16.08.2013 Views

enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge

enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge

enisa da sagnis integrirebuli swavleba dawyebiT ... - ganatleba.ge

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

evropuli instrumenti demokratiisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebis<br />

uflebebisaTvis (EIDHR): qveynis farglebSi<br />

gaTvaliswinebuli mxar<strong>da</strong>Weris sqema saqarTvelosTvis<br />

maia inasariZe<br />

nino SaraSeniZe<br />

giorgi gaxelaZe<br />

1<br />

E<br />

<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> <strong>sagnis</strong> <strong>integrirebuli</strong> <strong>swavleba</strong><br />

<strong>da</strong>wyebiT skolaSi<br />

proeqti “bilingvuri ganaTlebis gziT eTnikuri<br />

umciresobebis saganmanaTleblo uflebebis <strong>da</strong>cva”<br />

<strong>da</strong>finansebulia evrokavSiris mier<br />

The Project “Ethnic Minority Educational Rights Protection<br />

Through Bilingual Education” is funded by European Union<br />

Tbilisi<br />

2010 weli<br />

European Instrument for Democracy<br />

and Human Rights (EIDHR) Countrybased<br />

support scheme in GEORGIA<br />

proeqti xorcieldeba samoqalaqo<br />

integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTaSorisi<br />

urTierTobebis<br />

centris mier<br />

The project is implemented by the<br />

Centre for Civil Integration and Inter-<br />

Ethnic Relations (CCIIR)


wigni gamocemulia evrokavSiris finansuri mxar<strong>da</strong>WeriT. saxelmZRvaneloSi<br />

wamod<strong>ge</strong>nili mosazrebebi ekuTvnis samoqalaqo integraciisa<br />

<strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis centrs <strong>da</strong> SesaZloa<br />

ar emTxveodes evrokavSiris Tvalsazriss.<br />

This publication has been produced with the assistance of the European Union.<br />

The contents of this publication are the sole responsibility of Center for Civil Integration<br />

and inter-Ethnic Relations (CCIIR) and can in no way be taken to reflect<br />

the views of the European Union.<br />

re<strong>da</strong>qtorebi:<br />

Salva tabataZe<br />

kaxa gabunia<br />

2


Sinaarsi<br />

winasityvaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

Tavi 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

1. axali midgomebi <strong>swavleba</strong>Si . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

2. swavlebis meTodebi <strong>da</strong>wyebiT safexurze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14<br />

3. motivacia <strong>da</strong> motivaciis xelSemwyobi faqtorebi . . . . . . . . . . . . 15<br />

4. teqstebze muSaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />

5. TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba bilingvuri<br />

ganaTlebis procesSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

6. grafikuli organizatorebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

7. Sefaseba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44<br />

8. bilingvuri swavlebis procesis Sefaseba . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56<br />

Tavi 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59<br />

1. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, I-II klasebi . . . . . . . . 59<br />

2. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, III-IV klasebi . . . . . . 93<br />

3. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si, V-VI klasebi . . . . . . 109<br />

Tavi 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136<br />

1. rekomen<strong>da</strong>ciebi bilingvuri gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

2. gakveTilebis scenarebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 140<br />

a. buneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140<br />

b. maTematika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150<br />

g. xelovneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159<br />

d. istoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166<br />

<strong>da</strong>narTi (rekomendebuli funqciuri frazebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

<strong>sagnis</strong> maswavleblebisTvis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

3<br />

27<br />

136<br />

182


winasityvaoba<br />

winamdebare saxelmZRvanelo (meTodikuri gzamkvlevi) <strong>da</strong>muSav<strong>da</strong><br />

samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong> erovnebaTSorisi urTierTobebis cen-<br />

tris proeqtis `bilingvuri ganaTlebis gziT eTnikuri umciresobe-<br />

bis saganmanaTleblo uflebebis <strong>da</strong>cva~ (<strong>da</strong>finansebulia evrokavSi-<br />

ris mier).<br />

saxelmZRvaneloSi ganxilulia bilingvuri swavlebis ZiriTadi<br />

principebi zogadsaganmanaTleblo skolebis <strong>da</strong>wyebiT safexurze,<br />

meTodologiuri miTiTebebi <strong>da</strong> rogorc saganTaSorisi Tematuri<br />

<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis (<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> <strong>swavleba</strong>),<br />

ise konkretuli gakveTilebis uaRresad praqtikuli sanimuSo maga-<br />

liTebi sxva<strong>da</strong>sxva sagnobrivi mimarTulebi<strong>da</strong>n. sagakveTilo scena-<br />

rebisa <strong>da</strong> Tematur <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi, saxelmZRvanelos avtorTa gar<strong>da</strong>, aq-<br />

tiurad iyvnen CarTulebi is pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bi, romlebic aRniSnuli<br />

proeqtis farglebSi gadian trenin<strong>ge</strong>bs (mzevinar mJavanaZe, naTela<br />

meliqiZe, Sorena TeTvaZe, maka kaWkaWiSvili, elizaveta fi<strong>da</strong>-<br />

niani, marina zalaliani, elene <strong>da</strong>TunaSvili, giorgi WauWiZe,<br />

marina simoniSvili, lali <strong>da</strong>laqiSvili, madona yaflaniSvili,<br />

eka orujeva, lia TuSuri, <strong>da</strong>viT CoCiSvili, nona arevaZe, nino<br />

wiklauri, leila mustafaeva). saxelmZRvanelos struqturis<br />

SemuSavebasa <strong>da</strong> principebis gansazRvraSi <strong>da</strong>xmareba gagviwies<br />

saerTaSoriso konsultantebma: <strong>da</strong>ce <strong>da</strong>lbinam <strong>da</strong> vineta vai-<br />

vadem (LVAVA, latvia).<br />

4


Sesavali<br />

saqarTvelos ganaTlebis sistemaSi mimdinare reformis far-<br />

glebSi Seiqmna axali erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gma <strong>da</strong> programebi yve-<br />

la saganSi, romlebic saskolo ganaTlebis umTavresi saxelmwifo<br />

miznis ganxorcielebas emsaxureba _ erovnul <strong>da</strong> sakacobrio Rire-<br />

bulebebTan naziarebi, iseTi Tavisufali pirovnebis aRzr<strong>da</strong>s, ro-<br />

melic SeZlebs Tavisi wvlilis Setanas samoalaqo sazogadoebis<br />

Camoyalibebasa <strong>da</strong> ganviTarebaSi (zogadi ganaTlebis erovnuli miz-<br />

nebi, 2004).G<br />

globalizaciis pirobebSi skolis umTavresi <strong>da</strong>niSnulebaa, as-<br />

wavlos mozards, rogor SeinarCunos erovnuli TviTmyofadoba <strong>da</strong>,<br />

amasTan, rogor SeZlos Tanaarseboba gansxvavebuli religiis, kul-<br />

turis a<strong>da</strong>mianebTan. amis saWiroebas Tavad moswavleebi grZnoben.<br />

meaTe klaselebis mier Seqmnil zogadi ganaTlebis miznebis maTeul<br />

variantSi vkiTxulobT:<br />

Zlos:<br />

`saqarTveloSi skolis <strong>da</strong>mTavrebis Semdeg a<strong>da</strong>mians un<strong>da</strong> See-<br />

gaigos, ra aris mTavari <strong>da</strong> mniSvnelovani Tavis qveyanaSi<br />

<strong>da</strong> ra iqneba sasar<strong>ge</strong>blo am qveynisTvis. izrunos aqtiu-<br />

rad qveynis ganviTarebaze <strong>da</strong> pativi sces mas...<br />

iyos Semwynarebeli; pativs scemdes sxvas, mis uflebebs,<br />

religias, cxovrebis wess; icodes, rogor gamoiyenos sa-<br />

kuTari uflebebi <strong>da</strong> rogor ar SezRudos sxvisi."…<br />

saqarTveloSi samoqalaqo sazogadoebis Camoyalibeba war-<br />

moud<strong>ge</strong>nelia erovnul umciresobaTa warmomad<strong>ge</strong>nlebis sruli inte-<br />

graciis gareSe. sruli integracia ki gulisxmobs saxelmwifo enis<br />

ara mxolod ze<strong>da</strong>pirul, aramed akademiur flobas. enis<br />

ze<strong>da</strong>piruli codna gulisxmobs martiv socialur situaciebSi<br />

(maRazia, quCa) komunikaciis <strong>da</strong>myarebas <strong>da</strong> am doneze enis<br />

5


Sesaswavlad 5-7 welic sakmarisia, xolo enis akademiurad floba<br />

niSnavs unars, ena gamoiyeno akademiur garemoSi erovnuli saswavlo<br />

<strong>ge</strong>gmiT gansazRvruli sxva<strong>da</strong>sxva <strong>sagnis</strong> aTvisebisas. enis akademiuri<br />

codnis misaRwevad ki 9-10 welia saWiro. saxelmwifo enis akademiuri<br />

flobis miRwevis yvelaze efeqtiani gza bilingvuri ganaTlebaa.<br />

2010 wlis 20 agvistos saqarTvelos ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis<br />

saministros mier <strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> multilingvuri ganaTlebis programis<br />

debuleba. multilingvuri ganaTlebis programa miznad isaxavs: (a)<br />

erovnuli umciresobebisaTvis zogadi ganaTlebis xelmisawvdomobis<br />

gaumjobesebas:. (b) moswavleebSi bilingvizmis, anu ori enis,<br />

rogorc saxelmwifo, agreTve mSobliur enis flobis unaris<br />

ganviTarebas; (g) moswavleebisTvis Tanaswori ganaTlebis miRebis<br />

SesaZleblobebis Seqmnas; (d) moswavleebSi bikulturizmis<br />

ganviTarebas, anu unarisa, Tavi igrZnon sazogadoebis srulyofil<br />

wevrad rogorc sakuTar eTnikur jgufSi, agreTve dominanti jgufis<br />

garemocvaSi; (e). sxva<strong>da</strong>sxva kulturis fun<strong>da</strong>menturi Rirebu-<br />

lebebisadmi ziarebas; (v). keTilganwyobili <strong>da</strong>mokidebulebis<br />

Camoyalibebas gansxvavebuli lingvisturi <strong>da</strong> kulturuli jgufebis<br />

mimarT. amasTanave, debulebis Sesabamisad, multilingvuri<br />

ganaTlebis programebis amocanebia: (a). moswavleebisTvis<br />

saxelmwifo enis swavlebis efeqturi garemos Seqmna <strong>da</strong> qarTul<br />

enaSi erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmebiT gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong><br />

kompetenciebis ganviTareba; (b) moswavleebisTvis mSobliuri enis<br />

swavlebis efeqturi garemos Seqmna <strong>da</strong> mSobliur enaSi erovnuli<br />

saswavlo <strong>ge</strong>gmebiT gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong> kompetenciebis<br />

ganviTareba; (g) moswavleebisTvis swavlebis efeqturi garemos<br />

Seqmna <strong>da</strong> erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiT gansazRvrul sagnebsa Tu<br />

sagnobriv jgufebSi gansazRvruli unarebisa <strong>da</strong> kompetenciebis<br />

ganviTareba; (d) moswavleebSi multikulturul sazogadoebaSi<br />

komunikaciisa <strong>da</strong> TanamSromlobis unarebis ganviTareba; (e) erovnul<br />

umciresobaTa samoqalaqo integraciis xelSewyoba.<br />

6


multilingvuri ganaTlebis programebis efeqturad<br />

gansaxorcieleblad <strong>da</strong> debulebaSi asaxuli miznebisa <strong>da</strong> amocanebis<br />

realizebisTvis mniSvnelovania multilingvuri ganaTlebis<br />

programaSi CarTuli maswavleblebis meToduri <strong>da</strong>xmareba.<br />

winamdebare wigni bilingvuri ganaTlebis maswavleblebisaTvisaa<br />

gankuTvnili. misi mizania, meToduri <strong>da</strong>xmareba gauwios <strong>da</strong>wyebiTi<br />

skolis pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bs bilingvur klasebSi saswavlo masalis Tematur<br />

<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi, gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasa <strong>da</strong> SefasebaSi.<br />

gzamkvlevis pirvel TavSi mimoxilulia is sakiTxebi, romlebic<br />

maswavlebelma saswavlo masalis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisa <strong>da</strong> swavlebis procesSi<br />

un<strong>da</strong> gaiTvaliswinos. es, upirveles yovlisa, aris moswavlis<br />

motivaciis xelSemwyobi faqtorebi; ganxilulia axali midgomebi<br />

<strong>swavleba</strong>Si; mocemulia swavlebis efeqturi meTodebi <strong>da</strong>wyebiT<br />

safexurze; ganxilulia teqstebze muSaobis principebi,<br />

TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba, grafikuli organizatorebis<br />

mniSvneloba <strong>da</strong> roli bilingvuri ganaTlebis procesSi; agreTve<br />

sazogadod Sefasebisa <strong>da</strong> konkretulad - bilingvuri swavlebis<br />

procesis Sefasebis miznebi, tipebi, saxeebi <strong>da</strong> meTodebi.<br />

meore TavSi maswavleblebi gaecnobian Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis<br />

komponentebs <strong>da</strong> konkretulad yoveli klasisaTvis _ qarTuli <strong>enisa</strong><br />

<strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> swavlebis sqemebs.<br />

mesame TavSi gavecnobiT gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis zogad principebs.<br />

Cven maswavleblebs SevTavazebT bilingvuri gakveTilis scenarebs<br />

<strong>da</strong>wyebiT skolaSi,.<br />

gzamkvlevs mosdevs <strong>da</strong>narTi, romelSic warmod<strong>ge</strong>nilia<br />

funqcionaluri frazebi _ is frazebi, romlebic yvela <strong>sagnis</strong><br />

pe<strong>da</strong>gogs gamoad<strong>ge</strong>ba bilingvuri gakveTilis Catarebisas.<br />

7


1. axali midgomebi <strong>swavleba</strong>Si<br />

Tavi I<br />

Tanamedrove pe<strong>da</strong>gogika swavlebis centrSi moswavles ayenebs.<br />

pirovnebasa <strong>da</strong> Sedegze orientirebuli midgoma, romelic mkvidrdeba<br />

dRevandel skolaSi, emyareba im principebs, romlebic swavlebis<br />

saerTo, universalur principeba<strong>da</strong>a aRiarebuli, saxeldobr, is iTva-<br />

liswinebs:<br />

Aaqcentis gakeTebas saswavlo masalis ara raodenobriv,<br />

aramed _ struqturul <strong>da</strong> Tvisobriv aspeqtebze;<br />

swavlebis orientacias aRsazrdelTa inteleqtualur <strong>da</strong><br />

fsiqofizikur SesaZleblobebze;<br />

swavlebis individualizacias; moswavlis _ rogorc indivi-<br />

dis _ unar-SesaZleblobaTa maqsimalur gaTvaliswinebas;<br />

swavlebis procesis upirates orientacias warmod<strong>ge</strong>nasa <strong>da</strong><br />

gaazrebaze <strong>da</strong> ara _ aRqmasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>maxsovrebaze;<br />

swavlebis procesis orientacias moswavlis pirovnebaze;<br />

swavlebis procesis a<strong>ge</strong>bas maswavleblisa <strong>da</strong> moswavlis,<br />

agreTve _ moswavleTa interaqtiuri mimarTebebis<br />

safuZvelze;<br />

Sede<strong>ge</strong>bze orientirebul <strong>swavleba</strong>s;<br />

enis funqcionirebis sxva<strong>da</strong>sxva aspeqtisa <strong>da</strong> formis<br />

integrirebul <strong>swavleba</strong>s.<br />

imisaTvis, rom ufro TvalsaCino gavxadoT tradiciulTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT axali midgomebis upiratesoba bilingvur ganaTlebaSi,<br />

gTavazobT cxrils:<br />

8


inovaciuri bilingvuri ganaTlebisa <strong>da</strong> tradiciuli ganaTlebis<br />

Se<strong>da</strong>rebis sqema<br />

inovaciuri bilingvuri tradiciuli<br />

TiToeul bavSvs un<strong>da</strong> miud<strong>ge</strong>,<br />

rogorc pirovnebas, individs.<br />

swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesSi<br />

un<strong>da</strong> uzrunvelvyoT individualuri<br />

midgoma TiToeuli bavSvisadmi imis<br />

gaTvaliswinebiT, rom maTi meore<br />

enis codnis done gansxvavebulia <strong>da</strong><br />

xeli SevuwyoT saswavlo masalis<br />

adekvatur aRqmas.<br />

bavSvebs un<strong>da</strong> hqondeT moqmedebis<br />

Tavisufleba, imis saSualeba,<br />

airCion maTTvis mosaxerxebeli<br />

pirobebi mecadineobisaTvis, maT<br />

Soris _ konsultacia TanatolebTan,<br />

romlebic kargad floben<br />

saxelmwifo enas.<br />

bavSvebs un<strong>da</strong> mivceT ufleba,<br />

Tavisuflad amoirCios ena / enebi,<br />

romelze<strong>da</strong>c ganixilaven saswavlo<br />

masalas, raTa iswavlon siamovnebiT<br />

(motivacia _ sasiamovno saswavlo<br />

garemo).<br />

mecadineobebis forma un<strong>da</strong> iyos<br />

Tavisufali, rac xels Seuwyobs<br />

moswavleTa fantaziis ganviTarebasa<br />

<strong>da</strong> interesis aRZvras.<br />

rekomendebulia <strong>integrirebuli</strong><br />

mecadineobebis Catareba, romleb-<br />

9<br />

yoveli bavSvi, upirveles yovlisa,<br />

moswavlea, romelze<strong>da</strong>c vrceldeba<br />

saerTo moTxovnebi.<br />

bavSvebis organizeba un<strong>da</strong> moxdes<br />

erT klasad, romelSic TiToeuli<br />

valdebulia aiTvisos stan<strong>da</strong>rtiT<br />

gansazRvruli saswavlo masala ise,<br />

rom ar <strong>da</strong>kargos dro leqsikur<br />

problemebze.<br />

aucilebelia, uzrunvelvyoT mkacri<br />

kontroli moswavleTa qcevaze, raTa<br />

mivaRwioT konkretuli gakveTilis<br />

miznebsa <strong>da</strong> amocanebs.<br />

un<strong>da</strong> vubiZgoT bavSvebs pasuxebis<br />

dros, raTa diskusiisas gamoiyenon<br />

saxelmwifo ena (motivacia _ axali<br />

stan<strong>da</strong>rtebi <strong>da</strong> moTxovnebi).<br />

mecadineobebis forma un<strong>da</strong> iyos<br />

maqsimalurad reglamentirebuli,<br />

moTxovnebis Sesabamisi.<br />

moswavleebs un<strong>da</strong> mivawodoT rac<br />

SeiZleba bevri informacia,


ze<strong>da</strong>c aqcenti keTdeba ara wvrilman<br />

detalebze, aramed mniSvnelovan<br />

saganTaSoris kavSirebze, rac xels<br />

un<strong>da</strong> uwyobdes moswavleTa Semoq-<br />

medebiT saqmianobas.<br />

aqcenti keTdeba xarisxze <strong>da</strong> ara<br />

saSinao <strong>da</strong>valebebis did<br />

raodenobaze.<br />

saxelmwifo enis ukeT Seswavlis<br />

mizniT moswavleTaTvis msubuqi <strong>da</strong><br />

saxaliso teqstebis SeTavazeba.<br />

koncetrireba moswavleTa Semecnebi-<br />

Ti potencialis ganviTarebaze.<br />

saswavlo procesSi moswavleebTan<br />

partnioruli urTierTobebis <strong>da</strong>m-<br />

yareba, maTTvis jgufebSi muSaobis<br />

saSualebis micema.<br />

moswavleebSi kritikuli azrovnebisa<br />

<strong>da</strong> informaciis <strong>da</strong>moukideblad<br />

mopovebis unaris ganviTareba<br />

multikulturuli sazogadoebis<br />

arsebuli tradiciis aRiareba <strong>da</strong><br />

ganviTareba, kulturaTa<br />

urTierTzemoqmedebis <strong>da</strong> misi rolis<br />

xazgasma.<br />

saWiroebis SemTxvevaSi yuradRebis<br />

miqceva im bavSvebisaTvis, romlebsac<br />

aqvT enobrivi problemebi <strong>da</strong><br />

problemebi, <strong>da</strong>kavSirebuli saswavlo<br />

saganTan.<br />

10<br />

romelic SemdgomSi maT miscems<br />

sakontrolo <strong>da</strong> testuri, repro-<br />

duqciuli xasiaTis <strong>da</strong>valebebis<br />

Sesrulebis saSualebas.<br />

moswavleTa orientireba yvela<br />

<strong>da</strong>valebis Sesrulebisaken, <strong>da</strong>vale-<br />

bis Sesrulebaze kontroli <strong>da</strong><br />

regularuli Sefaseba niSniT.<br />

rekomendebulia klasikosTa nawar-<br />

moebebis kiTxva, radgan swored es<br />

teqstebi uzrunvelyofs literatu-<br />

ruli enis srulfasovnad flobas.<br />

koncetrireba maqsimalur ofici-<br />

alur Sefasebaze.<br />

moswavleTa <strong>da</strong>xmareba personaluri<br />

pasuxism<strong>ge</strong>blobis ganviTarebasa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>moukidebel saqmianobaSi.<br />

