<strong>da</strong><br />
moswavle xatavs sauzmis scenas (magi<strong>da</strong>s saWmelebiT),<br />
isrebiT <strong>da</strong> ujrebiT akeTebs komentarebs<br />
(miawers saxelebs).<br />
TamaSi: “mewyvile sityvebi”. _ moswavleebs<br />
urigdebaT baraTebi sityvebiT. maT un<strong>da</strong> ipovnon<br />
magi<strong>da</strong> warweriT, romelsac maTi sityva Seesabameba<br />
<strong>da</strong> un<strong>da</strong> miirbinon iq. mag., tkbili – namcxvari.<br />
75
Tema IX<br />
cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi”<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.+3sT)<br />
moswavle SeZlebs<br />
cxovelebis <strong>da</strong> frinvelebis<br />
martivi saxelebis amokiTxvas<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
cxovelebis <strong>da</strong> frinvelebis<br />
martivi saxelebis <strong>da</strong>weras<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
martivi wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa<br />
<strong>da</strong> amokiTxvas;<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />
saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas<br />
martivi kiTxvebi cxovelebis<br />
<strong>da</strong> frinvelebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />
upasuxos maT.<br />
buneba (1sT.+1sT.) moswavle SeZlebs<br />
cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />
garCevas;<br />
cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />
amocnobas naxatze;<br />
maTi sxeulis nawilebis (kudis,<br />
TaTis <strong>da</strong> frTis <strong>da</strong>saxelebas<br />
ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
76<br />
ra aris es?<br />
es aris (Txa, bu . . .).<br />
es ra cxovelia?<br />
es ra frinvelia?<br />
es aris . . .<br />
leqsika:<br />
ZaRli, kata, Tagvi, Txa, Zroxa, xbo, kameCi, Rori,<br />
cxvari, ixvi, bati, in<strong>da</strong>uri, qaTami, beRura, mercxali,<br />
bu, Wia, lomi, m<strong>ge</strong>li, mela, arwivi, maimuni,<br />
gveli, <strong>ge</strong>di, spilo, Zera, <strong>da</strong>Tvi, ciyvi, kudi, TaTi,<br />
frTa<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
ZaRli, kata, Tagvi, Txa, Zroxa, xbo, kameCi, Rori,<br />
cxvari, ixvi, bati, in<strong>da</strong>uri, qaTami, beRura, mercxali,<br />
bu, Wia, lomi, m<strong>ge</strong>li, mela, arwivi, maimuni,<br />
gveli, <strong>ge</strong>di, spilo, Zera, <strong>da</strong>Tvi, ciyvi, kudi, TaTi,<br />
frTa.<br />
Sinauri <strong>da</strong> gareuli cxovelebi.<br />
samuSao rveulSi (wignSi) suraTisTvis saxelis<br />
miweras;
xelovneba/<br />
Sroma (2sT.+2sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.+2sT.)<br />
Sinauri <strong>da</strong> gareuli cxovelis/frinvelis<br />
garCevas.<br />
wvrili<br />
ganviTareba;<br />
motorikis<br />
xeli-Tvalis<br />
ganviTareba;<br />
koordinaciis<br />
ferebis/masalis SerCeva;<br />
klasis winaSe sakuTari namu-<br />
Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />
ganviTareba.<br />
samuSaos ganawileba gunduri<br />
muSaobisas;<br />
koordinacia;<br />
sivrciTi orientacia,<br />
sirbili.<br />
77<br />
moswavle xatavs cxovelebs, romlebic gars akravs<br />
<strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats<br />
klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />
an/<strong>da</strong><br />
moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad cxovelebis<br />
<strong>da</strong> frinvelebis naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs.<br />
moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />
<strong>da</strong> asaxelebs).<br />
an/<strong>da</strong><br />
sxva<strong>da</strong>sxva masalis gamoyenebiT (girCa, plastelini,<br />
foTlebi, brinji . . .) akeTebs cxovelebs <strong>da</strong><br />
plasteliniT gamoZerwili (an amoWrili) asoebiT<br />
awers saxels. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns namuSevars<br />
klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs).<br />
TamaSi #1: “loto cxovelebiT <strong>da</strong> frinvelebiT”<br />
(sityvebi). _ gundebma rac SeiZleba swrafad moZebnon<br />
<strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva kedelze <strong>da</strong>kidebuli baraTebi<br />
sxva<strong>da</strong>sxva saxeliT, Camoxsnan <strong>da</strong> miusa<strong>da</strong>gon<br />
gundisTvis micemuli cxovelis an frinvelis<br />
ramdenime naxats.<br />
TamaSi #2: “loto cxovelebiT <strong>da</strong> frinvelebiT”<br />
(asoebi). _ gundebma rac SeiZleba swrafad moZebnon<br />
<strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva kedelze <strong>da</strong>kidebuli baraTebi<br />
sxva<strong>da</strong>sxva asoebiT, Camoxsnan <strong>da</strong> Seavson<br />
gundisTvis micemuli cxovelis an frinvelis ramdenime<br />
naxatis qveS arsebuli ujrebi.
Tema X<br />
`de<strong>da</strong>miwa”<br />
sagani mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena<br />
(3sT.)<br />
bunebismcodneob<br />
a (1sT.)<br />
moswavle SeZlebs<br />
de<strong>da</strong>miwasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
saxelebis amokiTxvas (ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
de<strong>da</strong>miwasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
saxelebis <strong>da</strong>weras (ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
nimuSis safuZvelze martivi<br />
wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa <strong>da</strong> amokiTxvas;<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />
saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT kiTxvebis<br />
<strong>da</strong>smas de<strong>da</strong>miwaze <strong>da</strong> pasuxos<br />
am SekiTxvebze.<br />
moswavles aqvs martivi informacia<br />
<strong>da</strong><strong>da</strong>miwaze;<br />
SeuZlia am informaciis<br />
moyola ilustraciebze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT<br />
rogoria de<strong>da</strong>miwa?<br />
ra aris de<strong>da</strong>miwaze?<br />
de<strong>da</strong>miwaze aris/es aris . . .<br />
leqsika:<br />
mTa/mTebi, zRva/zRvebi, mdinare/mdinareebi, tba, vake,<br />
borcvi, globusi, cisferi/lurji, yavisferi, wyali,<br />
miwa, mze, mTvare, anaTebs, aTbobs, dRisiT, RamiT.<br />
(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />
Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />
magaliTebis safuZvelze)<br />
rogor gamoiyureba Cveni de<strong>da</strong>miwa (aRwera);<br />
ra aris ruka <strong>da</strong> globusi;<br />
ras niSnavs lurji <strong>da</strong> yavisferi rukaze <strong>da</strong> globusze;<br />
ra aTbobs de<strong>da</strong>miwas<br />
ra anaTebs de<strong>da</strong>miwas dRisiT <strong>da</strong> RamiT.<br />
78
xelovneba/<br />
Sroma (2sT.)<br />
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva tipis xazebs<br />
namuSevarSi;<br />
gamosaxavs simetriul <strong>da</strong> asimetriul<br />
formebs;<br />
adekvaturad SearCevs<br />
obieqtis fers;<br />
klasis winaSe sakuTari namu-<br />
Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />
ganviTareba.<br />
instruqciis ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />
Sesruleba;<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba<br />
problemis ga<strong>da</strong>Wrisas;<br />
<strong>da</strong>xmarebis unaris<br />
ganviTareba,<br />
sirbili;<br />
siswrafe.<br />
moswavle xatavs peizaJs, mTebs, zRvas, mzes,<br />
mTvares.<br />
an<br />
moswavle xatavs de<strong>da</strong>miwas, aferadebs Sesabamisi<br />
ferebiT.<br />
an<br />
moswavle aplikaciebis saSualebiT qmnis peizaJs,<br />
mTebs, mdinareebis, mzes, mTvares, varskvlavebs.<br />
moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />
<strong>da</strong> aRwers).<br />
TamaSi-Sejibri: <strong>da</strong>rbazis or sawinaaRmdego<br />
kedelze <strong>da</strong>kidebulia didi asoebiT <strong>da</strong>werili<br />
wina<strong>da</strong>deba (mag., de<strong>da</strong>miwa mrgvalia) _ gundebs<br />
urigdebaT anbanis asoebi, romlebSic un<strong>da</strong><br />
amoarCion saWiro asoebi, aiRon <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgnen<br />
wina<strong>da</strong>debis qveS ise, rom igive wina<strong>da</strong>deba<br />
gamovides.<br />
79
Tema XI<br />
`amindi”<br />
sagani Mizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3sT.) moswavles SeeZleba<br />
amindis Sesaxeb saubari (realobaze<br />
an ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
amindis amsaxveli zmnebis/wina<strong>da</strong>debebis<br />
<strong>da</strong>wera, amokiTxva<br />
(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />
suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />
saxelze (an realobaze)<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas martivi<br />
bunebismcodneoba<br />
(1sT.)<br />
xelovneba/ Sroma<br />
(2sT.)<br />
kiTxvebi <strong>da</strong> upasuxos maT.<br />
moswavles SeeZleba<br />
amindis komponentebze<br />
<strong>da</strong>kvirveba;<br />
amindis aRwera.<br />
ferebis <strong>da</strong> masalis adekvaturi<br />
SerCeva;<br />
<strong>da</strong>kvirvebis Sedegad miRebuli<br />
STabeWdilebebis asaxva;<br />
warmosaxviT xatva.<br />
80<br />
rogori amindia dRes?<br />
civa?<br />
cxela?<br />
wvims?<br />
Tovs?<br />
qaria?<br />
mze anaTebs.<br />
Tovs, wvims. qari qris. civa. cxela<br />
naxatebis qveS miwerili amindis amokiTxva.<br />
leqsika: Rrubeli, wvima, Tovli, sicive,<br />
sicxe, siTbo, mze, mTvare, varskvlavi, ca.<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis<br />
an cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
avsebs amindze <strong>da</strong>kvirvebis dRiurs<br />
miawers samuSao rveulSi/wignSi amindis naxatebs<br />
Sesabamis saxels.<br />
moswavle xatavs naxats amindTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />
Temaze, mag., “Tovli movi<strong>da</strong>”, “roca<br />
cxela”. moswavle miawers saxels.
fizkultura<br />
(2sT.)<br />
instruqciis ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />
Sesruleba;<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba<br />
problemis ga<strong>da</strong>Wrisas;<br />
<strong>da</strong>xmarebis unaris ganviTareba;<br />
Cakuzva-gasworeba;<br />
koordinaciis unaris ganviTareba.<br />
81<br />
TamaSi: iataki<strong>da</strong>n avkrifoT sityvebi <strong>da</strong><br />
SevadginoT wina<strong>da</strong>debebi, anu vipovoT bavSvi,<br />
romelsac aqvs saWiro sityva (TiTo bavSvi<br />
TiTo sityva).
Tema XII<br />
`garemomcveli buneba~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3<br />
sT.)<br />
bunebismcodneoba<br />
(1 sT.)<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri<br />
aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
kviris bolos moswavle SeZlebs<br />
Tavisi sacxovrebeli adgilis garemomcveli<br />
bunebis aRweras;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas garemoze;<br />
TvalsaCinoebaze warmod<strong>ge</strong>nili<br />
garemos aRweras;<br />
mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas sacxovrebeli<br />
adgilis garemomcveli bunebis<br />
aRweriT.<br />
moswavle axasiaTebs garemos;<br />
aRwers garemomcvel bunebas.<br />
akuratulad aferadebs konturebian<br />
naxats.<br />
moswavle swavlobs garemos<br />
<strong>da</strong>xatvisas ganla<strong>ge</strong>bas.<br />
maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />
miTiTebebis Sesruleba;<br />
TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />
82<br />
garemos amsaxveli leqsika:<br />
ca, miwa, de<strong>da</strong>miwa, mze, mTvare, varskvlavebi...<br />
haeri<br />
qva, klde, xe, yvavili,<br />
gora, mTa, tye, veli, tba, zRva, mdinare, patara<br />
mdinare, xidi, kunZuli, mdinaris napiri,<br />
baRi, saxnav-saTesi miwa, bostani, venaxi,<br />
xilis baRi,<br />
nagavi, sisufTave, sanagve urna, <strong>da</strong>binZureba<br />
eqskursia, laSqroba<br />
ra aris Sens saxlTan? ra aris / ar aris<br />
Sens sofelSi / qalaqSi?<br />
ra aris erTi, ra aris bevri?<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis<br />
an cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
nagavi Cven irgvliv. (ix. G. kvantaliani<br />
`Cven <strong>da</strong> buneba~, gakv. 25, gv. 52.<br />
xatavs garemomcveli bunebis <strong>da</strong>binZurebis<br />
amsaxvel naxats <strong>da</strong> warmoud<strong>ge</strong>ns klass.<br />
Semdeg awyoben saklaso gamofenas.<br />
TamaSi:<br />
imitaciuri laSqroba;
Tema XIII<br />
`qalaqi <strong>da</strong> sofeli~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3<br />
sT.)<br />
bunebismcodneoba<br />
(1 sT.)<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
kviris bolos moswavle<br />
SeZlebs<br />
<strong>da</strong>asaxelos qalaqi, sofeli,<br />
raioni, romelSic cxovrobs;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas sacxovrebeli<br />
adgilis <strong>da</strong>saxelebiT;<br />
Tavisi qalaqis an soflis martiv<br />
aRweras;<br />
sazogadoebrivi punqtebis<br />
<strong>da</strong>saxelebas;<br />
mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas<br />
sakuTari an naTesavis<br />
sacxovrebeli adgilis<br />
<strong>da</strong>saxelebiTa <strong>da</strong> martivi<br />
aRweriTa;<br />
moswavle orientirebs<br />
nacnob garemoSi.<br />
akuratulad aferadebs<br />
konturebian naxats.<br />
arCevs Sesatyvis ferebs,<br />
83<br />
me vcxovrob qalaqSi / sofelSi; qalaq<br />
bolnisSi / sofel martyofSi..<br />
quCaze, ubanSi...<br />
Sen sad cxovrob? sad cxovrobs Seni bebia?<br />
me vcxovrob ..... is cxovrobs... Cven vcxovrobT...<br />
CemTan axlos cxovroben Cemi megobrebi. Cemi er-<br />
Ti amxanagis saxli Zalian didia, saxls didi<br />
ezo aqvs... ezos ukan didi baRia... saxlis win<br />
ezoa...<br />
Cems saxlTan axlos parkia. parkSi lamazi skamebia.<br />
parkSi ar aris karuselebi... me <strong>da</strong> Cemi amxana<strong>ge</strong>bi<br />
skolis/saxlis ezoSi vTamaSobT...<br />
sad cxovrob Sen? rogoria Seni saxli? sad<br />
cxovrobs Seni amxanagi? rogoria misi saxli?<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
akvirdeba <strong>da</strong> aRwers gzas saxli<strong>da</strong>n skolamde,<br />
asaxelebs punqtebs, ganala<strong>ge</strong>bs maT siaxlove-<br />
siSoris mixedviT...<br />
xatavs Tavis sacxovrebel adgils _ sofels /<br />
qalaqs. mianiSnebs sxva punqtebs, romlebic mis<br />
saxlTan axlos an Sorsaa.
fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
adekvaturad iyenebs qaRaldis<br />
zomas.<br />
maswavleblis instruqciis<br />
safuZvelze miTiTebebis Sesruleba;<br />
TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />
84<br />
TamaSi:<br />
moswavleebi qmnian or an ramdenime jgufs qalaqis<br />
an soflis <strong>da</strong>saxelebiT, awyoben warmosaxviT<br />
saqalaqo / saraiono Sejibrebas <strong>da</strong> ejibrebian<br />
erTmaneTs.
Tema XIV<br />
`Cemi saxli~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3<br />
sT.)<br />
kviris bolos moswavle SeZlebs:<br />
sakuTari sacxovrebeli saxlisa<br />
<strong>da</strong> binis aRweras;<br />
garemos aRwerisaTvis saWiro Tandebulebis<br />
marTebulad gamoyenebas;<br />
mcire zomis (2-3 wina<strong>da</strong>debiani)<br />
teqstis wakiTxvas; kiTxvebis <strong>da</strong>smasa<br />
<strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas<br />
buneba (1 sT.) SeZlebs orientirebas nacnob garemoSi.<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri<br />
aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />
koordinacia<br />
<strong>da</strong>akvirdeba nacnob garemoSi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
fers, formas <strong>da</strong> asaxavs<br />
maT namuSevarSi, ra ferisaa, rogoria?<br />
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis safuZvelze;<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
85<br />
mdebareobs . . . -ze, saxlis win / ukan, saxlTan<br />
axlos, vcxovrob . . .…-Si, martivi rigobiTi ricxviTi<br />
saxelebi, calke mdgomi TandebulebTan arsebiTi<br />
saxelebis Sesabamis brunvaSi xmareba.<br />
leqsika: quCa, Sesaxvevi, saxli, bina, oTaxi, saZinebeli,<br />
samzareulo, abazana, misaRebi oTaxi, aveji,<br />
win, ukan, pir<strong>da</strong>pir, qveviT, zeviT, SuaSi, marjvniv,<br />
marcxniv. EB<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
qmnis sakuTari sacxovrebeli saxlis <strong>da</strong> mis<br />
garSemo ganla<strong>ge</strong>buli obieqtebis sqemas, romelsac<br />
qveS miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />
xatavs sakuTar saxls / oTaxs, arCevs Sesabamis<br />
formebsa <strong>da</strong> ferebs. warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars<br />
klasis winaSe..<br />
TamaSi: Sejibri jgufebs Soris _ vin ufro male<br />
SeaRwevs saxlSi, romlis gasaRebic <strong>da</strong>ikarga,<br />
bagiriT <strong>da</strong> kedliT. miTiTebis mixedviT asrulebs<br />
moqmedebebs: adi ufro zeviT, <strong>da</strong>eSvi qveviT.
Tema XV<br />
`Cemi skola~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3 sT.) kviris bolos moswavle SeZlebs<br />
skolisa <strong>da</strong> saklaso oTaxis<br />
aRweras;<br />
skolasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
emociebis gamoxatvas;<br />
raodenobiTi <strong>da</strong> rigobiTi<br />
ricxviTi saxelebis adekvaturad<br />
xmarebas;<br />
sakuTari saSinao <strong>da</strong>valebis<br />
rveulis gaformebas modelis<br />
mixedviT.<br />
bunebismcodneoba<br />
(1 sT.)<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
SeZlebs orientirebas nacnob<br />
garemoSi.<br />
ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />
koordinacia;<br />
<strong>da</strong>akvirdeba nacnob garemoSi<br />
sxva<strong>da</strong>sxva fers, formas <strong>da</strong><br />
asaxavs maT namuSevarSi.<br />
erTmaneTs Seunacvlebs<br />
sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />
86<br />
me vswavlob (romel?) skolaSi,<br />
Cemi skola (ramden?)-sarTuliania; skolis win /<br />
ukan / gverdiT / marjvniv / marcxniv (baRia, xeebia,<br />
Cemi saxlia. . .). Cveni saklaso oTaxi mziani <strong>da</strong>BnaTelia,<br />
aqvs (ramdeni?) fanjara; Cvens klas-<br />
Si(ramdeni?)Emoswavle swavlobs.<br />
Cemi skola Zalian miyvars / momwons.<br />
leqsika: sasadilo, klaseli, didi <strong>da</strong> patara <strong>da</strong>sveneba,<br />
ar<strong>da</strong>de<strong>ge</strong>bi, mziani, naTeli, sarTuli, derefani,<br />
sportuli <strong>da</strong>rbazi.<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
qmnis sakuTari saxli<strong>da</strong>n skolamde marSruts, romelsac<br />
qveS miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />
avsebs cxrils (ix. gogi kvantalianis “Cven <strong>da</strong><br />
buneba”, gv. 17).<br />
xatavs sakuTar skolas / saklaso oTaxs, arCevs<br />
Sesabamis formebsa <strong>da</strong> ferebs. warmoad<strong>ge</strong>ns saku-<br />
Tar namuSevars klasis winaSe.<br />
sxva<strong>da</strong>sxva klasis moswavleTa jgufebi ejibrebian<br />
erTmaneTs mZleosnobis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobaSi,
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis safuZvelze;<br />
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
87<br />
xolo am klasis moswavleebs eZlevaT Casawerad<br />
klasebis Sede<strong>ge</strong>bi.
Tema XVI<br />
`Cemi saTamaSoebi~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3<br />
sT.)<br />
kviris bolos moswavle SeZlebs:<br />
saTamaSoebis qarTulad <strong>da</strong>saxelebas;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas saTamaSoebis<br />
Sesaxeb;<br />
kiTxvebze pasuxis gacemas saTamaSoebis<br />
aRweriT;<br />
TvalsaCinoebaze saTamaSoebis<br />
<strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> aRweras;<br />
TvalsaCinoebaze an suraTze saTama-<br />
Soebis saxelwodebebis miweras;<br />
mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas sakuTari<br />
saTamaSoebis aRweriT.<br />
buneba (1 sT.) moswavle ikvlevs <strong>da</strong> asaxelebs, ra<br />
masalisgan aris <strong>da</strong>mzadebuli esa Tu<br />
is saTamaSo.<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
akuratulad aferadebs konturebian<br />
naxatebss.<br />
gamokveTs, ra Tavisebureba axasiaTebs<br />
misTvis sayvarel saTamaSos, ra feri-<br />
saa, rogoria?<br />
maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />
miTiTebebis Sesruleba;<br />
TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />
88<br />
visTan erTad TamaSob xolme? romeli saTama-<br />
So giyvars?<br />
romeli saTamaSo ar giyvars?<br />
es saTamaSo vin giyi<strong>da</strong> / gaCuqa?<br />
bevri saTamaSo gaqvs?<br />
ratom giyvars es saTamaSo?<br />
_ Zalian miyvars, imitom rom lamazia... de<strong>da</strong>m<br />
maCuqa....<br />
leqsika: saTamaSoebis <strong>da</strong>saxeleba: Tojina,<br />
<strong>da</strong>Tunia, saTamaSo manqana, saCuqari.<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
masala: plastmasi, xe, rezina, naWeri, bamba,<br />
liToni (rkina).<br />
plastmasis navi, xis cxeni, rezinis Tojina,<br />
bambis <strong>da</strong>Tunia. . .<br />
xatavs / Zerwavs / sxva<strong>da</strong>sxva masalisagan Tavis<br />
sayvarel saTamaSos.<br />
TamaSi: saTamaSoebis adgilze mitana <strong>da</strong> meoris<br />
wamoReba maTi <strong>da</strong>saxelebiT. Sejibreba siswrafeSi,<br />
saTamaSoebis <strong>da</strong>saxelebaSi.
Tema XVII<br />
`dResaswaulebi~<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3<br />
sT.)<br />
bunebismcodneoba<br />
(1 sT.)<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
kviris<br />
SeZlebs<br />
bolos moswavle<br />
Tavisi <strong>da</strong>badebis dRis<br />
<br />
<strong>da</strong>saxelebas;<br />
saxelmwifo <strong>da</strong> eTnikurreligiuri<br />
<strong>da</strong>saxelebas;<br />
dResaswaulebis<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas<br />
dResaswaulebis <strong>da</strong>saxelebiTa<br />
<strong>da</strong> drois miTiTebiT;<br />
warmoTqvams leqss romelime<br />
<br />
dResaswaulis Sesaxeb.<br />
wers mcire zomis misaloc baraTs.<br />
moswavle orientirebs droSi;<br />
aRwers dResaswauls, asaxelebs<br />
wlis romel drosaa igi.<br />
akuratulad aferadebs<br />
konturebian naxats.<br />
moswavle amzadebs ramdenime<br />
saxis misaloc baraTs Sesabami-<br />
89<br />
rodisaa Seni <strong>da</strong>badebis dRe? Cemi <strong>da</strong>badebis dRea<br />
oc ianvars.<br />
rodisaa Seni dis/Zmis <strong>da</strong>badebis dRe?<br />
axali weli<br />
religiuri dResaswaulebi: aRdgoma, navrozoba.<br />
saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis dRe _ 26 maisi.<br />
gilocav,<br />
mravals <strong>da</strong>eswari!<br />
gilocav saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis dRes!<br />
romeli dResaswauli giyvars?<br />
rodisaa axali weli? pirvel ianvars. giyvars<br />
axali weli? _ Zalian. rodisaa saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis<br />
dRe?<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
isrebiT aerTebs dResaswaulebs, TariRebs <strong>da</strong><br />
weliwadis droebs. (mag.: axali weli, 1 ianvari,<br />
zamTari...)<br />
xatavs romelime dResaswaulis amsaxvel suraTs.<br />
amzadebs dResaswaulisaTvis misaloc baraTs an<br />
amzadeben<br />
saCuqrebs erTmaneTisaTvis (mag. fanqrebis
fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
si misaloci frazebis miweriT. Casawyobi yuTi, yulaba, qaRaldis yvavilebi)<br />
maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />
miTiTebebis Sesruleba;<br />
TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />
90<br />
TamaSi: warmosaxviTi zeimi (dRes ninikos<br />
<strong>da</strong>badebis dRea, gamovacxveT xaWapuri, ai, amodena<br />
(akeTeben did wres); gavSaleT sufra, ai, amodena<br />
(akeTeben grZel xazs); mivutaneT saCuqrebi _ ai,<br />
amdeni (xelebiT gamosaxaven simravles); ninikos<br />
uxaria, ai ase (gamoxataven mxiarulebas)...