orientireba swor <strong>da</strong> araswor<br />

pasuxebze.<br />

moswavleTa ziareba saxelmwifo<br />

kulturasTan, misi dominanturi<br />

rolis aRiareba.<br />

drois Tanabari ga<strong>da</strong>nawileba yvela<br />

moswavleze.<br />

maswavlebeli un<strong>da</strong> iyos moqnili, ar yuradReba wesrigze <strong>da</strong> maswav-


moaxvios Tavs moswavleebs sakuTari<br />

neba, SeeZlos sakuTari saqmianobis<br />

a<strong>da</strong>ptireba konkretul situaciasTan.<br />

iumoris grZnobis SenarCuneba <strong>da</strong><br />

Secdomebis mimarT Semwynarebluri<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba.<br />

orientacia moswavleTa SesaZleb-<br />

lobebsa <strong>da</strong> saWiroebebze.<br />

11<br />

leblis mier momzadebuli<br />

gakveTilis scenaris mkacrad<br />

midevneba.<br />

mkacrad Tvalis midevneba imaze, rom<br />

moswavleebi saubrobdnen gamarTuli<br />

saliteraturo eniT.<br />

orientacia saganze, yvelas mimarT<br />

erTnair moTxovnebze.<br />

sanam bilingvuri swavlebis sakiTxebs SemogTavazebT, gaviazroT<br />

zoga<strong>da</strong>d swavla/swavlebis principebi <strong>da</strong>wyebiT skolaSi.<br />

principi 1. moswavle swavlobs ukeT, roca iTvaliswineben mis<br />

individualur Taviseburebebs.<br />

amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />

SearCios swavlebis iseTi meTodebi, romlebic Seesatyviseba<br />

moswavlis asakobriv Taviseburebebs;<br />

SesTavazos moswavleebs mravalferovani aqtivobebi,<br />

savarjiSoebi, <strong>da</strong>valebebi maTi individualur<br />

TaviseburebaTa gaTvaliswinebiT (xasiaTi, swavlis stili,<br />

inteleqtualuri unarebi, Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebi).<br />

aRWurvos moswavle saswavlo strategiebiT, romlebic mas<br />

swavlas gauadvilebs <strong>da</strong> ufro <strong>da</strong>moukidebels gaxdis.<br />

principi 2. moswavle ukeT iswavlis, Tu mas miecema pirovnuli<br />

potencialis ganviTarebis saSualeba.<br />

amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />

gamoumuSavos moswavleebs <strong>da</strong>debiTi <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

sakuTari Tavis, sxvebis, swavlis, garemomcveli samyaros,<br />

saxelmwifo enis mimarT;


Camouyalibos moswavleebs konstruqciuli <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

Secdomis mimarT <strong>da</strong> gaacnobierebinos mas, rom Secdoma<br />

swavlis procesis ganuyofeli nawilia (Secdomebis<br />

gamovlena <strong>da</strong> gaanalizeba ganapirobebs winsvlas);<br />

mkafiod ganusazRvros moswavles, Tu ras elian misgan;<br />

Seqmnas ndobis atmosfero, sa<strong>da</strong>c iqneba TanamSromloba <strong>da</strong><br />

ara konkurencia, Sejibri.<br />

principi 3. moswavle ukeT swavlobs enas, rodesac igi motivi-<br />

rebulia.<br />

amisaTvis maswavlebelma un<strong>da</strong>:<br />

misces moswavles saSualeba <strong>da</strong>akvirdes asaTvisebel<br />

masalas <strong>da</strong>moukideblad, gamoTqvas varaudebi, aRmoaCinos,<br />

mixvdes, amoicnos, Sea<strong>da</strong>ros, rasac Tanamedrove pe<strong>da</strong>gogika<br />

codnis konstruirebas, a<strong>ge</strong>bas uwodebs;<br />

swavlebis Sinaarsi miusa<strong>da</strong>gos moswavleTa interesebs;<br />

Seqmnas iseTi sakomunikacio, realuri situaciebi, romlebic<br />

mimzidveli iqneba moswavleebisaTvis;<br />

<strong>da</strong>usaxos moswavleebs realisturi, <strong>da</strong>Zlevadi amocanebi <strong>da</strong><br />

miznebi, raTa moswavleebma igrZnon warmatebis <strong>ge</strong>mo;<br />

waaxalisos warmateba, <strong>da</strong>afasos <strong>da</strong> Seafasos winsvla.<br />

mniSvnelovania im asakobrivi Taviseburebebis<br />

gaTvaliswinebac, romlebic mniSvnelovnad gansazRvravs warmatebas<br />

<strong>swavleba</strong>sa <strong>da</strong> swavlaSi.<br />

am etapze gasaTvaliswinebeli asakobrivi Taviseburebebia:<br />

gafantuli yuradReba - moswavles uWirs yuradRebis<br />

mobilizeba, amitom maswavlebelma moswavleebs, erTi mxriv,<br />

un<strong>da</strong> SesTavazos mimzidveli <strong>da</strong> saxaliso, magram xanmokle<br />

aqtivobebi, romlebsac dinamiurobisa <strong>da</strong> yuradRebis<br />

SesanarCuneblad erTmaneTs Caunacvlebs;<br />

12


am asakSi moswavleebs gansakuTrebulad aqvT ganviTarebuli<br />

mibaZvis unari. es unari maqsimalurad un<strong>da</strong> iqnes<br />

gamoyenebuli roluri <strong>da</strong> situaciuri TamaSebis,<br />

gamomsaxvelobiTi kiTxvis dros;<br />

mozrdilebisagan gansxvavebiT, mozardebs aranair<br />

diskomforts ar uqmniT ucnobi leqsikuri masala. isini<br />

xalisiT imeoreben yvelafers, Sinaarsis ga<strong>ge</strong>bis miuxe<strong>da</strong>vad.<br />

amdenad, saTanado aqtivobebs Tu SevTavazebT (xmiT mibaZva,<br />

mimikiT, JestikulaciiT gansaxiereba <strong>da</strong> sxva), isini<br />

siamovnebiT <strong>da</strong>izepireben sxva<strong>da</strong>sxva tipis teqstebs<br />

(leqsebi, sketCebi, rolebi, enis gasatexebi, simRerebi), rac<br />

mexsierebis ganviTarebas Seuwyobs xels;<br />

mozrdilebisagan gansxvavebiT, romlebic uxerxulobas<br />

grZnoben, mozardebs saocrad axalisebT aqtivobebSi<br />

sxeulis CarTva. amitom aqtivobebSi maqsimalurad un<strong>da</strong><br />

CavrToT sxeuli, rogorc gamomsaxvelobiTi saSualeba;<br />

mozardi dRevandeli dRiT cxovrobs. mas Soreuli miznebi<br />

ar amoZravebs <strong>da</strong> ar swavlobs imis gamo, rom es codna<br />

momavalSi gamoad<strong>ge</strong>ba. Sesabamisad, mas surs iqve naxos<br />

Sedegi. amitom, sasurvelia, moswavles yovel jerze mkafiod<br />

ganvusazRvroT ara is, Tu ras iswavlis, aramed is, Tu ras<br />

gaakeTebs (mag., ara - dRes wavikiTxavT moTxrobas mxiarul<br />

jambazze, aramed - dRes wavikiTxavT moTxrobas mxiarul<br />

jambazze imisaTvis, rom gavaferadoT ilustracia<br />

moTxrobaSi mocemuli aRweris mixedviT).<br />

13


2. swavlebis meTodebi <strong>da</strong>wyebiT safexurze<br />

<strong>da</strong>wyebiT skolaSi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>inergos mozardis gonebriv<br />

SesaZleblobebTan misa<strong>da</strong><strong>ge</strong>buli iseTi aqtivobebi, romlebic<br />

gazrdis mis Sinagan motivacias. maRali Sinagani motivacia ki, Tavis<br />

mxriv, moswavleSi gazrdis qmediTunarianobas <strong>da</strong> xels Seuwyobs<br />

warmatebul swavlas.<br />

aseTi xerxebia;<br />

1. vizualizeba anu sxva<strong>da</strong>sxva tipis TvalsaCinoebaTa gamoyeneba<br />

(naxati, suraTi, realuri sagani, sqema, plakati <strong>da</strong> sxva);<br />

2. asociaciuri kavSirebi - analogia, metafora, igavuri ena<br />

(mozardi akavSirebs axal informacias, axal cnebas manamde<br />

arsebul gamocdilebasTan. rac ufro naTelia axali informaciis<br />

kavSiri nacnobTan, miT ufro mtkicea axalSeZenili codna);<br />

3. uSualo gamocdileba - masalis manipulireba (<strong>da</strong>xatva,<br />

gamoWra, <strong>da</strong>webeba, lotoebiT TamaSi <strong>da</strong> sxva), rolebis gaTamaSeba,<br />

intervius CamorTmeva, mimikiT, JestikulaciiT gansaxiereba/gamosaxva<br />

<strong>da</strong> sxva. (meTods, romelic aseTi tipis aqtivobebs iyenebs,<br />

multisensoruli meTodi ewodeba <strong>da</strong> igi warmatebiT <strong>da</strong>inerga<br />

araerTi qveynis <strong>da</strong>wyebiT skolebSi);<br />

4. warmosaxviTi aqtivobebi _ warmosaxvis didi upiratesoba is<br />

aris, rom igi Tavisufalia garegani samyaros sazRvrulobisagan:<br />

warmosaxvas SeuZlia Cveni ga<strong>da</strong>yvana nebismier drosa <strong>da</strong> sivrceSi.<br />

warmosaxvis saSualebiT SeiZleba uSualo, piradi gamocdilebis<br />

gaaqtiureba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom warmosaxva unikaluri gonebrivi<br />

resursia, romelic xels uwyobs SemoqmedebiTi a<strong>da</strong>mianis<br />

Camoyalibebas. amdenad, rac ufro metad Seuwyobs <strong>swavleba</strong> xels<br />

mis ganviTarebas, miT ukeTesia.<br />

14


3. motivacia <strong>da</strong> motivaciis xelSemwyobi faqtorebi<br />

moswavleTa motivaciis gareSe warmatebuli swavla<br />

SeuZlebelia. arsebobs motivaciis garegani <strong>da</strong> Sinagani faqtorebi.<br />

niSani, <strong>da</strong>sjis SiSi <strong>da</strong> jildo motivaciis garegani faqtorebia <strong>da</strong><br />

maTiT aRZruli motivacia arsebobs manam, sanam es faqtorebi<br />

arsebobs. amdenad, is xanmoklea.<br />

Sinagan motivacias gansazRvravs <strong>sagnis</strong> mimarT interesi, sa-<br />

kuTari saWiroebis ganc<strong>da</strong>, TviT<strong>da</strong>mkvidrebisa <strong>da</strong> TviTrealizaciis<br />

SesaZlebloba <strong>da</strong> survili, moipovo aRiareba sxvebisagan.<br />

meore enis Seswavlis warmatebisa Tu warumateblobis erT-<br />

erTi mniSvnelovani faqtoria enis Semswavlelis motivacia <strong>da</strong> enis<br />

Seswavlisadmi <strong>da</strong>mokidebulebaa.<br />

a<strong>da</strong>mianis qcevas iwvevs erTi an ramdenime motivi, romlebic<br />

SeiZleba iyos rogorc cnobieri, ise qvecnobieri. motivebis<br />

erToblioba, romlebic gansazRvraven qcevas, qmnis motivacias.<br />

motivacia aris mTavari mamoZravebeli faqtori meore enis<br />

Seswavlisas, raTa enis Seswavlis grZeli <strong>da</strong> xSirad momqancveli<br />

procesi mdgradi aRmoCndes. yvelaze gamorCeuli unarebis mqone<br />

a<strong>da</strong>mianebic ki verafers miaRweven enis Seswavlis procesSi, Tu maT<br />

ar gaaCniaT sakmarisi motivacia. arc kargi saswavlo <strong>ge</strong>gma <strong>da</strong> kargi<br />

swavlebis procesia sakmarisi enis Seswavlisas warmatebis<br />

misaRwevad.<br />

ra motivebi arsebobs meore enis Sesaswavlad? es motivebi<br />

gamomdinareobs socialuri, ekonomikuri, profesiuli, integraciuli<br />

Tav<strong>da</strong>jerebulobis <strong>da</strong> TviTrealizaciis faqtorebi<strong>da</strong>n.<br />

meore enis <strong>da</strong>uflebis motivaciis faqtorebi or kategoriad<br />

SeiZleba <strong>da</strong>iyos:<br />

I kategoria: individs surs sakuTari Tavis sxva enobriv<br />

jgufTan integrireba.<br />

15


enis Semswavlelebs zogjer surT sakuTari Tavis integrireba<br />

sxva enobriv jgufTan, ris gamoc swavloben umciresobis an<br />

umravlesobis enas <strong>da</strong> sakuTari identoba, kulturul aqtovobebSi<br />

monawileoba <strong>da</strong> megobroba ukavSirdeba sxva enobriv jgufs. am tipis<br />

motivacias integraciul motivacias uwodeben;<br />

II kategoria. enis Seswavla praqtikuli TvalsazrisiT,<br />

sasar<strong>ge</strong>blo miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />

meore midgoma pragmatulia <strong>da</strong> enis gamoyenebis praqtikul<br />

aspeqtebs ukavSirdeba, individma meore ena SeiZleba Seiswavlos<br />

samsaxuris an Semosavlis Sovnis, samomavlo karieruli zrdis<br />

perspeqtivis, gamocdebis Cabarebis mizniT. am midgomas<br />

instrumentul motivacias uwodeben.<br />

kvlevebis umravlesoba Tav<strong>da</strong>pirvelad amtkiceb<strong>da</strong>, rom<br />

integraciuli motivacia aris ufro Zlieri. am mtkicebis mizezi<br />

mdgomareob<strong>da</strong> imaSi, rom integraciul motivacias aqvs ufro<br />

mdgradi <strong>da</strong> grZelvadiani miznebi. samsaxuris Sovnis, karieristuli<br />

zrdis, gamocdis Cabarebis Semdeg, instrumentuli motivacia qreba.<br />

integraciuli motivacia ufro mdgradia, radgan sxva enobriv<br />

jgufTan integraciis pirobebSi pirovnuli urTierTobebi<br />

grZeldeba. Tumca Semdgomma kvlevebma <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stures, rom zogierT<br />

SemTxvevaSi instrumentuli motivacia SeiZleba iyos ufro Zlieri,<br />

vidre integraciuli. Aase rom, orive kategoria mniSvnelovania enis<br />

mimarT motivaciis asamaRleblad.<br />

zoga<strong>da</strong>d motivacias qmnis:<br />

gataceba, interesi;<br />

momentaluri Sedegi;<br />

saqmis bolomde miyvanis bunebrivi survili;<br />

mniSvnelovani piradi mizezebi (magaliTad, viRacisaTvis Ta-<br />

vis mowoneba...);<br />

urTierTobis survili;<br />

raRac axlis mosinjvis survili;<br />

16


cvlilebebi;<br />

raRac axali <strong>da</strong> aqtualuri;<br />

Seqeba, aRiareba, jildo;<br />

gasa<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> gaTvalsaCinoebuli masala;<br />

saintereso Sinaarsis saswavlo masala;<br />

megobruli atmosfero jgufSi;<br />

simpaTiuri maswavlebeli;<br />

<strong>swavleba</strong>, aRsavse iumoriT.<br />

maswavleblebis winaSe d<strong>ge</strong>ba SekiTxvebi: rogor movaxdino mos-<br />

wavlis motivireba? ra strategiebi <strong>da</strong> midgomebia saWiro moswavlis<br />

motivirebisTvis?<br />

ramdenime rCeva maswavleblebs moswavlis motivaciis asamaR-<br />

leblad:<br />

mieci piradi magaliTi;<br />

Seqmeni sasiamovno, ganmtvirTavi atmosfero klasSi, moswav-<br />

leebs mouxseni <strong>da</strong>Zabuloba;<br />

enobrivi <strong>da</strong>valebebi warudgine moswavleebs frTxilad <strong>da</strong><br />

gaazrebulad;<br />

gqondes megobruli <strong>da</strong>mokidebuleba moswavleebTan;<br />

gazarde moswavleebSi Tav<strong>da</strong>jereba meore enasTan mimarTebiT;<br />

Seecade, enis gakveTilebi iyos cocxali <strong>da</strong> saintereso;<br />

xeli Seuwyve enis Semswavlelis avtonomiurobas;<br />

gamoiyene individualuri midgomebi enis swavlebisas;<br />

ganuviTare TiToeul moswavles mizanmimarTuleba;<br />

gaacani moswavleebs Sesaswavli enis kultura;<br />

silabusSi SeitaneT sociokulturuli komponentic<br />

(satelevizio programis yureba, stumris mowveva,<br />

romlisTvisac Sesaswavli ena mSobliuria <strong>da</strong> a.S.);<br />

17


sistematurad ganaviTare moswavlis interkulturuli<br />

cnobiereba, aqcenti gaakeTe kulturul msgavsebebsa <strong>da</strong> ara<br />

gansxvavebebze;<br />

xeli Seuwyve moswavleTa <strong>da</strong> meore enaze mosaubreTa<br />

kontaqts (magaliTad, gacvliTi programebi, mimowera,<br />

eqskursiebi <strong>da</strong> mogzauroba);<br />

aamaRle moswavlis Tav<strong>da</strong>jereba meore enasTan mimarTebiT<br />

(magaliTad, <strong>da</strong>saxe realizebadi moklevadiani miznebi,<br />

gamoiyene Seqebisa <strong>da</strong> waxalisebis strategiebi, gamoiyene<br />

Tav<strong>da</strong>jerebulobis asamaRlebeli <strong>da</strong>valebebi, xazi gausvi <strong>da</strong><br />

SeaCvie warmatebebs);<br />

aswavle moswavles komunikaciis strategiebi;<br />

xeli Seuwyve moswavlis mier sakuTari enobrivi kompetenciis<br />

pozitiur aRqmas (xazi gausvi, ris gakeTebac SeuZlia<br />

moswavles <strong>da</strong> ar gaamaxvilo yuradReba imaze, rasac ver<br />

akeTebs; Seqmeni iseTi garemo, rom moswavleebs ar eSinodeT<br />

sakuTari Secdomebisa);<br />

Seecade Seamciro moswavleebSi meore enis <strong>da</strong>uflebis SiSi;<br />

agrZnobine moswavles kavSiri sakuTar Zalisxmevasa <strong>da</strong> miRe-<br />

bul Sedegs Soris;<br />

Caabi moswavleebi miRwevadi amocanebis SemuSavebaSi (sakuTa-<br />

ri saswavlo <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba <strong>da</strong> a.S.).<br />

Seadgine saswavlo <strong>ge</strong>gma, romelic efuZneba moswavleTa sa-<br />

Wiroebebs;<br />

Seecade, mimzidveli iyos gakveTilis Sinaarsobrivi nawili<br />

(gamoiyene multimedia-teqnologiebi, audio-video masalebi,<br />

TvalsaCinoeba);<br />

aRZari interesi <strong>da</strong> cnobismoyvareoba moswavleebSi <strong>da</strong> See-<br />

cade, ar <strong>da</strong>kargon moswavleebma es interesi swavlebis pro-<br />

cesSi (moulodneli, axali <strong>da</strong> inovaciuri masalebisa <strong>da</strong> aq-<br />

tivobebis ganxorcieleba swavlebis procesSi);<br />

18


<strong>da</strong>valebebiT gazarde interesi <strong>da</strong> moswavleTa CarTuloba<br />

(sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong> motivirebuli savarjiSoebis Sed<strong>ge</strong>na, moswav-<br />

leTa emociebis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong>valebebis Sed<strong>ge</strong>na, per-<br />

sonaluri <strong>da</strong>valebebis Sed<strong>ge</strong>na, wyvilebsa <strong>da</strong> jgufuri mu-<br />

Saobis strategiebis gamoyeneba);<br />

SearCie iseTi <strong>da</strong>valebebi, romelTa sirTule Seesabameba<br />

moswavlis SesaZleblobebs;<br />

gazarde moswavlis mzaoba <strong>da</strong>valebebis Sesasruleblad<br />

(moswavleTa realisturi molodinebi; Sinaarsisa <strong>da</strong> proce-<br />

sis ganmarteba moswavleTaTvis; miTiTebebis micema mimdinare<br />

<strong>da</strong>valebebze, raTa miaRwion warmatebebs, warmatebebisa <strong>da</strong><br />

Sefasebis kriteriumebi un<strong>da</strong> iyos naTeli <strong>da</strong> gamWvirvale);<br />

Seecade, moswavleebi iyvnen kmayofilebi (<strong>da</strong>acade moswav-<br />

leebs, <strong>da</strong>asrulon <strong>da</strong>valeba, aRniSneT moswavleTa warmatebe-<br />

bi).<br />

Seecade, iyo gambe<strong>da</strong>vi, mgrZnobiare moswavleTa saWiroebebis<br />

mimarT, samarTliani (patiosani <strong>da</strong> sakuTari Tavis obieqtu-<br />

rad Semfasebeli) <strong>da</strong> moswavleebis Zlieri <strong>da</strong> susti mxaree-<br />

bis mimarT gaxsnili;<br />

Seecade iyo fasilitatori (gzamkvlevi) <strong>da</strong> ara<br />

avtoritaruli persona klasSi;<br />

uzrunvelyavi moswavleTa avtonomiuroba swavlebis<br />

procesSi maTTvis arCevanis SesaZleblobebis SeqmniT;<br />

minimumamde <strong>da</strong>iyvane gareSe faqtorebi, romlebic zemoqmedebs<br />

moswavleTa swavlis procesze, pasuxism<strong>ge</strong>bloba swavlebis<br />

procesSi ga<strong>da</strong>anawile moswavleebzec, gamoiyene wyvilebsa <strong>da</strong><br />

jgufebSi muSaobis strategia;<br />

iyavi misabaZi magaliTi, moswavleebs gauziare sakuTari<br />

mosazrebebi <strong>da</strong> xedvebi, ga<strong>da</strong>eci sakuTari pozitiuri<br />

Sexedulebebi meore enis codnis mimarT;<br />

19


maswavleblis gamoxmaureba un<strong>da</strong> amaRlebdes moswavlis<br />

motivacias; Sesabamisad, yuradReba miaqcie komentarebs,<br />

romlebic un<strong>da</strong> iyos ufro informaciuli <strong>da</strong> zedmet<br />

yuradRebas ar un<strong>da</strong> amaxvilebdes Secdomebze;<br />

Tavi<strong>da</strong>nve uzrunvelyavi, rom yvelam gaiTavisos klasSi<br />

<strong>da</strong>wesebuli qcevis normebi <strong>da</strong> wesebi;<br />

uzrunvelyavi SeTanxmebuli qcevis wesebis ganxorcieleba <strong>da</strong><br />

ar <strong>da</strong>uSva SeTanxmebuli wesebis <strong>da</strong>rRveva; <strong>da</strong>amkvidre<br />

moqcevis profesiuli stan<strong>da</strong>rti;<br />

gaumjobeseba <strong>da</strong> progresi un<strong>da</strong> iyos mniSvnelovani Sefasebis<br />

strategiaSi; Seecade, ar moaxdino moswavleebis erTmaneTTan<br />

Se<strong>da</strong>reba, moswavleTa Sefaseba un<strong>da</strong> iyos konfidencialuri<br />

<strong>da</strong> ara sajaro <strong>da</strong> yvelasTvis cnobili; ar un<strong>da</strong> iyos<br />

miRwevebSi maTi erTmaneTTan Sejibri; Seecade, enobrivi<br />

kompetenciebi Seafaso individualur progresze <strong>da</strong>yrdnobiT;<br />

uzrunvelyavi jgufis erTianoba <strong>da</strong> pozitiuri<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba jgufis wevrebs Soris, am miznis misaRwevad<br />

Caatare klasgareSe aqtivobebi;<br />

gamoiyene TanamSromlobiTi swavlis midgoma, xSirad mieci<br />

jgufuri samuSao, romlis drosac Sefasdeba mTlianad<br />

jgufi <strong>da</strong> ara calke aRebuli individi.<br />

gTavazobT ramdenime magaliTs, Tu rogor Seqmna maswavlebelma<br />

motivaciuri situacia enis SeswavlisaTvis:<br />

razmiks qarTuli enis swavlaSi seriozuli problemebi hqon<strong>da</strong>.<br />

ise movi<strong>da</strong> meoTxe klasSi, rom qarTulad wina<strong>da</strong>debis Tqmasac ver<br />

be<strong>da</strong>v<strong>da</strong>. qarTuli enis maswavlebelma amis Sesaxeb kole<strong>ge</strong>bs<br />

SesCivla. bunebismcodneobis maswavlebelma ico<strong>da</strong>, rom razmiks<br />

gansakuTrebiT uyvar<strong>da</strong> cxovelebi <strong>da</strong> kolegas urCia, biWisTvis<br />

qarTul enaze patara moTxrobebi waekiTxa misTvis cxovelebis<br />

Sesaxeb. pe<strong>da</strong>go<strong>ge</strong>bma erTad SearCies ilustrirebuli wignebi<br />

cxovelebze. marTlac, razmiki jer suraTebma <strong>da</strong>ainteresa, Semdeg<br />

20


cxovelebis saxelebi amoikiTxa qarTulad, maswavleblis<br />

<strong>da</strong>xmarebiT saintereso informaciac gaigo. cota xanSi Tavad<br />

kiTxulob<strong>da</strong> patara moTxrobebs, male, maswavleblis waxalisebis<br />

Semdeg, Tanaklaselebsac gaacno Tavisi ”utyvi megobrebi”, Tanac<br />

qarTul enaze.<br />

leilas Zalian uWir<strong>da</strong> qarTuli enis swavla. mainc<strong>da</strong>mainc did<br />

interessac ar amJRavneb<strong>da</strong>. sul Seicvala viTareba mas Semdeg, rac<br />

klasSi proeqtebis kvireuli Catar<strong>da</strong>. moswavleebs un<strong>da</strong><br />

moemzadebinaT radioga<strong>da</strong>cema qarTul enaze skolis<br />

radioqselisaTvis. leilas Turme yovelTvis hqon<strong>da</strong> gamosvlis<br />

survili, magram ver be<strong>da</strong>v<strong>da</strong>. eSino<strong>da</strong>, Tanaklaselebs ar <strong>da</strong>ecinaT<br />

Secdomebis gamo. roca maswavlebelma mas SesTavaza, qarTuli<br />

xalxuri zRaprebis radioinscenireba amxana<strong>ge</strong>bTan erTad, leila<br />

gamococxl<strong>da</strong>. jerBbevri ivarjiSa kiTxvaSi, mere amxana<strong>ge</strong>bTan erTad<br />

rolebi <strong>da</strong>inawila. sul male leilas qarTuli enis kargad<br />

Seswavlis mimarT motivacia Camouyalib<strong>da</strong>.<br />

21


4. teqstebze muSaoba<br />

bilingvuri swavlebis erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia<br />

teqstze muSaoba. miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom bilingvuri klasebisaTvis<br />

ramdenime specialuri saxelmZRvanelo ukve gamouSves (sa<strong>da</strong>c<br />

teqstis 35% qarTul enazea, 65% ki _ mSobliur enebze), ZiriTad<br />

saswavlo saSualebad mainc erTenovani saxelmZRvaneloebi<br />

gamoiyeneba (rac <strong>da</strong>kavSirebulia rogorc finansur sakiTxebTan, ise<br />

arsebuli blingvuri modelebis saxesxvaobis arsebobasTan).<br />

erTenovani saxelmZRvaneloebis moxmareba ki bilingvuri<br />

klasebisaTvis garkveuli meTodikis gaTvaliswinebas moiTxovs, rac<br />

teqstze muSaobis principebs gulisxmobs.<br />

teqstze muSaoba ramdenime etapad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iyos. pirveli etapi<br />

gulisxmobs maswavleblis muSaobas teqstze. maswavlebeli winaswar<br />

amzadebs teqsts klasisaTvis. amisaTvis igi iTvaliswinebs klasis<br />

enobriv dones, winaswar aanalizebs im problemebs, romlebic<br />

klasSi SeiZleba gaCndes teqstis <strong>da</strong>muSavebis procesSi. pirvel<br />

rigSi, un<strong>da</strong> moxdes teqstis enobrivi <strong>da</strong>muSaveba. amisaTvis<br />

maswavlebelma sasurvelia gamoyos ramdenime mimarTuleba:<br />

terminebi<br />

<strong>da</strong> cnebebi<br />

zogadi<br />

leqsika<br />

frazebi konstruqciebi funqciuri<br />

22<br />

frazebi<br />

gakveTilis enac yoveli etapisaTvis winaswar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>i<strong>ge</strong>gmos.<br />

maswavlebelma winaswar un<strong>da</strong> gaiazros, Tu romeli sakiTxis Sesaxeb<br />

romel enaze isaubrebs an rogor miawodebs <strong>da</strong>samuSavebel masalas<br />

_ TargmaniT, sqemiT, zepiri ganmartebiT Tu sxva saSualebiT.<br />

ganvixiloT TiToeuli mimarTuleba:


terminebi <strong>da</strong> cnebebi<br />

rogorc aRiniSna, maswavlebelma teqsti winaswar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amu-<br />

Saos. teqtsis <strong>da</strong>muSavebisas calke un<strong>da</strong> gamoiyos is terminebi <strong>da</strong><br />

cnebebi, romlebic mniSvnelovania axali sakiTxisaTvis. misi miwode-<br />

ba klasisaTvis SeiZleba saTanado ganmartebebiT moswavlis mSob-<br />

liur enazec, magram umjobesia terminebisa <strong>da</strong> cnebebisaTvis grafi-<br />

kuli organizatorebis, sqemebis an cxrilebis gamoyeneba. es efeq-<br />

turi saSualeba moswavles <strong>da</strong>exmareba ara marto terminebisa <strong>da</strong><br />

cnebebis aTvisebaSi, aramed masalis kargad gaanalizebasac Seu-<br />

wyobs xels, radgan sagakveTilo procesis <strong>da</strong>srulebis Semdeg an<br />

momdevno gakveTilze es masala saSualebas miscems moswavles im-<br />

sjelos ganxilul sakiTxze sayrdeni sityvebis, gaanalizebuli cne-<br />

bebisa <strong>da</strong> terminebi gamoiyenebiT. Tu arsebobs specialuri Tvalsa-<br />

Cinoeba mocemul sakiTxze, sasurvelia maswavlebelma misi terminebi<br />

<strong>da</strong> cnebebi aseve calke <strong>da</strong>amuSavebinos klass, raTa TvalsaCinoebaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT moswavlem advilad SeZlos termnebis aTviseba <strong>da</strong> maTi<br />

msjelobaSi gamoyeneba.<br />

zogadi leqsika<br />

calke un<strong>da</strong> imuSaos maswavlebelma im sityvebze, romlebic<br />

uSualo<strong>da</strong>a <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTTan, magram warmoad<strong>ge</strong>ns zogad<br />

leqsikas, anu isini sxva sakiTxebze an sagnebSi msjelobisasac <strong>da</strong>s-<br />

Wirdeba moswavles. maTi aTviseba aamaRlebs moswavleTa enobriv<br />

kompetencias. amgvari leqsika sasurvelia klass miewodos rogorc<br />

TargmaniT, ise ganmartebiTi axsniT, sinonimiTa <strong>da</strong> antonimiT. leqsi-<br />

kis aTvisebisaTvis amgvari sqema SeiZleba gamoviyenoT.<br />

23


sityva<br />

gavrcelebuli<br />

sityvaTSexameba<br />

frazebi<br />

ganmarteba<br />

teqstis wina<strong>da</strong>deba<br />

axali wina<strong>da</strong>deba<br />

aseve, calke <strong>da</strong>samuSavebelia frazebi, anu is Sesityvebebi,<br />

romlebic Temis analizisas <strong>da</strong> msjelobisas gamoad<strong>ge</strong>ba moswavles.<br />

isini sayrdeni frazebis rols Seasruleben, amitom sasurvelia<br />

teqsti<strong>da</strong>n calke amoviRoT isini <strong>da</strong> mivawodoT moswavles saTanado<br />

ganmartebiT (aq SesaZlebelia misi mSobliuri enac <strong>da</strong>vixmaroT). un-<br />

<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom teqstis Targmna araefeqturi gzaa, amdenad rac<br />

ufro metad <strong>da</strong>muSavdeba teqsti frazebis TvalsazrisiT <strong>da</strong> ga-<br />

moiyofa calkeuli elementebi sagakveTilo procesSi, miT ufro<br />

gauadvildebaT maT SemdgomSi rogorc konkretul, mocemul masa-<br />

24<br />

sinonimi<br />

antonimi


laze, ise sxva sakiTxebze msjeloba. calkeuli frazebi safuZvlia-<br />

nad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavdes, radgan isini im enobriv saSualebaTa ricxvs<br />

ganekuTvnebian, romlebic zrdis moswavlis mier enis akademiuri<br />

flobis dones <strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d amaRlebs mis enobriv kompetencias. sa-<br />

survelia garkveuli frazebis gamoyenebiT Seiqmnas axali teqsti,<br />

rogorc werilobiT, ise zepirad, <strong>da</strong>isvas SekiTxvebi <strong>da</strong> ase Semdeg.<br />

konstruqciebi<br />

calkea <strong>da</strong>samuSavebeli enobrivi konstruqciebi. maTSi igu-<br />

lisxmeba is gramatikuli sakiTxebi, romlebic metad mniSvnelovania<br />

gamarTuli msjelobisaTvis. mSobliuri enis matareblisaTvis es<br />

sruliad arasaWiro sferoa, magram enis SemswavlelisaTvis ki metad<br />

mniSvnelovani, radgan man momavalSi SeZlos ara marto sakiTxis Se-<br />

saxeb azris gamoxatva, aramed SeZlos gamarTuli, saliteraturo<br />

enis normebis <strong>da</strong>cviT a<strong>ge</strong>buli msjeloba, sworad gamoiyenos sax-<br />

elis brunvis, zmnis, Tandebulis, ricxvis formebi... yovelive es<br />

sakiTxebze msjelobisas un<strong>da</strong> miewodos enis Semswavlels, radgan<br />

calkeul gramatikul sakiTxebze msjeloba misi gamoyenebis praqti-<br />

kul mxares ar gulisxmobs. aseTi konstruqciebi calke un<strong>da</strong> <strong>da</strong>mu-<br />

Savdes, raTa moswavlem kargad gaacnobieros romeli enobrivi for-<br />

ma (brunva, ricxvi, Tandebuli, zmnis dro, sxva gramatikuli katego-<br />

ria) un<strong>da</strong> gamoiyenos konkretul SemTxvevaSi. aseTi konstruqciebis<br />

miwodebisas, ra Tqma un<strong>da</strong>, gramatikul sakiTxebze ki ar gamaxvil-<br />

deba yuradReba, aramed enobriv formebze, rogorc azris gamoxatvis<br />

saSualebaze. konstruqciebSi maswavlebelma yuradReba un<strong>da</strong> gaamax-<br />

vilos imaze, rom es konkretuli konstruqcia moiTxovs konkretul<br />

brunvas, mocemul Tandebuls, Sesabamis ricxvis formas <strong>da</strong> ase Sem-<br />

deg, Tumca srulia<strong>da</strong>c araa saWiro gramatikuli terminis<br />

gamoyeneba. aseTi konstruqciebi calke un<strong>da</strong> amoiweros <strong>da</strong> mos-<br />

wavles un<strong>da</strong> ganemartos, rom swori <strong>da</strong> gamarTuli msjelobisaTvis<br />

25


saWiroa maTi Seucvlelad gamoyeneba, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi<br />

azri <strong>da</strong>maxinjdeba an Seicvleba. magaliTisaTvis: am garemoebam ga-<br />

moiwvia, sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT mniSvnelovania, am problemis Tao-<br />

baze, am movlenebma gamoiwvia saTanado Sedegi... calke gamotanili<br />

aseTi konstruqciebi xels Seuwyobs moswavleTa gamarTuli metyve-<br />

lebis unar-Cvevebis gamomuSavebas.<br />

funqcionaluri frazebi<br />

aseve calke un<strong>da</strong> <strong>da</strong>muSavdes <strong>da</strong> moswavleebs miewodoT is<br />

funqcionaluri frazebi, romlebic maswavlebels <strong>da</strong>sWirdeba sakiT-<br />

xis axsnisas. magaliTad: vnaxoT cxrilze, <strong>da</strong>xazeT cxrili, SeavseT<br />

cxrili, SeusabameT swori forma, <strong>da</strong>akavSireT, <strong>da</strong>ajgufeT, moaxdi-<br />

neT klasifikacia, miuwereT qarTuli Sesatyvisebi, sqemis / cxrilis<br />

mixedviT imsjeleT... <strong>da</strong> ase Semdeg. maTi ganmartebis gareSe mos-<br />

wavle ver SeZlebs <strong>da</strong>valebis sworad Sesrulebas. amdenad, maswav-<br />

lebelma winaswar un<strong>da</strong> gaTvalos, rogor warimarTeba teqstze mu-<br />