Tema XVIII<br />
`Cveni samSoblo~ (Cven vcxovrobT erTad)<br />
sagani Mmizani Sinaarsi<br />
qarTuli ena (3 sT.) kviris bolos moswavle SeZlebs<br />
saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqis,<br />
mSobliuri qalaqisa <strong>da</strong> sakuTari<br />
erovnebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />
sa<strong>da</strong>urobis ramdenime saxelis<br />
warmoebas;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smasa <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxis gacemas;<br />
saqarTveloze mcire zomis<br />
leqsis warmoTqmas;<br />
bunebismcodneoba<br />
(1 sT.)<br />
xelovneba<br />
(2 sT.)<br />
fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />
(2 sT.)<br />
mcire zomis anketis Sevsebas.<br />
icis saqarTvelos saxelmwifo<br />
atributika.<br />
ganuviTardeba<br />
koordinacia<br />
xeli-Tvalis<br />
gamoamJRavnebs martivi SromiTi<br />
saqmianobis<br />
Cvevebs.<br />
elementarul unar-<br />
Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />
instruqciis safuZvelze;<br />
91<br />
me var marneuli<strong>da</strong>n / me vcxovrob marneulSi;<br />
Cemi mezobeli qarTvelia / somexia / azerbaijanelia;<br />
sa<strong>da</strong>uri xar? ra erovnebis xar? me <strong>da</strong>vibade.<br />
. . Cemi <strong>da</strong>badebis adgilia.<br />
leqsika: de<strong>da</strong>qalaqi. erovneba, <strong>da</strong>badebis adgili,<br />
sacxovrebeli adgili, misamarTi.<br />
aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />
cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />
sxva<strong>da</strong>sxva qveynis droSebs Soris suraTze<br />
amoicnobs saqarTvelos droSas, asaxelebs<br />
saqarTvelos <strong>ge</strong>rbze gamoxatul sagnebs.<br />
amzadebs saqarTvelos mcire zomis droSebs.<br />
qmnis klasis / skolis droSis dizains.<br />
maswavleblis miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs<br />
(CasWideT erTmaneTs xelebi, gaakeTeT
<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />
92<br />
wre <strong>da</strong> <strong>da</strong>asaxeleT is erovnebebi, romlebic<br />
cxovroben saqarTveloSi).<br />
moswavleebi iyofian mcire jgufebad ise, rom<br />
TiToeul jgufSi iyos “sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis”<br />
TiTo warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>da</strong> ejibrebian sirbilSi<br />
estafetis ga<strong>da</strong>cemiT.
Temebi:<br />
2. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />
1. weliwadis droebi<br />
2. de<strong>da</strong>miwa <strong>da</strong><br />
kosmosi<br />
3. Cemi ojaxi<br />
4. Cemi erTi dRe<br />
5. garemo, romelSic<br />
vcxovrobT<br />
6. ferTa mozaika _<br />
Cven vqmniT<br />
silamazes<br />
7. Cveni klasi<br />
III-IV klasebi<br />
93<br />
8. mgzavroba (mogzauroba)<br />
<strong>da</strong> transporti<br />
9. mogzauroba droSi<br />
10. cocxali samyaro<br />
11. Cven erTad varT<br />
12. Cemi biblioTeka<br />
13. yvavilTa samyaroSi<br />
14. dro
Tema I<br />
`weliwadis droebi~<br />
enis funqciebi moswavle SeZlebs weliwadis droebisa <strong>da</strong> Sesabamisi Tveebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />
weliwadis droebis aRweras;<br />
weliwadis droebis erTmaneTTan Se<strong>da</strong>rebas (magaliTad, ufro civa, ufro cxela,<br />
meti simwvanea, dRe ufro moklea, Rame ufro grZeli);<br />
sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebisa <strong>da</strong> emociebis gamoxatvas weliwadis TiToeuli drois<br />
mimarT <strong>da</strong> Tanaklaselebis <strong>da</strong>mokidebulebisa <strong>da</strong> emociebis Sesaxeb informaciis<br />
Sekrebasa <strong>da</strong> miwodebas TanaklaselebisaTvis;<br />
ar<strong>da</strong>de<strong>ge</strong>bze momx<strong>da</strong>ri ambebis moyolas;<br />
weliwadis droebis Sesaxeb mcire zomis leqsebis swavlasa <strong>da</strong> moTxrobebis<br />
wakiTxva-ga<strong>ge</strong>bas;<br />
informaciis miRebas weliwadis droebis, amindis Sesaxeb sxva<strong>da</strong>sxva sainformacio<br />
saSualebi<strong>da</strong>n (magaliTad, amindis prognozi, sabavSvo enciklopedia).<br />
maTematika kiTxulobs kalen<strong>da</strong>rs, asaxelebs ramdeni dRea weliwadSi, TiToeul TveSi,<br />
weliwadis droSi;<br />
gamoiTvlis sakuTari <strong>da</strong> megobrebis, axloblebis <strong>da</strong>badebis dReebamde <strong>da</strong>rCenil<br />
dReebs.<br />
sporti CamoTvlis, sportis romeli saxeoba Seesabameba weliwadis TiToeul dros<br />
(magaliTad, romelia zamTri sportis saxeoba, romeli _ zafxulis).<br />
Asrulebs am saxeobebis Sesabamis moZraobebs maswavleblis instruqciis<br />
Sesabamisad.<br />
xelovneba ganarCevs erTmaneTisgan Tbil <strong>da</strong> civ ferebs;<br />
amoicnobs ilustraciebze civ <strong>da</strong> Tbil ferebs;<br />
Tavad qmnis weliwadis droebis amsaxvel kompoziciebs <strong>da</strong> ganmartavs romeli<br />
ferebi gamoiyena <strong>da</strong> ratom.<br />
94
musika mReris simRerebs, Tematurad <strong>da</strong>kavSirebuls weliwadis droebTan;<br />
Tavad axmovanebs bunebaSi momenil xmebs (magaliTad, Citebis WikWiks, ko<strong>da</strong>las<br />
kakuns, foTlebis Srials);<br />
ismens musikalur nawarmoebs weliwadis romelime droze <strong>da</strong> asaxelebs, bunebaSi<br />
mosmenil romel xmas miamsgavsa esa Tu is adgili musikaluri nawarmoebi<strong>da</strong>n.<br />
buneba sakuTari gamocdilebis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns frinvelTa moZraobas weliwadis<br />
droebis mixedviT;<br />
akvirdeba <strong>da</strong> akeTebs <strong>da</strong>skvnebs mcenareTa moZraobis, zrdisa <strong>da</strong> ganviTarebis<br />
Sesaxeb <strong>da</strong> asaxelebs, romeli mcenare weliwadis romel dros xarobs.<br />
95
Tema II<br />
`de<strong>da</strong>miwa <strong>da</strong> kosmosi~<br />
enis funqciebi aRwers de<strong>da</strong>miwis moZraobas, gansazRvravs de<strong>da</strong>miwis adgils mzis sistemaSi;<br />
asaxelebs mzis sistemis planetebs;<br />
aRwers planetebis mdebareobas mzisgan <strong>da</strong>Sorebulis mixedviT;<br />
kiTxulobs mcire zomis teqstebs de<strong>da</strong>miwisa <strong>da</strong> kosmosis Sesaxeb <strong>da</strong> iRebs Sesabamis<br />
informacias sacnobaro literaturi<strong>da</strong>n (magaliTad, sabavSvo enciklopedii<strong>da</strong>n).<br />
maTematika maswavleblis mier miwodebuli monacemebis safuZvelze qmnis mzis sistemis<br />
grafikul gamosaxulebas <strong>da</strong> ganmartavs, romeli planeta aris meti an naklebi<br />
manZiliT <strong>da</strong>Sorebuli mzisagan;<br />
cxrilSi wers monacemebs mzis sistemis planetebis sididisa <strong>da</strong> mzisagan <strong>da</strong>Sorebis<br />
mixedviT.<br />
xelovneba suraTebis mixedviT plasteliniT Zerwavs <strong>da</strong> akeTebs mzis sistemis models;<br />
qmnis Tavisufal kompozicias Temaze ”de<strong>da</strong>miwa Cveni saxlia” <strong>da</strong> icavs saganTa<br />
saerTo proporcias naxatis Seqmnisas.<br />
buneba maswavleblis mier miwodebuli teqstebi<strong>da</strong>n iRebs informacias, romel planetazea<br />
sicocxle <strong>da</strong> romelze _ara.<br />
asaxelebs de<strong>da</strong>miwis kontinentebs <strong>da</strong> globusze / rukaze ganasxvavebs wyalsa <strong>da</strong><br />
xmeleTs;<br />
aRwers <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs, maT Semad<strong>ge</strong>nel nawilebs (maga;liTad, mdinaris<br />
saTave, SesarTavi kalapoti, mTis mwvervali, kal\Ta, Ziri) <strong>da</strong> maxasiaTeblebs<br />
(magaliTad, Cqari mdinare, maRali mTa, yinuliani mwvervali).<br />
96
Tema III<br />
`Cemi ojaxi~<br />
enis funqciebi moswavle SeZlebs ojaxis wevrTa <strong>da</strong>saxelebas, aRwerasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xasiaTebas;<br />
<strong>da</strong>asaxelebs ojaxis wevrTa asaks;<br />
<strong>da</strong>asaxelebs <strong>da</strong> aRwers ojaxis wevrTa profesias, saqmianobas, maT gatacebas <strong>da</strong> gamoxatavs<br />
sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas maTi saqmianobisa <strong>da</strong> interesebis mimarT;<br />
isaubrebs sakuTari ojaxis tradiciebze;<br />
isaubrebs, vis romeli kerZi uyvars ojaxSi <strong>da</strong> gaacnobs Tanaklaselebs am kerZebis<br />
momzadebis wess.<br />
maTematika qmnis cxrils sakuTari ojaxis wevrTa monacemebis mixedviT (asaki, <strong>da</strong>badebis weli,<br />
Tve, ricxvi, simaRle, wona, tansacmlis zoma, fexsacmlis zoma.<br />
ala<strong>ge</strong>bs ojaxis wevrTa asaks ufros-umcrosobis, anu zr<strong>da</strong>dobisa <strong>da</strong> klebadobis<br />
mixedviT.<br />
sporti <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns ojaxis romeli wevri sportis romeli saxeobiTaa gatacebuli <strong>da</strong> romel<br />
saxeobas misdev<strong>da</strong> bavSvobaSi; asaxierebs ojaxis wevrTa <strong>da</strong>maxasiaTebel moZraobebs<br />
(imitacias);<br />
xelovneba xatavs ojaxis wevrTa portretebs saerTo proporciebis <strong>da</strong>cviT;<br />
qmnis ojaxuri situaciis amsaxvel naxats (magaliTad, erTi dRe sasadilo ojaxSi)<br />
<strong>da</strong> ganarCevs naxatSi wina <strong>da</strong> ukana plans (axlo sagnebs gamosaxavs ufro di<strong>da</strong>d,<br />
xolo Soreuls ufro mcire zomisad).<br />
musika gamoikiTxavs <strong>da</strong> ad<strong>ge</strong>ns, ojaxis romel wevrs rogori musika moswons;<br />
Tanaklaselebs acnobs ojaxis wevrTa sayvarel simRerebs <strong>da</strong> waiRiRinebs motivs.<br />
buneba gamoikiTxavs <strong>da</strong> <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns ojaxis wevrTa janmrTelobis mdgomareobas, asaxelebs,<br />
romels ra infeqciuri <strong>da</strong>avadeba aqvs ga<strong>da</strong>tanili <strong>da</strong> ra niSnebiT xasiaTdeba is.<br />
gamohkiTxavs de<strong>da</strong>s, Tavad ra acrebi aqvs Catarebuli.<br />
97
Tema IV<br />
`Cemi erTi dRe~<br />
enis funqciebi ad<strong>ge</strong>ns dRis reJims; asaxelebs, dRis romel monakveTSi ras akeTebs;<br />
saubrobs sakuTar guneba-ganwyobilebaze dRis ganmavlobaSi amindis cvlilebis<br />
mixedviT;<br />
saubrobs sakuTar emociebze, gatacebebze, interesebze <strong>da</strong> imaze, Tu dRis romel<br />
monakveTSi ra saqmianobas ra dros uTmobs;<br />
irCevs erT-erT dRes Tavisi cxovrebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> uambobs Tanaklaselebs im teqstis /<br />
teqstebis Sinaarss (sainformacios, mxatvruls, sacnobaros),… romlebic waikiTxa;<br />
iwyebs dRiuris warmoebas;<br />
asaxelebs sayvarel telega<strong>da</strong>cemas <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas.<br />
maTematika aZlevs dRis reJims cxrilis formas; gamoxatavs sakuTar moZraobas dRis<br />
ganmavlobaSi grafikulad <strong>da</strong> gamoiTvlis savaraudo manZils, romelsac is gaivlis<br />
saxli<strong>da</strong>n skolamde an sxva adgilamde <strong>da</strong> gamoiTvlis, ra saqmianobas ra dros<br />
uTmobs.<br />
sporti iRebs maswavleblisagan rCevas, romeli varjiSi Seasrulos dilas <strong>da</strong> romeli –<br />
dRis sxva dros. regularulad asrulebs dilis gamamxnevebel varjiSebs.<br />
xelovneba ganmartavs, ra aris avtoportreti, qmnis avtoportrets;<br />
asaxelebs sakuTar Tvisebebs, romelTa gamoxatvac sur<strong>da</strong> avtoportretSi <strong>da</strong><br />
afasebs, ramdenad SeZlo es.<br />
buneba CamoTvlis, higienis romel wesebs icavs (oTaxis ganiaveba, xelebis sapniT xSirad<br />
<strong>da</strong>bana, aqvs Tu ara sakuTari WurWeli <strong>da</strong> a.S.);<br />
CamoTvlis <strong>da</strong>svenebis formebs <strong>da</strong> acnobs Tanatolebs, rogor isvenebs Tavad.<br />
98
Tema V<br />
`garemo, romelSic vcxovrobT~<br />
enis funqciebi aRwers sakuTar qalaqs (sofels), gansazRvravs mis adgilmdebareobas, reliefs;<br />
CamoTvlis, misi TvalsazrisiT, ra azianebs bunebas;<br />
Camowers qcevis wesebs bunebaSi;<br />
wakiTxul <strong>da</strong> naswavl leqsebsa <strong>da</strong> moTxrobebSi aRweril bunebis suraTebs a<strong>da</strong>rebs<br />
sakuTari adgilis bunebas <strong>da</strong> poulobs msgavseba-gansxvavebas.<br />
maTematika ad<strong>ge</strong>ns cxrils sxva<strong>da</strong>sxva monacemis gaTvaliswinebiT (mosaxleoba, farTobi,<br />
skolebis, sabavSvo baRebis, sxva<strong>da</strong>sxva kulturuli centris raodenoba). ad<strong>ge</strong>ns ra<br />
manZiliTaa <strong>da</strong>Sorebuli skola centri<strong>da</strong>n, <strong>da</strong>saxlebuli punqti de<strong>da</strong>qalaqi<strong>da</strong>n /<br />
raionuli centri<strong>da</strong>n <strong>da</strong> a.S.<br />
xelovneba ganmartavs peizaJis raobas;<br />
xatavs sakuTari garemos peizaJs <strong>da</strong> asaxelebs, romeli ferebi sWarbobs misi<br />
kuTxis peizaJSi weliwadis sxva<strong>da</strong>sxva dros.<br />
bunebrivi saSualebebis (gamxmari foTlebi, girCebi, sxva<strong>da</strong>sxva mcenaris nayofi)<br />
qmnis kolaJebs.<br />
musika moismens revaz laRiZis simReras ”tye Seunaxe Svilebsa” <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar<br />
<strong>da</strong>mokidebulebas.<br />
buneba <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns im adgilebSi gavrcelebuli mcenareebisa <strong>da</strong> cxovelebis saxeobebs;<br />
poulobs saqarTvelos rukaze im <strong>da</strong>saxelebul punqts, romelSic cxovrobs;<br />
agrovebs fotoebs sakuTar garemoSi a<strong>da</strong>mianTa saqmianobis Sesaxeb <strong>da</strong> akeTebs<br />
Sesabamis minawers;<br />
TanaklaselebTan erTad klasificirebas ukeTebs sayofacxovrebo narCenebs <strong>da</strong><br />
ad<strong>ge</strong>ns bunebaSi maTi ganTavsebis wesebs.<br />
99
Tema VI<br />
`ferTa mozaika _ Cven vqmniT silamazes~<br />
enis funqciebi asaxelebs ferebis Zireul <strong>da</strong> warmoqmnil saxelwodebebs (magaliTad, iisferi,<br />
stafilosferi, alisferi) <strong>da</strong> enobrivi meqanizmis gaTvaliswinebiT Tavad qmnis<br />
misTvis sasurveli feris saxelwodebas, agreTve ad<strong>ge</strong>ns feris saxelwodebas masSi<br />
romelime feris siWarbe-simciris mixedviT;<br />
aRwers teqstebis ilustraciebs <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons /<br />
ar momwons <strong>da</strong> ratom); ilustraciebis mixedviT qmnis mcire zomis teqstebs;<br />
ala<strong>ge</strong>bs ilustraciebs siuJetis logikuri ganviTarebis mixedviT; aRwers misTvis<br />
cnobil erovnul samoss.<br />
maTematika asaxelebs naxatze gamosaxul sxva<strong>da</strong>sxva feris <strong>ge</strong>ometriul figurebs <strong>da</strong> akeTebs<br />
maT klasifikacias maswavleblis mier miTiTebuli niSnis (ferebis, kuTxeebis<br />
raodenobis, formis) mixedviT; <strong>ge</strong>ometriuli figurebisa <strong>da</strong> ferebis gamoyenebiT<br />
qmnis megobrisaTvis saCuqars an sasaCuqre yuTs.<br />
sporti adekvaturad reagirebs maswavleblis mier Semotanil pirobiT niSnebze moZravi<br />
TamaSebis (magaliTad, wiTeli alami aRniSnavs finiSs an droebiT TamaSis<br />
Sewyvetas, mwvane _ starts an gagrZelebas, yviTeli _ gafrTxilebas <strong>da</strong> a. S.).<br />
xelovneba ferebis SezavebiT iRebs sasurvel fers <strong>da</strong> asaxelebs mis qarTul saxelwodebas;<br />
TeTri an Savi feris <strong>da</strong>matebiT cvlis feris sinaTlis xarisxsa <strong>da</strong> tonalobas <strong>da</strong><br />
asaxelebs miRebul fers;<br />
axasiaTebs naxats ferTa gamoyenebis TvalsazrisiT; aferadebs konturebian naxats;<br />
qmnis ilustraciebs teqstisaTvis.<br />
musika asaxelebs, ra saSualebiT iqmneba musikaluri nawarmoebi (b<strong>ge</strong>rebi) <strong>da</strong> ra<br />
saSualebiT _ naxati (ferebi).<br />
buneba aRwers im cvlilebebs, romelTac sxva<strong>da</strong>sxva mcenare ganicdis sasicocxlo ciklis<br />
ganmavlobaSi <strong>da</strong> akvirdeba ferTa monacvleobas; akvirdeba <strong>da</strong> aRwers mcenareebisa<br />
<strong>da</strong> cxovelebis Seferilobas, romelic exmareba maT garemosTan SeguebaSi.<br />
100
Tema 7<br />
`Cveni klasi~<br />
enis funqciebi aRwers saklaso oTaxis mdebareobas <strong>da</strong> masSi dgam-avejis ganla<strong>ge</strong>bas;<br />
axasiaTebs Tanaklaselebs garegnuli niSnebisa <strong>da</strong> xasiaTis Tvisebebis mixedviT;<br />
poulobs msgavseba-gansxvavebas Seswavlili nawarmoebebis personaJebsa <strong>da</strong><br />
Tanaklaselebs Soris;<br />
agrovebs informacias TanaklaselTa mSoblebis, <strong>da</strong>-Zmebisa <strong>da</strong> ojaxis sxva wevrebis<br />
Sesaxeb (asaki, saqmianoba, gataceba <strong>da</strong> sxv.);<br />
amzadebs SekiTxvebs interviusaTvis maswavleblebTan klasis Sesaxeb;<br />
wers werilebs, misaloc <strong>da</strong> mosawvev baraTebs TanaklaselebisaTvis.<br />
maTematika gansazRvravs klasis Semad<strong>ge</strong>nlobas gogoebisa <strong>da</strong> biWebis, eTnikuri warmomavlobis<br />
mixedviT (romeli ramdenia, romelia ufro meti / naklebi); a<strong>da</strong>rebs klasSi<br />
ganTavsebul nivTebs <strong>ge</strong>ometriul figurebs <strong>da</strong> nimuSis mixedviT qmnis miTiTebuli<br />
sivrculi figuris models sxva<strong>da</strong>sxva masalis (muyao, plastelini <strong>da</strong> sxv.)<br />
gamoyenebiT; zomis erTeulebis gamoyenebiT ad<strong>ge</strong>ns manZils klasSi mdebare or<br />
obieqts Soris (magaliTad <strong>da</strong>fi<strong>da</strong>n karebamde manZili 2 metria) <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>hyavs<br />
Sesabamis stan<strong>da</strong>rtul erTeulSi (m, dm, sm)<br />
sporti monawileobs sxva<strong>da</strong>sxva sportuli TamaSobebisaTvis jgufebis SeqmnaSi <strong>da</strong><br />
aRnusxavs Sede<strong>ge</strong>bs winaswar Sed<strong>ge</strong>nil cxrilSi.<br />
xelovneba gansazRvravs portretis raobas <strong>da</strong> qmnis Tanaklaselebis / Tanaklaselebis<br />
individualur / jgufur portretebs;<br />
amoicnobs naxatebze a<strong>da</strong>mianis ganwyobilebas <strong>da</strong> miuTiTebs, Tanaklaselebis ra<br />
ganwyobileba Cans mis mier / sxvebis mier Seqmnil portretebze.<br />
musika ad<strong>ge</strong>ns saklaso repertuars saskolo RonisZiebisaTvis;<br />
mosmenil simRerebs asociaciurad ukavSirebs Tanaklaselebis xasiaTs /<br />
ganwyobilebas.<br />
buneba zrunavs saklaso oTaxis sisufTaveze, ganiavebasa <strong>da</strong> moxerxebulad mowyobaze;<br />
ganala<strong>ge</strong>bs klasSi mcenareebs ”moZraobis” kanonebis mixedviT;<br />
akvirdeba saklaso oTaxSi arsebuli mcenareebis zr<strong>da</strong>-ganviTarebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>kvirvebis<br />
Sede<strong>ge</strong>bs wers cxrilSi.<br />
101
Tema VIII<br />
mgzavroba (mogzauroba) <strong>da</strong> transporti<br />
enis funqciebi asaxelebs sxva<strong>da</strong>sxva satransporto saSualebas, axasiaTebs maT siswrafis, sididisa<br />
<strong>da</strong> sxva maxasiaTeblebis mixedviT; adekvaturad iyenebs mimarTulebis aRmniSvnel<br />
sityvebs (pir<strong>da</strong>pir, marjvniv, marcxniv, win, ukan, gverdiT, axlos, Sors <strong>da</strong> sxv.);<br />
sworad iyenebs enobriv konstruqciebs mgzavrobisa <strong>da</strong> mogzaurobis aRsawerad (matarebl-iT,<br />
TviTmfrinav-iT, -Si <strong>da</strong> -ze Tandebulian formebs);<br />
aRwers sakuTar STabeWdilebebs, gamoxatavs survilebs momaval mogzaurobasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> iyenebs Sesabamis enobriv konstruqciebs (min<strong>da</strong> wavide / min<strong>da</strong> wasvla);<br />
winaswar ecnoba informacias im RirSesaniSnaobebis Sesaxeb, romelTa naxvac surs.<br />
maTematika a<strong>da</strong>rebs or punqts Soris manZils siSore-siaxlovis mixedviT; Sesabamisi sqematuri<br />
gamosaxulebis safuZvelze poulobs or obieqts Soris umokles manZils; iyenebs<br />
asoiT aRniSvnebs sqemaze miTiTebul or wertils Soris marSrutis aRsawerad.<br />
sporti cnobs <strong>da</strong> iyenebs grafikul pirobiT niSnebs romlebic xels uwyobs a<strong>da</strong>mianis swor<br />
<strong>da</strong> usafrTxo orientirebas;<br />
monawilebs laSqrobebSi <strong>da</strong> iyenebs winaswar SemuSavebuli <strong>ge</strong>gmas;<br />
qmnis <strong>da</strong> icavs moZraobis usafrTxoebis wesebs.<br />
xelovneba modelis mixedviT qmnis usafrTxoebis <strong>da</strong>cvisaTvis saWiro grafikul niSnebs /<br />
gamosaxulebebs;<br />
xatavs im transports, romliTac imgzavra an un<strong>da</strong> mogzauroba.<br />
musika ad<strong>ge</strong>ns sayvareli simRerebis CamonaTvals imisaTvis, rom gaakeTos audioCanaweri<br />
mgzavrobis (mogzaurobis) dros mosasmenad.<br />
buneba icis <strong>da</strong> iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva saxifaTo situaciaSi qcevisa <strong>da</strong> usafrTxoebis wesebs<br />
(magaliTad, Weqa-quxilis dros mobiluris moxmareba, Tavis Sefareba, mzis <strong>da</strong>kvrisa<br />
<strong>da</strong> sxeulis ga<strong>da</strong>xurebis an ga<strong>da</strong>ciebis Tavi<strong>da</strong>n acileba; SearCevs mgzavrobisas<br />
Sesaferis Cacmulobas.<br />
102
Tema IX<br />
mogzauroba droSi<br />
enis funqciebi warmosaxviT aRwers mogzaurobas sxva<strong>da</strong>sxva epoqaSi;<br />
aRsawerad adekvaturad iyenebs zmnis warsuli, axlandeli <strong>da</strong> momavali drois<br />
formebs <strong>da</strong> maTTan saxelTa Sewyobas Sesabamis brunvaSi (giorgi mogzaurobs,<br />