Saoba <strong>da</strong> moswavleebs specialurad, axsna-ganmartebiT un<strong>da</strong> miawo-<br />

dos is funqcionaluri frazebi, romlebic sagakveTilo procesSi<br />

<strong>da</strong>sWirdebaT, raTa aman SemdgomSi ar gamoiwvios Seferxeba.<br />

bilingvuri swavlebis erT-erTi umniSvnelovanesi sakiTxia<br />

teqstze muSaoba, radgan swored teqstia moswavlisaTvis sagnobrivi<br />

codnis mimcemi <strong>da</strong> amave dros igi aris misi enobrivi kompetenciis<br />

amaRlebis umTavresi saSualeba, radgan enis akademiuri flobis<br />

dones mxolod am gziT vaRwevT. sxva SemTxvevaSi ena mxolod komu-<br />

nikaciis saSualebad <strong>da</strong>rCeba enis SemswavlelisaTvis. amdenad, Tu<br />

teqstze muSaoba sworad ar warimarTa mizani verc erT sferoSi ver<br />

Sesruldeba <strong>da</strong> Tavad bilingvuri swavlebis formac safrTxis qveS<br />

<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>ba. es kargad un<strong>da</strong> axsovdes maswavlebels.<br />

26


5. TvalsaCinoebis masalis gamoyeneba bilingvuri<br />

ganaTlebis procesSi<br />

ian amos komenskim Tavis naSromSi `didi di<strong>da</strong>qtika~ di<strong>da</strong>qtikis<br />

erT-erT umTavresad TvalsaCinoebis principi miiCnia: `oqros kano-<br />

nad un<strong>da</strong> iqces piroba: moswavleebs un<strong>da</strong> meceT ufleba, SeigrZnon<br />

yvelaferi, rac ki SesaZlebelia SeigrZnon SegrZnebebis doneze:<br />

xilvadi - mxedvelobiT, xma - smeniT, suni - ynosviT, <strong>ge</strong>mo - <strong>ge</strong>moTi,<br />

Sesaxebi - SexebiT.~<br />

ratom aris xilvadoba ase mniSvnelovani?<br />

komenskis azriT, ra enasac ar un<strong>da</strong> vaswavlideT _ mSobliur<br />

enasac ki _ un<strong>da</strong> vaCvenoT nivTebi, romelTa ganmartebac sityvebia<br />

<strong>da</strong> un<strong>da</strong> vaswavloT sityvebiT gamoTqma yvelafrisa, rasac vxe<strong>da</strong>vT,<br />

rasac vexebiT, rasac vWamT, raTa metyvelebis procesi <strong>da</strong> azri yo-<br />

velTvis paralelurad mimdinareobdes <strong>da</strong> orive viTardebodes er-<br />

Tad. aravis ar SeiZleba wavakiTxoT is, rac mas ar esmis, an movTxo-<br />

voT imis ganxilva, ris gamoTqmac mas sityvebiT ar SeuZlia.<br />

vizualuri saSualebebi <strong>da</strong>mxmare saswavlo saSualebebia, ro-<br />

melTac aCveneben, demonstrirebas ukeTeben gakveTilze, raTa ufro<br />

gasa<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> advilad aRsaqmeli gaxdes saswavlo masala, miwodebu-<br />

li informacia, Teoriuli azri <strong>da</strong> ase Semdeg. vizualur saSuale-<br />

bebs, Cveulebriv, saswavlo procesis garkveuli safexuris saWiroe-<br />

bebisa <strong>da</strong> moTxovnebis, aseve moswavleebis asaki<strong>da</strong>n gamomdinare Tvi-<br />

sebebis Sesabamisad amzadeben. maT ajgufeben bunebriv, xelovnur <strong>da</strong><br />

simbolur vizualur masalad.<br />

vizualuri masala SeiZleba iyos:<br />

a) bunebis obieqtebi (demonstrirebis dros, eqskursiebze <strong>da</strong> gaseir-<br />

nebis dros),<br />

27


) specialurad Seqmnili saSualebebi (plakatebi, sqemebi, gamosax-<br />

ulebebi, foto suraTebi, naxatebi, <strong>ge</strong>ometriuli figurebi, muliaJe-<br />

bi, grafikuli cxrilebi, tabulebi),<br />

g) simboluri saSualebebi (rukebi, globusebi),<br />

d) modelebi (aparatebi, xelsawyoebi),<br />

e) saekrano saSualebebi (kino filmebi, diafilmebi, diapozitivebi<br />

<strong>da</strong> sxva),<br />

v) audiovizualuri saSualebebi (video Canawerebi, audio Canawerebi).<br />

jgufi:<br />

tradiciulad gamoiyeneba vizualuri swavlebis meTodis ori<br />

ilustrirebis meTodi (saswavlo masalis amsaxvel saSuale-<br />

bebTan <strong>da</strong>kavSirebuli - plakatebis, rukebis, naxazebis, sqeme-<br />

bis, gamosaxulebebis, fotosuraTebis, grafikebis, diagramebis,<br />

tabulebis - gamoyenebasTan);<br />

demonstrirebis meTodi (raTa naCvenebi iyos sivrciTi saswav-<br />

lo saSualebebi);<br />

ilustrireba procesia, romlis mizania Teoriis garkveuli kano-<br />

ni an movlena ukeT gasa<strong>ge</strong>bi gaxados magaliTis, vizualuri saSua-<br />

lebebis, sityvieri ganmartebebis, moZraobis <strong>da</strong> ase Semdeg <strong>da</strong>xmare-<br />

biT.<br />

demonstrireba SesaZlebelia vizualuri masalis <strong>da</strong>mzadebis<br />

dros, saswavlo eqsperimentebis dros maT Sesaxeb Sefasebebis <strong>da</strong><br />

ganmartebebis gziT, anu maswavleblis, moswavlis an sxva pirovnebis<br />

mier naTqvamis gamoyenebiT. demonstrireba Sesaswavli nivTis, obieq-<br />

tis, movlenis cocxlad <strong>da</strong>kvirvebis SesaZleblobas uzrunvelyofs,<br />

amgvarad, Sesabamisi saswavlo masalis Sinaarsis ukeTesad gaazrebas<br />

<strong>da</strong> aTvisebas uwyobs xels.<br />

vizualuri saswavlo masalis gamoyeneba rom efeqturi gaxdes,<br />

mniSvnelovania gvaxsovdes <strong>da</strong> gaviTvaliswinoT ramdenime piroba <strong>da</strong><br />

moTxovna:<br />

28


saswavlo procesSi vizualuri meTodebis gamoyeneba moswav-<br />

leebis vizualur mxatvruli azrovnebis ganviTarebas uwyobs<br />

xels; aaqtiurebs yuradRebas <strong>da</strong> Semecnebis unars; konkreti-<br />

zacias ukeTebs saswavlo an gamosakvlev Teoriul sakiTxebs;<br />

nanax movlenebs ukeTebs sistematizebasa <strong>da</strong> klasificirebas;<br />

swavlisadmi interess ukeTebs stimulirebas (Sesabamisad, po-<br />

zitiuri motivaciis Camoyalibebas uwyobs xels); procesis <strong>da</strong><br />

movlenebis modelirebis SesaZleblobas iZleva, romelTa<br />

realur droSi <strong>da</strong>kvirveba SeuZlebelia; saswavlo masalis<br />

aTvisebis donis Sesaxeb konkretuli informaciis miRebis Se-<br />

saZleblobas iZleva;<br />

ar SeiZleba xilvadoba TviTmiznad iqces. vizualuri masalis<br />

optimalurad gamoyeneba niSnavs amis mizan<strong>da</strong>saxulad keTebas,<br />

saswavlo gakveTilis mizanTan <strong>da</strong> ZiriTad <strong>da</strong>valebasTan kav-<br />

Siris gaTvaliswinebiT. xilvadobis meTodi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>balansdes<br />

sxva meTodebis gamoyenebiT.<br />

xilvadoba SeiZleba axali saswavlo masalis axsnis dros<br />

iyos gamoyenebuli, aseve ukve naswavlis ganmtkicebisTvis <strong>da</strong><br />

Sefasebis dros. mniSvnelovania gvaxsovdes rom vizualuri<br />

masalis gamoyeneba gakveTilisTvis gamoyofili dros<br />

sagrZnoblad <strong>da</strong>zogvaSi gvexmareba.<br />

vizualuri masalis <strong>da</strong>mzadeba SeuZlia maswavlebels (gamoye-<br />

nebis win an gamoyenebis dros) <strong>da</strong> aseve moswavleebs (indivi-<br />

dualurad an jgufebSi, wyvilebSi muSaobaSi). <strong>da</strong>mzadebul ma-<br />

salaSi maswavlebels Tavisufali adgilebis <strong>da</strong>toveba SeuZ-<br />

lia, romelic Semdgom moswavles SeeZleba Seavsos (miaxatos,<br />

miaweros rame, an raimes saxeli <strong>da</strong>arqvas).<br />

29


vizualuri masalis gamoyenebis dros un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundeT, rom<br />

mas yvela moswavle kargad xe<strong>da</strong>vs.<br />

mniSvnelovania moswavleebis asakobrivi jgufisTvis <strong>da</strong>max-<br />

asiaTebeli Tvisebebis gaTvaliswineba, mexsierebis dominanti<br />

saxeobebi.<br />

* * *<br />

<strong>da</strong>wyebiT skolaSi gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba gakveTilis<br />

imgvarad <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvas, rom <strong>ge</strong>gmis TiToeuli komponenti Seesabamebodes<br />

moswavleTa SesaZleblobebs, iTvaliswinebdes maT interesebs <strong>da</strong><br />

xels uwyobdes Sinagan motivacias. interesis aRZvrasa <strong>da</strong> Sinagani<br />

motivaciis SeqmnaSi didi roli eniWeba resursebs, kerZod ki, Tval-<br />

saCinoebas.<br />

gakveTilis an gakveTilebis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis dros Zalze mniSvnelova-<br />

nia ganvixiloT, Tu rogor un<strong>da</strong> gamoviyenoT resursebi mizanmi-<br />

marTulad <strong>da</strong> efeqtianad. amisaTvis un<strong>da</strong> ganvsazRvroT:<br />

Tema<br />

samizne jgufi - romeli asakis moswavleebisaTvis aris<br />

gankuTvnili saswavlo masala;<br />

saswavlo mizani - rogor <strong>da</strong>exmareba resursi <strong>sagnis</strong>a <strong>da</strong> enis<br />

Seswavlas;<br />

mosalodneli saswavlo Sede<strong>ge</strong>bi - ra Sede<strong>ge</strong>bs moeliT<br />

moswavleebisgan am resursebis gamoyenebiT.<br />

rekomendebulia, resursis gamoyenebamde gavecnoT misi<br />

efeqtianobis ganmsazRvrel kriteriumebs:<br />

ra aris resursSi iseTi, rac xels Seuwyobs moswavleTa mo-<br />

tivacias?<br />

ra aris resursSi iseTi, rac xels Seuwyobs gamocdilebis<br />

safuZvelze, praqtikiT swavlas?<br />

30


ogori iqneba am resursis gamoyenebis uku<strong>ge</strong>ba, anu<br />

gaacnobiereben Tu ara moswavleebi, rogor Seuwyo xeli<br />

resursma swavlis process klasSi, ramdenad Seuwyo xeli<br />

TanamSromlobas, ra iswavles erTmaneTisgan <strong>da</strong><br />

maswavleblisagan misi <strong>da</strong>xmarebiT?<br />

Seuwyobs Tu ara xels es resursi naswavlis ufro ukeT<br />

gaazreba-ga<strong>ge</strong>bas saganSi?<br />

Seuwyobs Tu ara xels es resursi naswavlis ufro ukeT<br />

gaazreba-ga<strong>ge</strong>bas enaSi?<br />

<strong>da</strong>wyebiT safexurze bilingvuri swavlebis <strong>da</strong>nergvis am etapze,<br />

specialurad am proeqtis farglebSi Seiqmna ramdenime saxis Tval-<br />

saCinoebis masala, romelTa mokle <strong>da</strong>xasiaTebasa <strong>da</strong> gamoyenebis in-<br />

struqciebsac qvemoT gTavazobT:<br />

a. Tematuri posterebi<br />

Tematuri posteri aris didi zomis plakati, romelzec gamosax-<br />

ulia saintereso, `avTenturi~ kompozicia. rogorc wesi, posteri<br />

feradia <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebs, nivTebs, moqmedebebsa <strong>da</strong> movlenebs asaxavs.<br />

posteri saklaso oTaxSi, TvalsaCino adgilas gamoikvreba ise, rom<br />

yvela moswavle kargad xe<strong>da</strong>vdes. maswavlebelsa <strong>da</strong> moswavleebs sa-<br />

Sualeba eZlevaT, aqtiurad isaubron posterze gamosaxuli kompo-<br />

ziciisa <strong>da</strong> siuJetis Sesaxeb. maswavlebeli svams sxva<strong>da</strong>sxva Sinaar-<br />

sisa <strong>da</strong> sirTulis SekiTxvebs moswavleTa interesebisa <strong>da</strong> SesaZ-<br />

leblobebis mixedviT. miznobrivi instruqciebis midevnebiT, mos-<br />

wavleebi erTmaneTs usmenen, fiqroben, metyveleben, weren, rac swra-<br />

fad aviTarebs enobriv unarebs.<br />

qvemoT moyvanilia erT-erTi Tematuri posteris nimuSi:<br />

31


. situaciuri naxatebi (istoria suraTebSi):<br />

es aris sasacilo cxovrebiseuli situacia, romelic oTx (iS-<br />

viaTad – 5 an 6) naxatSia ganfenili. maTi gamoyeneba mizanSewonilia<br />

oTxkacian jgufebSi. am naxatebiT SesaZlebelia moswavleTa <strong>da</strong>jgu-<br />

feba SemTxveviTobis principiT. klasSi Segvaqvs kalaTa / yuTi, ro-<br />

melSic yria naxatebis imdeni kompleqti (istoria), ramdeni oTxka-<br />

ciani jgufic SeiZleba Camoyalibdes. TiToeuli moswavle iRebs<br />

suraTs <strong>da</strong> raime niSnis mixedviT (foni / nivTi, romelic meordeba<br />

yvela suraTSi / peizaJi <strong>da</strong> sxva) eZebs <strong>da</strong> poulobs Tavis oTxeuls.<br />

moswavleebi ala<strong>ge</strong>ben suraTebs TanamimdevrobiT <strong>da</strong> Txzaven mcire<br />

zomis istorias. imisaTvis, rom moswavleebs saintereso <strong>da</strong>valebis<br />

mimarT enis flobis arasakmarisma donem erTgvari SiSi ar Camouya-<br />

libos, SeiZleba pirvel etapze gavuqarwyloT es SiSi imiT, rom<br />

TiToeul kompleqts <strong>da</strong>vurToT baraTebi istoriisaTvis saWiro<br />

leqsikuri erTeulebiTa <strong>da</strong> enobrivi konstruqciebiT. savaraudod,<br />

jgufSi iqnebian enis flobis donis mixadviT gansxvavebuli mos-<br />

wavleebi. isini erTmaneTs <strong>da</strong>exmarebian istoriis Sed<strong>ge</strong>naSi <strong>da</strong> war-<br />

moad<strong>ge</strong>nen mas klasis winaSe.<br />

SesaZlebelia am <strong>da</strong>valebis modificirebac. erTi moswavle<br />

iRebs pirvel naxats, sxvebi ki gamoTqvamen varauds, rogor SeiZleba<br />

ganviTardes ambavi. moswavle aCvenebs meore suraTs <strong>da</strong> sxvebi amow-<br />

meben sakuTar varaudebs.<br />

istoria suraTebSi zrdis moswavleTa motivacias, uzrunve-<br />

lyofs TiToeulis CarTulobas, xels uwyobs kognitur unarebTan<br />

erTad komunikaciuri unarebis ganviTarebas:<br />

33


1. 2.<br />

3. 4.<br />

34


g. moqmedebis gamomxatveli baraTebi (banqo)<br />

TvalsaCinoebis erT-erTi Semad<strong>ge</strong>neli nawilia moqmedebis ga-<br />

momxatveli suraTebi (banqos formatSi). maTze asaxulia sxva<strong>da</strong>sxva<br />

mdgomareobisa <strong>da</strong> moqmedebis amsaxveli naxatebi. maswavlebeli maTi<br />

<strong>da</strong>xmarebiT Seaswavlis moswavleebs zmnebs <strong>da</strong> sawyisebs. moswavlem<br />

am naxatebis Cvenebisas un<strong>da</strong> <strong>da</strong>asaxelos zmna an sawyisi. qarTul<br />

enaSi gansakuTrebiT mniSvnelovania zmnaTa pirianoba <strong>da</strong> saxelTa<br />

Sewyobis sakiTxi zmnasTan sxva<strong>da</strong>sxva brunvis formiT. zmna sxva-<br />

<strong>da</strong>sxva drois formaSi sxva<strong>da</strong>sxva brunvis formiT moiTxovs sax-<br />

elebs. TvalsaCinoebis <strong>da</strong>xmarebiT maswavlebels SesaZlebloba mie-<br />

cema moswavleebi avarjiSos am sakiTxebSi.<br />

gTavazobT sanimuSod ramdenime banqos qaRalds mdgomareobi-<br />

sa <strong>da</strong> moqmedebis gamomxatveli naxatebiT:<br />

35


6. grafikuli organizatorebi<br />

bilingvuri swavlisa <strong>da</strong> swavlebis dros gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania grafikuli organizatorebis gamoyeneba. es xerxi<br />

kargad Seesabameba ori saswavlo <strong>sagnis</strong> swavlebis miznebs (meore<br />

<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> raime sxva <strong>sagnis</strong>a). grafikuli organizatorebis gamoyene-<br />

biT, maswavlebeli uzrunvelyofs rogorc <strong>sagnis</strong> masalis, aseve enis<br />

aTvisebis warmatebulobas.<br />

grafikuli organizatorebi <strong>da</strong> maTi funqciebi:<br />

grafikuli organizatorebi informaciis struqturirebis<br />

xerxia _ mowesri<strong>ge</strong>bis (<strong>da</strong>jgufebis) umniSvnelovanesi xerxi.<br />

grafikuli organizatorebi informacias vizualurad<br />

gvaCveneben.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyeneba aqtiur swavlas<br />

uwyobs xels. magaliTad: saSinao <strong>da</strong>valebis (savarjiSoebis)<br />

Sesrulebis dros, moswavleebi im enas iyeneben, romelzec<br />

laparakoben, kiTxuloben, weren, ismenen, fiqroben, xolo<br />

informaciis grafikulad ganla<strong>ge</strong>bis dros isini iyeneben<br />

rogorc nacnob, aseve ucnob informacias.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyeneba maswavlebels <strong>da</strong><br />

moswavles Soris TanamSromlobas, anu kooperatiul<br />

<strong>swavleba</strong>s, uwyobs xels,.<br />

grafikuli organizatorebi gvexmareba teqstis vizualurad<br />

mowesri<strong>ge</strong>baSi (mis ga<strong>ge</strong>baSi). maTi gamoyeneba SeiZleba:<br />

1) teqstis an axali masalis wakiTxvis win,<br />

2) wakiTxvis Semdeg,<br />

3) weris an <strong>da</strong>valebis werilobiT Sesrulebis win,<br />

36


4) teqstis an <strong>da</strong>valebis ganxilvis dros,<br />

5) diskusiis dros,<br />

6) <strong>da</strong>skvnebis gakeTebis procesSi <strong>da</strong> a.S.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyeneba moswavlis saswavlo<br />

Temis Sesaxeb arsebuli codnis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>naSi (gaazrebaSi)<br />

gvexmareba, aseve _ axali codnis aTvisebisTvis moswavleebis<br />

momzadebaSi.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyenebis dros, moswavle <strong>da</strong><br />

maswavlebeli erTmaneTisgan swavloben (masalasac, erTmaneTis<br />

ga<strong>ge</strong>bas <strong>da</strong> erTmaneTTan urTierTobas). bilingvuri swavlis<br />

procesSi aseT TanamSromlobas gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

aqvs. moswavleebi sakuTari codnis struqturirebas swavloben<br />

<strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n gamomdinare swavlis sakuTar strategias irCeven.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyeneba rogorc vizualuri,<br />

aseve sityvieri (verbaluri) informaciis gamoyenebas<br />

ganapirobebs. es moswavleebs SesaZleblobas aZlevs, airCion,<br />

varireba gaukeTon swavlis stils, sakuTari SesaZleblobebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyenebis upiratesobebi:<br />

SegviZlia gamoviyenoT iseT auditoriaSi, romelSic<br />

moswavleebis enis codnis done sxva<strong>da</strong>sxvaa.<br />

SegviZlia gamoviyenoT iseT auditoriaSi, romelSic<br />

moswavleebis aTvisebis unaris done sxva<strong>da</strong>sxvaa.<br />

SegviZlia ganvaviTaroT <strong>da</strong> gavafarTooT leqsikuri ma-<br />

ragi.<br />

moswavlis codnas awesri<strong>ge</strong>bs, xels uwyobs misi disku-<br />

siis unarisa <strong>da</strong> SesaZleblobis ganviTarebas, aseve sa-<br />

37


kuTari azris <strong>da</strong> mis xelT arsebuli informaciis ga-<br />

moTqmis.<br />

im moswavleTa azrisa <strong>da</strong> enis integrirebas uwyobs<br />

xels, romelTac gansxvavebuli (sxva<strong>da</strong>sxva) swavlis<br />

stili aqvT.<br />

ufro xelmisawvdoms xdis nebismieri saxis (esoden<br />

rTul, specifikur <strong>da</strong> ucxo) informacias (saswavlo sa-<br />

gans).<br />

ras un<strong>da</strong> mivaqcioT yuradReba grafikuli organizatorebis<br />

gamoyenebis dros?<br />

yuradReba un<strong>da</strong> mieqces mTavar informacias, cnebebs, azrebs:<br />

mTavari un<strong>da</strong> gamoikveTos (ufro didi asoebi an naxatebi,<br />

ufro mkveTri feriT gaxazuli an gaferadebuli), naklebad<br />

mniSvnelovani ufro patara asoebiT, an sxvanairad un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>iweros (weris mimarTulebis Secvla SeiZleba).<br />

xeli SeuwyveT cnebebis <strong>da</strong> zogadi saxelebis ganviTarebas!<br />

grafikuli organizatorebi gviCveneben mTavar azrs,<br />

Sesabamisi leqsikis <strong>da</strong>xmarebiT. <strong>da</strong>exmareT moswavleebs<br />

cnebebis Semad<strong>ge</strong>neli nawilebis (atributebis) <strong>da</strong>naxvaSi.<br />

mizani aris ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> swavla, amitom gamoiyeneT iseTi<br />

sityvebis maragi, romlebic ganmartavs, azustebs,<br />

ilustrirebas ukeTebs informacias.<br />

xSirad gamoiyeneT wera, kiTxva, azrovneba!<br />

moswavleebs rom grafikuli organizatorebis gamoyeneba an<br />

Sed<strong>ge</strong>na SeeZloT, maT bevri un<strong>da</strong> ikiTxon, ifiqron <strong>da</strong> weron.<br />

roca moswavleebi grafikulad asaxaven informacias an kama-<br />

Toben mis Sesaxeb, maT uwevT masalis ga<strong>da</strong>kiTxva, erTmaneTSi<br />

molaparakeba, saubari, <strong>da</strong>mtkiceba, Sesabamisad xe<strong>da</strong>ven movle-<br />

38


naTa urTierT kavSirs, urTierTobas, movlenebis ganviTarebas,<br />

mizezebsa <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs.<br />

wera exmareba <strong>da</strong> xelSemwyobia <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmarebisa <strong>da</strong> ganxilvisa!<br />

grafikuli organizatorebi efeqturi saSualebaa diskusiis<br />

principiT muSaobis, <strong>ge</strong>gmis Sed<strong>ge</strong>nis, weris organizebis dros.<br />

yvelafris Caweris Semdeg SegviZlia naSromis Sinaarsis<br />

<strong>da</strong>jgufeba <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xarisxeba.<br />

ganaviTareT mimdinare diskusia!<br />

grafikuli organizatorebis gamoyeneba azrebs mimarTulebas<br />

aZlevs. moswavleebi avTentur enas xmaroben -<br />

interpretirebis, analizis, problemis ga<strong>da</strong>wyvetis,<br />

<strong>da</strong>Tanxmebis, ar<strong>da</strong>Tanxmebis, TanamSromlobis, Secdomebis<br />

<strong>da</strong>Svebis dros - saswavlo masali<strong>da</strong>n romelime specifikuri<br />

Temis Seswavlis procesSi.<br />

instruqciebis an grafikuli organizatorebis micemis dros<br />

Tqven exmarebiT <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvaSi.<br />

grafikuli organizatorebis gamoyenebiT maswavlebeli<br />

moswavleebs aCvenebs mTavars raime Temis, cnebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />

xerxs, Tu rogor SeiZleba axali informaciis aTviseba. igi<br />

faqtobrivad rCevas an instruqcias iZleva, Tu rogor<br />

SeiZleba swavlis gagrZeleba (rogor SeiZleba am Temis<br />

aTviseba).<br />

grafikuli organizatorebi Sefasebis instrumentia.<br />

grafikuli organizatorebi moswavlis codnis, Segnebis,<br />

swavlis, fiqris donis obieqturad Sefasebis SesaZleblobas<br />

iZleva.<br />

arsebobs grafikuli organizatorebis ramdenime saxe, kerZod:<br />

ierarqiuli, konceptualuri, Tanmimdevruli, cikluri.<br />

39


ierarqiuli xerxi<br />

es xerxi Tavis TavSi ZiriTad cnebebs, kategoriebs, doneebs,<br />

safexurebsa <strong>da</strong> maT qve<strong>da</strong>nayofebs moicavs. mas iyeneben<br />

gansazogadeblad <strong>da</strong> klasificirebisTvis.<br />

magaliTi:<br />

cxovelebi<br />

Sinauri gareuli<br />

Zroxa lomi<br />

cxvari <strong>da</strong>Tvi<br />

Rori m<strong>ge</strong>li<br />

Txa tura<br />

ZaRli vefxvi<br />

konceptualuri xerxi<br />

konceptualuri xerxi Tavis TavSi moicavs centralur ideas,<br />

kategorias, faqts, romelsac konkretuli magaliTebi <strong>da</strong> sidideebi<br />

axasiaTebs. Cveulebriv, mas iyeneben, raTa aRweron, <strong>da</strong>axasiaTon,<br />

Seajamon, Sea<strong>da</strong>ron (msgavsi <strong>da</strong> gansxvavebuli).<br />

magaliTi:<br />

gamosaxulebebi simRerebi mimarTulebebi<br />

gazeTebi kiTxva wera<br />

wignebi dRiuri<br />

ena xumrobebi<br />

simRera anekdotebi<br />

laparaki gakveTilebi mosmena<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>sma saubari TV radio leqsi<br />

40<br />

musika


konceptualuri grafikuli organizatoris saxeobebia venis<br />

diagrama <strong>da</strong> egreT wodebuli `samyuras foTlis~ diagrama.<br />

venis diagrama “samyuras foTlis” diagrama<br />

venis diagramas, Cveulebriv, iyeneben ori sxva<strong>da</strong>sva wyaro<strong>da</strong>n<br />

miRebuli erTi faqtis, movlenis, problemis, teqstis <strong>da</strong> a.S. Sesaxeb<br />

informaciis Sesa<strong>da</strong>reblad. informacias ajgufeben: msgavsi <strong>da</strong><br />

gansxvavebuli.<br />

Tu a<strong>da</strong>reben sam sxva<strong>da</strong>sxva obieqts, ikveTeba `samyuras foT-<br />

lis~ diagrama.<br />

magaliTebi:<br />

lomi vefxvi<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

Tvisebebi saerTo Tvisebebi<br />

Sea<strong>da</strong>reT kavkasiis sami qveyana!<br />

<strong>da</strong>wereT, ra aris maTTvis saerTo:<br />

1 4 2<br />

7<br />

5 6<br />

41<br />

3


1. – saqarTvelosTvis,<br />

2. – somxeTisTvis,<br />

3. – azerbaijanisTvis,<br />

4. – saqarTvelosa <strong>da</strong> somxeTisTvis,<br />

5. – saqarTvelosa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis,<br />

6. – somxeTisa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis,<br />

7. – saqarTvelos, somxeTisa <strong>da</strong> azerbaijanisTvis.<br />

informaciis mowesri<strong>ge</strong>bis Tanmimdevruli xerxi iTvaliswinebs<br />

movlenebis, sityvebis qronologiis mixedviT mowesri<strong>ge</strong>bas – <strong>da</strong>sa-<br />

wyisi<strong>da</strong>n bolomde, movlenebis warmoSobis mizezebis <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bis<br />

urTierTkavSiris gaTvaliswinebiT, saboloo produqtis Sed<strong>ge</strong>nis<br />

procesSi, problemis ga<strong>da</strong>wyvetis kavSirebi – yovelTvis sworxazov-<br />

nad.<br />

1. magaliTi:<br />

zRapar `wiTelqu<strong>da</strong>s~ movlenebis Tanmimdevrobis <strong>da</strong>wera!<br />

1. wiTelqu<strong>da</strong> gaemgzavra bebiasTan, romelic ava<strong>da</strong>a.<br />

2. m<strong>ge</strong>lTan Sexvedra tyeSi.<br />

3. m<strong>ge</strong>li <strong>da</strong> bebia.<br />

4. wiTelqu<strong>da</strong>s gaoceba <strong>da</strong> Secvlil bebiasTan saubari.<br />

5. monadire klavs m<strong>ge</strong>ls.<br />

6. ga<strong>da</strong>rCenili bebia isev wiTelqu<strong>da</strong>sTan erTad aris.<br />

7. is, rac wiTelqu<strong>da</strong>m am ambis Sedegad iswavla.<br />

gTavazobT wriuli diagramis nimuSs TemisaTvis “weliwadis<br />

droebi <strong>da</strong> tansacmeli”:<br />

42


B<br />

Tebervali<br />

ianvari<br />

43<br />

marti<br />

aprili<br />

dekemberi maisi<br />

noemberi ivnisi<br />

oqtomberi ivlisi<br />

seqtemberi agvisto


7. Sefaseba<br />

saswavlo procesis Sefaseba aris saswavlo miznebis miRwevis<br />

xarisxis <strong>da</strong>md<strong>ge</strong>ni monacemebis Segrovebis, aRricxvisa <strong>da</strong> analizis<br />

mudmivi procesi, moswavleTa warmatebisa <strong>da</strong> progresis<br />

Tanamimdevruli Seswavla.<br />

Sefasebis procesSi d<strong>ge</strong>ba ramdenime mniSvnelovani kiTxva:<br />

risTvis vafasebT (Sefasebis mizani)?<br />

ras vafasebT (Sefasebis sagani)?<br />

rogor vafasebT (Sefasebis xerxebi, instrumentebi)?<br />

vis vafasebT (Sefasebis obieqti)?<br />

rodis vafasebT (ra sixSiriT, ra vadebSi)?<br />

rogor viyenebT Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bs (monacemTa analizi)?<br />

Sefasebis miznebi<br />

saswavlo procesis Sefasebis ZiriTadi miznebia:<br />

calkeuli moswavlisa Tu moswavleTa jgufis<br />

ganviTarebaze xangrZlivi <strong>da</strong> uwyveti <strong>da</strong>kvirveba;<br />

swavlebisa <strong>da</strong> swavlis procesis mudmivi Seswavla,<br />

monacemTa Sekreba <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bis aRnusxva-ward<strong>ge</strong>na;<br />

moswavleTa, maswavlebelTa, mSobelTa, skolis<br />

direqciisa <strong>da</strong> sazogadoebis (<strong>da</strong>interesebis SemTxvevaSi)<br />

informireba swavlebis Sede<strong>ge</strong>bis Sesaxeb;<br />

moswavleTa saswavlo moTxovnilebebisa <strong>da</strong> saWiroebebis<br />

<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na <strong>da</strong> Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetilebisaTvis xelis<br />

Sewyoba;<br />

saswavlo programebis Semdgomi <strong>da</strong>xvewa;<br />

44


swavlebis samomavlo procesebis ganxilva mSoblebTan <strong>da</strong><br />

skolis xelmZRvanelobasTan erTad <strong>da</strong> Semdgomi<br />

srulyofa;<br />

swavlisadmi Segnebuli <strong>da</strong>mokidebulebis stimulireba<br />

moswavleebSi;<br />

moswavleTaTvis Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis unaris<br />

ganviTareba;<br />

swavlis procesis efeqtiani warmarTva <strong>da</strong> misi<br />

koreqtireba; auTvisebeli masalis, Secdomebis gamovlena<br />

<strong>da</strong> Sesabamisi RonisZiebebis gansazRvra;<br />

swavlebisa <strong>da</strong> swavlisaTvis saWiro aqtivobebis SerCeva<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva maswavleblis mier;<br />

saganmanaTleblo resursebis ufro efeqtianad gamoyeneba;<br />

maswavlebelTa profesiuli ganviTareba;<br />

moswavleebis samomavlo moswrebis prognozireba.<br />

Sefasebis ZiriTadi principebi<br />

Sefaseba eyrdnoba Semdeg principebs:<br />

moswavleTa asakobrivi ganviTarebis Taviseburebebis<br />

gaTvaliswineba. Sefasebis procesSi ar SeiZleba<br />

<strong>da</strong>visaxoT miznad imis Sefaseba, gazomva, rac ar<br />

Seesabameba moswavleTa asaks;<br />

erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT<br />

gansazRvruli moTxovnebis <strong>da</strong>cva. Sefaseba un<strong>da</strong><br />

iTvaliswinebdes, upirveles yovlisa, erovnuli saswavlo<br />

<strong>ge</strong>gmiTa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebiT gaTvaliswinebul moTxovnebs <strong>da</strong><br />

skolis saswavlo <strong>ge</strong>gmiT (Tu aseTi skolas aqvs)<br />

gansazRvrul stan<strong>da</strong>rtebs;<br />

obieqturobis <strong>da</strong>cva winaswar SemuSavebuli <strong>da</strong><br />

SeTanxmebuli kriteriumebis safuZvelze. moswavlem un<strong>da</strong><br />

45


icodes, ra kriteriumebiT Seafaseben mis saswavlo<br />

saqmianobas. sasurvelia, maswavlebelma moswavleebTan<br />

erTad SeimuSavos es kriteriumebi an stan<strong>da</strong>rtiT<br />

gaTvaliswinebuli Sede<strong>ge</strong>bis mixedviT Tavad Camoayalibos<br />

<strong>da</strong> Semdeg ganixilos klasSi. es, erTi mxriv,<br />

uzrunvelyofs Sefasebis obieqturobas, xolo, meore<br />

mxriv, xels Seuwyobs TviTSefasebis unaris ganviTarebas;<br />

Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bis sandoobis (saimedoobis)<br />

uzrunvelyofa. un<strong>da</strong> vicodeT zustad, ras vafasebT <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>rwmunebuli un<strong>da</strong> viyoT imaSi, rom Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bi<br />

sworia. sandoobis misaRwevad sasurvelia Sefasebis<br />

ganmeoreba garkveul periodSi. monacemebi sandoa, Tu<br />

Sedegi ganmeorebadia;<br />

Sefasebis sizustis (validurobis) uzrunvelyofa.<br />

Sefasebis efeqtianobis gansazRvra SeiZleba monacemebis<br />

zusti analiziT, rac miiRweva sazomi saSualebebis<br />

SesabamisobiT gasazom obieqtTan. Tu SefasebiTi<br />

RonisZieba mTeli Tavisi SinaarsiT namdvilad afasebs im<br />

aspeqts, romlis Sefasebac gvin<strong>da</strong>, Sefaseba validuria.;<br />

Riaoba <strong>da</strong> gamWvirvaleoba. Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> misi<br />

analizi Ria <strong>da</strong> gamWvirvale un<strong>da</strong> iyos yvela<br />

<strong>da</strong>interesebuli pirisaTvis (cxadia, es ar niSnavs imas,<br />

rom calkeuli moswavlis Sefasebis Sedegad aRmoCenili<br />

Secdomebze sajarod visaubroT).<br />

Sefasebis mizni<strong>da</strong>n gamomdinare, mniSvnelovania, rom<br />

moswavleTa Semowmeba <strong>da</strong>ukavSirdes ara mxolod swavlebis Sedegs,<br />

aramed swavlis processac. amisaTvis gamoiyeneba ori tipis Sefaseba:<br />

ganmsazRvreli <strong>da</strong> ganmaviTarebeli.<br />

ganmsazRvreli Sefaseba ad<strong>ge</strong>ns moswavlis miRwevis dones<br />

saerTo normasTan mimarTebiT <strong>da</strong> gansazRvravs imas, Tu ramdenad<br />

46


<strong>da</strong>eufla igi sagnobrivi programebiT gansazRvrul codnasa <strong>da</strong><br />

unar-Cvevebs.<br />

ganmaviTarebeli Sefasebis mizania swavlis xarisxis<br />

gaumjobeseba. ganmaviTarebeli Sefasebisas maswavlebeli akvirdeba<br />

TiToeul moswavles swavlis procesSi, Seiswavlis maT saWiroebebs,<br />

raTa amis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmos sagakveTilo procesi <strong>da</strong><br />

TiToeul moswavles Seuwyos xeli winsvlaSi rCevebiT.<br />

maswavleblis komentarebis <strong>da</strong>xmarebiT isini ad<strong>ge</strong>nen sakuTar sust<br />

<strong>da</strong> Zlier mxareebs, warmatebis Semferxebel faqtorebs. es maT<br />

uviTarebs TviTSefasebisa <strong>da</strong> TviTganviTarebis unar-Cvevebs.<br />