giorgim imogzaura, giorgi imogzaurebs);<br />
<strong>da</strong>niSnulebisamebr xmarobs Sesabamis zmnizedebs (winaT, axla, momavalSi, guSin,<br />
dRes, xval, SarSan, wels, momaval wels);<br />
gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas warmosaxviTi realobis mimarT (ra dro air-<br />
Cia <strong>da</strong> ratom) <strong>da</strong> survils, romel droSi un<strong>da</strong> mogzauroba, sad <strong>da</strong> ratom.<br />
maTematika iyenebs drois erTeulebs (saaTi, wuTi, weli, Tve, kviris dReebi, saukune) Soris<br />
Tanafardobas (erTi saaTi = 60 wT-s <strong>da</strong> a.S.); iyenebs naSTiT gayofas zomis<br />
mocemul erTeulebSi monacemis sxva erTeuliT gamosaxvisas (magaliTad, 100 wT = 1<br />
sT. 40 wT.).<br />
xelovneba naxatis aRwerisas asaxelebs im nivTebsa <strong>da</strong> sxva detalebs (mag., Cacmuloba),<br />
romlebic Seesabameba ama Tu im epoqas, dros.<br />
musika mosmenili nawarmoebebi<strong>da</strong>n arCevs iseTs, romelic, misi azriT, Seesabameba mis<br />
mogzaurobas konkretul droSi.<br />
buneba iyenebs ilustraciebs a<strong>da</strong>mianTa saqmianobis, Cacmulobis, cxovrebis wesis Sesaxeb<br />
warsulSi <strong>da</strong> a<strong>da</strong>rebs dRevandelobas; warmoid<strong>ge</strong>ns, rogori iqneba garemo<br />
momavalSi, Tu tyes gavCexavT (mdinaris <strong>da</strong>Sroba, mewyeri, niaRvari, zvavi).<br />
103
Tema X<br />
`cocxali samyaro~<br />
enis funqciebi aRwers cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs sxva<strong>da</strong>sxva niSnis (feri, zoma, xma, ganakuTrebuli<br />
niSnebi <strong>da</strong> sxv.);<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis teqstebs, rogorc mxatvruls, ise aramxatvruls,<br />
cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebze;<br />
axerxebs informaciis miRebas cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebze sxva<strong>da</strong>sxva<br />
sainformacio saSualebi<strong>da</strong>n (magaliTad, telega<strong>da</strong>cema, filmi, sabavSvo enciklopedia).<br />
maTematika miRebuli informaciis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebis<br />
monacemTa (zoma, wona, feri, ga<strong>da</strong>adgileba) cxrils. Aa<strong>da</strong>rebs erTmaneTs am<br />
monacemebs metoba-naklebobis mixedviT.<br />
xelovneba icis, romeli Janris nimuSebSia asaxuli cxovelTa samyaro , asaxelebs misTvis<br />
cnobil mxatvars, romelic xatav<strong>da</strong> cocxal samyaros.<br />
sxva<strong>da</strong>sxva xerxiT (mozaika, aplikacia, kolaJi <strong>da</strong> sxv. ) gamosaxavs cocxali<br />
samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs akeTebs Sesabamis minawerebs.<br />
musika xmis mibaZviT warmoad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros misTvis cnobil warmomad<strong>ge</strong>nels <strong>da</strong><br />
sTavazobs Tanaklaselebs mis gamocnobas.<br />
buneba ajgufebs cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs (ZuZumwovrebi, qvewarmavlebi,<br />
frinvelebi, mwerebi <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong> asaxelebs <strong>da</strong> aRwers maT sasicocxlo funqciebs<br />
(moZraoba, sunTqva, zr<strong>da</strong>, gamravleba.<br />
104
Tema XI<br />
`Cven erTad varT~<br />
enis funqciebi adekvaturad iyenebs mxolobiTi <strong>da</strong> mravlobiTi ricxvis formebs, msgavsebagansxvavebis<br />
gamoxatvisaTvis Sesaferis formebsa <strong>da</strong> konstruqciebs, warmomavlobis<br />
aRmniSvnel enobriv saSualebebs (magaliTad, -el, ur sufiqsebi);<br />
aRwers mis irgvliv mcxovreb sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nels sxva<strong>da</strong>sxva maxasiaTeblis<br />
mixedviT;<br />
aRwers sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nelTa cxovrebis wessa <strong>da</strong> romelime cnobil<br />
tradicias;<br />
asaxelebs misTvis cnobil dResaswaulebs <strong>da</strong> aRwers maT; adekvaturad iyenebs<br />
Cveulebriv <strong>da</strong> Tavazianobis formebs, SeTavazebis formulebs (xom ar viTamaSoT?<br />
gin<strong>da</strong> CvenTan erTad TamaSi? modi, erTad gavakeToT. . . ).…<br />
maTematika amoicnobs <strong>da</strong> asaxelebs mTelis naxevar, mesamed <strong>da</strong> meoTxed nawilebs, mTels Slis<br />
nawilebad <strong>da</strong> nawilebs warmoad<strong>ge</strong>ns erT mTelad; a<strong>da</strong>rebs mTelis nawils mTelis<br />
naxevars modelze (naxevarze metia, naklebia, tolia); maswavleblis <strong>da</strong>xmarebiT<br />
kiTxulobs saqarTvelos eTnikuri Semad<strong>ge</strong>nlobis amsaxvel diagramas metobisa <strong>da</strong><br />
naklebobis mixedviT.<br />
sporti SeTavazebis Semdeg xalisiT monawileobs fizikur aqtivobebSi SezRuduli<br />
fizikuri unaris mqone , sxva sqesisa <strong>da</strong> erovnebis ufrosi <strong>da</strong> umcrosi asakis<br />
partniorebTan erTad.<br />
xelovneba xatavs sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nelTa portretebs /kostumebs <strong>da</strong> maTi<br />
tradiciebis / dResaswaulebis amsaxvel scenebs.<br />
musika amoicnobs misTvis cnobil musikalur sakravebs <strong>da</strong> asaxelebs, Tu romeli erovnebis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nelTa kuTvnilebaa is;<br />
sityvebiT / JReradobiT gamoTqvams varauds, romel ers ekuTvnis esa Tu is simRera.<br />
buneba asaxelebs <strong>da</strong> saqarTvelos rukaze poulobs sxva<strong>da</strong>sxva kuTxes;<br />
im adgils,sa<strong>da</strong>c Tavad cxovrobs;<br />
aRwers regionis <strong>ge</strong>ografiul Taviseburebebs <strong>da</strong> bunebriv pirobebs (magaliTad,<br />
mTiania, vakea, zegania <strong>da</strong> sxv. Zalian civa, Zalian cxela, xSirad wvims <strong>da</strong> sxv.).<br />
105
Tema XII<br />
`Cemi biblioTeka~<br />
enis funqciebi asaxelebs Tavis biblioTekaSi arsebuli wignebis maxasiaTeblebs (avtori, saTauri,<br />
gamocemis weli, gamomcemloba);<br />
asaxelebs sayvarel avtorebs <strong>da</strong>/an nawarmoebebs <strong>da</strong>/an personaJebs <strong>da</strong> gamoxatavs<br />
sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons imitom, rom. . . sainteresoa, radgan. . .);<br />
ramdenime sityviT gadmoscems, ras exeba nawarmoebi;<br />
avsebs maswavleblis mier Sed<strong>ge</strong>nil mkiTxvelTa baraTs.<br />
maTematika cxrilis saxiT Sead<strong>ge</strong>ns sakuTari biblioTekis karTotekas Semdegi monacemebis<br />
miTiTebiT (avtori, saxelwodeba, gverdebis raodenoba) <strong>da</strong> ala<strong>ge</strong>bs gamocemis wlis<br />
mixedviT;<br />
sarCevis mixedviT moZebnis Sesabamis gverds / Tavs / nawils, risTvisac iyenebs win<br />
<strong>da</strong> ukan Tvlas<br />
xelovneba qmnis mcire zomis xelnakeT wignebs wignis yvela maxasiaTeblis gaTvaliswinebiT.<br />
buneba icnobs <strong>da</strong> icavs wignis moxmarebasTan <strong>da</strong>kavSirebul higienis wesebs;<br />
ala<strong>ge</strong>bs TanamimdevrobiT wignis gamocemasTan <strong>da</strong>kavSirebul etapebs fotoebze /<br />
sayrden sityvebze <strong>da</strong>yrdnobiT (magaliTad, <strong>da</strong>wera, <strong>da</strong>beWdva, ilustrireba, akinZva).<br />
106
Tema XIII<br />
yvavilTa samyaroSi<br />
enis funqciebi aRwers <strong>da</strong> axasiaTebs sxva<strong>da</strong>sxva yvavils feris, sididis, simaRlis, surnelis mixedviT;<br />
gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas, romeli yvavili uyvars <strong>da</strong> ratom;<br />
ayalibebs yvavilTa movlis wesebs;<br />
zepirad ambobs leqsebs yvavilebze <strong>da</strong> kiTxulobs <strong>da</strong> hyveba mcire zomis<br />
moTxrobebsa <strong>da</strong> zRaprebs yvavilebze;<br />
arCevs yvavilebis Taiguls dedis an bebiisaTvis <strong>da</strong> ganmartavs, ratom SearCia<br />
mainc<strong>da</strong>mainc es yvavilebi.<br />
maTematika gamoiTvlis, ra Tanxa <strong>da</strong>ujdeba dedis <strong>da</strong>badebis dRisaTvis / rva martisaTvis<br />
sxva<strong>da</strong>sxva yvavilebis (magaliTad titebis, mixakebis, pionebis) Taigulis yidva, Tu<br />
icis am yvavilis sacalo fasi <strong>da</strong> Seaqvs es monacemebi cxrilSi; ad<strong>ge</strong>ns, romeli<br />
ujdeba ufro Zviri / iafi.<br />
sporti asaxelebs gunduri TamaSis dros maswavleblis mier <strong>da</strong>mzadebul qulebis nacval<br />
yvavilTa saxelebsa <strong>da</strong> raodenobas;<br />
adekvaturad reagirebs maswavleblis miTiTebaze <strong>da</strong> tanvarjiSis ileTebis<br />
Sesrulebisas akeTebs romelime misTvis nacnobi yvavilis mdgomareobis imitirebas<br />
(magaliTad, gaSlili vardi, Tav<strong>da</strong>xrili yayaCo).<br />
xelovneba ganmartavs, ras niSnavs naturmorti <strong>da</strong> xatavs larnakSi Cadebuli yvavilebis<br />
naturmorts <strong>da</strong> miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebas;<br />
yvavilebis ornamentebiT aformebs misaloc baraTebs.<br />
musika moiZiebs <strong>da</strong> mReris simRerebs yvavilebze.<br />
buneba akvirdeba yvavilebs sasicocxlo ciklis sxva<strong>da</strong>sxva stadiaze <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns naxatebis an Canawerebis saxiT. aRwers im cvlilebebs, romelTac<br />
ganicdis esa Tu is yvavili sasicocxlo ciklis ganmavlobaSi (magaliTad, Teslinayofi-Tesli).<br />
107
Tema XIV<br />
`dro~<br />
enis funqciebi asaxelebs <strong>da</strong> marTebulad iyenebs drois sazom erTeulebs (saukune, weliwadi, dRe,<br />
saaTi, wuTi, wami);<br />
marTebulad iyenebs wina<strong>da</strong>debaSi formebs: dRisiT, RamiT, diliT, saRamos, wlis<br />
win, wlis Semdeg;<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> iRebs saTanado informacias drois Sesaxeb maTematikuri amocanebi<strong>da</strong>n;<br />
i<strong>ge</strong>bs informacias informaciis elementaruli wyaroebi<strong>da</strong>n: sacnobaro literaturi<strong>da</strong>n,<br />
sxva sainformacio saSualebebi<strong>da</strong>n, moTxrobebi<strong>da</strong>n moqmedebis drois Sesaxeb.D<br />
maTematika iyenebs drois erTeulebs (saaTebi <strong>da</strong> wuTebi) Soris cnobil Tanafardobas <strong>da</strong><br />
ariTmetikuli moqmedebebis gamoyenebiT poulobs drois intervals.<br />
sporti zomavs sakuTar sportul miRwevebs sirbilSi wamzomis saSualebiT<br />
xelovneba qmnis saaTis makets.<br />
buneba iyenebs kalen<strong>da</strong>rs sakuTari saqmianobis <strong>da</strong>sa<strong>ge</strong>gmad;<br />
akeTebs dRe-RameSi temperaturis cvalebadobis cxrils weliwadis droebis<br />
mixedviT.<br />
108
Temebi:<br />
1. skola<br />
3. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />
2. msoflio saocrebebi<br />
3. mo<strong>da</strong><br />
4. dResaswaulebi <strong>da</strong><br />
tradiciebi<br />
5. dro <strong>da</strong> sivrce<br />
6. saintereso ambebi<br />
7. buneba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani<br />
V-VI klasebi<br />
109<br />
8. mogzauroba<br />
9. de<strong>da</strong>qalaqi<br />
10. Cemi gataceba (hobi)<br />
11. sporti<br />
12. Cveni megobrebi<br />
13. sufrasTan<br />
14. sayidlebze<br />
15. miwa, tye, wyali
Tema I<br />
`skola~<br />
enis funqciebi aRwers skolasa <strong>da</strong> saskolo oTaxs;<br />
gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas <strong>da</strong> emociebs skolasTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />
asaxelebs saskolo oTaxebs /kabinetebs, flobs Sesaferis leqsikas,: (istoriis,<br />
qimiis, qarTulis... kabinetebi; min<strong>da</strong>, rom iyos...)<br />
saubrobs Temaze _ Cemi sayvareli sagani <strong>da</strong> maswavlebeli...<br />
adekvaturad gamoiyenebs raodenobiT <strong>da</strong> ricxviT saxelebs skolis Sesaxeb<br />
saubrisas;<br />
monawileobs mewyvileebTan dialogSi, saubrobs skolis Sesaxeb saTanado<br />
leqsikis gamoyenebiT;<br />
wers Txzulebas Temaze, ,,Cemi skola~, `rogori min<strong>da</strong> iyos Cemi skola’’, ,,Cemi<br />
maswavlebeli’’.<br />
maTematika poulobs mocemul erTniSna <strong>da</strong> orniSna ricxvebis jeradebs iyenebs maT skolis<br />
Sesaxeb Sed<strong>ge</strong>nil amocanebSi;<br />
ad<strong>ge</strong>ns amocanebs skolis Temaze, iyenebs asrulebs moqmedebebs tolmniSvnelovan<br />
wiladebze;<br />
gamoTvlis Tavisi skolis derefnisa <strong>da</strong> saskolo oTxebis wiladobriv<br />
Sefardebas;<br />
erTmaneTs ukavSirebs sigrZisa <strong>da</strong> farTobis erTeulebs;<br />
gamoTvlis saskolo oTaxis farTobs <strong>da</strong> afardebs sxva oTaxis farTobTan;<br />
agrovebs monacemebs skolisa d saskolo oTaxis Sesaxeb <strong>da</strong> warmoad<strong>ge</strong>ns<br />
diagramiT, romeli ufro didi farTobia.<br />
sporti sxva<strong>da</strong>sxxva SejibrebaSi monawileobiT CainiSnavs sxva<strong>da</strong>sxva klasis moswavleTa<br />
Sede<strong>ge</strong>bs;<br />
monawileobs saskolo laSqrobaSi;<br />
110
aRwers sportul <strong>da</strong>rbazs;<br />
sportul moZraobebs usa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs sxva<strong>da</strong>sxva gakveTils.<br />
bunebismcodneoba ad<strong>ge</strong>ns marSruts skoli<strong>da</strong>n saxlamde Sesabamisi <strong>da</strong>saxelebebis miweriT;<br />
orientirebs nacnob garemoSi maswavleblis miTiTebiT.<br />
xelovneba qmnis sakuTari an saocnebo skolis naxats an makets, warmoad<strong>ge</strong>ns <strong>da</strong> aRwers<br />
klasis winaSe; qmnis Tavis namuSevars, asaxelebs stils.<br />
musika asrulebs saskolo Temaze simRerebs;<br />
Tavis ganwyobas skolisa <strong>da</strong> klasis mimarT gadmoscems simReriT an pantomimiT;<br />
gaiTamaSebs scenas ,,skolaSi’’, ,,gakveTilze’’;<br />
iyenebs musikas pantomimis dros.<br />
111
Tema II<br />
`msoflio saocrebebi~<br />
enis funqciebi moswavle SeZlebs msoflio saocrebis Sesabamisi leqsikis <strong>da</strong>saxelebas<br />
(pirami<strong>da</strong>, <strong>da</strong>kiduli mavzoleumi...);<br />
marTebulad <strong>da</strong> saWiroebisamebr iyenebs sityvebs (sizustiT, simaRle, sigane,<br />
farTobi...);<br />
saubrobs msoflio saocrebebis Sesaxeb;<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire moculobis informacias msoflio saocrebebze.<br />
enciklopedii<strong>da</strong>n, saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n...<br />
ad<strong>ge</strong>ns dialogs msoflio saocrebebis Sesaxeb, svams kiTxvebs, Tava<strong>da</strong>c<br />
upasuxebs;<br />
amoicnobs suraTze msoflio saocrebebs, asaxelebs. <strong>da</strong> axasiaTebs maT.<br />
maTematika iyenebs <strong>da</strong> akavSirebs erTmaneTTan sxva<strong>da</strong>sxva zomis erTeulebs;<br />
gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers sidideTa Soris <strong>da</strong>mokidebulebas msoflio saocrebebis<br />
magaliTTa moxmobiT;<br />
amoicnobs, aRwers <strong>da</strong> gamosaxavs <strong>ge</strong>ometriul figurebs saocrebebis<br />
maketebze/eskizebze;<br />
poulobs <strong>da</strong> a<strong>da</strong>rebs brtyeli figurebis farTobebs;<br />
xsnis amocanebs farTobis gamoTvlaze;<br />
gamoTvlis piramidis <strong>da</strong> sxva saocrebebis farTobebs mocemulobebis mixedviT.<br />
sporti asrulebs maswavleblis miTiTebiT sxva<strong>da</strong>sxva sportul aqtivobebs <strong>da</strong>brkolebis<br />
ga<strong>da</strong>salaxavad, raTa miaRwios mis mier SerCeul obieqts. mag: saocrebebisagan<br />
erT-erTs.<br />
bunebismcodneoba rukaze <strong>da</strong>aqvs msoflio saocrebebis <strong>ge</strong>ografiuli mdebareoba;<br />
112
istoria (Cveni<br />
ad<strong>ge</strong>ns am obieqtebis urTierTmimarTebebs;<br />
rukis <strong>da</strong>xmarebiT gansazRvravs warmosaxviTi mogzaurobis marSuts.<br />
gansazRvravs <strong>da</strong> moiZiebs koordinatebis <strong>da</strong>xmarebiT <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs<br />
saqarTvelo)<br />
rukaze;<br />
fotosuraTis <strong>da</strong>xmarebiT aRwers miTiTebuli obieqts;<br />
ganasxvavebs sxva<strong>da</strong>sxva epoqis arqiteqturis stilebs;<br />
axasiaTebs qarTul arqiteqturas.<br />
xelovneba qmnis sibrtyeobriv-dekoratiul kompoziciebs miTiTebul obieqtze. (mag:<br />
musika<br />
pirami<strong>da</strong>, <strong>da</strong>kidebuli baRebi...)<br />
naxatis Seqmnisas iyenebs feris gra<strong>da</strong>cias;<br />
akvirdeba rogor icvleba obieqtis zoma, forma obieqtis <strong>da</strong>Sorebis mixedviT.<br />
saubrobs sxva<strong>da</strong>sxva xalxis kulturis gansxvavebul niSnebze, Taviseburebebze<br />
mosmenil musikas miusa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs sxva<strong>da</strong>sxva xalxis kulturas.<br />
113
Tema III<br />
`mo<strong>da</strong>~<br />
enis funqciebi asaxelebs tansacmlis, fexsacmlis Sesabamis leqsikas (saukuneSi, grZeli, mokle,<br />
Tbili, viwro, maqmaniani, saxelo, yeliani...);<br />
aRwers sxva<strong>da</strong>sxva sezonisa <strong>da</strong> stilis samoss. axasiaTebs mewyviles samosis <strong>da</strong><br />
fexsacmlis stilis mixedviT;<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs martiv informacias modis siaxleebze sainformacio<br />
saSualebebi<strong>da</strong>n, Jurnalebi<strong>da</strong>n;<br />
amoicnobs suraTebi<strong>da</strong>n sxva<strong>da</strong>sxva epoqis <strong>da</strong>maxasiaTebel stils <strong>da</strong> wers mokle<br />
aRweras, gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas, romeli stili moswons <strong>da</strong><br />
ratom?<br />
maTematika mocemuli <strong>da</strong>mokidebulebebisTvis Tvisebrivad aRwers, Tu ra gavlenas axdens<br />
erTi sididis cvlileba meoreze, (mag: kostumis sigrZis zr<strong>da</strong> mis zomaze...);<br />
tansacmlis modelirebaze <strong>da</strong>kvirvebiT uTiTebs paralelur <strong>da</strong><br />
urTierTga<strong>da</strong>mkveT xazebze;<br />
msjelobs, rogori figurebiT aris a<strong>ge</strong>buli esa Tu is modeli.<br />
sporti srulebs maswavleblis miTiTebebs, iyofian jgufebad samosis stilis mixedviT<br />
<strong>da</strong> asrulebs Sesabamis moqmedebas/imitacias;<br />
aRwers sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobis samoss.<br />
bunebismcodneoba amoicnobs <strong>da</strong> ganasxvavebs bunebriv <strong>da</strong> xelovnur masalas modelze gakvirvebiT;<br />
saubrobs bunebaSi narCenebis <strong>da</strong>tovebis Sede<strong>ge</strong>bze;<br />
modelis Seqmnisas ganarCevs xelovnur <strong>da</strong> bunebriv masalas;<br />
istoria (kultura <strong>da</strong><br />
religia)<br />
monawileobs garemos <strong>da</strong>cviT RonisZiebebSi.<br />
amoicnobs, ganasxvavebs saqarTveloSi mcxovreb xalxTa Cacmulobas;<br />
saubrobs <strong>da</strong>savlur <strong>da</strong> aRmosavlur kulturaTa gavlenaze miTiTebuli<br />
suraTebis mixedviT;<br />
axasiaTebs sxva<strong>da</strong>sxva epoqisa <strong>da</strong> saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva kuTxis<br />
114
warmomad<strong>ge</strong>nelTa Cacmulobas suraTebis mixedviT;<br />
aRwers saqarTveloSi mcxovrebi erebis Cacmulobas suraTebis mixedviT.<br />
saubroben, rogor viTardeba mo<strong>da</strong> saukuneebisa <strong>da</strong> epoqis mixedviT;<br />
saubroben Tanamedrove modis Sesaxeb <strong>da</strong> u<strong>da</strong>reben mas warsuls.<br />
xelovneba qmnis <strong>da</strong> aRwers modelebs;<br />
iyenebs feris gra<strong>da</strong>cias modelis Seqmnisas;<br />
gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers a<strong>da</strong>mianis figurebs ZiriTadi proporciebis <strong>da</strong>cviT;<br />
qmnis ornamentebs qsovilze, an kompiuteriT;<br />
qmnis literaturuli personaJis gamosaxulebas, SeurCevs mas epoqis Sesabamis<br />
samoss <strong>da</strong> aRwers;<br />
warad<strong>ge</strong>ns namuSevars klasis winaSe, aRwers <strong>da</strong> asabuTebs Tavis arCevans.<br />
musika moswavleTa mier SerCeuli modelebis Cvenebas usa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs Sesaferis musikas;<br />
muSaobs sxvebTan erTad warmosaxviTi podiumisaTvis musikis SerCevaze <strong>da</strong><br />
asabuTebs Tavis arCevans;<br />
anawilebs samuSao funqciebsa <strong>da</strong> movaleobebs;<br />
moswavleebi moawyoben podiums, romelzec ward<strong>ge</strong>bian naSromiT, SerCeuli<br />
musikaluri foniT <strong>da</strong> saubroben jgufebis mier warmod<strong>ge</strong>nili modelebisa <strong>da</strong><br />
musikaluri gaformebis Sesaxeb.<br />
115
Tema IV<br />
`dResaswaulebi <strong>da</strong> tradiciebi~<br />
enis funqciebi asaxelebs erovnul <strong>da</strong> religiur dResaswaulebs;<br />
asaxelebs Tavis <strong>da</strong> sxva eTnikuri umciresobebis ZiriTad dResaswaulebs <strong>da</strong><br />
tradiciebs zoga<strong>da</strong>d;<br />
saubrisas iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulis aRwerisaTvis Sesaferis leqsikas;<br />
asaxelebs TariRebs, iyenebs raodenobiT <strong>da</strong> rigobiT ricxviT saxelebs;<br />
sworad iyenebs terminebs: ,,yvela’’, ,,yoveli’’, ,,zogierTi’’, ,,arcerTi’’...<br />
wers misaloci baraTis teqsts. pasuxobs <strong>da</strong>smul kiTxvebze;<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs informacias dResaswaulebis Sesaxeb;<br />
gadmoscems Tavis <strong>da</strong>mokidebulebebs...<br />
dResaswaulebTan <strong>da</strong>kavSirebiT svams kiTxvebs <strong>da</strong> upasuxebs, iyenebs Sesaferis<br />
leqsikas (,,rodisaa?’’, ,,gilocav’’...)<br />
maTematika iyenebs proporciulobasa <strong>da</strong> Sefasebas kalen<strong>da</strong>rSi dResaswaulisa <strong>da</strong> samuSao<br />
dReeebis Sefardebis gamosaTvlelad;<br />
iyenebs drois erTeulebis Sesaxeb Tanafardobebs (mag: gamoTvlis zamTarSi<br />
metia dResaswaulebi Tu zafxulSi);<br />
sworad iyenebs terminebs ,,yvela’’, ,,yoveli’’, ,,zogierTi’’, ,,arcerTi’’<br />
sporti asrulebs maswavleblis instruqcias <strong>da</strong> asrulebs im sportul aqtivobas,<br />
romelic ama Tu im dResaswauls ukavSirdeba. (mag: Wi<strong>da</strong>oba, koconze xtoma,<br />
mklavWidi...);<br />
saubrobs sakuTari eTnikuri jgufisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel sportul Sejibrebebs<br />
sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulze <strong>da</strong> aRwers maT.<br />
bunebismcodneoba rukaze aRniSnavs obieqts dResaswaulebis gavrcelebis arealis mixedviT;<br />
saubrobs, romeli dResaswauli romel sezonSia <strong>da</strong> aRwers am dResaswaulebs;<br />
saubrobs, ra gavlena SeuZlia iqonios tradiciam, dResaswaulma bune-<br />
116
aze,/garemoze. (mag: naZvis moWris uaryofiTi mxare...)<br />
ukavSirebs sxva<strong>da</strong>sxva tradicias weliwadis dros <strong>da</strong> xsnis.<br />
istoria (kultura <strong>da</strong> aRwers saqarTveloSi mcxovrebi erovnebebis saojaxo Tu religiur<br />
religia)<br />
dResaswaulebs;<br />
mSobliuri kuTxis rukis Sedg<strong>enisa</strong>s aRniSnavs Sesaferis tradicias;<br />
aRwers <strong>da</strong> ajgufebs saqarTveloSi eTnikuri <strong>da</strong> religiuri umciresobebis dResaswaulebsa<br />
<strong>da</strong> tradiciebs;<br />
xsnis tradiciis Sinaars;<br />
erTi eris tradiciebs a<strong>da</strong>rebs meores;<br />
zoga<strong>da</strong>d ganasxvavebs sazogadoebaSi arsebul wesebs saxelmwifo kanonebisagan;<br />
xelovneba warmoad<strong>ge</strong>ns naxatiT sxva<strong>da</strong>sxva dResaswauls;<br />
xatavs dResaswaulebisa <strong>da</strong> Tavisi <strong>da</strong>badebis dRis amsaxvel suraTebs <strong>da</strong> xsnis;<br />
amzadebs <strong>da</strong> aformebs saCuqars, misaloc baraTs, nivTebs, romlebsac ama Tu im<br />
dResaswauls an tradicias ukavSirdeba<br />
asaxelebs xalxuri Semoqmedebis misTvis cnobil nimuSebs, gamoyofs maTSi<br />
kulturuli tradiciis elementebs.<br />
musika asrulebs sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulisTvis Sesaferis simRerebs (mag: <strong>da</strong>badebis<br />
dRis, axali wlis, saxelmwifo himns...)<br />
himnis mosmenis Semdeg SeuZlia warmoaCinos, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa;<br />
amoicnobs musikaSi erovnul niSnebs;<br />
ganasxvavebs musikalur sakravebs eTnikuri niSnis Sesabamisad.<br />
117
Tema V<br />
dro <strong>da</strong> sivrce<br />
enis funqciebi Sesabamisi konstruqciebis gamoyenebiT ganmartavs drois aRmniSvnel<br />
sityvebsa <strong>da</strong> cnebebs (welTaRricxva, saukune, wami...)<br />
iyenebs qronologiur erTeulebs <strong>da</strong> welTaRricxvis sistemas (Zveli <strong>da</strong> axali<br />
era),<br />
mizez-Sedegobrivad akavSirebs istoriul faqtebs Sesabamis epoqebTan<br />
garkveul <strong>ge</strong>ografiul sivrceSi.<br />
maTematika iyenebs <strong>da</strong> erTmaneTTan akavSirebs zomisa <strong>da</strong> wonis erTeuleb;<br />
ad<strong>ge</strong>ns figurebsa <strong>da</strong> figuris elementebs Soris mimarTebebs.<br />
sporti gansazRvravs cxovrebis jansaRi wesis warmarTvis ganrigs drosa <strong>da</strong> sivrceSi.<br />
sportuli RonisZiebebis dros saubrobs sakuTari miRwevebis Sesaxeb drois<br />
garkveul intervalSi.<br />
bunebismcodneoba garemoSi orientireba. (koordinatebis gansazRvra rukaze <strong>da</strong> realur<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebi<br />
garemoSi.)<br />
iyenebs <strong>da</strong> qmnis informaciis gar<strong>da</strong>qmnis <strong>da</strong> gadmocemis saSualebebs ( cxrili,<br />
grafika, foto, sqema, Canaxati);<br />
istoriul terminebs, movlenebs <strong>da</strong> faqtebs ganala<strong>ge</strong>bs qronologiurad.<br />
xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros saxviTi <strong>da</strong> gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi<br />
istoriul, religiur <strong>da</strong> socialur konteqstTan.<br />
musika moswavles SeuZlia ganixilos mosmenili musikaluri nawarmoebebi (rodis<br />
<strong>da</strong>iwera nawarmoebi...);<br />
saubrobs ama Tu im sakravis xmis rezonansis Sesaxeb.<br />
118
Tema VI<br />
saintereso ambebi<br />
enis funqciebi ganarCevs <strong>da</strong> aRwers qveynebis, xalxebis warmomad<strong>ge</strong>nlebs, maT yofa-cxovrebas,<br />
wes-Cveulebebs;<br />
moipovebs <strong>da</strong> gadmoscems informacias TemasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.ganarCevs <strong>da</strong><br />
Sesabamisad iyenebs dros gramatikul konstruqciebs;<br />
waikiTxavs <strong>da</strong> gadmoscems informaciis Semcvel mcire zomis teqstebs enobrivi<br />
konstruqciebis sworad gamoyenebiT. gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas<br />
teqsti<strong>da</strong>n saintereso nawilis gamoyofiT;<br />
saubrobs, romelia yvelaze saintereso Tavs ga<strong>da</strong>xdenili ambavi.<br />
maTematika ganarCevs <strong>da</strong> Sesabamisad iyenebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemebs<br />
informaciis gacvlis procesSi;<br />
akeTebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemTa interpretaciasa <strong>da</strong> elementarul<br />
analizs.<br />
sporti moswavles ganuviTardeba sakuTari Tavisa <strong>da</strong> sxvebis usafrTxoebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong><br />
kritikuli situacii<strong>da</strong>n Tavis <strong>da</strong>Rwevis unari;<br />
moipovebs <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>scems informacias sxva<strong>da</strong>sxva qveyanaSi mniSvnelovani<br />
sportuli RonisZiebebis Sesaxeb (olimpiadebi, Sejibrebebi, pirvelobebi,<br />
konkursebi...);<br />
saubrobs laSqrobisa <strong>da</strong> sxva mogzaurobis saintereso detalebze.<br />
bunebismcodneoba ecnoba ekologiasTan <strong>da</strong>kavSirebul Temebs <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar<br />
<strong>da</strong>mokidebulebas. romeli ufro sainteresoa?<br />
moswavles SeuZlia garemos<strong>da</strong>cviTi RonisZiebebis mniSvnelobis <strong>da</strong>sabuTeba <strong>da</strong><br />
maTSi aqtiuri monawileobis miReba;<br />
yveba kviris saintereso ambavze.<br />
istoria (kultura <strong>da</strong> gansazRvravs faqtebis adgilmdebareobas, mis <strong>ge</strong>ografiul koordinatebs<br />
119
eligia) aCvenebs rukaze.<br />
xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros xelovnebis nawarmoebis Sinaarsi istoriasTan,<br />
kulturasTan, mocemul informaciasTan;<br />
gaiazrebs <strong>da</strong> gaanalizebs <strong>ge</strong>ografiuli arealis gavlenas kulturis<br />
warmoSobisa <strong>da</strong> ganviTarebis perspeqtivaSi;<br />
saubrobs nawarmoebis Seqmnis istoriis,an axali masalis Sesaxeb<br />
STabeWdilebebze..<br />
musika moswavles esmis <strong>da</strong> SeuZlia warmoaCinos, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa;<br />
saubrobs msoflio musikalur miRwevebze;<br />
saubrobs musikis rolze cxovrebaSi.<br />
120
Tema VII<br />
buneba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani<br />
enis funqciebi aRwers bunebis movlenebs Sesabamisi enobrivi konstruqciebis gamoyenebiT.<br />
aRwers a<strong>da</strong>mianis garegnobas;<br />
gadmoscems bunebis Sesaxeb informacias;<br />
ecnoba bunebisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis urTierTobis Temaze <strong>da</strong>weril mcire zomis<br />
leqsebs, moTxrobebs, yveba maT Sinaarss.<br />
maTematika miRebuli informaciis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebis monacemTa (zoma, wona, feri, ga<strong>da</strong>adgileba) cxrils. a<strong>da</strong>rebs<br />
erTmaneTs am monacemebs metoba-naklebobis mixedviT.<br />
sporti laSqrobaSi monawileoba florisa <strong>da</strong> faunis Seswavlis mizniT.<br />
bunebismcodneoba akavSirebs bunebriv movlenebs a<strong>da</strong>mianis xasiaTTan <strong>da</strong> msjelobs amaze;<br />
SeuZlia garemos <strong>da</strong>cviTi RonisZiebebis <strong>da</strong>sabuTeba <strong>da</strong> maTSi aqtiuri<br />
monawileobis miReba;<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebebi<br />
SeuZlia bunebaSi usafrTxo qcevis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />
aRwers sacxovrebel areals <strong>ge</strong>ografiulad, mis bunebas _ floras, faunas,<br />
klimats, ekologiur mdgomareobas;<br />
maswavleblis <strong>da</strong>xmarebiT a<strong>da</strong>rebs erTmaneTs saqarTvelosa <strong>da</strong> sxva (mezobel,<br />
megobar...) qveynebs <strong>ge</strong>ografiuli, istoriuli maxasiaTeblebis mixedviT.<br />
xelovneba swavlobs <strong>da</strong> ganixilavs a<strong>da</strong>mianisa <strong>da</strong> bunebis urTierTobis Temaze Seqmnil<br />
xelovnebis nimuSebs.<br />
qmnis sakuTar namuSevars <strong>da</strong> gamoxatavs Tavis <strong>da</strong>mokidebulebas.<br />
musika SeuZlia bunebis movlenebis Temaze <strong>da</strong>werili nawarmoebebis mosmena, ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />
analizi Sinaarsis TvalsazrisiT.<br />
121
Tema VIII<br />
mogzauroba<br />
enis funqciebi SeuZlia gamoxatos sakuTari STabeWdilebebi mogzaurobis, eqskursiebis Sesaxeb;<br />
aRwers mniSvnelovan obieqtebs;<br />
gadmoscems ama Tu im RirsSesaniSnaobis Sesaxeb miRebul informacias;<br />
SeuZlia gadmosces virtualuri mogzaurobis Sedegad miRebuli STabeWdilebebi<br />
sakuTari fantaziis gamoyenebiT;<br />
werilobiT gadmoscems mogzaurobis STabeWdilebebs;<br />
wers dRiurebs, gadmoscems sakuTar STabeWdilebebs;<br />
qmnis mcire zomis Txzulebas warmosaxviTi an realuri mogzaurobis Sesaxeb.<br />
maTematika iyenebs <strong>da</strong> erTmaneTTan akavSirebs zomis sxva<strong>da</strong>sxva erTeulebs;<br />
SeuZlia gansazRvros qveynebs Soris manZili;<br />
SeuZlia gansazRvros ama Tu im RirsSesaniSnaobamde manZili;<br />
sporti fizikur aqtivobebSi monawileobis safuZvelze aqvs unari gamoavlinos iseTi<br />
sasicocxlod mniSvnelovani unar-Cvevebi, rogoricaa miznis <strong>da</strong>saxva,<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba, mizan<strong>da</strong>saxuli moqmedeba, problemis ga<strong>da</strong>Wra,<br />
a<strong>da</strong>mianebTan urTierToba.<br />
bunebismcodneoba icnobs planetebs, SeuZlia gansazRvros cocxali <strong>da</strong> aracocxali samyaros<br />
mTavari maxasiaTeblebi;<br />
SeuZlia gansazRvros ama Tu im qveynis florisa <strong>da</strong> faunis mTavari<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebebi<br />
maxasiaTeblebi, istoriuli RirsSesaniSnaobebi.<br />
saubrobs msoflioSi cnobil RirsSesaniSnaobebis <strong>ge</strong>ografiul-istoriuli<br />
maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT;<br />
droSebis mixedviT amoicnobs qveynebs.<br />
xelovneba SeuZlia isaubros muzeumebis, xelovnebis nimuSebis rolze a<strong>da</strong>mianis<br />
cxovrebaSi, esTetikur <strong>ge</strong>movnebis Camoyalibebaze;<br />
122
saubrobs misTvis saintereso materialuri Zeglebis Sesaxeb.<br />
musika moswavles SeuZlia ganixilos musikaluri nawarmoebebi, ganasxvavos <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>ajgufos musikaluri sakravebi.<br />
gadmosces Tavisi STabeWdilebebi mosmenili musikaluri nawarmoebis<br />
(kompoziciis) Sesaxeb.<br />
123
Tema IX<br />
de<strong>da</strong>qalaqi<br />
enis funqciebi moswavle SeZlebs garemos aRwerisaTvis -Si, -ze, -ken, -mde, Soris Tandebulebis<br />
gamoyenebas;<br />
moswavle SeZlebs sivrceSi orientaciisaTvis zmnizedebis (axlos, Sors,<br />
gverdiT, marjvniv, aRmosavleTiT...) gamoyenebas;<br />
moswavle SeZlebs sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebebis gamoxatvas(momwons imitom, rom...<br />
ar momwons...);<br />
moswavle SeZlebs TariRebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />
moswavle SeZlebs zedsarTavi saxelebis gamoyenebiT Tbilisis / sakuTari<br />
sacxovrebeli adgilis ubnebis aRweras;<br />
moswavle SeZlebs teqstis wakiTxvasa <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas.<br />
maTematika aRwers rukaze ori an meti punqtis urTierTmdebareobas oTxi mimarTulebis<br />
gamoyenebiT (CrdiloeTiT, aRmosavleTiT...); rukaze mocemuli ori obieqtis<br />
urTierTmimarTebis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nas;<br />
koordinatebis (simboloTa wyvilis) gamoyenebiT aRwers de<strong>da</strong>qalaqis / an sxva<br />
qalaqis mdebareobas <strong>da</strong> iyenebs am xerxs realur rukaze (obieqtebis moZebna<br />
rukaze).<br />
bunebismcodneoba moswavle SeZlebs rukaze gamoarCios is <strong>ge</strong>ografiuli obieqtebi (Savi zRva,<br />
kavkasioni, kaspiis zRva), romlebic gauadvilebs saqarTvelos<br />
adgilmdebareobis gansazRvras;<br />
horizontis mxareebis mixedviT <strong>da</strong>asaxelebs Tbilisis TvalsaCino adgilebs<br />
(mTawmin<strong>da</strong>, cirki, zooparki...) <strong>da</strong> mtkvris sanapiroebze ganla<strong>ge</strong>bul<br />
RirsSesaniSnaobebs;<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebebi<br />
Sead<strong>ge</strong>ns Tbilisis ruqas <strong>da</strong> qarTulad miawers obieqtebs saxelebs.<br />
asaxelebs TbilisTan / sxva qalaqTan / adgilTan <strong>da</strong>kavSirebuli istoriuli<br />
movlenebis TariRebs, asaxelebs mniSvnelovan istoriul faqtebs;<br />
axasiaTebs saqarTvelos istoriis gamorCeul pirovnebebs, romlebic qveynis<br />
124
mmarTvelobaSi monawileobdnen.<br />
xelovneba xatavs sxva<strong>da</strong>sxvagvari monasmebiT <strong>da</strong> efeqtebiT de<strong>da</strong>qalaqis / misi<br />
sacxovrebeli adgilis romelime ubnis peizaJs, gadmoscems ganwyobilebas<br />
warad<strong>ge</strong>ns namuSevars saprezentaciod <strong>da</strong> saubrisas iyenebs Sesabamis terminebs;<br />
saubrobs sxva namuSevarze, ratom moswons an ar moswons.<br />
ilustraciebze <strong>da</strong>yrdnobiT amoicnobs <strong>da</strong> asaxelebs Tbilisis / sxva misTvis<br />
nacnobi adgilebis xuroTmoZRvrul Zeglebs.<br />
125
Tema X<br />
Cemi gataceba (hobi)<br />
enis funqciebi SeuZlia <strong>da</strong>asaxelos Tavisi <strong>da</strong> sxvisi hobi;<br />
martivi wina<strong>da</strong>debebiT aRwers Tavis an sxvis hobis;<br />
SeZlebs kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas sakuTar hobTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT;<br />
mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas megobris hobisTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />
saubrobs nacnobTa gatacebebze (,,gogonebs ufro metad itacebT...; ,,biWebis<br />
umravlesobas uyvars...; ,,gogoebis umciresobas moswons...; ,,gamonaklisia. . .<br />
gataceba)<br />
asaxelebs toponimebs, TariRebs (....wlis....../Tve/ <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> ..... saukuneSi, aSen<strong>da</strong> .......,<br />
.......saukunes ekuTvnis);<br />
asrulebs maswavleblis miTiTebebs (imitaciuri laSqroba./ aqe<strong>da</strong>n ......, aqamde....,<br />
Seni jeria, <strong>da</strong>iwye; ...<strong>da</strong>elode...)<br />
qmnis, xatavs naturmorts, peizaJs, portrets, arCevs Sesatyvis ferebs, icavs<br />
garemos xatvisas ganla<strong>ge</strong>bas.<br />
akeTebs prezentacias <strong>da</strong> afasebs, ramdenad SeZlo es. (me momwons ...... ferebi,<br />
qmnis naxats, sa<strong>da</strong>c aisaxeba misi hobi).<br />
maTematika moipovebs <strong>da</strong>smuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv<br />
monacemebs;<br />
irCevs monacemTa Segrovebis Sesaferis saSualebas (<strong>da</strong>kvirveba, monacemTa<br />
amokreba mocemuli erTobliobi<strong>da</strong>n);<br />
ikvlevs mocemuli klasis/skolis ufroklaselebis) moswavleTa gatacebas <strong>da</strong><br />
ad<strong>ge</strong>ns garkveul statistikas;<br />
akeTebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemTa interpretacias <strong>da</strong> elementarul<br />
analizs;<br />
126
a<strong>da</strong>rebs monacemTa or erTobliobas (gogonebis hobi, vaJebis hobi) <strong>da</strong> warmoaCens<br />
Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv msgavsebasa <strong>da</strong> gansxvavebas maT Soris gamorCeul<br />
monacemebs;<br />
ukavSirebs jgufSi monacemTa gvarobas/tips, monacemTa ganmeoradobas, pozicias<br />
<strong>da</strong> Tanmimdevrulobas).<br />
sporti bunebismcodneobis gakveTilze Sed<strong>ge</strong>nili marSrutis mixedviT moawyoben<br />
laSqrobas<br />
bunebismcodneoba qmnis laSqrobis marSuts <strong>da</strong> asaxelebs adgilebs, romlebsac naxavs. ad<strong>ge</strong>ns<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebebi<br />
gzamkvlevs.<br />
saubrobs Temaze ,,Cemi hobia mogzauroba’’;<br />
asaxelebs qveynebs, sa<strong>da</strong>c imogzaureb<strong>da</strong> <strong>da</strong> asaxelebs am qveynebis<br />
RirsSesaniSnaobebs<br />
gamoxatavs Tavis <strong>da</strong>mokidebulebas am qveynebisadmi.<br />
xelovneba SeZlebs Suq-Crdilis, ferebis, xazebis, monasmebis gameorebiT Seqmnas<br />
naturmorti, peizaJi;<br />
SeZlebs garemoze <strong>da</strong>kvirvebiT obieqtebs Soris kavSirebis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nas <strong>da</strong> maTi<br />
Taviseburebebis gadmocemas namuSevarSi;<br />
gaacnobierebs samyaros, rogorc mravalferovani grZnobebisa <strong>da</strong> ideebis wyaros<br />
<strong>da</strong> SeZlebs mis gamosaxvas namuSevarSi;<br />
SeZlebs individualuri <strong>da</strong> jgufuri namuSevrebis ward<strong>ge</strong>nas <strong>da</strong> sxva sagnebSi<br />
miRebuli codnis safuZvelze maT Sefasebas.<br />
musika kvlevis gaTvaliswinebiT moismenen sxva<strong>da</strong>sxva melodias, gamoicnoben <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>asaxeleben Janrebs.<br />
127
Tema XI<br />
sporti<br />
enis funqciebi SeZlebs sxva<strong>da</strong>sxva konstruqciebis ga<strong>ge</strong>basa <strong>da</strong> gameorebas:<br />
(gaimarjva Cempionatze; <strong>da</strong>marcx<strong>da</strong>; aqvs susti aRnagoba... aqvs swavlaSi CamorCena...<br />
maRal/<strong>da</strong>bali- sportuli maCvenebeli, <strong>da</strong>binZurebuli garemo, arajansaRi kveba);<br />
SeZlebs <strong>da</strong>asaxelos sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobebi <strong>da</strong> sportis saxeobis<br />
warmomad<strong>ge</strong>nlebi (fexburTi-fexburTeli);<br />
kiTxulobs mcire zomis teqsts sportis Temaze;<br />
gamoxatavs <strong>da</strong>mokidebulebas misTvis cnobil sportis saxeobebze.<br />
maTematika cxrilze <strong>da</strong>kvirvebiT, romelSic aris msoflio Cempionatis Catarebis TariRebi<br />
sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobaSi, gamoiangariSebs momavali Cempionatebis TariRebs<br />
<strong>da</strong> asaxelebs, romel wels romel saxeobaSi Catardeba Cempionati.<br />
sporti moswavle ganmartavs, ra uaryofiTi Sedegi moaqvs sust janmrTelobas (susti<br />
aRnagoba, swavlaSi CamorCena, <strong>da</strong>bali sportuli maCveneblebi).<br />
bunebismcodneoba asaxelebs a<strong>da</strong>mianis janmrTelobaze uaryofiTad moqmed faqtorebs<br />
(<strong>da</strong>binZurebuli garemo, arajansaRi kveba, xmauri).<br />
xelovneba SeZlebs <strong>da</strong>xatos sivrce perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT (wina, Sua <strong>da</strong> ukana<br />
plani, naxevartonebi), Seqmnas mravalfiguriani kompoziciebi;<br />
warad<strong>ge</strong>ns Tavis namuSevars <strong>da</strong> xsnis sakuTar arCevansa <strong>da</strong> Canafiqrs, asaxelebs<br />
sakuTar gunds <strong>da</strong> mis wevrebs.<br />
musika ismens fexburTis CempionatSi gamarjvebuli gundebis qveynebis himns <strong>da</strong><br />
gamoicnobs maT, Semdeg asaxelebs;<br />
qmnis individualurad an jgufTan erTad momavali Cempionatis himns.<br />
istoria SeZlebs istoriuli YTamaSebis <strong>da</strong> qarTuli TamaSebis <strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> maT mokle<br />
aRweras;<br />
moswavle SeZlebs qarTuli TamaSebis istoriis mosmena-ga<strong>ge</strong>bas <strong>da</strong> mokled<br />
gadmocemas;<br />
SeZlebs yvelaze Zveli <strong>da</strong> yvelaze axali TamaSebis <strong>da</strong>saxelebas.<br />
128
Tema XII<br />
Cveni megobrebi<br />
enis funqciebi amuSavebs istoriis gakveTilze moZiebul informacias religiebis gavrcelebis<br />
arealis Sesaxeb;<br />
<strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns or sidides Soris <strong>da</strong>mokidebulebas, gadmoscems Sekrebis/gamoklebis<br />
Semcveli gamosaxulebebiT;<br />
sidideebs Soris <strong>da</strong>mokidebulebebs gamoxatavs cxrilebis meSveobiT.<br />
moswavle SeZlebs:<br />
Tavisi <strong>da</strong> sxvisi megobrebis <strong>da</strong>saxelebas, xsnis megobrobis mizezs;<br />
kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas megobrebTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />
kiTxulobs mcire zomis teqsts saqarTvelos megobari xalxebis Sesaxeb;<br />
ad<strong>ge</strong>ns wina<strong>da</strong>debebs megobari xalxis Taviseburebis Sesaxeb (vmegobrobT imitom,<br />
rom.... ,, Cemi megobaria...)<br />
maTematika gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers sidideebs Soris <strong>da</strong>mokidebulebas;<br />
aRwers (maT Soris realur viTarebaSi) raime sididis Tanabar cvlilebebs,<br />
romelic miiReba mudmivi sididis mimatebiT/gamoklebiT.<br />
bunebismcodneoba moswavles SeuZlia nacnobi bunebrivi garemos magaliTze gansazRvros martivi<br />
kvebiTi kavSirebi;<br />
ganasxvavebs cxovelebs kvebis niris mixedviT, e.w.megobarTa jgufebi:<br />
balaxismWameli, xorcismWameli, nairmWameli, msjelobs a<strong>da</strong>mianis kvebis<br />
Taviseburebaze.<br />
xelovneba SeZlebs <strong>da</strong>akvirdes garemoSi obieqtebs Soris kavSirebs <strong>da</strong> maTi<br />
Taviseburebebis gadmocemas nawarmoebSi;<br />
<strong>da</strong>xatos portretebi, gamosaxos sakuTari Tavi <strong>da</strong> sxvebi, sxva<strong>da</strong>sxva<br />
maxasiaTebeli niSnebis, detalebis gamoyenebiT realur Tu gamogonil<br />
situaciaSi;<br />
esaubros megobrebs naxatebiT.<br />
129
musika SeZlebs moisminos <strong>da</strong> amoicnos kavkasiel xalxTa xalxuri Semoqmedeba;<br />
SeZlebs isaubros, Tu ra gaigo ama Tu im xalxis kulturis Sesaxeb misi musikis<br />
gacnobiT;<br />
asaxelebs misTvis nacnobi nimuSebis stils.<br />
istoria aRwers saqarTveloSi arsebul religiebs;<br />
rukaze miuTiTebs <strong>da</strong> asaxelebs misTvis cnobili religiebis gavrcelebis<br />
arealebs Tanamedrove saqarTveloSi.<br />
130
Tema XIII<br />
sufrasTan<br />
enis funqciebi ad<strong>ge</strong>ns menius _ dRis romel monakveTSi – diliT, SuadRisas, saRamos- sauzmobs, sadilobs,<br />
vaxSmobs;<br />
saubrobs – ra uyvars, ra moswons, TviTon ris momzadeba SeuZlia;<br />
ad<strong>ge</strong>ns recepts sayvareli kerZisas;<br />
gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas sxva<strong>da</strong>sxva kulturis warmomad<strong>ge</strong>nelTa samzareuloze,<br />
tradiciul sufraze (qcevis wesebi);<br />
aRad<strong>ge</strong>ns kerZis momzadebis process (jer vTli kartofils, mere vWri...; SemiZlia gamovacxo<br />
puri, vici puris gamocxoba, vici kartofilis Sewva);<br />
ganarCevs <strong>da</strong> axasiaTebs sadResaswaulo <strong>da</strong> Cveulebriv sufras;<br />
saubrobs sufrasTan moqcevis wesebis Sesaxeb<br />
maTematika ad<strong>ge</strong>ns mimarTebas zomisa <strong>da</strong> wonis erTeulebis Sesaxeb;<br />
i<strong>ge</strong>bs maswavleblis instruqcias <strong>da</strong> akeTebs Canawers mTelis wilad nawilze.<br />
sporti SeuZlia gansazRvros janmrTeloba, rogorc sazogadoebaSi warmatebuli arsebobis<br />
erT-erTi sawin<strong>da</strong>ri;<br />
ganmartavs, ra aris kaloria, alkoholis zemoqmedeba organizmze_<br />
aRwers, rogor aaridon Tavi alkohols;<br />
musikis TanxlebiT asrulebs ritmul <strong>da</strong> cekvis moZraobebs;<br />
saubrobs jansaRi kvebis aucileblobaze.<br />
bunebismcodneoba CamoTvlis jansaRi cxovrebis wess, janmrTelobaze <strong>da</strong>debiTad <strong>da</strong> uaryofiTad<br />
moqmed faqtorebs_<br />
xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros menius Sinaarsi istoriaTan, kulturasa <strong>da</strong><br />
religiasTan.<br />
qmnis, asaxavs, afasebs Tavisi cxovrebis saintereso-mniSvnelovan moments sufrasTan<br />
131
<strong>da</strong> cdilobs gadmosces sakuTari grZnobebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mokidebulebebi;<br />
cnobs naxatebs, romlebzec gamosaxulia sufra, saubrobs, ra moswons am naxatze<br />
(firosmanis tilo);<br />
ecnobian sufris gaformebis xelovnebas.<br />
musika moismens <strong>da</strong> amoicnobs nawarmoebebis fragmentebs, romelic sufras ukavSirdeba<br />
taSiT gadmoscems ritmul naxazs;<br />
moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawarmoebis ganxilva: sufruli, mxiaruli,<br />
qalaquri, sacekvao.<br />
132
Tema XIV<br />
sayidlebze<br />
enis funqciebi saubrobs sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebebis Sesaxeb sayidlebze (tansacmeli, fexsacmeli,<br />
suraTi, wignebi <strong>da</strong> sxva);<br />
swori formiT gamoxatavs sayidlebTan <strong>da</strong>kavSirebul moqmedebebs samive droSi;<br />
sworad iyenebs enobriv konstruqciebs yidvis procesis aRsawerad (min<strong>da</strong> viyido,<br />
min<strong>da</strong> yidva, vapireb yidvas; vyidulob, ukve viyide).<br />
saubrobs produqtze (iafi, Zviri, ra Rirs? ramdeniT Zviri? ramdenjer iafi?)<br />
maTematika ad<strong>ge</strong>ns realuri viTarebis Sesabamis tolobas, utolobas, gantolebas;<br />
ariTmetikuli operaciebis gamoyenebiT teqsturi amocanis amoxsnisas svams kiTxvebs<br />
amocanis pirobaSi arsebuli monacemebis Sesavsebad (mag: amocanis piroba: moswavlem<br />
3 fanqarSi 60T. ga<strong>da</strong>ixa<strong>da</strong>, ra RirserTi fanqari? Daklebuli monacemebis Sesavsebad<br />
SeiZleba <strong>da</strong>isvas kiTxva:- samive fanqris fasi tolia?)<br />
sporti warmosaxviTi TamaSi ,,sportis maRaziaSi’’;Aasaxeleben sportul tanisamoss;<br />
ganasaxiereben roluri TamaSs;<br />
vin ufro swrafad SearCevs sportul samoss Sesabamisi saxeobisTvis.<br />
bunebismcodneoba asaxelebs a<strong>da</strong>mianis janmrTelobaze moqmed faqtorebs _ jansaRi/arajansaRi kveba;<br />
arCevs bunebaSi gasvlisTvis Sesabamis tansacmels, aRWurvilobas <strong>da</strong> sakvebs.<br />
xelovneba saubrobs xelovnebis sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>rgis calkeuli nimuSis <strong>da</strong>niSnulebaze _<br />
(dekoraciuli, gamoyenebiTi, religiuri, sainformacio <strong>da</strong> kulturuli – romli<br />
socialuri fenisTvis iyo gankuTvnili xelovnebis nimuSi);<br />
socialuri<br />
mecnierebani<br />
qmnian nimuSebs warmosaxviT auqcionze gasatanad.<br />
kiTxulobs teqsts pirovnebisa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva socialuri fenis Sesaxeb, vaWrobis<br />
rolze saqarTvelos istoriaSi;<br />
pasuxobs kiTxvebs werilobiT <strong>da</strong> zepirad;<br />
irCevs warsuli sazogadoebis erT_erT socialur fenas (vaWari) <strong>da</strong> aRwers am<br />
fenis TvalsaCino warmomad<strong>ge</strong>nelis yoveldRiur cxovrebas;<br />
amoicnobs sainformacio teqsts amasTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> saubrobs masze.<br />
133
Tema XV<br />
miwa, tye, wyali<br />
enis funqciebi aRwers <strong>da</strong> axasiaTebs miwis, wylis <strong>da</strong> tyis sasicocxlo mniSvnelobas;<br />
asaxelebs/ganmartavs wylis agregatul mdgomareobas (orTqldeba, iyineba,<br />
lRveba. zamTarSi, zafxulSi, Semodgomaze);<br />
aRwers nia<strong>da</strong>gs (Savmiwania<strong>da</strong>gi, Tixnari);<br />
gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas garemos, bunebrivi resursebis <strong>da</strong>cvaze<br />
Sesabamisi enobrivi konstruqciebis gamoyenebiT;<br />
axasiaTebs tyis saxeobebi (meCxeri, uRrani, wiwvovani, foTlovani, alpursubalpuri).<br />
maTematika moswavle orientirebs badiT <strong>da</strong>farul arealze, koordinatebis gamoyenebiT<br />
aRwers mdebareobas <strong>da</strong> iyenebs am xerxs realur viTarebaSi (rukaze obieqtis<br />
moZebna);<br />
aRwers rukaze ori an meti punqtis urTierT<strong>da</strong>mokidebulebas, oTxi<br />
mimarTulebis gamoyenebiT (mag: CrdiloeTiT, <strong>da</strong>savleTiT…...).<br />
sporti erTmaneTs uxamebs sxva<strong>da</strong>sxva saxis <strong>da</strong> siswrafis moZraobebs (rbena, ga<strong>da</strong>xtoma,<br />
Camoxtoma, viwro sayrdenze wonasworobis SenarCuneba, Mmag: samiznemde<br />
misasvlelad un<strong>da</strong> gairbinos <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xtes mdinareze, ga<strong>da</strong>kotrialdes mdeloze,<br />
ga<strong>da</strong>irbinos tye, ga<strong>da</strong>iaros sacalfexo wonasworobis <strong>da</strong>cviT <strong>da</strong> a.S).<br />
bunebismcodneoba SeuZlia garemos<strong>da</strong>cviT organizaciebSi saubari;<br />
amoicnobs <strong>da</strong> ajgufebs aRd<strong>ge</strong>nad bunebriv resursebs;<br />
aRwers a<strong>da</strong>mianis aqtivobebs <strong>da</strong> gansazRvravs sakuTar monawileobas bunebrivi<br />
sazogadoebrivi<br />
mecnierebebi<br />
resursebis aRd<strong>ge</strong>nis saqmeSi (mag: xeebis <strong>da</strong>rgva).<br />
ad<strong>ge</strong>ns sqematur rukas, avsebs saqarTvelos konturul rukas (reliefis formebi,<br />
hidrografiuli obieqtebi), Tan asaxelebs;<br />
akavSirebs saqarTvelos <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs <strong>da</strong>saxlebebis tipebiT;<br />
fotosuraTis an rukis gamoyenebiT aRwers sxva<strong>da</strong>sxva teritoriebisTvis<br />
peizaJs (mTebi, tyeebi...)<br />
134
xelovneba moswavle akvirdeba garemoSi sagnebs, movlenebs, maT Soris arsebul kavSirebs<br />
<strong>da</strong> asaxavs namuSevarSi;<br />
qmnis peizaJs naturi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> mexsierebiT, meti detalebis gamoyenebiT;<br />
asaxelebs <strong>da</strong> aRwers mis mier Seqmnil naxatze gamosaxul reliefs;<br />
moswavle monawileobs sxva<strong>da</strong>sxva saxis RonisZiebebSi. Mmag: garemos <strong>da</strong>cva,<br />
garemos <strong>da</strong>sufTaveba.<br />
musika amoicnobs mosmenili nawarmoebis fragmentebs <strong>da</strong> gadmoscems Taviss<br />
STabeWdilebas sityvierad <strong>da</strong> naxatiT.<br />
135
Tavi 3<br />
1. rekomen<strong>da</strong>ciebi bilingvuri gakveTilebis<br />
<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />
gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisas, upiratesoba un<strong>da</strong> mieniWos iseT<br />
sistemas, romelSic gamoyenebulia kritikuli azrovnebis principebi.<br />
sxvagvarad rom vTqvaT, gakveTilis TiToeul fazaSi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>isvas<br />
garkveuli problema. aucilebelia imis <strong>da</strong>maxsovreba, rom<br />
mecadineobis TiToeul fazaSi saWiroa Sesabamisi meTodisa <strong>da</strong><br />
strategiis gamoyeneba. swavlebis strategiisa Tu meTodis<br />
SerCevisas mniSvnelovania gakveTilis miznis gaTvaliswineba.<br />
gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisas, pirvel rigSi, saWiroa gakveTilze<br />
gamokveTili miznebis Sefaseba <strong>da</strong> am miznebis ganxorcielebis<br />
SesaZleblobis gansazRvra gakveTilisaTvis gamoyofili drois<br />
ganmavlobaSi.<br />
aseve saWiroa gakveTilis TiToeuli fazisaTvis strategiis<br />
SemuSaveba. Tumca, un<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom strategia aris mxolod<br />
saSualeba, romelic gvexmareba <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili Sede<strong>ge</strong>bis miRwevaSi.<br />
gakveTilis Semdeg saWiroa miRweuli Sede<strong>ge</strong>bis analizi <strong>da</strong><br />
maTi Sesabamisobis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na winaswar SemuSavebul miznebTan. es<br />
maswavlebels aZlevs imis saSualebas, rom iswavlos sakuTar<br />
gamocdilebaze <strong>da</strong> ukeTesad <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmos yoveli momdevno gakveTili.<br />
136
1. gakveTilis Tema.<br />
motivacia.<br />
<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis mimarTulebebi:<br />
risTvis aris saWiro es gakveTili?<br />
ramdenad aris <strong>da</strong>kavSirebuli gakveTilis Tema im codnasTan,<br />
romelic sxva gakveTilebze SeiZines?<br />
<strong>da</strong>kavSirebulia Tu ara gakveTilis Tema momavalSi Sesaswavl<br />
masalasTan?<br />
ramdenad aris gakveTilis Tema <strong>da</strong>kavSirebuli moswavleTa<br />
pirad gamocdilebasa <strong>da</strong> maT interesebTan?<br />
rogor moxerxdeba am gakveTilis saSualebiT swavlis swavla<br />
<strong>da</strong> kritikuli azrovnebis ganviTareba?<br />
ra saxis informacias miiReben moswavleebi am gakveTilis<br />
saSualebiT?<br />
rogor un<strong>da</strong> moxdes gakveTilis <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba imgvarad,<br />
rom gaiRviZos TiToeuli moswavlis personalurma interesma?<br />
ra saxis kiTxvebis <strong>da</strong>sma moxdeba moswavleTaTvis, rogor<br />
gaarTmeven Tavs axali Temis ga<strong>ge</strong>bas, rogor SeZleben axali<br />
informaciis gaanalizebas, ideebis sinTezirebas <strong>da</strong> a.S.<br />
rogor SeiZleba gakveTilis Temis gamoyeneba imgvarad, rom<br />
ganviTardes kiTxvebis <strong>da</strong>smis, analizis, diskusiis<br />
SesaZlebloba?<br />
Temis rogori aspeqtebiT aris SesaZlebeli moswavleTaTvis<br />
Semdgomi kvleviTi muSaobisaTvis xelSewyoba?<br />
rogor moxdeba aRniSnuli gakveTilis saSualebiT meore enis<br />
aTviseba <strong>da</strong> rogor Camouyalibebs moswavles <strong>da</strong>debiT<br />
<strong>da</strong>mokidebulebas meore enis mimarT?<br />
137
a saxis TanamSromloba iqneba <strong>sagnis</strong> maswavlebelsa <strong>da</strong> enis<br />
maswavlebels Soris?<br />
gakveTilis romel etapze <strong>da</strong> ra mizniT moxdeba mSobliuri<br />
enis <strong>da</strong> meore enis gamoyeneba?<br />
romeli sityvebis SeTvisebaa aucilebeli meore eni<strong>da</strong>n,<br />
moswavlis leqsikoni<strong>da</strong>n romeli sityvebis aqtivizaciaa<br />
aucilebeli?<br />
swavlebis ra saxis meTodebi <strong>da</strong> meTodologiuri xerxebi<br />
iqneba gamoyenebuli imisaTvis, rom moswavleSi ganaviTaros<br />
zepiri <strong>da</strong> werilobiTi saxiT meore enaze azris <strong>da</strong> grZnobis<br />
gadmocema?<br />
rogor ganxorcieldeba moswavleTa TanamSromloba <strong>da</strong> maT<br />
mier axalad aTvisebuli leqsikis gamoyeneba?<br />
2. gakveTilis miznebi<br />
yoveli gakveTilisaTvis saWiroa ramdenime miznis win wamoweva:<br />
mizani, romelic <strong>da</strong>kavSirebulia aTvisebuli masalis SinaarsTan;<br />
mizani, romelic aviTarebs moswavlis kritikul azrovnebas <strong>da</strong><br />
misi swavlis SesaZleblobebs;<br />
mizani, romelic aviTarebs meore enis SesaZleblobebs <strong>da</strong> iZleva<br />
kulturul garemoSi integrirebis saSualebas;<br />
3. winaswar wayenebuli pirobebi<br />
aucilebelia imis Sefaseba, Tu ra un<strong>da</strong> icodes <strong>da</strong> SeeZlos<br />
moswavles imisaTvis, rom warmatebiT gaarTvas Tavi axal masalas.<br />
ra winaswari codna gaaCnia moswavles Temis irgvliv?<br />
imisaTvis, rom codna SenarCunebuli <strong>da</strong> xangrZlivi iyos,<br />
aucilebelia misi SeTviseba ukve nacnob <strong>da</strong> gasa<strong>ge</strong>b konteqstSi,<br />
138
amitom TiToeuli Temis aTvisebamde saWiroa, rom moswavle<br />
flobdes winaswar informacias aRniSnuli Temis Sesaxeb.<br />
gvaZlevs Tu ara moswavleTa niWierebis done, azrovneba <strong>da</strong><br />
swavlis unari imis saSualebas, rom maT <strong>da</strong>Zlion maswavlebelTa<br />
mier gakveTilisaTvis SemuSavebuli masala?<br />
ra donezea warmod<strong>ge</strong>nili qarTuli enis codna <strong>da</strong> bilingvurad<br />
swavlebis mzaoba?<br />
maswavleblisaTvis aucilebelia Seafasos klasSi moswavleTa<br />
mier meore enis codnis done. agreTve aucilebelia imis<br />
<strong>da</strong>maxsovreba, rom bilingvur meTodebSi mTavar princips<br />
warmoad<strong>ge</strong>ns ara ga<strong>da</strong>Targmna, aramed Se<strong>da</strong>reba.<br />
139
2. gakveTilebis scenarebi<br />
buneba<br />
I klasi<br />
Tema: frinvelebi <strong>da</strong> cxovelebi<br />
akademiuri miznebi: SeuZlia cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />
garCeva, maTi amocnoba naxatze.<br />
enobrivi miznebi: icis cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />
<strong>da</strong>saxeleba <strong>da</strong> ilustraciaze<br />
<strong>da</strong>yrdnobiT martivi kiTxvebis <strong>da</strong>sma? ra<br />
cxovelia? ra frinvelia?<br />
leqsika: cxovelebi, frinvelebi, <strong>da</strong>Tvi, ZaRli,<br />
kata, Rori, cxeni, bu, mamali, qaTami,<br />
arwivi...<br />
socialuri miznebi: SeZlebs aqtiur mosmenas, monawileobas.<br />
provocireba: maswavlebels gakveTilze Seaqvs<br />
cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis winaswar<br />
gamzadebuli suraTebi / naxatebi, akravs<br />
<strong>da</strong>faze.<br />
140
aqtivobebi: 1) moswavleebi mSobliur enaze asaxeleben<br />
naxatze mocemul cxovels an frinvels.<br />
2) calke momzadebuli T sqemiT (qarTul-<br />
somxurad frinvelebi <strong>da</strong> cxovelebi)<br />
ajgufeben cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />
suraTebs.<br />
organizeba 9 wuTi; resursi: naxatebi,<br />
momzadebuli T sqema.<br />
3) sakomunikacio situacia: walkaSi un<strong>da</strong><br />
gaxsnan zooparki, Tbilisi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong><br />
CamoviyvanoT cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi.<br />
viswavloT saxelebi qarTulad, rom<br />
zooparkis direqtors CamovuTvaloT<br />
sasurveli cxovelebi, frinvelebi.<br />
4) leqsikaze muSaoba:<br />
cxovels / frinvels asaxelebs pe<strong>da</strong>gogi<br />
<strong>da</strong> aCvenebs Sesabamis naxats:<br />
asaxelebs <strong>da</strong> bavSvebi aCveneben<br />
naxatebs;<br />
maswavlebeli aCvenebs naxats, bavSvebi<br />
asaxeleben.<br />
O organizeba: 8 wuTi<br />
5) kedelze ganTavsebul sityvebs<br />
(frinvelTa <strong>da</strong> cxovelTa saxelebi)<br />
141
zemo<strong>da</strong>n amagrebs Sesabamis suraTs <strong>da</strong><br />
ekiTxeba qarTulad: ra cxovelia? ra<br />
frinvelia? vinc sworad upasuxebs,<br />
airCevs naxats, Seusabamebs nawers <strong>da</strong><br />
svams kiTxvas.<br />
O organizeba: 8 wuTi.<br />
6) bavSvebi muSaoben wyvilebSi. <strong>da</strong>xataven<br />
sayvarel cxovelsa Tu frinvels, cvlian<br />
erTmaneTSi <strong>da</strong> ad<strong>ge</strong>nen maT qarTul<br />
saxelwodebas, Semdeg akraven TavianT<br />
namuSevrebs, asaxeleben <strong>da</strong> kiTxuloben:<br />
cxovelia Tu frinveli?<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n amoWran <strong>da</strong> warwerian<br />
ujraSi Caakran Sesabamisi cxovelisa <strong>da</strong><br />
frinvelis naxati.<br />
Sefaseba: moswavleebi Sefasdebian Semdegi<br />
kriteriumebis mixedviT:<br />
1. asaxeleben <strong>da</strong> ajgufeben cxovelebsa <strong>da</strong><br />
frinvelebs;<br />
2. iyeneben naswavl leqsikas;<br />
3. sworad svamen kiTxvas: ra cxovelia? ra<br />
frinvelia?<br />
4. sworad pasuxoben <strong>da</strong>smul SekiTxvebs..<br />
142
IV klasi<br />
saxelmZRvanelo: bunebismcodneoba _ n. barnaveli.<br />
Tema: cxovelTa jgufebi<br />
akademiuriMmiznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs cxovelTa jgufebs.<br />
enobrivi miznebi: iswavlis cxovelTa klasifikaciis<br />
<strong>da</strong>saxelebas. (ZuZumwovari, qvewarmavali, amfibia...). am jgufebis<br />
saxelwodebebs <strong>da</strong> cxovelebs axasiaTebs qmedebebis mixedviT<br />
(cocxali, <strong>da</strong>xoxavs, <strong>da</strong>frinavs, curavs).<br />
socialuri miznebi: monawileoba, <strong>da</strong>xmarebis<br />
Txovna/aRmoCena, drois limitis <strong>da</strong>cva M(maswavlebeli<br />
mSobliur enaze uxsnis cxovelTa jgufebs, saxelwodebebs).<br />
aqtivoba 1:<br />
aqtivobebi:<br />
bavSvi gamodis kalaTTan, iRebs cxovelis suraTs, ambobs<br />
<strong>da</strong>saxelebas qarTulad; klasifikacias _ jgufs akuTvnebs<br />
mSobliur enaze, moZebnis im jgufs somxur enaze warweril<br />
plakatze, waikiTxaas am sityvis qarTul Sesatyviss <strong>da</strong> ityvis<br />
143
wina<strong>da</strong>debas _ lomi aris ZuZumwovari cxoveli... ku aris<br />
qvewarmavali...<br />
dro _ 20 wuTi; O<br />
organizeba _ individualuri;<br />
resursebi _ kalaTSi yria cxovelTa suraTebi; plakati<br />
cxovelTa klasifikaciis <strong>da</strong>saxelebebiT somxurad <strong>da</strong><br />
qarTulad.<br />
aqtivoba 2:<br />
maswavlebeli aZlevs mSobliur enaze ganmartebebs _<br />
jgufebSi <strong>ge</strong>ZlevaT <strong>da</strong>valeba: <strong>da</strong>asaxeleT jgufebSi Semavali<br />
cxovelebi qmedebebis mixedviT, visac SeuZlia qarTul enaze<br />
Semdegi saxis wina<strong>da</strong>debebiT_ lomi aris ZuZumwovari<br />
cxoveli _ is <strong>da</strong>dis; delfini aris ZuZumwvari cxoveli_ is<br />
<strong>da</strong>curavs. Tu moswavles amis Tqma gauWirdeba igives ambobs<br />
mSobliur enaze, mxolod cxovelTa jgufs mainc plakatze va-<br />
kiTxebT qarTulad.<br />
dro: 15 wuTi;<br />
organizeba: jgufebSi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: vaZlevT Sefasebis sqemas (miTiTeba somxu-<br />
rad), romelic un<strong>da</strong> Seavson. (cxrili iqneba Sesavsebi qarTul<br />
enaze):<br />
144
,,_”<br />
1. Ddelfini<br />
2. G<br />
3.<br />
,,_”<br />
1. gombeSo<br />
2.<br />
3.<br />
,,_”<br />
1. oboba<br />
2.<br />
3.<br />
cxovelebi<br />
,,_”<br />
1. mtredi<br />
2.<br />
3.<br />
Tevzebi<br />
1. H<br />
2. H<br />
3.<br />
,,_”<br />
1. lokokina<br />
2.<br />
3.<br />
145<br />
Q<br />
qvewarmaval<br />
i<br />
1. K<br />
2. K<br />
3.<br />
,,_”<br />
1. pepela<br />
2. K<br />
3.<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
Wiebi<br />
Sefaseba: prezentaciebis zepiri Sefaseba. formaluri gakvir-<br />
vebiT <strong>da</strong> CaniSvniT.