Sefasebis sami saxe<br />

imis mixedviT, ras a<strong>da</strong>reben Sesafasebel sagans / obieqts,<br />

ganasxvaveben Sefasebis sam saxes: normaze orientirebuls,<br />

kriteriumze orientirebuls <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebuls.<br />

Tu xdeba calkeuli moswavleebis moswrebis Se<strong>da</strong>reba, an<br />

moswavlis moswrebisa <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil normasTan (norma ganisazRvreba<br />

romelime jgufis moswrebiT), maSin es aris normaze orientirebuli<br />

Sefaseba. magaliTad, elmira wels mexuTea moswrebiT klasSi;<br />

arfikas 120 quli<strong>da</strong>n aqvs 62 qula.<br />

Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben winaswar <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil<br />

kriteriumebs, maSin es kriteriumze orientirebuli Sefasebaa.,<br />

romelic ad<strong>ge</strong>ns, miaRwia Tu ara moswavlem kriteriumebiT<br />

gansazRvrul dones an ramdenma moswavle miaRwia amas klasSi.<br />

magaliTad, klasSi yvelas SeuZlia wakiTxuli teqstis Sinaarsis<br />

ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatva; Tamazi zustad<br />

iwers eqsperimentis Sede<strong>ge</strong>bs <strong>da</strong> akeTebs logikur <strong>da</strong>skvnebs.<br />

Tu moswavlis moswrebas a<strong>da</strong>reben mis warsul moswrebas, es<br />

aris pirovnebaze orientirebuli Sefaseba. am SefasebiT advilad<br />

dgindeba moswavlis individualuri progresi. magaliTad, leilas<br />

meore semestrSi prezentaciis komponentSi ori quliT meti aqvs<br />

47


wina semestrTan Se<strong>da</strong>rebiT; weriT <strong>da</strong>valebebSi ramizi aRar uSvebs<br />

uxeS sintaqsur Secdomebs.<br />

cxadia, d<strong>ge</strong>ba kiTxva: CamoTvlilTagan romeli gamoviyenoT?<br />

pasuxi yvelasaTvis naTelia, visac saswavlo procesTan Sexeba aqvs:<br />

pe<strong>da</strong>gogiur praqtikaSi samive gamoiyeneba. TiToeulis gamoyenebas<br />

gansazRvravs Sefasebis mizani, Tumca Sedegze <strong>da</strong> pirovnebaze<br />

orientirebuli swavlebis pirobebSi upiratesoba eniWeba<br />

kriteriumsa <strong>da</strong> pirovnebaze orientirebul Sefasebas.<br />

saswavlo procesis Sefasebisas gamoiyofa diagnostikuri,<br />

mimdinare, anu formatuli <strong>da</strong> Semajamebeli Sefaseba.<br />

diagnostikuri SefasebiT miRebuli informacia gamoiyeneba<br />

calkeuli moswavlis an moswavleTa jgufis saswavlo saWiroebebis<br />

<strong>da</strong>sad<strong>ge</strong>nad <strong>da</strong> igi gvexmareba saswavlo miznebis sworad<br />

gansazRvraSi, am miznebis miRwevis optimaluri gzebis monaxvaSi.<br />

diagnostikuri Sefaseba, rogorc wesi, tardeba saswavlo wlis<br />

<strong>da</strong>sawyisSi an axali Temis <strong>swavleba</strong>mde. misi mizania moswavlis<br />

momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na. diagnostikuri Sefasebis<br />

saSualebiT Cven vi<strong>ge</strong>bT, ra viTarebaa klasSi, arian Tu ara<br />

moswavleebi mzad axali saprogramo masalis aTvisebisaTvis, ra<br />

sirTuleebi SeiZleba Segveqmnas <strong>da</strong> rogor <strong>da</strong>vZlioT isini.<br />

moswavlis momzadebis sawyisi donis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na saSualebas gvaZlevs,<br />

Tvali gavadevnoT mis individualur progress garkveul periodSi.<br />

aseT SemTxvevaSi moswavlis Sede<strong>ge</strong>bs va<strong>da</strong>rebT ara <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nil<br />

stan<strong>da</strong>rts, aramed sawyis dones.<br />

mimdinare, anu formatuli Sefaseba xdeba yovel gakveTilze,<br />

yoveldRe, yoveli aqtivobis dros. mimdinare Sefaseba SeiZleba iyos<br />

ganmsazRvrelica <strong>da</strong> ganmaviTarebelic. CvenTvis mniSvnelovania is,<br />

rom aseTi Sefaseba gvaZlevs moswavlis mravalmxrivi Seswavlis<br />

saSualebas, kerZod, ra saxis saqmianoba izi<strong>da</strong>vs <strong>da</strong> ra _ ara,<br />

48


ogoria misi swavlis stili (swavlobs mosmeniT, kiTxviT, weriT,<br />

keTebiT, aqvs mTlianobiTi aRqma Tu sagnebsa <strong>da</strong> movlenebs<br />

<strong>da</strong>nawevrebulad aRiqvams, Teoretikosi Tu pragmatistia <strong>da</strong> a.S.), ra<br />

uZneldeba, ra uadvildeba, SeuZlia Tu ara koncentracia, aqvs Tu<br />

ara winsvla, Tu ara _ ra aris warumateblobis mizezi an ra<br />

ganapirobebs mis warmatebas, aqvs Tu ara ganviTarebuli<br />

SemoqmedebiTi, saazrovno <strong>da</strong> socialuri unarebi. mimdinare<br />

Sefasebis procesSi mniSvnelovania ara imdenad qulebis <strong>da</strong>wera<br />

(niSniT Sefaseba), ramdena<strong>da</strong>c Cveni rCevebi, ra <strong>da</strong> rogor<br />

gaaumjobesos. formatuli Sefaseba moswavlis Sesaxeb amomwurav,<br />

mravalmxriv informacias iZleva <strong>da</strong> obieqturobis garantia.<br />

amasTan, mimdinare anu formatuli Sefaseba maswavlebels<br />

aZlevs sakuTari yoveldRiuri saqmianobis refleqsiis<br />

SesaZleblobas. imaze <strong>da</strong>yrdnobiT, ramdenad miaRwia maswavlebelma<br />

sagakveTilo mizans, ra codna <strong>da</strong> unar-Cvevebi gamoavlines<br />

moswavleebma, ra <strong>da</strong>Zlies <strong>da</strong> ra _ vera, mas SeuZlia Seafasos<br />

<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili aqtivobebis efeqtianoba, SerCeuli masalis sirTule,<br />

klasis marTvis, organizebis unari <strong>da</strong> sxv.<br />

Semajamebeli Sefaseba ad<strong>ge</strong>ns moswavlis warmatebas swavlebisa<br />

<strong>da</strong> swavlis konkretul etapze: Temis <strong>da</strong>srulebisas, semestris<br />

bolos, saswavlo wlis bolos. aseTi Sefasebisas mowmdeba is, Tu<br />

ramdenad miaRwia calkeulma moswavlem <strong>da</strong> moswavleTa jgufma<br />

stan<strong>da</strong>rtiT gaTvaliswinebul Sedegs / Sede<strong>ge</strong>bs. swored<br />

Semajamebeli Sefasebis Sede<strong>ge</strong>bis analizze <strong>da</strong>yrdnobiT vakeTebT<br />

<strong>da</strong>skvnas, ramdenad Sesrul<strong>da</strong> erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmiT<br />

gaTvaliswinebuli moTxovnebi. testebi, sakontrolo wera,<br />

konferencia, Semajamebeli diskusia, CaTvlebi, proeqti <strong>da</strong> sxv.<br />

Semajamebeli Sefasebis is xerxebia, romlebic xels uwyoben<br />

<strong>da</strong>skvnebis gakeTebas.<br />

49


mimdinare, anu formatuli <strong>da</strong> Semajamebeli Sefaseba avsebs<br />

erTmaneTs <strong>da</strong> gvaZlevs moswavlis an moswavleTa jgufis miRwevebis<br />

<strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nis obieqtur suraTs.<br />

Sefasebis xerxebi<br />

Sefasebis procesi Sefasebis sxva<strong>da</strong>sxva xerxs emyareba. es SeiZ-<br />

leba iyos <strong>da</strong>kvirveba, zepiri gamokiTxva, weriTi samuSao, diskusie-<br />

bi, proeqti, CaTvla an gamoc<strong>da</strong>, saqaRalde, anu e.w. “porTfolio”,<br />

TviTSefaseba <strong>da</strong> urTierTSefaseba <strong>da</strong> sxva.<br />

<strong>da</strong>kvirveba. monacemTa bazis Sesaqmnelad <strong>da</strong> SemdgomSi moswav-<br />

lis SefasebisaTvis erT-erTi gavrcelebuli <strong>da</strong> mniSvnelovani<br />

xerxia <strong>da</strong>kvirveba. es aris mudmivi procesi, romelic gulisxmobs<br />

moswavleze <strong>da</strong>kvirvebas sxva<strong>da</strong>sxva saswavlo Tu arasaswavlo (<strong>da</strong>s-<br />

venebebze, sportul moednebze / <strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong> sxv.), situaciaSi imis<br />

mixedviT, Tu ra informaciis miReba surs maswavlebels. <strong>da</strong>kvirve-<br />

bamde un<strong>da</strong> ganisazRvros, romel moswavles / moswavleebs vakvirde-<br />

biT <strong>da</strong> ras, romel unar-Cvevas vakvirdebiT (saswavlo unar-Cvevebs,<br />

saazrovno unarebs ZiriTa<strong>da</strong>d gakveTilebze vakvirdebiT, xolo<br />

socialur unar-Cvevebs _ gakveTilze wyvilebsa Tu jgufebSi muSao-<br />

bisas <strong>da</strong> arasaswavlo situaciebSi).<br />

<strong>da</strong>kvirveba rom saimedo iyos, saWiroa Canawerebis an CaniSvnebis<br />

gakeTeba. saurvelia, Tu am Canawerebs organizebul saxes mivcemT.<br />

amisaTvis TiToeul moswavleze gvaqvs furceli, romelze<strong>da</strong>c moce-<br />

mulia cxrili. cxrilis SuagulSi weria moswavlis saxeli <strong>da</strong> gva-<br />

ri. mis garSemo ganla<strong>ge</strong>bul ujrebSi ki iwereba Cveni <strong>da</strong>kvirvebis<br />

Sedegad miRebuli informacia. magaliTisaTvis ix. qvemoT mocemuli<br />

cxrili:<br />

50


advilad Sedis<br />

kontaqtSi ucnob<br />

a<strong>da</strong>mianebTan<br />

uyvars sakuTari<br />

azris gamoTqma<br />

yvela wvrilmanzec<br />

ki<br />

uWirs didi xniT<br />

koncentracia erT<br />

sakiTxze<br />

emociurad<br />

reagirebs<br />

xelovnebis<br />

nimuSebze<br />

xSirad agvianebs<br />

maTematikis<br />

gakveTilze<br />

ar usmens<br />

Tanaklaselebis<br />

mosazrebebs yuradRebiT<br />

naCqarevad iRebs<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />

moswavlis saxeli <strong>da</strong><br />

gvari<br />

musikaluria, uyvars<br />

simRerebi <strong>da</strong> Tava<strong>da</strong>c<br />

kar<strong>da</strong>g mReris<br />

xalisiTa <strong>da</strong> interesiT<br />

monawileobs rolur<br />

TamaSebSi<br />

51<br />

Tavs aridebs<br />

xmamaRla kiTxvas<br />

uyvars sxvebis<br />

parodireba <strong>da</strong><br />

karga<strong>da</strong>c gamodis<br />

interesiT ver<br />

erTveba kiTxvis<br />

procesSi<br />

megobrobs mxolod<br />

ramdenime<br />

TanaklaselTan<br />

<strong>da</strong>svenebebze xSirad<br />

urTierTobs<br />

ufrosklaselebTan<br />

Semdeg etapze <strong>da</strong>kvirvebis Sedegad miRebuli informaciis<br />

<strong>da</strong>muSavebis safuZvelze viRebT Sesabamis ga<strong>da</strong>wyvetilebas <strong>da</strong><br />

SevimuSavebT rekomen<strong>da</strong>ciebs, ra rCevebi SegviZlia mivceT<br />

moswavles, mis mSobels, ra gaviTvaliswinoT Cven Tavad.<br />

zepiri gamokiTxva aris moswavlis individualuri Sefasebis<br />

forma, romelic amowmebs codnas <strong>da</strong> Txrobis, prezentaciisa <strong>da</strong><br />

kiTxvebze adekvaturi pasuxebis gacemis unars.<br />

weriTi samuSao aris moswavlis individualuri Sefasebis for-<br />

ma, romelic amowmebs codnas, azrovnebiT <strong>da</strong> weriT unar-Cvevebs sa-<br />

kontroloebi, <strong>da</strong>moukidebeli saklaso samuSaoebis, weriTi saSinao<br />

<strong>da</strong>valebebis safuZvelze. weriT samuSaos miekuTvneba testebic, Tum-<br />

ca aq suraTi araerTgvarovani SeiZleba gvqondes. aris testebi,<br />

romlebic erT swor pasuxs iTxoven (Tun<strong>da</strong>c ramdenime savaraudo-


<strong>da</strong>n erTis Semoxazvas). maSin aseTi testebi ZiriTa<strong>da</strong>d informa-<br />

ciuli codnis Sefasebis saSualebas iZleva.<br />

Zalian xSirad weriT namuSevrebSi maswavleblebi aRniSnaven<br />

Secdomebs <strong>da</strong> ise weren niSans, rom moswavlisaTvis Zneli gasa<strong>ge</strong>bia,<br />

ratom miiRo es niSani an ra Secdoma aqvs. sasurvelia, nawers gavu-<br />

keToT komentarebi, romlebiTac mivuTiTebT moswavles, ra saxis<br />

Secdomaa <strong>da</strong>Svebuli, ras miaqcios yuradReba an ra un<strong>da</strong> gaiTvalis-<br />

winos momavalSi naweris gasaumjobeseblad.<br />

diskusiebis dros maswavlebeli uzrunvelyofs moswavleTa Cab-<br />

mas iseTi sakiTxis ganxilvaSi, romelzec alternatiuli Tvalsaz-<br />

risebi SeiZleba iyos. es qmnis moswavleTa codnisa <strong>da</strong> rogorc az-<br />

rovnebiTi, ise komunikaciuri unarebis Sefasebis saSualebas.<br />

proeqti es aris romelime problemis individualuri an jgu-<br />

furi (SeiZleba wyvilebSi) ga<strong>da</strong>Wra, romliTac fasdeba moswavleebis<br />

ara marto codna, aramed saazrovno, komunikaciuri <strong>da</strong> socialuri<br />

unarebi, SemoqmedebiToba <strong>da</strong> cxovrebiseuli gamocdileba.<br />

proeqtis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis dros un<strong>da</strong> ganisazRvros problema (gaT-<br />

valiswinebuli iyos problemis aqtualuroba), ganisazRvros mkafio<br />

<strong>da</strong> miRwevadi mizani, romelic am problemis ga<strong>da</strong>Wraze iqneba orien-<br />

tirebuli, konkretuli amocanebi _ am miznis ganxorcielebis gzebi<br />

TiToeuli amocanis Sesatyvisi konkretuli saqmianobebi, gawerili<br />

droSi (samuSao <strong>ge</strong>gma) proeqtis ganxorcielebaze pasuxism<strong>ge</strong>beli<br />

pirebis miTiTebiT, mosalodneli Sede<strong>ge</strong>bi <strong>da</strong> resursebi, romlebic<br />

saWiroa proeqtis gansaxorcieleblad. proeqti SeiZleba Sesruldes<br />

erTi <strong>sagnis</strong> farglebSi <strong>da</strong> integrirebulad (ramdenime <strong>sagnis</strong> far-<br />

glebSi). proeqti SeiZleba iyos kvleviTi, gamoyenebiTi <strong>da</strong> Semoqme-<br />

debiTi.<br />

saqaRalde, anu e.w. `portfolio” Sefasebis ufro xangrZlivi <strong>da</strong><br />

Sromatevadi formaa. maswavlebeli acnobs moswavleebs Sefasebis<br />

mizans. maswavlebeli <strong>da</strong> moswavle winaswar Tanxmdebian im masaleb-<br />

ze, romlebic <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stureben, rom moswavlem <strong>da</strong>akmayofila moTxov-<br />

52


nebi <strong>da</strong> miaRwia saswavlo Sedegs. moswavle xsnis sakuTar saqaRal-<br />

des, romelSic ideba samuSaos Sefasebisas gamosayenebeli namuSev-<br />

rebi.<br />

Sefasebis periodis <strong>da</strong>srulebisaTvis moswavle wers eses, ro-<br />

melSic aRwers, Tu ra iswavla Sefasebis procesSi <strong>da</strong> ratom Sear-<br />

Cia saqaRaldisaTvis mainc<strong>da</strong>mainc warmod<strong>ge</strong>nili masala.<br />

saqaRaldiT moswavlis Sefaseba saSualebas gvaZlevs Tvali<br />

gavadevnoT moswavlis individualuri progress, Seva<strong>da</strong>roT sxva-<br />