V klasi<br />
Tema: sufTa nivTierebebi <strong>da</strong> narevi nivTierebebi<br />
akademiuri miznebi:<br />
icis, ras niSnavs sufTa nivTiereba,<br />
narevi nivTiereba.<br />
asaxelebs am nivTierebebs Tavisi<br />
yoveldRiuri cxovrebi<strong>da</strong>n. axdens maT<br />
klasifikacias.<br />
c<strong>da</strong>ze <strong>da</strong>kvirvebiT asaxelebs<br />
nivTierebis Tvisebebs.<br />
enobrivi mizani: icis <strong>da</strong> sworad iyenebs leqsikur<br />
erTeulebs: sufTa, narevi, alumini, azoti,<br />
navTobi, wyalbadi...<br />
SeZlebs Semdegi frazebis gamoyenebas:<br />
sufTa nivTierebis Tvisebebi ucvlelia /<br />
Tvisebebi icvleba.<br />
rkina izi<strong>da</strong>vs... ileqeba.<br />
gogirdi ar icvleba.<br />
146
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1: - moswavleebs vanawilebT mcire (4-kacian)<br />
dro: 5 wuTi;<br />
jgufebSi. TiToeul jgufs vaZlevT sxva<strong>da</strong>sxva<br />
masalisagan <strong>da</strong>mzadebul sxeulebsa <strong>da</strong><br />
nivTierebebs: qvas, foTols, marils, Saqars,<br />
fanqars, wyals... vTxovT, cal-calke <strong>da</strong>alagon<br />
bunebrivi <strong>da</strong> xelovnuri sxeulebi. maTi<br />
saxelwodebebi Seitanon cxrilSi. gverdiT<br />
Caawebon saTanado suraTi.<br />
resursi: sxeulebi <strong>da</strong> nivTierebebi; furclebi Sesavsebi<br />
cxrilebiT, suraTebi / naxatebi.<br />
organizeba - jgufuri.<br />
aqtivoba 2: leqsikuri erTeulebis <strong>da</strong>maxsovreba / game-<br />
oreba. maswavlebeli moswavleebs<br />
warud<strong>ge</strong>ns SecdomiT Sevsebul cxrils.<br />
moswavleebi pouloben Secdomebs <strong>da</strong><br />
amboben: es ar aris xelovnuri, es<br />
bunebrivia. ase imaxsovreben leqsikur<br />
erTeulebsa <strong>da</strong> mokle frazebs.<br />
muSaoba mTel klasTan; dro - 10 wuTi; resursi: cxrili,<br />
formati / <strong>da</strong>fa, markerebi / carci.<br />
147
aqtivoba 3: _ moswavleebs urigdebaT ierarqiuli sqema,<br />
romelSic weren informacias sufTa <strong>da</strong><br />
narevi nivTierebebis Sesaxeb.<br />
dro: 10 wuTi; organizeba _ jgufuri; resursi _ sqema, sawer-<br />
kalmebi.<br />
aqtivoba 4: _ saxelmZRvaneloSi miTiTebuli moTxovnebis<br />
mixedviT atareben c<strong>da</strong>s (maswavleblis<br />
uSualo <strong>da</strong>kvirvebiT) D<strong>da</strong> avseben kiTxvars<br />
(qarTulad).<br />
rogori nivTierebaa gogirdi?<br />
rogori nivTierebaa rkina?<br />
<strong>da</strong>skvnebs iweren rveulSi qarTul enaze.<br />
dro: 7 wuTi; organizeba _ jgufuri. resursi:<br />
saxelmZRvanelo, cdisaTvis saWiro<br />
xelsawyoebi.<br />
aqtivoba 5: - Tavisi yoveldRiuri cxovrebi<strong>da</strong>n asaxeleben<br />
nivTierebebs. ganasxvaveben bunebrivia Tu<br />
xelovnuri, narevia Tu sufTa <strong>da</strong> pasuxs<br />
asabuTeben.<br />
dro: 8 wuTi; organizeba: individualuri an wyvilebSi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba _ maswavlebeli awerinebs cdis pirobas <strong>da</strong><br />
sTxovs Caataron <strong>da</strong>kvirveba rkinaze, sanTlis<br />
Suqze <strong>da</strong>akvirdnen mis ferebs minis qilaSi. Caweron<br />
Sedegi.<br />
148
Sefaseba: _ a) Sefasebis cxrilebi:<br />
indikatorebi:<br />
TviTSefasebis kiTxvari:<br />
pirobis adekvaturad Sesruleba<br />
<strong>da</strong>kvirvebis Sede<strong>ge</strong>bis Cawera;<br />
organizebuloba<br />
resursebis ganawileba<br />
moswavleebi avseben sqemas _ ra vicodi? ra viswavle?<br />
149
maTematika<br />
III klasi<br />
Tema: <strong>ge</strong>ometriuli figurebi (ferTa mozaika, Cven vqmniT<br />
kompoziciuri naxazebis silamazes).<br />
saxelmZRvanelo: maTematika _ n. gvilava; e. CiloCava, s. CxeiZe.<br />
akademiuri miznebi:<br />
enobrivi miznebi:<br />
o amoicnobs naxatze gamosaxul<br />
<strong>ge</strong>ometriul figurebs;<br />
o qmnis axal kompozicias;<br />
o gamoTvlis mocemuli figurebis<br />
gverdebis jams;<br />
o gamoTvlis TiToeuli Fferis figure-<br />
bis raodenobas (metoba-nakleboba).<br />
o asaxelebs suraTze gamosaxul figu-<br />
rebs;<br />
o aRwers ilustracias ferebisa <strong>da</strong> fi-<br />
gurebis miTiTebiT <strong>da</strong> gamoxatavs sa-<br />
kuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons / ar<br />
momwons, lamazia / ar aris lamazi);<br />
150
socialuri miznebi:<br />
o leqsika <strong>da</strong> konstruqciebi: ferebiT,<br />
figurebiT, wiTeli metia cisferze /<br />
naklebia, _iT,... gverdi, sigrZe...<br />
o SeuZlia Seafasos sxvisi <strong>da</strong> sakuTari<br />
namuSevari;<br />
o aRiaros sxvisi Rirseba;<br />
o hqondes erTobis ganc<strong>da</strong>;<br />
o SeZlos resursebis ganawileba.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1: wyvilebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ukvirdnen saxelmZRvaneloSi<br />
dro: 5 wuTi;<br />
resursi: wigni, gv. 26;<br />
miTiTebul frangi mxatvris pol mondorianis<br />
naxats <strong>da</strong> gascen pasuxi Semdeg kiTxvebs:<br />
o ra aris gamosaxuli naxatze?<br />
o ra figurebia?<br />
o ramdeni kuTxe aqvs TiToeuls?<br />
o riT hgavs es figurebi erTmaneTs?<br />
o riT gansxvavdebian es figurebi erTma-<br />
neTisgan?<br />
organizeba - muSaoba wyvilebSi.<br />
151
aqtivoba 2. _ moswavleebs isev vTxovT <strong>da</strong>ukvirdnen naxats.<br />
eZlevaT Sesavsebad cxrili, romelSic un<strong>da</strong> Caweron,<br />
suraTze ferTa raodenoba, ferebis <strong>da</strong>saxeleba.<br />
wyvilebi asruleben Semdeg <strong>da</strong>valebas: asaxeleben figurebis<br />
raodenobas ferebis mixedviT; akeTeben Canawers: cisferi<br />
figurebis raodenoba metia Tu wiTlis?<br />
ramdeniT naklebia Savi feris figura nacrisfer figuraze?<br />
dro: 7 wuTi;<br />
resursebi: saxelmZRvanelo gv. 26.;<br />
organizeba _ muSaoba wyvilebSi.<br />
aqtivoba 3. moswavleebs vuri<strong>ge</strong>bT sxva<strong>da</strong>sxva feris, zomis,<br />
formis figurebs <strong>da</strong> vTxovT Seadginon msgavsi kompozicia.<br />
dro: 10 wuTi;<br />
resursi: feradi qaRaldebi (figurebi), TeTri furclebi,<br />
webo;<br />
organizeba: jgufuri.<br />
aqtivoba 4. jgufebi cvlian erTmaneTis namuSevrebs <strong>da</strong> pa-<br />
suxoben kiTxvebs (werilobiT):<br />
o ramdeni figuraa furcelze?<br />
o romeli ferebia gamoyenebuli?<br />
o romeli feris figuraa meti <strong>da</strong> ramde-<br />
niT?<br />
(kiTxvebi Camowerilia <strong>da</strong>faze)<br />
152
aqtivoba 5. jgufebi asruleben <strong>da</strong>valebas: zomaven mocemul<br />
furcelze yvelaze didi <strong>da</strong> yvelaze patara oTxkuTxedebis<br />
gverdebis sigrZes <strong>da</strong> iTvlian TiToeulis sigrZeTa jams.<br />
jgufebi akeTeben prezentacias (TiTo jgufs TiTo wuTi).<br />
dro: 7 wuTi;<br />
resursebi: jgufebis namuSevrebi, furclebi, kalmebi;<br />
organizeba: jgufuri.<br />
aqtivoba 6. amoicnon <strong>da</strong>viT kakabaZis naxatSi msgavsi figu-<br />
rebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>iTvalon ramdeni figuraa aseTi.<br />
dro: 3 wuTi;<br />
resursi: saxelmZRvanelo gv. 26;<br />
organizeba: muSaoba jgufebSi.<br />
aqtivoba 7. vuri<strong>ge</strong>bT baraTebs, romlebzec wertilebiT mo-<br />
niSnulia oTxkuTxedebi. vTxovT, SeaerTon wertilebi <strong>da</strong><br />
miaweron, ramdeni oTxkuTxedia moniSnul baraTze?<br />
dro: 7 wuTi,<br />
resursi: baraTebi, markerebi;<br />
organizeba: individualuri.<br />
153
saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />
Seqmnan naxati sxva <strong>ge</strong>ometriuli figurebis gamoyenebiT<br />
<strong>da</strong> miaweron, ramdeni figura gamoiyenes <strong>da</strong> ramdeni feri.<br />
Sefaseba: Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis cxrilebi:<br />
Sefasdeba:<br />
o pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />
Sesruleba;<br />
o angariSis unari (raodenobis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na _<br />
gamoTvlis figurebis raodenobas<br />
ferebis mixedviT, metoba-naklebobis<br />
sworad gansazRvra);<br />
o Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis<br />
adekvaturi gamoyeneba.<br />
o TanamSromlobis unari.<br />
154
III klasi<br />
Tema: I gakveTili _ <strong>ge</strong>ometriuli figurebi; II gakveTili _<br />
figuraTa klasifikacia<br />
akademiuri miznebi:<br />
akeTebs figuraTa klasifikacias ferebis, kuTxeebis<br />
raodenobisa <strong>da</strong> formis mixedviT.<br />
qmnis megobrisTvis saCuqars.<br />
enobrivi miznebi:<br />
asaxelebs ferebis Zireul <strong>da</strong> warmoqmnil saxelwodebebs.<br />
asaxelebs sasurveli feris saxelwodebas (romelic Tavad<br />
Seqmna saSinao <strong>da</strong>valebis dros).<br />
aRwers sqemas <strong>da</strong> iwers <strong>da</strong>skvnebs.<br />
leqsika: kuTxe, kuTxovani, mrgvali, naxevari, ... + feri.<br />
gamoiyeneba konstruqcia: erTi samkuTxedi Sed<strong>ge</strong>ba 2<br />
samkuTxedisagan....<br />
aqtivobebi<br />
aqtivoba 1<br />
dro _ 3 wuTi<br />
organizeba _ jgufuri<br />
resursi: sqema. moswavleTa<br />
mier <strong>da</strong>mzadebuli figurebi.<br />
155<br />
moswavleebs vanawilebT<br />
jgufebSi. vuri<strong>ge</strong>bT <strong>da</strong>xazul<br />
formebs <strong>da</strong> vTxovT, maT mier<br />
<strong>da</strong>mzadebuli figurebi<br />
ferebis mixedviT<br />
ga<strong>da</strong>anawilon Sesabamis<br />
grafaSi. aqve vTxovT:
aqtivoba 2<br />
dro_ 3 wuTi<br />
organizeba _ jgufuri<br />
resursi: sqema, figurebi.<br />
aqtivoba 3<br />
dro _ 5 wuTi<br />
organizeba _ individualuri<br />
156<br />
<strong>da</strong>asaxelon ferebi,<br />
romelic warmoadgines<br />
grafaSi.<br />
upasuxon: erTi feris<br />
figurebi yvela erTnairi<br />
formisaa?<br />
moswavleebs vavalebT<br />
<strong>da</strong>axarisxon figurebi maTTvis<br />
<strong>da</strong>ri<strong>ge</strong>bul formebSi<br />
miTiTebuli moTxovnebis<br />
mixedviT (figurebi, romelTac<br />
aqvT kuTxeebi <strong>da</strong> figurebi,<br />
romelTac ara aqvT kuTxeebi).<br />
akeTeben <strong>da</strong>skvnas: rom<br />
figurebi aris kuTxovani<br />
<strong>da</strong> mrgvali.<br />
vTxovT <strong>da</strong>ukvirdnen figurebs<br />
grafaSi.<br />
kuTxovan figurebs<br />
(romelTac aqvT kuTxe) <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>iTvalon, ramdeni kuTxe<br />
aqvs TiToeul figuras.
aqtivoba 4.<br />
dro- 5 wuTi.<br />
organizeba _ individualuri.<br />
resursi _ sqema, rveuli.<br />
aqtivoba 5<br />
dro – 7 wuTi<br />
organizeba _ individualuri.<br />
resursi: makrateli, figurebi.<br />
aqtivoba 6<br />
dro _ 15 wuTi<br />
organizeba _ jgufuri<br />
aqtivoba 7<br />
dro – 5 wuTi<br />
resursi – xevsuruli win<strong>da</strong><br />
organizeba _ individualuri<br />
157<br />
maswavlebeli akravs figuraTa<br />
klasifikaciis sqemas,<br />
moswavleebi axasiaTeben <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>skvnas iweren rveulSi.<br />
vuri<strong>ge</strong>bT winaswar<br />
<strong>da</strong>mzadebul sxva<strong>da</strong>sxva<br />
figuras. vTxovT gaWran<br />
warmosaxul xazze.<br />
ra miviReT?<br />
naxevari wre. samkuTxedi.<br />
oTxkuTxedi <strong>da</strong> samkuTxedebi....<br />
vTxovT miRebuli<br />
figurebisagan Seqmnan<br />
kompozicia (<strong>da</strong>awebon TeTr<br />
furcelze) _ misaloci<br />
baraTi.<br />
Semomaqvs erovnuli samosi<br />
(xevsuruli win<strong>da</strong>) <strong>da</strong> vTxovT,<br />
CamoTvalon (Camoweron) masze<br />
gamoxatuli figurebi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: saxlSi <strong>da</strong>ukvirdnen sxva<strong>da</strong>sxva nivTs <strong>da</strong><br />
Caiweron romeli figurebisagan Sed<strong>ge</strong>ba.<br />
Sefaseba: Sefasdeba:<br />
o pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> Sesruleba;
o Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis adekvaturi<br />
gamoyeneba.<br />
o originaluroba <strong>da</strong> SemoqmedebiToba<br />
o jgufuri muSaobis Cvevebi<br />
158
Tema: xelovnebis ruka.<br />
xelovneba<br />
V klasi<br />
saxelmZRvanelo nana kunWulias, maia mexaSiSvilis, nino<br />
miqaberiZis avtorobiT.<br />
akademiuri miznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs qveynebis saxel-<br />
enobrivi miznebi:<br />
wodebebs <strong>da</strong> qveynebis RirsSe-<br />
saniSnav adgilebs.<br />
Sesaswavli cnebebi: safran<strong>ge</strong>Ti, saberZneTi, egvipte, Cine-<br />
Ti, avstralia, brazilia, amerikis SeerTebuli Statebi.<br />
Senoba taZari, na<strong>ge</strong>boba, qan<strong>da</strong>keba.<br />
konstruqciebi: es Senoba mdebareobs saqarTveloSi.<br />
socialuri miznebi: monawileoba, Tanadgomisa <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>xmarebis aRmoCena.<br />
aqtivoba 1. maswavlebeli somxur enaze sTxovs bavSvebs<br />
<strong>da</strong>asaxelon is qveynebi, romlebic ician <strong>da</strong> Tu ician, ra<br />
RirSesaniSnaobebia im qveyanaSi. ra RirSesaniSnaobebia maT<br />
sofelSi/qalaqSi?<br />
dro: 5-7 wuTi<br />
159
aqtivoba 2. maswavlebeli yofs bavSvebs jgufebad (4<br />
jgufi) <strong>da</strong> qarTul enaze aZlevs miTiTebebs: waikiTxeT<br />
testi <strong>da</strong> <strong>da</strong>wereT, romel qveyanaSi aris es Senoba?<br />
amisTvis gaqvT 10 wuTi (TiToeul jgufs unawilebs or-<br />
or tests).<br />
jgufebis muSaobis dros maswavlebeli akravs sqemas.<br />
_ safran<strong>ge</strong>Ti<br />
_ (qarTulad)<br />
_ saqarTvelo<br />
_ (qarTulad)<br />
_ saberZneTi<br />
_ (qarTulad)<br />
_ aSS<br />
_ (qarTulad)<br />
_ egvipte<br />
_ (qarTulad)<br />
_ brazilia<br />
_ (qarTulad)<br />
_ CineTi<br />
_ (qarTulad)<br />
_ indoeTi<br />
_ (qarTulad)<br />
prezentatori jer ambobs swor pasuxs, Semdeg gamodis<br />
cxrilTan, poulobs qveynebis <strong>da</strong>saxelebas somxur enaze,<br />
160
kiTxulobs qarTul <strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> Sesabamis grafaSi wers<br />
swor pasuxs.<br />
dro _ 15 wuTi; resursi: saxelmZRvanelo, sqema; or-<br />
ganizeba: jgufuri muSaoba.<br />
aqtivoba 3. maswavlebeli qarTul enaze acnobs <strong>da</strong>valebis pi-<br />
robas (saWiroebis SemTxvevaSi, ganmartebebs vakeTebT maT<br />
mSobliur enebze): swori pasuxis rigiTi nomeri SemoxazeT,<br />
araswori pasuxis SemTxvevaSi gaasworeT <strong>da</strong> miuTiTeT swori<br />
varianti (testic, aseve, qarTul enazea).<br />
nimuSi: 1. 1) jvris taZari mdebareobs saqarTveloSi.<br />
2) operis Teatri mdebareobs avstraliaSi.<br />
a) piramidebi mdebareobs safran<strong>ge</strong>TSi.<br />
b) Tavisuflebis qan<strong>da</strong>keba mdebareobs niu-iorkSi.<br />
g) CineTis kedeli mdebareobs egvipteSi.<br />
d) qristes qan<strong>da</strong>keba mdebareobs braziliaSi.<br />
e) parTenonis taZari mdebareobs saqarTveloSi.<br />
v) luvri mdebareobs avstraliaSi.<br />
z) Taj_mahalis taZari mdebareobs indoeTSi.<br />
wyvilebi kiTxuloben erTmaneTis pasuxebs <strong>da</strong> afaseben<br />
(qarTulad: sworia/arasworia).<br />
dro – 10 wuTi;<br />
resursi _ winaswar <strong>da</strong>beWdili testebi araswori<br />
wina<strong>da</strong>debebiT. O<br />
organizeba _ wyvilebSi.<br />
161
aqtivoba 4. maswavlebeli mSobliur enaze uxsnis<br />
gansxvavebebs taZari- Senoba; na<strong>ge</strong>boba - qan<strong>da</strong>keba.<br />
maswavlebeli aZlevs sqemas, romlis mixedviTac un<strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>ajgufon RirsSesaniSnavi adgilebi.<br />
jvari<br />
taZari Senoba /<br />
Taj-mahali<br />
parTenoni<br />
luvri<br />
na<strong>ge</strong>boba<br />
operis Teatri<br />
piramidebi<br />
CineTis<br />
kedeli<br />
162<br />
qan<strong>da</strong>keba<br />
qristes qan<strong>da</strong>keba<br />
Tavisuflebis<br />
qan<strong>da</strong>keba<br />
SeniSvna – es warwerebi qarTul enaze keTdeba.<br />
keTdeba namuSevrebis prezentacia.<br />
dro: 5 wuTi;<br />
resursi: sqema;<br />
organizeba: jgufuri muSaoba.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba _ wignSi mocemuli rukis mixedviT ga-<br />
<strong>da</strong>anawilon RirSesaniSnaobebi qveynebis mixedviT.<br />
Sefaseba: prezentaciebis Sefaseba formaluri<br />
<strong>da</strong>kvirvebiT <strong>da</strong> CaniSvniT. TanamSromloba <strong>da</strong>kvirvebiT <strong>da</strong><br />
CaniSvniT.
V klasi<br />
Tema: msoflios saocrebebi<br />
saxelmZRvanelo r. metrevelis, b. ku<strong>da</strong>vas avtorobiT ,,Cveni<br />
samSoblos matiane.’’ gv. 64-65 (,,oqros xana’’)<br />
akademiuri miznebi:<br />
ganmartavs, ratom ewo<strong>da</strong> Tamaris mefobis dros ,,oqros<br />
xana’’;<br />
saubrobs Tamaris epoqaSi a<strong>ge</strong>buli istoriuli Zeglebis<br />
- varZiisa <strong>da</strong> yinwvisis Sesaxeb (rodis aigo? vin aago?..);<br />
ilustraciebze <strong>da</strong>yrdnobiT aRwers am Zeglebs.<br />
enobrivi miznebi:<br />
kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis informacias oqros<br />
xanis <strong>da</strong> am epoqis xuroTmoZRvruli Zeglebis Sesaxeb,<br />
saubrobs am teqstze <strong>da</strong>yrdnobiT.<br />
wers mcire zomis teqsts, iyenebs <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
gamomxatvel sityvebs.<br />
leqsika: oqros xana; gamoqvabuli, senaki, freska, gvirabi,<br />
gamokveTes, aaSenes, gaiyvanes, <strong>da</strong>xates.<br />
enobrivi konstruqciebi: rodis aSen<strong>da</strong> / aaSenes? rodis<br />
gamokveTes? aSen<strong>da</strong> / aaSenes .... wels / ... saukuneSi.<br />
163
socialuri miznebi: SeZlebs aqtiur mosmenas, monawileobas,<br />
TanamSromlobas.<br />
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1: minileqcia - ,,oqros xana <strong>da</strong> qarTuli saocreba’’.<br />
maswavlebeli awvdis informacias mSobliur enaze, asaxelebs<br />
kulturul miRwevebs. ilustraciebis meSveobiT<br />
aTvalsaCinoebs arqiteqturul Zeglebs.<br />
dro: 7 wuTi.<br />
organizeba: muSaoba mTel klasTan.<br />
resursebi: TvalsaCinoeba (suraTebi), saxelmZRvanelo.<br />
aqtivoba 2: vakravT varZiisa <strong>da</strong> yinwvisis fotoebs warweriT,<br />
vasaxelebT TiToeuls, Semdeg ki moswavleebis <strong>da</strong>xmarebiT<br />
varCevT Sesaferis suraTebs, vasaxelebT <strong>da</strong> TiToeuli Zeglis<br />
garSemo vakravT suraTebs: gamoqvabuli, senaki, freska,<br />
gvirabi.<br />
calke areulad aris gakruli sityvebi: gamokveTes,<br />
aaSenes, gaiyvanes, <strong>da</strong>xates. vasaxelebT <strong>da</strong> TiToeul naxats<br />
SevusabamebT Sesabamis leqsikur erTeuls vambobT: aaSenes,<br />
amTavreben: taZari. vambobT: taZari, amTavreben: aaSenes.<br />
aqtivoba III. klass vyofT sam jgufad. pirvel jgufs vaZlev<br />
teqsts varZiaze, meores _ yinwvisze, mesames _ ,,oqros xanas’’<br />
164
<strong>da</strong> naxatebisa <strong>da</strong> Sesabamisi warwerebis <strong>da</strong>xmarebiT <strong>da</strong><br />
wakiTxulze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>weron 3-4-wina<strong>da</strong>debiani teqsti <strong>da</strong><br />
warmoadginon.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba: waikiTxon teqsti ,,oqros xana’’ <strong>da</strong> kiTxvebze<br />
pasuxi gascen qarTulad. <strong>da</strong>weron, ra gai<strong>ge</strong>s axali. gamoiyenon<br />
sqema: ra vicodi / ra gavi<strong>ge</strong>.<br />
Sefaseba:<br />
Sefasdeba:<br />
pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> Sesruleba;<br />
Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis<br />
adekvaturi gamoyeneba.<br />
originaluroba <strong>da</strong> SemoqmedebiToba<br />
jgufuri muSaobis Cvevebi<br />
165
istoria<br />
V klasi<br />
(Cveni saqarTvelo)<br />
Tema: sad mdebareobs <strong>da</strong> vis emezobleba saqarTvelo?<br />
saxelmZRvanelo: Cveni saqarTvelo, logospresi, 2010 w.<br />
akademiuri (sagnobrivi) mizani:<br />
moswavleebi gansazRvraven saqarTvelosa <strong>da</strong> misi mezobeli<br />
qveynebis mdebareobas. moswavleebi gaiazreben bunebrivi<br />
zRudeebis mniSvnelobas qveynis sazRvris <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>naSi.<br />
enobrivi mizani: moswavle kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis<br />
teqsts saqarTvelos Sesaxeb. asaxelebs mosazRvre qveynebis<br />
saxelwodebebs qarTulad <strong>da</strong> axasiaTebs maT. Seiswavlis<br />
mxareTa <strong>da</strong>saxelebebsa <strong>da</strong> sxva leqsikas: sazRvari,<br />
CrdiloeTiT mdebareobs, samxreTi<strong>da</strong>n esazRvreba <strong>da</strong> sxva.<br />
wers mcire zomis teqsts saqarTvelos Sesaxeb.<br />
nacnobi cnebebi - ruka, mdebareoba, kontinenti, evropa,<br />
azia, kavkasia, zRva, mijna, qedi, zRva, mTa, mdinare,<br />
CrdiloeTi, samxreTi, <strong>da</strong>savleTi, aRmosavleTi.<br />
Sesaswavli cnebebi - zRude, sazRvari, teritoria, sabaJo,<br />
xeoba, kldekari, mgzavri, tvirTi.<br />
166
esursebi - maswavlebeli - <strong>da</strong>fa, carci. msoflios <strong>da</strong><br />
saqarTvelos fizikuri rukebi. moswavleebi -<br />
saxelmZRvanelo me-5 klasi (moswavlis wigni), rveuli,<br />
kalmistari. saweri furclebi.<br />
aqtivoba 1<br />
aqtivobebi:<br />
maswavlebeli moswavleebs acnobs gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />
mizans, wers <strong>da</strong>faze sakvanZo sityvebs: saqarTvelo, mezobeli,<br />
zRude, sazRvari.<br />
maswavlebeli msoflios fizikur rukaze aCvenebs moswavleebs<br />
evropisa <strong>da</strong> aziis kontinentebs. Semdeg gamoyofs kavkasiis<br />
regions <strong>da</strong> bolos Semoxazavs saqarTvelos teritorias.<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>akvirdnen<br />
saxelmZRvaneloSi kavkasiis rukas (<strong>da</strong>narTi №8) <strong>da</strong> gascen<br />
pasuxebi Semdeg kiTxvebs (sasurvelia qarTul enaze):<br />
1. romeli oTxi qveyana aris saqarTvelos mezobeli? miuTiTe<br />
horizontis mxareebi.<br />
2. romel zRvaze aqvs gasasvleli saqarTvelos? miuTiTe<br />
horizontis mxare.<br />
swori pasuxi maswavleblisTvis:<br />
1. saqarTvelos mezobeli qveynebia:<br />
1.1 CrdiloeTiT - ruseTis federacia;<br />
1.2 aRmosavleTiT - azerbaijani;<br />
167
1.3 samxreTiT - somxeTi <strong>da</strong> TurqeTi.<br />
2. saqarTvelos <strong>da</strong>savleTiT gasasvleli aqvs Sav zRvaze.<br />
maswavlebeli garkveul dros aZlevs moswavleebs<br />
mosafiqreblad. maswavlebeli sTxovs mopasuxes gamovides<br />
<strong>da</strong>fasTan <strong>da</strong> pasuxis gacemisas aCvenos rukaze lixis qedi.<br />
Tu moswavle srulad ver gascems SekiTxvas,<br />
SesaZlebelia, maswavlebelma sxva moswavleebi <strong>da</strong>ixmaros.<br />
aqtivoba 1 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT - maswavlebeli<br />
moswavless afasebs qulebiT.<br />
xangrZlivoba: eTmoba 10 wuTi.<br />
aqtivoba 2<br />
maswavlebeli kvlav aCvenebs moswavleebs rukaze jer kavkasiis<br />
regions <strong>da</strong> Semdeg kavkasiis mTavar qeds. is Seaxsenebs<br />
moswavleebs, rom kavkasiis mTavari qedi gaWimulia<br />
aRmosavleTi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>savleTisken <strong>da</strong> yofs kavkasias or<br />
nawilad: CrdiloeT <strong>da</strong> samxreT kavkasiad.<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs <strong>da</strong>akvirdnen rukas<br />
TanmimdevrobiT gansazRvron, romel nawilSi mdebareobs:<br />
• saqarTvelo?<br />
• somxeTi?<br />
• ruseTi?<br />
• azerbaijani?<br />
moswavleebi adgili<strong>da</strong>n pasuxoben.<br />
168
swori pasuxi maswavleblisTvis: saqarTvelo, somxeTi <strong>da</strong><br />
azerbaijani aris samxreT kavkasiaSi, xolo ruseTi moicavs<br />
CrdiloeT kavkasias.<br />
aqtivoba 2 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />
komentarebs, iyenebs funqciur frazebs: yoCaR, metad <strong>da</strong>akvirdi<br />
horizontis mxareebs, pasuxi ar aris srulyofili <strong>da</strong> a.S.<br />
xangrZlivoba: eTmoba 5 wuTi<br />
aqtivoba 3<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs <strong>da</strong>akvirdnen wyaro a-s,<br />
sa<strong>da</strong>c gamosaxulia saqarTvelos teritoriis konturi <strong>da</strong><br />
miTiTebulia saqarTvelos teritoriis farTobi. maswavlebeli<br />
ganumartavs cnebas teritoria. mas mohyavs TvalsaCino<br />
analogia skolis teritoriasTan <strong>da</strong> am gziT ganmartavs<br />
sazRvris cnebas.<br />
am ori cnebis gasaazreblad maswavlebeli sTxovs<br />
moswavleebs, <strong>da</strong>asaxelon <strong>da</strong> aRweron sakuTari saxlis an<br />
<strong>da</strong>saxlebis sazRvrebi, maTi amosacnobi niSnebi.<br />
moswavleebi adgili<strong>da</strong>n pasuxoben, xolo maswavlebeli<br />
<strong>da</strong>faze wers <strong>da</strong>saxelebuli sazRvrebis saxeobebs.<br />
moswavleebma am SekiTxvas SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxvanairad upasuxon.<br />
SesaZlebelia <strong>da</strong>xaton sakuTari kar-mi<strong>da</strong>mo <strong>da</strong> misi sazRvrebi.<br />
mTavaria, maTi pasuxi iyos argumentirebuli.<br />
aqtivoba 3 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />
komentarebs: kargia, <strong>da</strong>sazustebelia <strong>da</strong> a. S.<br />
xangrZlivoba: eTmoba 5 wuTi<br />
169
aqtivoba 4<br />
maswavlebeli wina <strong>da</strong>valebis pasuxebi<strong>da</strong>n, rac <strong>da</strong>fazea<br />
<strong>da</strong>werili, gamoyofs sazRvrebad <strong>da</strong>saxelebul bunebriv<br />
zRudeebs, magaliTad: ru, mdinare, mTa/goraki, tyis zoli, xevi<br />
<strong>da</strong> a.S.<br />
maswavlebeli ganumartavs moswavleebs, rom qveynebs<br />
Soris sazRvrebic xSirad aris sxva<strong>da</strong>sxva saxis bunebrivi<br />
zRudeebi, magaliTad: mdinare, tba, zRva, mTa, qedi,<br />
uReltexili, kldekari <strong>da</strong> a.S.<br />
sTxovs moswavleebs waikiTxon wyaro b <strong>da</strong> <strong>da</strong>akvirdnen<br />
Sesabamis 1-el <strong>da</strong> me-2 fotosuraTebs.<br />
Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>wyvildnen,<br />
jer moZebnon saxelmZRvaneloSi gakveTili ”xevi” <strong>da</strong> masSi<br />
moTavsebul rukaze <strong>da</strong>rialis xeoba. Semdeg <strong>da</strong>akvirdnen<br />
saxelmZRvaneloSi saqarTvelos fizikur rukas (<strong>da</strong>narTi №1),<br />
ipovon <strong>da</strong>rialis xeobis Sesabamisi adgili <strong>da</strong> rukis meSveobiT<br />
<strong>da</strong>adginon pasuxebi wyaro b -s qveS mocemuli <strong>da</strong>valebis a), b),<br />
g) <strong>da</strong> d) kiTxvebze.<br />
maswavlebeli <strong>da</strong>valebis Sesasruleblad aZlevs<br />
moswavleebs 5-7 wuTs <strong>da</strong> Semdeg Tanmimdevrulad TiTo<br />
kiTxvaze pasuxs aceminebs yvelaze adre momzadebul<br />
wyvilebs.<br />
aqtivoba 4 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />
komentarebs <strong>da</strong> iyenebs funqciur frazebs: yoCaR, metad<br />
<strong>da</strong>akvirdi horizontis mxareebs, pasuxi ar aris srulyofili<br />
<strong>da</strong> a.S.<br />
xangrZlivoba: - eTmoba 10 wuTi<br />
170
aqtivoba 5<br />
maswavlebeli acnobs moswavleebs, rom saqarTvelos<br />
sazRvris saerTo sigrZe TiTqmis 2000 kilometria <strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n<br />
yvelaze grZeli monakveTi - 800 kilometrze meti - esazRvreba<br />
ruseTis federacias. imavdrulad maswavlebeli amas aCvenebs<br />
saqarTvelos fizikur rukaze.<br />
Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom<br />
individualurad <strong>da</strong>akvirdnen saxelmZRvaneloSi saqarTvelosa<br />
<strong>da</strong> kavkasiis fizikur rukebs (Sesabamisad №1 <strong>da</strong> №8<br />
<strong>da</strong>narTebs), ipovon <strong>da</strong> Camoweron saqarTvelos bunebrivi<br />
zRudeebi, romlebzec gadis saqarTvelos sazRvari. maT un<strong>da</strong><br />
miuTiTon is mezobeli qveyanac, romelTanc mdebareobs<br />
aRniSnuli zRude.<br />
moswavleebi samuSaos furclebze asruleben.<br />
moswavleTa namuSevrebze aucileblad un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>werili<br />
maTi gvari <strong>da</strong> saxeli.<br />
maswavlebeli krebs nawerebs <strong>da</strong> asworebs gakveTilis<br />
Semdeg. xolo saSinao <strong>da</strong>valebad aZlevs Semdeg samuSaos:<br />
waikiTxon wyaro b <strong>da</strong> saqarTvelos fizikuri rukis (<strong>da</strong>narTi<br />
№1) gansazRvron <strong>da</strong> Camoweron is adgilebi, sa<strong>da</strong>c maTi azriT<br />
un<strong>da</strong> iyos sabaJoebi.<br />
aqtivoba 5 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT.<br />
xangrZlivoba: eTmoba 10 wuTi<br />
171
VI klasi<br />
(Zveli msoflio istoria)<br />
Tema - istoriuli (arqeologiuri) periodizacia<br />
akademiuri (sagnobrivi) miznebi: moswavleebi Seiswavlian<br />
istoriuli periodizaciis aRmniSvnel terminebs<br />
(paleoliTi, mezoliTi, neoliTi, eneoliTi,<br />
brinjaos xana, rkinis xana), TiToeuli periodis<br />
<strong>da</strong>sawyissa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sasruls.<br />
enobrivi miznebi: Seiswavlian saerTaSoriso terminebis<br />
qarTul Sesatyvisebs (paleoliTi = Zveli qvis<br />
xana, mezoliTi = Sua qvis xana, neoliTi = axali<br />
qvis xana, eneoliTi = spilenZ-qvis xana, anu<br />
spilenZis xana). <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>nen mimarTebas:<br />
aTaswleuli = 1000 weli, aswleuli = 100 weli.<br />
Sesaswavli leqsika: dro, periodi, Zveli, Sua, axali, qva,<br />
spilenZi, brinjao, rkina, saukune, aswleuli,<br />
aTaswleuli.<br />
funqciuri frazebi: iyofa, iwyeba, mTavrdeba, CamoTvaleT /<br />
CamovTvaloT...<br />
socialuri miznebi: aqtiuri mosmena.<br />
172
aqtivobebi:<br />
aqtivoba 1. maswavlebeli <strong>da</strong>faze / formatze asaxavs<br />
terminebis saerTo <strong>da</strong> gansxvavebul nawilebs.<br />
,,Zveli’’ = pale<br />
,,Sua’’ = mezo liTi = ,,qva ‘’<br />
,,axali’’ = neo<br />
,,spilenZi’’ = eneo<br />
imis Sesamowmeblad, <strong>da</strong>imaxsovres Tu ara axali terminebi,<br />
maswavlebeli ambobs qarTul sityvebs (Zveli, Sua, axali,<br />
spilenZi + qva), moswavleebi <strong>da</strong>Wril muyaoze <strong>da</strong>werili<br />
Sesabamisi laTinuri sityvebiT (pale, mezo, neo, eneo + liTi)<br />
ad<strong>ge</strong>nen periodebis saxelwodebebs.<br />
dro _ 10 wuTi,<br />
organizeba _ muSaoba mTel jgufTan,<br />
resursebi: muyao laTinuri sityvebiT.<br />
aqtivoba 2. maswavlebeli jgufebs sTavazobs cxrils,<br />
romelSic un<strong>da</strong> Caweron TiToeuli periodis<br />
gaswvriv <strong>da</strong>sawyisi <strong>da</strong> misi xangrZlivoba, e.w.<br />
qronologiuri CarCo.<br />
mag: paleoliTi _ a<strong>da</strong>mianis gaCeni<strong>da</strong>n 12 aTaswleuli (12.000)..<br />
173
dro – 10 wuTi,<br />
organizeba _ jgufuri,<br />
resursi _ cxrilis qseroaslebi.<br />
aqtivoba 3. moswavleebi individualurad kiTxuloben masalas<br />
saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n periodebis Sesaxeb.<br />
dro _ 10 wT., organizeba _ individualuri, resursi _<br />
saxelmZRvanelo.<br />
aqtivoba 4. maswavlebeli jgufebSi ari<strong>ge</strong>bs cxrilebs.<br />
TiToeuli jgufi avsebs monacemebs qarTulad<br />
erTi periodisaTvis. Semdeg xdeba TiToeuli<br />
jgufis mier am masalis warmod<strong>ge</strong>na.<br />
periodi dro (TariRi) ra mniSvnelovani<br />
dro _ 15 wuTi;<br />
organizeba _ jgufuri;<br />
resursebi: saxelmZRvanelo, cxrilebi.<br />
saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />
174<br />
movlena ukavSirdeba<br />
am dros<br />
1. gakveTilze Seswavlili sityvebis, terminebisa <strong>da</strong><br />
frazebis gamoyenebiT Seadginon periodizaciis amsaxveli<br />
Sed<strong>ge</strong>nili sruli cxrili qarTul enaze.
2. moamzadon qarTulad prezentacia TiToeuli periodis<br />
Sefaseba:<br />
Sesaxeb.<br />
Sefasdeba:<br />
Seswavlili terminebisa <strong>da</strong> frazebis<br />
adekvaturi gamoyeneba;<br />
informaciis klasificireba;<br />
jgufuri muSaobis Cvevebi;<br />
prezentaciis unari.<br />
175
Tema: stumarmaspinZloba.<br />
VI klasi<br />
(Cveni saqarTvelo)<br />
saxelmZRvanelo: Cveni saqarTvelo, logospresi, 2010w.<br />
sagnobrivi stan<strong>da</strong>rtis Sesabamisi Sede<strong>ge</strong>bi:<br />
sagnobrivi miznebi:<br />
o moswavle iyenebs <strong>da</strong> qmnis informaciis<br />
gadmocemis sxva<strong>da</strong>sxva saSualebebs (cxrili,<br />
grafiki, foto, sqema, Canaxati);<br />
o moswavle a<strong>da</strong>rebs sxva<strong>da</strong>sxva sazogadoebebs<br />
maTTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSan-Tvisebebisa <strong>da</strong><br />
wesebis mixedviT;<br />
o axasiaTebs saqarTvelos mosaxleobis<br />
kulturaTa msgavseba-gansxvavebebis<br />
gamovlinebebs <strong>da</strong> ganixilavs Sesabamis<br />
mizezebs.<br />
moswavle ecnoba stumarmaspinZlobis tradiciebs<br />
saqarTvelos ramdenime kuTxeSi, afxazeTis magaliTze.<br />
moswavle a<strong>da</strong>rebs sakuTar mSobliur kuTxeSi arsebul<br />
stumarmaspinZlobis tradicias saqarTvelos sxva<br />
kuTxeebisas.<br />
176
moswavle informaciis gadmocemis sxva<strong>da</strong>sxva saSualebis<br />
gamoyenebiT warmoad<strong>ge</strong>ns stumarmaspinZlobis tradicias<br />
mSobliur kuTxeSi.<br />
sagnobrivi mizani: moswavleebi gaecnobian stumarmaspinZlobis<br />
tradicias afxazeTSi <strong>da</strong> saqarTvelos sxva ramdenime kuTxeSi.<br />
Sea<strong>da</strong>reben sakuTari mSobliuri kuTxis tradicias <strong>da</strong><br />
Se<strong>da</strong>rebis safuZvelze ipovian msgavsebebs.<br />
enobrivi mizani: moswavle Seiswavlis saqarTvelos kuTxeebis<br />
qarTul saxelwodebebs, stumris <strong>da</strong>saxvedrad gamosayenebel<br />
qarTul frazebs, ganwyobis gamomxatvel sityvebsa <strong>da</strong><br />
zedsarTav saxelebs; SeZlebs qarTulad isaubros<br />
stumarTmoyvareobis tradiciis Sesaxeb <strong>da</strong> Sea<strong>da</strong>rebs sakuTar<br />
erovnulsa <strong>da</strong> qarTul tradiciebs.<br />
nacnobi cnebebi - saxli, ojaxi, sufra, wesi,<br />
stumari,saqarTvelos kuTxeebis saxelebi.<br />
Sesaswavli cnebebi - maspinZeli, WiSkari, ”stumari RvTisaa”,<br />
pativiscema, uxucesi, saCuqari.<br />
dro - 45 wuTi<br />
resursebi - maswavlebeli - <strong>da</strong>fa, carci. saqarTvelos<br />
ruka. moswavleebi - saxelmZRvanelo (moswavlis wigni),<br />
rveuli, kalmistari. saweri furclebi.<br />
177
aqtivoba 1:<br />
aqtivobebi<br />
maswavlebeli moswavleebs acnobs gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />
mizans, wers <strong>da</strong>faze sakvanZo sityvebs: ”stumari RvTisaa”.<br />
maswavlebeli uxsnis moswavleebs, rom saqarTvelo<br />
stumarmaspinZlobiT ganTqmuli qveyanaa. igi eubneba qarTul<br />
enaSi arsebul gamoTqmas, romelic <strong>da</strong>fazea <strong>da</strong>werili <strong>da</strong><br />
igives umeorebs mSobliur enaze, an moyavs imave Sinaarsis<br />
moswavleebis mSobliur enaSi <strong>da</strong>mkvidrebuli gamoTqma.<br />
gonebrivi ieriSis meSveobiT moswavleebisgan Seityobs <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>faze Camowers, Tu ras niSnavs, raSi vlindeba maTTvis es<br />
gamoTqma.<br />
amis Semdeg igi uxsnis stumarmaspinZlobis<br />
saqarTvelosaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel ZiriTad niSnebs:<br />
o gulTbili miReba <strong>da</strong> ganwyoba<br />
o pativiscemis gamoxatva<br />
o guluxvoba<br />
o erTnairi pativiscema sruliad ucxo <strong>da</strong> nacnobi<br />
a<strong>da</strong>mianebisadmi<br />
maswavlebels mohyavs pativiscemis gamoxatvis niSnebi<br />
svaneTsa <strong>da</strong> xevSi, aseve Tanaswori guluxvobis gamoxatuleba<br />
samegrelosa <strong>da</strong> aWaraSi.<br />
imavdroulad, maswavlebeli saqarTvelos rukaze aCvenebs<br />
moswavleebs Sesabamis kuTxeebs.<br />
178
olos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>asaxelon<br />
stumrisadmi pativiscemis gamoxatvis niSnebi, rac maT unaxavT<br />
sakuTar ojaxSi an <strong>da</strong>saxlebaSi?<br />
ramdenime moswavlis Tvisobrivad gansxvavebul pasuxs igi<br />
wers <strong>da</strong>faze.<br />
aqtivoba 1 fasdeba ganmaviTarebeli komentarebiT.<br />
dro: eTmoba 10 wuTi<br />
aqtivoba 2<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs individualurad<br />
waikiTxon saxelmZRvaneloSi afxazeTSi stumarmaspinZlobis<br />
aRmweri teqsti.<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, waikiTxon cnoba 2<br />
<strong>da</strong> pasuxi gascen iqve mocemul kiTxvas.<br />
swori pasuxi maswavleblisTvis: b).<br />
Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon wina<br />
aqtivobis dros wakiTxuli teqsti <strong>da</strong> moifiqron argumenti<br />
Semdeg sakiTxze:<br />
• rogor fiqrobT, ratom iyo gaTvaliswinebuli stumris<br />
wili ojaxuri sadilis an vaxSmis dros?<br />
moswavleebma am SekiTxvas SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxvanairad<br />
upasuxon. mTavaria maTi pasuxi iyos argumentirebuli.<br />
Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs<br />
saxelmZRvaneloSi mocemul Semajamebeli 1, 2 <strong>da</strong> 3 <strong>da</strong>valebis<br />
Sesrulebas.<br />
swori pasuxi maswavleblisTvis:<br />
sav. 1 g). sav. 2 b).<br />
179
aqtivoba 2 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT.<br />
dro: eTmoba 10 wuTi<br />
aqtivoba 3<br />
maswavlebeli sTxovs moswavleebs wakiTxuli teqsti<strong>da</strong>n<br />
(afxazeTis Sesaxeb) amoiweron iseTi niSan-Tvisebebi, rac maTi<br />
azriT, zustad imeorebs maT saojaxo tradicias.<br />
Semdeg maswavlebeli aerTianebs moswavleebs mcire<br />
jgufebSi (4-5 moswavle) <strong>da</strong> sTxovs sakuTari individualuri<br />
<strong>da</strong>skvnebis erToblivi Sejerebis safuZvelze Camoayalibon<br />
mSobliuri mxarisa <strong>da</strong> afxazuri tradiciis msgavsebebi.<br />
moswavleebi jgufebi<strong>da</strong>n gamoyofen TiTo moswavles,<br />
romlebic warmoad<strong>ge</strong>nen namuSevars <strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnebs Camoweren<br />
<strong>da</strong>faze.<br />
maswavlebeli ajamebs moswavleTa <strong>da</strong>kvirvebebs. im<br />
SemTxvevaSi, Tu bavSvebs gamorCaT romelime niSandoblivi<br />
msgavsi tradicia, maswavlebeli Seaxsenebs. amis safuZvelze<br />
akeTebs <strong>da</strong>skvnas, rom saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva kuTxeSi<br />
SesaZloa odnav gansxvavdeba stumarmaspinZlobis<br />
gamoxatuleba, magram qveyanaSi am tradicias ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
msagvsi, erTnairi safuZvlebi aqvs.<br />
aqtivoba 3 - s fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli<br />
akeTebs komentarebs: kargia, <strong>da</strong>sazustebelia <strong>da</strong> a. S.<br />
dro: eTmoba 20 wuTi<br />
180
aqtivoba 4<br />
maswavlebeli saSinao <strong>da</strong>valebad aZlevs Semdeg samuSaos:<br />
werilobiT aRweron mSobliur kuTxeSi, <strong>da</strong>saxlebaSi an<br />
ojaxSi arsebuli stumarspinZlobis tradicia, risTvisac<br />
jobs ojaxis wevrebs an sxva ufrosebs gamokiTxon amis<br />
Sesaxeb.<br />
181
ekomendebuli funqciuri frazebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />
<strong>sagnis</strong> maswavleblebisTvis<br />
1. misalmeba <strong>da</strong> socialuri kontaqti<br />
_ dila mSvidobisa!<br />
_ gamajobaT! rogor brZandebiT?<br />
_ gamarjobaT, bavSvebo! <strong>da</strong>sxediT!<br />
_ gamajobaT! <strong>da</strong>viwyoT muSaoba!<br />
_ mo<strong>ge</strong>salmebiT! <strong>da</strong>ikaveT Tqveni adgilebi!<br />
2. moswavlis gamokiTxva, misi gamoZaxebis gziT<br />
_ ... (moswavlis saxeli), modi, <strong>ge</strong>Tayva, mogviyevi ... !<br />
_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, gamodi <strong>da</strong>fasTan!<br />
182<br />
<strong>da</strong>narTi<br />
_ ... (moswavlis saxeli), SegiZlia ganmarto / Camoayalibo / <strong>da</strong>a-<br />
saxelo / <strong>da</strong>wero / gvaCveno ... ?<br />
_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, ganmarte / Camoayalibe / <strong>da</strong>asax-<br />
ele / CamoTvale / <strong>da</strong>were / gvaCvene ... !<br />
3. movaleobebis ga<strong>da</strong>nawileba<br />
_ msurvelebi xom ar arian?<br />
_ mWirdeba <strong>da</strong>mxmare, romelic... .<br />
_ romel Tqvengans surs?<br />
_ aris vinme, vinc mzad iqnebo<strong>da</strong>... ?<br />
_ Tu arc erTs ar surs, maSin gTxov Sen, ... (moswavlis saxeli),<br />
moitane / gaarkvie... !<br />
_ me gavanawileb movaleobebs.