<strong>da</strong>sxva dros Seqmnili namuSevrebi erTmaneTs, vnaxoT, rogor gaiT-<br />

valiswina man Cveni komentarebi <strong>da</strong> rCevebi, romlebsac dro<strong>da</strong>dro<br />

vaZlevdiT.<br />

TviTSefaseba <strong>da</strong> urTierTSefaseba. imisaTvis, rom moswavle Se-<br />

eCvios sakuTari pasuxis Semowmebas, Camouyalibdes Secdomis mi-<br />

marT swori <strong>da</strong>mokidebuleba, <strong>da</strong>Zlios SiSi Secdomis winaSe, xSirad<br />

un<strong>da</strong> mivceT sakuTari namuSevris Sefasebis saSualeba. TviTSefaseba<br />

mas exmareba imis gacnobierebaSi, rom Secdomebis aRiareba <strong>da</strong> ga-<br />

mosworeba winsvlis aucilebeli pirobaa. TviTSefasebiT igi<br />

grZnobs met valdebulebas <strong>da</strong> cdilobs iyos maqsimalurad obieq-<br />

turi. TviTSefasebis ramdenime xerxi arsebobs. yvelaze gavrcele-<br />

bulia swor pasuxebTan moswavleebis pasuxebis Se<strong>da</strong>reba. moswavlee-<br />

bi am Se<strong>da</strong>rebis gziT Tavad aRmoaCenen sakuTar Secdomebs <strong>da</strong> Semdeg<br />

aanalizeben, ratom <strong>da</strong>uSves es Secdomebi, ris codna <strong>da</strong>akl<strong>da</strong>T, ra<br />

ver gaiTvaliswines, iqneb koncentracia ver moaxerxes sakiTxTan <strong>da</strong>-<br />

kavSirebiT an marTebuli gza ar airCies <strong>da</strong> sxva. TviTSefasebis<br />

procesSi mniSvnelovani swored sakuTari saqmianobis refleqsiis<br />

procesia. es aRmoaCeninebs moswavles sakuTar sust mxareebs, ro-<br />

melTa <strong>da</strong>saZleva<strong>da</strong>c un<strong>da</strong> mimarTos sakuTari Zalisxmeva. Sedegia-<br />

nia TviTSefasebis iseTi xerxi, roca moswavle winaswar SemuSave-<br />

buli Sefasebis sqemis mixedviT afasebs sakuTar naSroms, Semdeg<br />

ucvlis mewyviles <strong>da</strong> erTmaneTis namuSevrebs afaseben, bolos ki<br />

maswavlebeli afasebs. am SemTxvevaSic mniSvnelovania analizis<br />

53


procesi. ra <strong>da</strong>emTxva Sefasebis am sam SemTxvevaSi erTmaneTs, ra _<br />

ara <strong>da</strong> ratom? ris codna ar eyo moswavles Tavad an mis Tanakla-<br />

sels obieqturi SefasebisaTvis.<br />

urTierTSefasebac mxolod maSin aris SesaZlebeli <strong>da</strong> nayo-<br />

fieri, Tu moswavleebs aqvT winaswar SemuSavebuli Sefasebis mkafio<br />

<strong>da</strong> naTeli kriteriumebi, romelTa safuZvelzec afaseben erTmaneTis<br />

namuSevars.<br />

TviTSefasebiTa <strong>da</strong> urTierTSefasebiT maswavlebeli afasebs<br />

moswavlis TviTSefasebis unars <strong>da</strong> mis analitikur SesaZleblobebs.<br />

rubrikebi. rogorc zemoT aRvniSneT, moswavleTa Cabma Sefase-<br />

bis procesSi gaadvildeba, Tu isini kargad gaacnobiereben, ras<br />

iTxoven, ra Sede<strong>ge</strong>bs elian maTgan. amis gacnobierebaSi maT <strong>da</strong>exma-<br />

reba martivad, maTTvis gasa<strong>ge</strong>bi eniT Camoyalibebuli kriteriumebi,<br />

anu e.w. rubrikebi. rubrikebi aris konkretuli informacia Cveni<br />

moTxovnebisa <strong>da</strong> Sefasebis kriteriumebis Sesaxeb. gTavazobT rubri-<br />

kebis magaliTs:<br />

Sefasebis sqema dialogisaTvis:<br />

kriteriumebi Sefaseba<br />

informaciis gasa<strong>ge</strong>bad gadmocema<br />

naswavli leqsikis gamoyeneba<br />

“var” zmnis formebis I, II <strong>da</strong> III pirebis<br />

rogorc mxolobiT, ise mravlobiT ricxvSi<br />

sworad gamoyeneba<br />

“vin” <strong>da</strong> “ra” kiTxvebis marTebulad <strong>da</strong>sma<br />

sworad reagireba dialogSi <strong>da</strong>smul<br />

SekiTxvebze<br />

naweris Sefasebis sqema (sasurvelia, erTmaneTis nawerebi<br />

winaswar <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nili kriteriumebis mixedviT Seafason<br />

mewyvileebma):<br />

54


kriteriumebi Sefaseba<br />

gasa<strong>ge</strong>bad gadmoscems yvela saWiro<br />

informacias (Tu ara, miuTiTe, romeli aklia)<br />

sworad iyenebs “var” zmnis I, II <strong>da</strong> III piris<br />

formebs rogorc mxolobiT, ise mravlobiT<br />

ricxvSi (Tu uSvebs Secdomebs, miuTiTe)<br />

sworad iyenebs Seswavlil enobriv<br />

konstruqciebs (Tu uSvebs Secdomebs,<br />

miuTiTe)<br />

qulebi amgvarad SeiZleba ganawildes:<br />

Tavisuflad _ 8-10;<br />

kargad _ 6-7;<br />

<strong>da</strong>makmayofileblad _ 3-5;<br />

cu<strong>da</strong>d _ 1-2.<br />

55


8. bilingvuri swavlebis procesis Sefaseba<br />

bilingvuri swavlebis procesis Sefasebisas<br />

gansakuTrebuli yuradReba eqceva Tavad swavlebis processa <strong>da</strong><br />

swavlebis strategiebs (formatuli Sefaseba) <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs<br />

(Semajamebeli Sefaseba). amisaTvis gamoiyeneba sxva<strong>da</strong>sxva xerxi,<br />

kerZod: <strong>da</strong>kvirveba, interviu, testebi <strong>da</strong> sxva. producirebis<br />

unarebis Sefaseba gulisxmobs pasuxs Semdeg kiTxvebze:<br />

ra informaciis / sametyvelo funqciis gamoyeneba<br />

SeuZliaT mSobliur <strong>da</strong> meore enaze moswavleebs<br />

SecdomebiT Tu uSecdomod (<strong>da</strong>saxuli amocanebis<br />

Sesrulebis Sefaseba)?<br />

visTan _ maswavleblebTan, TanatolebTan <strong>da</strong> stumrebTan<br />

_ SeuZliaT urTierTqmedeba (komunikaciis problema)?<br />

rogoria maTi lingvisturi unarebi (enobrivi<br />

konstruqciebis aTvisebis donis Sefaseba <strong>da</strong> ara<br />

Secdomebis aRnusxva)?<br />

SemfasebelTa amocanebSi un<strong>da</strong> Sediodes saswavlo procesis<br />

analizi (<strong>da</strong>kvirveba klasSi), maswavleblis / moswavleebis /<br />

mSoblebis urTierTobebi, saswavlo masalebi, aseve moswavleTa<br />

kompetenciebis testireba (formatuli / Semajamebeli). klasSi<br />

<strong>da</strong>kvirvebisas yuradReba un<strong>da</strong> mieqces ara marto moswavleebis,<br />

aramed maswavleblis qcevasac: ra gavlenas axdens is moswavleebze<br />

<strong>da</strong> rodis <strong>da</strong> rogor iyenebs enebs? rogor qmnis motivacias? rogor<br />

reagirebs Secdomebze? Secdomebis gasworebis rogor formebs<br />

iyenebs: modelirebas (swori formis Tanamimdevruli <strong>da</strong> xSiri<br />

gameoreba Secdomebis pir<strong>da</strong>piri Sesworebis gareSe) Tu xelaxla<br />

formulirebas (moswavlis SecdomiT naTqvamis sworad <strong>da</strong> gasa<strong>ge</strong>bad<br />

formulireba)? rogor aris organizebuli saswavlo procesi?<br />

56


moswavleTa progresis Sesafaseblad bilingvur skolaSi<br />

yuradReba un<strong>da</strong> mieqces maT miRwevebs saganSi. bilingvur skolaSi<br />

moswavles xuTi weli mainc sWirdeba imisaTvis, rom igi <strong>da</strong>euflos<br />

meore enas sagnebis Sesaswavlad. Aam xangrZlivobis gamo moswavles<br />

SeiZleba gauCndes sakuTari ususurobis ganc<strong>da</strong>, Camouyalibdes<br />

<strong>da</strong>bali TviTSefaseba. am problemis ga<strong>da</strong>sawyvetad arsebobs ori gza:<br />

pirveli _ bilingvuri klasis moswavleTa Sefaseba specialurad<br />

maTTvis Sed<strong>ge</strong>nili stan<strong>da</strong>rtebis mixedviT. am midgomam SeiZleba<br />

mSoblebisa <strong>da</strong> sagnebis maswavlebelTa gamoiwvios, radgan maTi<br />

survilia, moswavlis Sede<strong>ge</strong>bi Seesabamebodes saxelmwifo<br />

stan<strong>da</strong>rts. amis gamo aucilebeli xdeba Cveulebrivi skolebisaTvis<br />

kuTvnili testebis gamoyeneba. Mmagram, amasTan, un<strong>da</strong> vifiqroT<br />

testebSi garkveuli cvlilebebis Setanis Sesaxeb. magaliTad, aseTi<br />

SeiZleba iyos orenovani testi. aseve SeiZleba moswavleebs<br />

SeiZleba mieceT <strong>da</strong>matebiTi dro, neba <strong>da</strong>vrToT, isar<strong>ge</strong>blon<br />

leqsikonebiT an gavumartivoT testuri <strong>da</strong>valebebis pirobebi.<br />

vafasebT ra bilingvur programebs, ar un<strong>da</strong> SemovifargloT<br />

mxolod enobrivi unarebis SefasebiT. un<strong>da</strong> Sefasdes Sinaarsi,<br />

mizani <strong>da</strong> meTodika.<br />

ras<br />

vafasebT?<br />

qvemoT gTavazobT savaraudo CamonaTvalis cxrils:<br />

moswavleTa<br />

Sefaseba<br />

kompetencias<br />

mSobliur enaSi;<br />

kompetencias sa-<br />

ganSi;<br />

kompetencias<br />

meore enaSi;<br />

bilingvuri<br />

57<br />

swavlebis<br />

komponentebis<br />

Sefaseba<br />

swavlebis meTo-<br />

dika;<br />

saswavlo Sinaar-<br />

si;<br />

maswavlebelTa<br />

urTierToba mos-<br />

wavleebTan.<br />

bilingvuri<br />

modelis Sefaseba<br />

modelis efeqtu-<br />

roba;<br />

bilingvuri<br />

swavlebis maswav-<br />

lebelTamomzade- ba.


vin<br />

afasebs?<br />

motivacias;<br />

sxva kompetenciebi<br />

(kognituri unare-<br />

bi, socialuri un-<br />

arebi, sxva sas-<br />

wavlo unarebi);<br />

maswavleblebi;<br />

saatestacio /<br />

sagamocdo<br />

komisia<br />

mizani moswavleTa<br />

rogor<br />

vafasebT?<br />

Zlieri <strong>da</strong> susti<br />

mxareebis<br />

gamovlena;<br />

stan<strong>da</strong>rtis<br />

Sede<strong>ge</strong>bis<br />

miRweva;<br />

informacia<br />

mSobelTaTvis;<br />

SerCeva.<br />

kiTxvarebi;<br />

testebi;<br />

interviu;<br />

<strong>da</strong>kvirveba.<br />

<strong>da</strong>mkvirvebelTa<br />

jgufi.<br />

xarisxis<br />

kontroli;<br />

masalebis<br />

ga<strong>da</strong>muSaveba;<br />

maswavlebelTa<br />

momzadebis done.<br />

interviu;<br />

<strong>da</strong>kvirveba klasSi<br />

Catarebul<br />

samuSaoebze;<br />

zepirmetyvelebis<br />

analizi;<br />

saswavlo<br />

masalebis analizi.<br />

58<br />

gare<br />

monitoringis<br />

jgufi<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />

miReba modelis<br />

SenarCuneba /<br />

arSenarCunebaze,<br />

ganviTarebaze.<br />

saswavlo<br />

programebis<br />

analizi;<br />

kiTxvarebi;<br />

kvlevebi.


Tavi 2<br />

1. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />

imisaTvis, rom maswavlebels gauadvildes moculobiTi<br />

Temis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva <strong>da</strong> gakveTilebad ganawileba, gTavazobT<br />

Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis cxrils.<br />

Temebi:<br />

1. axali weli Cems ojaxSi;<br />

2. zamTari;<br />

3. ferebi;<br />

4. a<strong>da</strong>miani;<br />

5. de<strong>da</strong>Cemi yvelaze lamazia;<br />

6. tansacmeli;<br />

7. xili <strong>da</strong> bostneuli;<br />

8. Cveni sakvebi;<br />

9. cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi;<br />

I-II klasebi<br />

59<br />

10. de<strong>da</strong>miwa;<br />

11. amindi;<br />

12. garemomcveli buneba;<br />

13. qalaqi <strong>da</strong> sofeli;<br />

14. Cemi saxli;<br />

15. Cemi skola;<br />

16. Cemi saTamaSoebi;<br />

17. dResaswaulebi;<br />

18. Cemi samSoblo.


Tema 1<br />

`axali weli Cems ojaxSi~<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs:<br />

axal welze mcire zomis<br />

leqsis warmoTqmas;<br />

axal welTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

emociebis gamoxatvas;<br />

ecodineba misaloci baraTis<br />

struqtura (adresati, Sinaarsi,<br />

adresanti) <strong>da</strong> kliSe;<br />

ojaxis wevrebisa <strong>da</strong> axloblebisaTvis<br />

misaloci baraTebis<br />

miweras modelis mixedviT.<br />

buneba (1sT.) moswavles ecodineba mcenaris<br />

a<strong>ge</strong>buleba;<br />

ecodineba ramdenime mcenaris<br />

(xis) saxeli;<br />

suraTebze <strong>da</strong>yrdnobiT erTmaneTisgan<br />

ganarCevs wiwvovan<br />

<strong>da</strong> foTlovan xeebs.<br />

60<br />

miyvars, Zalian momwons, mixaria.<br />

gilocav axal wels. <strong>da</strong>eswari mravals. Seni Svili<br />

/ SviliSvili.…<br />

leqsika: axali weli, naZvis xe, wiwvebi, totebi,<br />

fesvebi, Rero, feradi saTamaSoebi, gozinayi,<br />

CurCxela, namcxvari, tkbileuli, milocva, misaloci<br />

baraTi, sixaruli, mxiaruleba, Tovli,<br />

Tovs, yinva, yinavs, civa, Tbila, Tovlis fifqi,<br />

kargi amindi / cudi amindi. . .<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

amoicnobs suraTebze wiwvovan <strong>da</strong> foTlovan mcenareebs,<br />

asaxelebs <strong>da</strong> miawers qarTulad Sesabamis<br />

<strong>da</strong>saxelebebs. asaxelebs mcenaris a<strong>ge</strong>bulebas<br />

(Rero, totebi, fesvebi).<br />

xelovneba/ ganuviTardeba wvrili qaRaldisagan amzadebs “Tovlis fifqebs”, gir-


SromiTi<br />

<strong>swavleba</strong> (2 sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

motorika;<br />

ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />

koordinacia;<br />

Seqmnis martiv ornamentebs;<br />

arCevs Sesabamis figurebsa <strong>da</strong><br />

ferebs.<br />

SeeZleba koordinacia;<br />

erTmaneTs Seunacvlebs<br />

sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />

Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis safuZvelze;<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

61<br />

landebs.<br />

adekvaturad reagirebs maswavleblis instruqciebze<br />

(aiReT makrateli, qaRaldi, gamovWraT...);<br />

afasebs Tanaklaselebis namuSevars (momwons, lamazia);<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns namuSevars klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong><br />

asaxelebs);<br />

Sereuli masaliTa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva teqnikiT Seqmnis<br />

misaloc baraTebs.<br />

miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs (aswieT<br />

marjvena xeli/ marcxena xeli, win wadgi marjvena/marcxena<br />

fexi, gasrialdi).<br />

TamaSi: konkursi zamTris TamaSobebis imitirebaSi<br />

(Txilamurebi, cigurebi).


Tema II<br />

`zamTari~<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

bunebismcodneob<br />

a (1sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

zamTris suraTis aRweras;<br />

martivi sityvebis amokiTxvas<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

martivi sityvebis <strong>da</strong>weras<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

nimuSis safuZvelze martivi<br />

wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa <strong>da</strong> amokiTxvas;<br />

suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />

saxelebze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas<br />

martivi kiTxvebi <strong>da</strong> upasuxos<br />

maT.<br />

moswavles eqneba codna weliwadis<br />

droebis Sesaxeb;<br />

SeeZleba weliwadis droebis<br />

<strong>da</strong>saxeleba, maTi martivad<br />

aRwera <strong>da</strong> Tveebis CamoTvla.<br />

62<br />

Tovs. civa. yinvaa. mTebi TeTria<br />

romelia zamTris Tveebi?<br />

zamTris Tveebia dekemberi, ianvari, Tebervali.<br />

me (ar) miyvars zamTari.<br />

ras TamaSob zamTarSi? zamTarSi miyvars TovlSi<br />

cigaoba, gun<strong>da</strong>oba, cigurebiT sriali.<br />

leqsika: Tovli, zamTari, Tovlis papa, civa, yinva,<br />

TeTri, didi, gun<strong>da</strong>/gun<strong>da</strong>oba, ciga/cigaoba, TamaSi,<br />

cigurebi.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

gazafxuli, zafxuli, Semodgoma, zamTari. Ti-<br />

Toeulis Tveebi. bavSvis pirad gamocdilebaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT weliwadis droebis <strong>da</strong>xasiaTeba.<br />

samuSao rveulSi/wignSi weliwadis droebis naxatebisTvis<br />

saxelis miwera.


xelovneba/<br />

SromiTi<br />

<strong>swavleba</strong> (2 sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

SearCevs gamosaxulebis zomas<br />

furclis zomis Sesabamisad;<br />

asaxavs <strong>da</strong>kvirvebis Sedegad<br />

miRebul STabeWdilebebs;<br />

xatavs warmosaxviT.<br />

gai<strong>ge</strong>bs <strong>da</strong> Seasrulebs<br />

instruqcias;<br />

gamoavlens <strong>da</strong>xmarebis<br />

unars;<br />

gamoavlens siswrafes,<br />

moqnilobas.<br />

63<br />

moswavle xatavs sayvarel weliwadis dros. moswavle<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />

<strong>da</strong> aRwers)<br />

an<br />

moswavle gamoWris fifqebs, naZvis xes, saTama-<br />

Soebs (burTebs, varskvlavebs) <strong>da</strong> aferadebs. moswavle<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />

<strong>da</strong> aRwers)<br />

an<br />

moswavle usmens “weliwadis droebs”. asaxelebs,<br />

romeli moswons.<br />

an<br />

swavloben qarTul simReras romelime weliwadis<br />

droze.<br />

TamaSi: <strong>da</strong>rbazis kuTxeebSi, sa<strong>da</strong>c weria<br />

weliwadis droebi, un<strong>da</strong> miirbinon bavSvebma, romelTac<br />

Sexv<strong>da</strong>T maswavleblis mier <strong>da</strong>ri<strong>ge</strong>buli<br />

baraTebi, romlebzec weria, mag.: Tovs, cxela,<br />

Tovlis papa, marti, banaoba, Tovlis dneba, bevri<br />

xili . . . maswavlebeli ganixilavs bavSvebTan<br />

erTad, vin sad mivi<strong>da</strong> <strong>da</strong> ramdenad sworad.<br />

an<br />

urigdebaT bavSvebs areulad baraTebi Tveebis<br />

<strong>da</strong>saxelebiT <strong>da</strong> bavSvebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>dgnen mwkrivSi.