_ kargi, ... (moswavlis saxeli), gTxov moitane...! xolo Sen, ...<br />
(moswavlis saxeli), un<strong>da</strong> gawmindo <strong>da</strong>fa!<br />
_ Semdeg kviraSi ... (moswavlis saxeli) <strong>da</strong> ... (moswavlis saxeli)<br />
Seasruleben Semdeg movaleobebs: ...<br />
_ Semdeg kviraSi mori<strong>ge</strong>ebi iqnebian ... (moswavlis saxeli) <strong>da</strong> ...<br />
(moswavlis saxeli).<br />
_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, <strong>da</strong>ari<strong>ge</strong> furclebi / gawminde <strong>da</strong>-<br />
fa / moitane wignebi / <strong>da</strong>ala<strong>ge</strong> klasi / gaaRe fanjara!<br />
neli!<br />
_ ... (moswavlis saxeli), Sen iqnebi TamaSis wamyvani / xelmZRva-<br />
4. gancxadebebi<br />
_ dRes viwyeb axal Temas ... -is Sesaxeb.<br />
_ gakveTilis bolos Catardeba testi / Tavisufal Temaze ... .<br />
_ axla gagacnobT sakontrolo samuSaos Sede<strong>ge</strong>bs.<br />
_ Semdeg gakveTilze muzeumSi mivdivarT eqskursiaze.<br />
_ xval mokle gakveTili iqneba, radganac skolaSi Tojinebis<br />
Teatris speqtakli / sportuli Sejibri / maswavlebelTa kreba<br />
tardeba.<br />
_ momaval kviraSi / Semdeg gakveTilze sakontrolo weraa.<br />
_ paraskevs, 18 saaTze mSobelTa krebaa.<br />
_ yuradReba! gakveTilebis cxrili Seicvala!<br />
_ am gakveTilis Semdeg ... .<br />
5. saSinao <strong>da</strong>valebebis akreba<br />
_ ga<strong>da</strong>SaleT Tqveni rveulebi.<br />
_ saSinao <strong>da</strong>valeba yvelam ukve <strong>da</strong>wera / Seasrula / gaakeTa /<br />
gaigo / SeZlo <strong>da</strong>sruleba.<br />
183
6. wina gakveTilis Temis gameoreba<br />
_ gasul / wina gakveTilze Cven vsaubrobdiT / <strong>da</strong>vwereT ... .<br />
_ gavimeoroT mTavari cnebebi!<br />
_ gaixseneT cnebebi, romelic ganvixileT ... !<br />
_ ra <strong>da</strong>rCa TqvenTvis gau<strong>ge</strong>bari wina gakveTilze axsnili<br />
masali<strong>da</strong>n?<br />
_ gavixsenoT ramdenime faqti / TariRi / cneba / wesi / mizezebi /<br />
warmoqnis mizezebi!<br />
_ <strong>da</strong>asaxeleT wina gakveTilze naswavli terminebi!<br />
_ CamoayalibeT ...!<br />
_ ga<strong>da</strong>SaleT wignebi <strong>da</strong> gaimeoreT ...!<br />
7. axali Temis ward<strong>ge</strong>na<br />
_ am kviraSi ganvagrZob saubars ...-is Sesaxeb.<br />
_ dRes gavecnobiT ... .<br />
_ <strong>da</strong>viwyoT ... Temis ganxilva / Seswavla.<br />
_ dRes SevavsebT ... -is Sesaxeb Semajamebel cxrils.<br />
_ aseTi problemis ga<strong>da</strong>wyvetas SevecdebiT: ... .<br />
_ Tqven ras fiqrobT, ra aris ... ?<br />
_ dRes wina gakveTilze <strong>da</strong>wyebul Temis ... Sesaxeb gavagrZelebT<br />
musaobas / saubars.<br />
8. Temis, konkretuli detalebis ganmarteba:<br />
8.1. SekiTxvebi<br />
Txovna, gamoTqvan azri:<br />
_ ras fiqrob am sakiTxze / Temaze / mosazrebaze?<br />
_ ra azri / warmod<strong>ge</strong>na gaqvs am sakiTxze?<br />
_ ras fiqrob ...-ze?<br />
184
_ eTanxmebi am mosazrebas / gamonaTqvams?<br />
_ safuZvlianad <strong>ge</strong>Cveneba es Tu ara?<br />
_ Sen ra mosazreba gaqvs?<br />
_ eTanxmebi amas?<br />
_ Sen rogor <strong>ge</strong>Cveneba?<br />
SekiTxvebi faqtebis Sesaxeb:<br />
_ romelia udidesi ... ?<br />
_ ra aris umTavresi ... ?<br />
_ rodis <strong>da</strong>iwyo / <strong>da</strong>srul<strong>da</strong> ... ?<br />
_ sad mdebareobs ... ?<br />
_ ra simaRlisaa... ?<br />
_ romel jgufs miekuTvneba ... ?<br />
_ sad gaemgzavra ... ?<br />
_ ramden xans iarseba ... ?<br />
_ ra iyo ... ?<br />
Txovna, ganmarton:<br />
_ es rogor xdeba?<br />
_ Seni sityvebiT agvixseni!<br />
_ ra aris am moqmedebis mizezebi / Sede<strong>ge</strong>bi?<br />
_ risTvis iqnebo<strong>da</strong> es sasar<strong>ge</strong>blo ... ?<br />
_ ratom mox<strong>da</strong> ... ?<br />
_ rogor gax<strong>da</strong> ... ?<br />
Txovna, <strong>da</strong>amtkicon:<br />
_ SegiZlia ganmarto amwuTas naTqvami?<br />
_ SegiZlia <strong>da</strong>amtkico Seni mosazreba / gamonaTqvami?<br />
_ SegiZlia raime dokumentis / avtoritetuli avtoris citireba?<br />
_ es mosazreba safuZvlianad <strong>ge</strong>Cveneba?<br />
ras fiqroben <strong>da</strong>narCenebi?<br />
185
<strong>da</strong>skvnis gakeTebis Txovna<br />
_ gTxov, miTxari ra aris am TavSi / naSromSi ZiriTadi /<br />
mniSvnelovani?<br />
_ ra iyo am Tavis / naSromis mTavari azri?<br />
_ gTxov, am Tavis / naSromis / Temis Sesaxeb Sesaxeb mokle<br />
Sinaarsi <strong>da</strong>were!<br />
_ rogor ggonia, ra iyo umniSvnelovanesi TariRebi / movlenebi /<br />
adgilebi am ... ?<br />
8.2. plakatebis <strong>da</strong> sxva vizualuri masalis<br />
gamoyeneba<br />
_ plakatze gamosaxulia / naCvenebia ... .<br />
_ dRevandel gakveTilze gamoviyenebT plakats / sqemas / films,<br />
raTa vnaxoT ... .<br />
_ ras a<strong>da</strong>sturebs es eqsperimenti / es savarjiSoebi...?<br />
_ wignSi mocemuli naxatebi / gamosaxulebebi / cxrilebi<br />
gvaZlevs informacias ... .<br />
_ rukaze / wignSi / cxrilSi / koleqciaSi / cxrilSi SegiZliaT<br />
ixiloT ... .<br />
_ ra saintereso faqtebi / movlenebi naxeT am ... ?<br />
8.3. terminologia<br />
_ gavimeoroT aTvisebuli terminebi!<br />
_ amoiwere terminebi teqsti<strong>da</strong>n! ganmarte isini!<br />
_ ipove teqstSi terminis aseTi ganmarteba: ... !<br />
_ es sityva ... TargmanSi niSnavs ... .<br />
_ es termini rveulSi CaviniSnoT!<br />
186
8.4. mniSvnelobis, Targmanis Sesaxeb SekiTxvebi<br />
_ ra aris am sityvis mniSvneloba / cnebis definicia?<br />
_ es cneba Seni sityvebiT ganmarte!<br />
_ rogor iTargmneba es ... enaze?<br />
_ rogor iTqmis es ... enaze?<br />
8.5. kiTxva<br />
_ waikiTxe teqsti wignis ... gverdze!<br />
_ ra aris teqstis mTavari azri / de<strong>da</strong>azri?<br />
_ waikiTxe teqsti <strong>da</strong> <strong>da</strong>were <strong>ge</strong>gma / mokle Sinaarsi!<br />
_ ipove teqstSi aseT kiTxvebze pasuxebi: ... !<br />
8.6. Temebis <strong>da</strong>kavSireba axali Temis axsnis dros<br />
movlenebis Tanmimdevroba<br />
_ pirvel rigSi, ... , Semdeg ... .<br />
_ <strong>da</strong>viwyoT imiT, rom ... .<br />
_ upirveles yovlisa ... .<br />
_ Tavi<strong>da</strong>n ... .<br />
_ <strong>da</strong>axloebiT 2000 wels ... .<br />
_ maSin ... <strong>da</strong> Semdeg ... .<br />
_ ese igi ... amis Sedegad ... .<br />
_ am drois ganmavlobaSi ... .<br />
_ <strong>da</strong> bolos ... .<br />
_ <strong>da</strong>sasrul ... .<br />
movlenebis mniSvneloba:<br />
_ yvelaze mniSvnelovani, rac un<strong>da</strong> gavigoT, aris ... .<br />
_ mTavari problema is iyo, rom ... .<br />
_ kidev ufro mniSvnelovani is iyo, rom ... .<br />
_ gasaocari is iyo, rom ... .<br />
187
azris gamoTqma:<br />
_ Cemi azriT, ... .<br />
_ me vfiqrob, rom ... .<br />
_ me mimaCnia, rom ... .<br />
_ me vityodi, rom ... .<br />
_ SesaZlebelia, ise iyos, rom ... ?<br />
_ SesaZlebelia, rom ... .<br />
_ me maqvs eWvi, rom ... .<br />
_ me vgrZnob, rom ... .<br />
_ veWvob, rom ... .<br />
_ oficialuri azri aris - ... .<br />
SeTavazeba:<br />
_ me maqvs SemoTavazeba ... .<br />
_ SegviZlia ... .<br />
_ iqneb SegviZlia ... ?<br />
_ erTi xerxi, romlis <strong>da</strong>xmarebiTac SegviZlia situaciis gaum-<br />
jobeseba, aris ... .<br />
_ ar SegviZlia ... ?<br />
_ iqneb mogvesinja ... .<br />
_ Tqvens adgilze me movsinjavdi ... .<br />
_ adre Cven yovelTvis ... .<br />
_ tradiciuli midgoma aseTia: ... .<br />
_ ase moviqceT: ... .<br />
_ xom ar ajobeb<strong>da</strong>, rom ... ?<br />
raime TemaSi CaRrmaveba:<br />
_ aqve ... .<br />
_ kidev ... .<br />
_ kidev ufro ... .<br />
188
_ aq gviCndeba SekiTxva ... .<br />
_ Tumca, ZiriTadi azri isaa, rom ... .<br />
_ am faqtma SeiZleba aseT sakiTxze <strong>da</strong>gva-<br />
fiqros: ... .<br />
_ mindo<strong>da</strong> Tqveni yuradReba kidev erTi aspeqtisTvis /<br />
garemoebisTvis / faqtisTvis / sakiTxisTvis mimeqcia.<br />
_ ara mxolod es, aramed aseT ... .<br />
_ gar<strong>da</strong> imisa, rom ... .<br />
_ aqve <strong>da</strong>vZendi, rom ... .<br />
mizezebis ganmarteba:<br />
_ es im mizezebis gamo mox<strong>da</strong>: ... .<br />
_ amitomac ... .<br />
_ am mizeziT ... .<br />
_ imasTan <strong>da</strong>kavSirebiT ... .<br />
_ amis gamo ... .<br />
_ ase ... .<br />
_ amis Sedegad ... .<br />
_ Sesabamisad ... .<br />
_ amgvarad ... .<br />
_ es aris imis mizezi, rom ... .<br />
winaswar gansazRvruli situaciebi, winapirobebi:<br />
Tu ase moxdeba, maSin ... .<br />
roca ase xdeba, Cveulebriv ... .<br />
rogorc ki es moxdeba, SegviZlia <strong>da</strong>velodoT ... .<br />
Tu rodesme aseTi situaciis mowmeni gaxdebiT, yuradRebiT <strong>da</strong>ak-<br />
virdiT, rom ... .<br />
nu eliT, rom ... , sanam, upirveles yovlisa, ar iqneba ... .<br />
189
analizi:<br />
es aris ...-is magaliTi.<br />
es a<strong>da</strong>sturebs, rom ... .<br />
es gavfiqrebinebs, rom ... .<br />
es SeiZleba niSnavdes, rom ... .<br />
es SeiZleba iyos ... SemTxveva. es amtkicebs, rom ... .<br />
amis interpretireba SeiZleba, rogorc ... .<br />
moswavlis naTqvamis gameoreba:<br />
_ axla Sen ambob, rom ... .<br />
_ sxva sityvebiT vityodi, ... .<br />
_ Tu sworad gagi<strong>ge</strong>, gindo<strong>da</strong> <strong>ge</strong>Tqva, rom ... .<br />
_ Seni naTqvamis gameorebiT ... .<br />
_ Sen migaCnia, rom ... .<br />
wina naTqvamSi Sesworebebis Setana:<br />
_ amiT mindo<strong>da</strong> meTqva, rom ... .<br />
_ amis safuZvelze vfiqrob, rom ... .<br />
_ vcdilob giTxraT, rom ... .<br />
_ imaves vityvi sxva sityvebiT: ... .<br />
roca mimzidvelad gamoiyureba:<br />
_ gamoiyureba ise, TiTqos ... , magram sinamdvileSi ... .<br />
_ erTi SexedviT SesaZloa ase mo<strong>ge</strong>CvenebaT ... , magram, faqtobri-<br />
vad ... .<br />
upiratesoba:<br />
_ me mirCevnia, rom ... .<br />
_ me ufro momwons, roca Tqven ... .<br />
190
eWvis gamoTqma:<br />
_ eg SesaZlebelia, magram ... .<br />
_ eg simarTlea, magram Tu <strong>da</strong>fiqrebulxar, rom ... .<br />
_ <strong>ge</strong>Tanxmebi, magram gaiTvaliswine, rom ... .<br />
_ eg kargi azria, erTaderTi ... .<br />
_ ki, oRond gaxsovdes, rom ... .<br />
_ eg SesaZlebelia, magram Tu gaiTvaliswine is faqti, rom ... .<br />
sakiTxis sxva aspeqtze yuradRebis ga<strong>da</strong>tana:<br />
_ SesaZlebelia, magram ... .<br />
_ ar <strong>da</strong>gaviwydes, rom ... .<br />
_ rasac Sen ambob, marTalia, Tumca ... .<br />
_ me mainc mgonia, rom ... .<br />
ganmartebis Txovna:<br />
_ SegiZlia ganmarto, rogor ... ?<br />
_ gTxov gangvimarte Seni pasuxi / azri!<br />
_ SegiZlia ganmarto, ratom airCie es pasuxi?<br />
_ gTxov, gaSale Seni pasuxi!<br />
_ es imas niSnavs, Sen fiqrob, rom ... ?<br />
ganzogadeba:<br />
_ saerTod ... .<br />
_ zoga<strong>da</strong>d Tu ganvixileT ... .<br />
_ zoga<strong>da</strong>d saubrisas ... .<br />
_ Cveulebriv ... .<br />
_ rogorc yovelTvis ... .<br />
_ tipobrivia is, rom ... .<br />
191
ame?<br />
8.9. codnis Semowmeba <strong>da</strong> gasameorebeli kiTxvebi<br />
_ yvelaferi gai<strong>ge</strong>T?<br />
_ SekiTxvebi xom ar gaqvT?<br />
_ ... wakiTxvis / mosmenis / yurebis Semdeg gau<strong>ge</strong>bari xom ar aris<br />
_ ras niSnavs es termini / cneba / warmod<strong>ge</strong>na?<br />
_ gTxovT, Tqveni sityvebiT gadmosceT!<br />
_ am TavSi / naSromSi / TemaSi romelia sami mTavari nawili?<br />
_ ra iyo amis naklovaneba / gamomwvevi mizezebi / safuZveli?<br />
_ rogori Sede<strong>ge</strong>bi gamoiwvia arCevnebma / skan<strong>da</strong>lma / gamoyofam /<br />
gaerTianebam?<br />
saxeb.<br />
_ rogori gamoxmaureba / Sede<strong>ge</strong>bi mohyva am movlenebs?<br />
9. miTiTebebi samuSaos organizebis Sesaxeb<br />
jgufuri samuSao<br />
_ dRes Cven jgufebSi / wyvilebSi vmuSaobT!<br />
_ <strong>da</strong>iyaviT patara jgufebad 3-<strong>da</strong>n 5-mde a<strong>da</strong>miani jgufSi!<br />
_ <strong>da</strong>narCens wyvilebSi muSaobiT SevasrulebT!<br />
_ <strong>da</strong>valeba jgufSi waikiTxeT!<br />
_ <strong>da</strong>wereT ... , ris Sesaxebac SeTanxmdiT!<br />
_ <strong>da</strong>inawileT movaleobebi jgufSi!<br />
_ 15 wuTis Semdeg un<strong>da</strong> moyveT Tqveni samuSaos / miRwevebis Se-<br />
_ jgufi<strong>da</strong>n erTi a<strong>da</strong>miani gamoyaviT / airCieT jgufSi erTi a<strong>da</strong>-<br />
miani, romelic Tqvens azrs gagvacnobs <strong>da</strong> erTi - romelic infor-<br />
macias Caiwers!<br />
192
miTiTebebi jgufSi diskusiis dros<br />
_ pirvel rigSi, <strong>da</strong>iyaviT jgufebad!<br />
_ pirvel jgufs eqneba Tema ... , meore jgufs eqneba ... <strong>da</strong> mesame<br />
jgufs eqneba ... .<br />
_ airCieT erTi, vinc ilaparakebs <strong>da</strong> erTi a<strong>da</strong>miani, vinc yvela-<br />
fers Caiwers!<br />
_ TiToeulma moswavlem un<strong>da</strong> moamzados moTxroba Tavisi idee-<br />
bis / faqtebis <strong>da</strong> maTi CarTviT / maT gaacnos <strong>da</strong>narCenebi.<br />
_ gTxov, Cvenc gagvacani Seni azri!<br />
_ Sen ra azris xar?<br />
_ Sen rogor fiqrob?<br />
_ mogviyevi!<br />
_ Sea<strong>da</strong>re Seni mosazreba jgufis mosazrebas!<br />
_ isaubre <strong>da</strong> sakiTxi ganixile Seni jgufis wevrebTan!<br />
_ <strong>da</strong>asabuTe Seni mosazreba magaliTebis / konkretuli faqtebis<br />
<strong>da</strong>xmarebiT!<br />
_ roca Tqvens jgufebSi yvelani mzad iqnebiT, mogviyveT, Tu ra<br />
gaakeTeT, Cven yuradRebiT mogismenT.<br />
_ Seni referati / aRmoCena yvelas gagvacani!<br />
_ <strong>da</strong>akonkrete Seni ideebi!<br />
_ sxvebsac SesTavaze azri gamoTqvan <strong>da</strong> SekiTxvebi <strong>da</strong>svan!<br />
TamaSebi rolebis ganawilebiT<br />
_ dRe rolebSi TamaSi monawileobas miiReben ... .<br />
_ gTxovT, gadiT <strong>da</strong> derefanSi <strong>da</strong>icadeT!<br />
_ rolebis CamonaTvali waikiTxeT!<br />
_ TamaSi wamyvani iqneba ... .<br />
_ airCieT <strong>da</strong> gainawileT rolebi Tqvens jgufSi!<br />
_ mayureblebo, <strong>da</strong>axasiaTeT msaxiobebi!<br />
193
individualuri <strong>da</strong>valebebi<br />
_ amjerad individualurad vmuSaobT!<br />
_ yuradRebiT waikiTxe <strong>da</strong>valeba!<br />
_ <strong>da</strong>moukideblad Seavse / Seasrule ... !<br />
_ ipove ... / Sea<strong>da</strong>re ... / <strong>da</strong>adgine ... / <strong>da</strong>askveni ... / gvanaxe ... /<br />
<strong>da</strong>amtkice, rom ... / ipove ... / Camoayalibe ... / <strong>da</strong>ajgufe ... / aRniSne ...<br />
/ moniSne ... / gamoikvlie ... / demonstrireba gaakeTe ... / aRwere ... !<br />
_ Sens gankargulebaSi 10 wuTia.<br />
_ SeTxze ambavi am sityvebis gamoyenebiT!<br />
_ waSale zedmeti sityvebi!<br />
_ gamoiyene cxrili / ruka / atlasi / sayrdeni sityvebi!<br />
_ ipove / moZebne saxelmZRvaneloSi / ... gverdze / rukaze ... !<br />
_ <strong>da</strong>ajgufe ... warmoSobis / zomis / simaRlis / mniSvnelovnebis<br />
mixedviT!<br />
_ Sea<strong>da</strong>re sididis / farTis mixedviT!<br />
_ mocemuli <strong>ge</strong>gmis mixedviT aRwere ... !<br />
_ Seadgine ... sqema!<br />
_ gaarkvie ... wyoba / funqciebi!<br />
sakontrolo samuSaoebi <strong>da</strong> gamocdebi<br />
_ airCieT / moniSneT swori pasuxi!<br />
_ ga<strong>da</strong>xazeT araswori debuleba / sityvebi!<br />
_ teqstis wakiTxvis Semdeg upasuxeT kiTxvebs <strong>da</strong> SeavseT<br />
tabula!<br />
_ wereT fanqriT / pastiT!<br />
_ am <strong>da</strong>valebis Sesrulebis dros ar SeiZleba koreqtoris /<br />
leqsikonis / saxelmZRvanelos gamoyeneba.<br />
_ moifiqreT <strong>da</strong> uwodeT gamosaxulebas saxeli!<br />
_ ganmarteT am sityvaTa mniSvneloba!<br />
194
saSinao <strong>da</strong>valebebi<br />
_ ga<strong>da</strong>SaleT dRiurebi <strong>da</strong> CaiwereT ... !<br />
_ Semdegi kviris ganmavlobaSi <strong>da</strong>wereT Tema ... Sesaxeb!<br />
_ <strong>da</strong>wereT moTxrobis / statiis / Tavis <strong>ge</strong>gma!<br />
_ gaxazeT mTavari!<br />
_ saxlSi un<strong>da</strong> iswavloT ... Tavis mexuTe<strong>da</strong>n meSvide gver<strong>da</strong>mde.<br />
10. aTvisebuli Temis mokle Sinaarsi<br />
_ dRes Tqven gai<strong>ge</strong>T ... .<br />
_ dRevandeli Temis umTavresi nawili iyo ... .<br />
_ axla Tamamad SegviZlia ganvacxadoT, rom ... .<br />
_ warmod<strong>ge</strong>na SeviqmeniT ... Sesaxeb.<br />
_ mokled rom vTqvaT, ... .<br />
_ yovelive naTqvamis gaTvaliswinebiT, ... .<br />
_ adre naswavlis gameorebis Sedegad, ... .<br />
11. klasis gakontroleba<br />
_ gTxovT yuradRebas!<br />
_ nu laparakobT!<br />
_ imuSaveT <strong>da</strong>moukideblad!<br />
_ gTxovT, nu xmaurobT!<br />
_ wynarad isxediT!<br />
_ imuSaveT odnav Cumad!<br />
_ iyaviT yuradRebiT!<br />
_ usafrTxoebis wesebi <strong>da</strong>icaviT!<br />
_ nu uSli sxvebs!<br />
12. Sefaseba<br />
_ gmadlobT samuSaosTvis!<br />
_ Zalian kargi namuSevaria.<br />
_ dRes kargi Sede<strong>ge</strong>bi gvqon<strong>da</strong>!<br />
195
_ es Sen / Tqven Zalian kargad / kargad gamogivi<strong>da</strong> / gamogivi<strong>da</strong>T!<br />
_ mSvenieria! brwyinvalea! sakmaod kargia!<br />
_ brwyinvale naSromia!<br />
_ mSvenieri azria!<br />
_ kargi pasuxia!<br />
_ Tqveni naSromebi Sinaarsiani <strong>da</strong> sainteresoa.<br />
_ yvelaferi SevZeliT, rac gvqon<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili.<br />
_ dRes Tqven kargad imuSaveT!<br />
_ ratom ar aris yvela piroba Sesrulebuli?<br />
_ rogor mox<strong>da</strong>, rom ar aris ... ?<br />
_ Tqven ze<strong>da</strong>pirulad imuSaveT.<br />
_ ratom ar ga<strong>da</strong>amowmeT faqtebi?<br />
_ es saerTod ar Seexeba am Temas.<br />
_ ase Tu imuSaveT, Sors ver wavalT.<br />
_ am naSroms azri saerTod ar aqvs.<br />
_ <strong>da</strong>rwmunebuli var ukeT Se<strong>ge</strong>Zlo.<br />
_ SemdgomSi meti yuradReba miaqcie ... .<br />
_ Sengan ukeTes / ufro moculobiT pasuxs velodi.<br />
_ un<strong>da</strong> Seecado <strong>da</strong> kidev ukeTesi gamova.<br />
_ ise, ara uSavs, magram <strong>da</strong>gaviwy<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>wera / ga<strong>ge</strong>xaza /<br />
gamo<strong>ge</strong>Tvala / <strong>da</strong><strong>ge</strong>mtkica ... .<br />
13. <strong>da</strong>sasruli<br />
_ raime SekiTxvebi xom ar gaqvT?<br />
_ yvelaferi gasa<strong>ge</strong>bia?<br />
_ Semdeg gakveTilze gavagrZelebT.<br />
_ momeciT dRiurebi, niSnebs CagiwerT!<br />
_ Semdeg gakveTilze moitaneT ... .<br />
_ yvelaze kargi Sede<strong>ge</strong>bi dRes ... hqon<strong>da</strong>T.<br />
_ gaxsovdeT, rom xval un<strong>da</strong> wamoiRoT ... !<br />
_ ar <strong>da</strong>gaviwydeT, rom xval gakveTili 09:45 -ze <strong>da</strong>iwyeba!<br />
196
14. <strong>da</strong>mSvidobeba<br />
_ momaval Sexvedramde!<br />
_ SevxvdebiT Semdeg gakveTilze!<br />
_ warmatebiT!<br />
_ gmadlobT, dReisTvis sul es aris.<br />
_ Tavisuflebi xarT.<br />
_ gmadlobT yuradRebisTvis.<br />
_ kargad iyaviT, Semdeg Sexvedramde!<br />
197
gamoyenebuli literatura:<br />
zurab baRaSvili, marika oZeli, komunikaciuri kompetenciis ganvi-<br />
Tareba (2006).<br />
kolin beikeri, bilingvizmisa <strong>da</strong> bilingvuri ganaTlebis<br />
safuZvlebi. ,,samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong><br />
erovnebaTSorisi urTierTobebis centris’’ 2010 wlis<br />
qarTuli versiis gamocema.<br />
bilingvuri ganaTleba, samagido wigni maswavleblebisTvis; Tbilisi,<br />
2009.<br />
kaxa gabunia, <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> swavlebis<br />
Taviseburebebi bilingvur klasSi; bilingvuri<br />
ganaTleba, # 1, 2010.<br />
nino doborjginiZe, maia inasariZe, mosm<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> zepirmetyvelebis<br />
unaris ganviTareba (2006).<br />
maia inasariZe, maia naWyebia, qarTuli <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> literaturis swavlebis<br />
Tanamedrove meTodebi; Tbilisi, 2006.<br />
meTodikuri miTiTebani qarTulis, rogorc meore enis swavlebis<br />
procesSi (maswavlebelTa gzamkvlevi); Tbilisi, 2007.<br />
multilingvuri ganaTlebis programis debuleba, 2010, saqarTvelos<br />
ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro.<br />
saqarTvelos erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri,<br />
erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gma; http://www.ncac.<strong>ge</strong>/index.php?m=854<br />
Salva tabataZe, maia inasariZe, qeTevan CaCxiani, Wabuki qiria<br />
interkulturuli ganaTlebis praqtikuli<br />
saxelmZRvanelo maswavleblebisTvis; Tbilisi, 2010.<br />
Wabuki qiria, maia meliqiZe, leqsikaze muSaobis meTodika meore enis<br />
swavlebisas (2006).<br />
nino SaraSeniZe, Secdomebis analizi <strong>da</strong> maTze muSaoba enis<br />
aTvisebis procesSi; bilingvuri ganaTleba, # 3, 2010.<br />
maia inasariZe, nino doborjginiZe, kiTxvis unar-CvevaTa ganviTareba<br />
(2006).<br />
maia meliqiZe, Wabuki qiria, qarTuli enis gramatikis <strong>swavleba</strong><br />
(2006).<br />
marika oZeli, zurab baRaSvili, komunikaciuri kompetenciis ganvi-<br />
Tareba (2006).<br />
Tamar jayeli, marine xuciSvili, meore enis <strong>swavleba</strong> <strong>da</strong>wyebiT<br />
skolaSi (2006).<br />
Tamar jayeli, marine xuciSvili, weris unar-CvevaTa ganviTareba<br />
(2006).<br />
198
English Langua<strong>ge</strong> Arts, A Curriculum Guide for the Middle Level (Grades 6-9) Saskatchewan<br />
Education<br />
English Langua<strong>ge</strong> Arts 6-9: A Bibliography for the Middle Level<br />
Tibinská, Eva, Teória a prax jazykového vzdelávania v oblasti materinského jazyka na<br />
základných školách na Slovensku. - In: Studia Academica Slovaca. 30.<br />
Prednášky XXXVII. letného seminára slovenského jazyka a kultúry.<br />
Red. J. Mlacek. Bratislava, Stimul - Centrum informatiky a<br />
vzdelávania FF UK 2001, s. 315 - 328.<br />
Tibinská, Eva, Základné zásady di<strong>da</strong>ktiky a metodiky vyučovania slovenčiny ako<br />
cudzieho jazyka. In: Studia Academica Slovaca 34. Prednášky XLI.<br />
letného seminára slovenského jazyka a kultúry.Ed. J.Mlacek, M. Vojtech.<br />
Bratislava, Stimul - Centrum informatiky a vzdelávania FF UK<br />
2005, s. 165 -173.<br />
Čvrtníčková, D. a kol.: Cieľové požia<strong>da</strong>vky na hodinách SJaL<br />
Metodická príručka prináša nové chápanie problematiky výučby SJaL<br />
Čvrtníčková, D. a kol.: Klasifikácia slohových prác<br />
Anotácia: Súbor žiackych slohových prác niektorých žánrov a ich<br />
klasifikácia. Dagmar Čtvrtníčková<br />
ŠPECIALIZAČNÉ INOVAČNÉ ŠTÚDIUM,Názov projektu: Inovácia obsahu a metód<br />
vyučovania SjaL<br />
Ministerstvo školstva Slovenskej republiky, UČEBNÉ PLÁNY PRE 1. AŽ 9. ROČNÍK<br />
ZÁKLADNÝCH ŠKÔL, Schválilo Ministerstvo školstva Slovenskej<br />
republiky , 2003<br />
Brasee, E.N. & Capelluti, J. Dissolving boun<strong>da</strong>ries: Toward an integrative curriculum.<br />
Columbus,1995<br />
Jacobs, H.H. Mapping the big picture: Integrating curriculum and assessment, Alexandria,<br />
1997<br />
Martinello, M.L. & Cook, G.E. Interdisciplinary inquiry in teaching and learning. New<br />
York: Merrill, 1994<br />
199
200