Tema III<br />

`ferebi~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3 sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

ferebis qarTulad<br />

<strong>da</strong>saxelebas;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas feris<br />

<strong>da</strong>saxelebiT;<br />

TvalsaCinoebaze ferebis<br />

<strong>da</strong>saxelebas;<br />

TvalsaCinoebaze an suraTze<br />

ferebis saxelwodebebis<br />

miweras;<br />

suraTis aRweras ferebis<br />

mixedviT;<br />

mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas<br />

sakuTari nivTebis aRweri-<br />

Ta <strong>da</strong> ferebis <strong>da</strong>saxelebiT.<br />

buneba (1 sT.) moswavle <strong>da</strong>axasiaTebs<br />

garemos sagnebsa <strong>da</strong> movlenebs<br />

ferebis aRniSvniT.<br />

ferTa warmoeba (-is + feri <strong>da</strong>matebiT): vardisferi,<br />

yavisferi, stafilosferi, cisferi, forToxlisferi,<br />

Sindisferi, oqrosferi, vercxlisferi, Calisferi...<br />

gaaferade. suraTi...<br />

ra ferisaa Seni CanTa?<br />

ra feris Tma gaqvs / aqvs nanas?<br />

ra ferisaa mamaSenis manqana?<br />

gaaferade, gavaferade.<br />

es lamazi feria.<br />

romeli feri iqneba ufro lamazi?<br />

leqsika: gaferadeba, peizaJi, palitra.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />

magaliTebis safuZvelze)<br />

TamaSi:<br />

erTi moswavle midis jgufTan, akakunebs <strong>da</strong> eubneba,<br />

64


xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri<br />

aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

akuratulad gaaferadebs<br />

konturebian naxats.<br />

CamoTvlis cisartyelas<br />

ferebs;<br />

ecodineba Tbili <strong>da</strong> civi<br />

ferebi;<br />

SeZlebs ferTa Sexamebas.<br />

asrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis<br />

safuZvelze;<br />

icavs TamaSis wesebs.<br />

rom moiyvana cxoveli, an moitana sagani. sxvebi usvamen<br />

kiTxvebs (ra ferisaa? rogoria?...) erTi asaxelebs<br />

<strong>da</strong> axasiaTebs. Tu kiTxvas pasuxi ver gasca, mas sxva<br />

cvlis.)<br />

iyenebs speqtralur ferebs, arCevs civ <strong>da</strong> Tbil<br />

ferebs <strong>da</strong> xatavs romelime sezonis peizaJs;<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars klasis winaSe.<br />

moswavleebi jgufdebian maisurebis ferebis mixedviT,<br />

qmnian mcire sportul gundebs <strong>da</strong> ejibrebian<br />

mZleosnobis romelime saxeobaSi.<br />

65


Tema IV<br />

`a<strong>da</strong>miani~<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

a<strong>da</strong>mianis sxeulis nawilebis<br />

qarTulad <strong>da</strong>saxelebas;<br />

a<strong>da</strong>mianis garegnobis martiv<br />

aRweras;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas;<br />

kiTxvebze pasuxis gacemas;<br />

sxeulis nawilebis amsaxvel<br />

suraTebze miwerili sityvebis<br />

wakiTxvas;<br />

sxeulis nawilebis amsaxvel<br />

suraTebze Sesabamisi sityvebis<br />

miweras.<br />

buneba (1sT.) moswavle amoicnobs Tvalsa-<br />

Cinoebaze a<strong>da</strong>mianis sxeulis<br />

ZiriTad nawilebs.<br />

66<br />

me maqvs,<br />

Sen gaqvs,<br />

mas aqvs<br />

(aTi TiTi, erTi Tavi, ori<br />

xeli . . .<br />

Savi Tma, lurji Tvalebi)<br />

ramdeni xeli (TiTi, Tavi,<br />

cxviri, Tma . . .) gaqvs/aqvs?<br />

ramdeni xeli (TiTi, Tavi,<br />

cxviri, Tma . . .) aqvs<br />

giorgis?<br />

rogori Tma aqvs salomes?<br />

_ salomes aqvs mokle /<br />

grZeli / Savi…Tma. . .<br />

leqsika: Tavi, tani, xeli, marjvena, marcxena, fexi,<br />

TiTi/TiTebi, saxe, Tma/Tmebi, Subli, warbi/warbebi,<br />

wamwami/wamwamebi, Tvali/Tvalebi cxviri, piri, ena,<br />

kbili/kbilebi, zurgi, kiseri, muceli . . .<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

asaxelebs (miawers) TvalsaCinoebaze mocemul<br />

sxeulis nawilebs Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />

xelovneba/ ganuviTardeba xeli-Tvalis <strong>da</strong>Slili nawilebisgan awyobs a<strong>da</strong>mianis sxeuls,


SromiTi<br />

<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

koordinacia (akuratulad<br />

SeaerTebs naxatis <strong>da</strong>Slil<br />

nawilebs, xazebs);<br />

gamoxatavs sakuTari garegnobis<br />

Taviseburebebs (Tvalis,<br />

Tmis feri, sigrZe).<br />

ganuviTardeba<br />

koordinaciis;<br />

moZraobis<br />

Seasrulebs moqmedebebs maswavleblisfuZvelze;<br />

instruqciis sa-<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

67<br />

Tan qarTul enaze asaxelebs maT.<br />

xatavs sakuTar portrets, miawers sakuTar<br />

saxelsa <strong>da</strong> gvars.<br />

miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs (aswieT<br />

marjvena xeli/ marcxena xeli, gverdze gadgiT<br />

marjvena/marcxena fexi;)<br />

TamaSi: Sejibri jgufebis mier oTaxis (sportuli<br />

<strong>da</strong>rbazis) sxva<strong>da</strong>sxva kuTxeSi ganla<strong>ge</strong>buli a<strong>da</strong>mianis<br />

sxeulis nawilebis suraTebis moZebnasa <strong>da</strong><br />

SeerTebaSi.


Tema V<br />

`de<strong>da</strong>Cemi yvelaze lamazia”<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

dedis aRwerasa <strong>da</strong> martiv<br />

<strong>da</strong>xasiaTebas;<br />

dedisadmi sakuTari<br />

<strong>da</strong>mokidebulebis gamoxatvas;<br />

de<strong>da</strong>ze mcire zomis leqsis<br />

warmoTqmas;<br />

dedisaTvis dedis dRis misaloci<br />

baraTis <strong>da</strong>weras.<br />

buneba (1sT.) icis zogierTi yvavilis<br />

saxelwodeba <strong>da</strong> SeuZlia<br />

maTi amocnoba.<br />

xelovneba/<br />

SromiTi<br />

<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />

ganuviTardeba xeli-<br />

Tvalis koordinacia<br />

gamoamJRavnebs martivi<br />

SromiTi saqmianobis ele-<br />

68<br />

Dde<strong>da</strong>Cemi lamazia. Mmas aqvs Savi / lurji / cisferi<br />

/ Taflisferi Tvalebi, Savi / qera Tma, maRalia<br />

<strong>da</strong> gamx<strong>da</strong>ri / <strong>da</strong>balia <strong>da</strong> msuqani, keTilia, mosiyvarulea,<br />

Tbilia. is maswavlebelia / eqimia / musikosia<br />

/ ar muSaobs. Yyvelaze metad miyvars. miyvarxar,<br />

gkocni.<br />

leqsika: msuqani, gamx<strong>da</strong>ri, mosiyvarule, yvelaze<br />

metad / Zalian, xuWuWi / swori Tma.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

yvavilebis saxelwodebebi: ia, vardi, tita, iasamani,<br />

mixaki, SroSani, gvirila.<br />

amoicnobs suraTebze gamosaxul yvavilebs;<br />

qmnis dedisaTvis warmosaxviT Taiguls <strong>da</strong> asaxelebs<br />

yvavilebs, romelTaganac Sekravs am Tai-<br />

guls. <br />

qmnis dedis portrets an aformebs misaloc baraTs<br />

<strong>da</strong> warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars klasis winaSe.<br />

amzadebs dedisaTvis saCuqars (magaliTad, muyaos<br />

zar<strong>da</strong>xSas).


fizkultura<br />

(2sT.)<br />

mentarul unar-Cvevebs.<br />

erTmaneTs Seunacvlebs<br />

sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />

Seasrulebs moqmedebebs<br />

maswavleblis instruqciis<br />

safuZvelze;<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

69<br />

TamaSi: sportuli <strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva adgilas<br />

ganTavsebuli “yvavilebis” (yvavilebis <strong>da</strong>saxeleba<br />

an naxati mocemulia furclebze) Segroveba dedis<br />

TaigulisaTvis (vin ufro swrafad);<br />

an<br />

gundebi, romlebic ejibrebian erTmaneTs, saxelad<br />

irCeven yvavilebis saxelwodebebs.


Tema VI<br />

tansacmeli / Cemi garderobi<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

sakuTari garderobis aRweras;<br />

sakuTari SegrZnebebis<br />

gamoxatvas;<br />

weliwadis droebis / amindis<br />

Sesatyvisi tansacmlis <strong>da</strong>saxelebas;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smasa <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas.<br />

buneba (1sT.) asaxelebs TiToeuli sezonis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebel komponentebs<br />

<strong>da</strong> Sesabamis tansacmels.<br />

xelovneba/<br />

SromiTi<br />

<strong>swavleba</strong> (2sT.)<br />

ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />

koordinacia<br />

gamoamJRavnebs martivi SromiTi<br />

saqmianobis elementarul<br />

unar-Cvevebs.<br />

70<br />

mciva / gciva / sciva, mcxela / gcxela / scxela,<br />

macvia / gacvia / acvia, vicvam / icvam / icvams. siciveSi,<br />

sicxeSi, siTboSi, es kaba / Sarvali suf-<br />

Taa / WuWyiania.<br />

zamTarSi / zafxulSi ra gacvia? Ggazafxulze /<br />

Semodgomaze ra gacvia?<br />

leqsika: sawvimari, Jaketi, palto, Ceqmebi, Sarvali,<br />

qve<strong>da</strong>kaba, qurTuki, sviteri / jempri, Jileti, sicive,<br />

sicxe, siTbo.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaia-<br />

ron).<br />

(aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

aerTebs isriT TiToeuli sezonis <strong>da</strong>saxelebas<br />

misTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli komponentebisa <strong>da</strong> tansacmlis<br />

<strong>da</strong>saxelebasTan / suraTTan (magaliTad,<br />

zamTari _ sicive _ palto, Semodgoma _ wvima _<br />

sawvimari. . .)<br />

feradi qaRaldebisagan gamoWris tansacmels <strong>da</strong><br />

muyaosagan <strong>da</strong>mzadebul a<strong>da</strong>mianis figuras urCevs<br />

samoss. Tan asaxelebs maT saxelwodebebs.


fizkultura<br />

(2sT.)<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSisas miRebul<br />

wesebs;<br />

Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis safuZvelze.<br />

71<br />

icvams Sesabamis sportul tansacmels <strong>da</strong> asaxelebs,<br />

ra acvia.<br />

TamaSi: orni erT maisurSi. wyvili icvams erT<br />

mozrdil maisurs ise, rom xelebis moZraoba ar<br />

SeeZlos. ori aseTi wyvili ejibreba erTmaneTs<br />

sirbilSi (mTavaria sinqronuli moZraoba).


Tema VII<br />

`xili <strong>da</strong> bostneuli”<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

moswavles SeeZleba<br />

xilis <strong>da</strong> bostneulis martivi<br />

saxelebis amokiTxva (ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

xilis <strong>da</strong> bostneulis martivi<br />

saxelebis <strong>da</strong>wera (ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

moswavles SeeZleba martivi<br />

wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>wera <strong>da</strong> amokiTxva;<br />

moswavles SeeZleba suraTze<br />

<strong>da</strong> masze miweril saxelze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas martivi<br />

kiTxvebi xilis <strong>da</strong> bostneulis<br />

Sesaxeb <strong>da</strong> upasuxos maT.<br />

buneba (1sT.) moswavles SeeZleba<br />

xilis <strong>da</strong> bostneulis garCeva;<br />

xilis <strong>da</strong> bostneulis amocnoba<br />

naxatze;<br />

<strong>da</strong>saxeleba, sad izrdeba, ra-<br />

Si gamoiyeneba.<br />

72<br />

zepirmetyveleba:<br />

es ra xilia/bostneulia?<br />

es aris . . .<br />

me (ar) miyvars . . .<br />

romeli xili/bostneuli giyvars?<br />

leqsika: xili, bostneuli, atami, bali, vaSli,<br />

msxali, yurZeni, man<strong>da</strong>rini, forToxali, simindi,<br />

nesvi, sazamTro, kitri, kartofili, pomidori, xaxvi,<br />

stafilo (werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong><br />

mixedviT, Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra<br />

un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

sakvebi mcenareebi: xili <strong>da</strong> bostneuli.<br />

moswavle samuSao rveulSi (wignSi) miawers suraTs<br />

saxels.<br />

xelovneba/ moswavles SeeZleba moswavle xatavs sayvarel xils <strong>da</strong> bostneuls <strong>da</strong>


Sroma (1sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

ferebis/masalis SerCeva;<br />

aratradiciuli masalis gamoyeneba<br />

namuSevris Sesaqmnelad;<br />

klasis winaSe sakuTari namu-<br />

Sevris warmod<strong>ge</strong>na;<br />

ganuviTardeba wvrili<br />

motorika;<br />

ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />

koordinacia.<br />

<br />

samuSaos ganawileba gunduri<br />

muSaobisas;<br />

<strong>da</strong>xmarebis unaris<br />

ganviTareba;<br />

Cakuzva/gamarTva;<br />

sivrciTi orientacia,<br />

sirbili.<br />

73<br />

miawers saxels. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats<br />

klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />

an/<strong>da</strong><br />

moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad xilis <strong>da</strong><br />

bostneulis naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong><br />

asaxelebs).<br />

TamaSi #1: “naxati-sityva” _ gundebma rac SeiZleba<br />

swrafad un<strong>da</strong> moZebnon <strong>da</strong> <strong>da</strong>alagon erTad<br />

<strong>da</strong>rbazSi <strong>da</strong>fantuli xilisa <strong>da</strong> bostneulis<br />

naxatebi <strong>da</strong> maTi Sesabamisi sityvebi.


Tema VIII<br />

`Cveni sakvebi~<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

bunebismcodneob<br />

a (1sT.)<br />

moswavles SeeZleba<br />

sakvebis saxelebis amokiTxva<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

sakvebis martivi saxelebis<br />

<strong>da</strong>wera (ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

martivi wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>wera<br />

<strong>da</strong> amokiTxva;<br />

suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />

saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT kiTxvebis<br />

<strong>da</strong>sma sakvebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />

kiTxvebze pasuxi.<br />

moswavles ecodineba<br />

romelia cxoveluri <strong>da</strong> mcenareuli<br />

sakvebi;<br />

risi momzadeba SeiZleba<br />

rZisgan, xorcisgan, mcenareebisgan;<br />

SeeZleba jansaRi sakvebis<br />

SerCeva.<br />

es aris es?<br />

es aris (puri, karaqi…. . .. )<br />

es ra saWmelia?<br />

es aris . . .<br />

me (ar) miyvars . . .<br />

romeli saWmeli giyvars?<br />

me min<strong>da</strong>... de<strong>da</strong> amzadebs...<br />

zomieri kveba janmrTelobaa.<br />

leqsika:<br />

puri, karaqi, Cai, rZe, yveli, kvercxi, namcxvari, muraba,<br />

kanfeti, araJani, Saqari, limoni, kakao, Sokoladi,<br />

sauzme, sakvebi, janmrTeloba.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

74<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />

magaliTebis safuZvelze)<br />

mocemul CamonaTvalSi ajgufebs mcenareul <strong>da</strong><br />

cxovelur sakvebs.<br />

roluri TamaSi “restoranSi” / ”kafeSi”. moswavleebs<br />

eZlevaT meniu <strong>da</strong> un<strong>da</strong> amoirCion


xelovneba/<br />

Sroma (1sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

wvrili<br />

ganviTareba;<br />

motorikis<br />

Zerwvis unaris ganviTareba;<br />

ferebis/masalis SerCeva;<br />

qaRaldis farTobis<br />

adekvaturi ganawileba;<br />

naxatSi ZiriTadis <strong>da</strong> <strong>da</strong>mxmaris<br />

gamoyofis unaris ganvi-<br />

Tareba;<br />

klasis winaSe sakuTari namu-<br />

Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />

ganviTareba.<br />

<strong>da</strong>xmarebis<br />

ganviTareba;<br />

siswrafe;<br />

sirbili;<br />

sivrciTi orientacia.<br />

unaris<br />

moswavle plasteliniT amzadebs sxva<strong>da</strong>sxva sakvebs.<br />

plasteliniTve miawers saxels. warmoad<strong>ge</strong>ns klasis<br />

winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />

an/<strong>da</strong><br />

moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad sakvebis<br />

naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns<br />

naxats klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs).<br />

an/<strong>da</strong><br />

moswavle xatavs sauzmis scenas (magi<strong>da</strong>s saWmelebiT),<br />

isrebiT <strong>da</strong> ujrebiT akeTebs komentarebs<br />

(miawers saxelebs).<br />

TamaSi: “mewyvile sityvebi”. _ moswavleebs<br />

urigdebaT baraTebi sityvebiT. maT un<strong>da</strong> ipovnon<br />

magi<strong>da</strong> warweriT, romelsac maTi sityva Seesabameba<br />

<strong>da</strong> un<strong>da</strong> miirbinon iq. mag., tkbili – namcxvari.<br />

75


Tema IX<br />

cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi”<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.+3sT)<br />

moswavle SeZlebs<br />

cxovelebis <strong>da</strong> frinvelebis<br />

martivi saxelebis amokiTxvas<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

cxovelebis <strong>da</strong> frinvelebis<br />

martivi saxelebis <strong>da</strong>weras<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

martivi wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa<br />

<strong>da</strong> amokiTxvas;<br />

suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />

saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas<br />

martivi kiTxvebi cxovelebis<br />

<strong>da</strong> frinvelebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />

upasuxos maT.<br />

buneba (1sT.+1sT.) moswavle SeZlebs<br />

cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />

garCevas;<br />

cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />

amocnobas naxatze;<br />

maTi sxeulis nawilebis (kudis,<br />

TaTis <strong>da</strong> frTis <strong>da</strong>saxelebas<br />

ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

76<br />

ra aris es?<br />

es aris (Txa, bu . . .).<br />

es ra cxovelia?<br />

es ra frinvelia?<br />

es aris . . .<br />

leqsika:<br />

ZaRli, kata, Tagvi, Txa, Zroxa, xbo, kameCi, Rori,<br />

cxvari, ixvi, bati, in<strong>da</strong>uri, qaTami, beRura, mercxali,<br />

bu, Wia, lomi, m<strong>ge</strong>li, mela, arwivi, maimuni,<br />

gveli, <strong>ge</strong>di, spilo, Zera, <strong>da</strong>Tvi, ciyvi, kudi, TaTi,<br />

frTa<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

ZaRli, kata, Tagvi, Txa, Zroxa, xbo, kameCi, Rori,<br />

cxvari, ixvi, bati, in<strong>da</strong>uri, qaTami, beRura, mercxali,<br />

bu, Wia, lomi, m<strong>ge</strong>li, mela, arwivi, maimuni,<br />

gveli, <strong>ge</strong>di, spilo, Zera, <strong>da</strong>Tvi, ciyvi, kudi, TaTi,<br />

frTa.<br />

Sinauri <strong>da</strong> gareuli cxovelebi.<br />

samuSao rveulSi (wignSi) suraTisTvis saxelis<br />

miweras;


xelovneba/<br />

Sroma (2sT.+2sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.+2sT.)<br />

Sinauri <strong>da</strong> gareuli cxovelis/frinvelis<br />

garCevas.<br />

wvrili<br />

ganviTareba;<br />

motorikis<br />

xeli-Tvalis<br />

ganviTareba;<br />

koordinaciis<br />

ferebis/masalis SerCeva;<br />

klasis winaSe sakuTari namu-<br />

Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />

ganviTareba.<br />

samuSaos ganawileba gunduri<br />

muSaobisas;<br />

koordinacia;<br />

sivrciTi orientacia,<br />

sirbili.<br />

77<br />

moswavle xatavs cxovelebs, romlebic gars akravs<br />

<strong>da</strong> awers saxelebs. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats<br />

klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs)<br />

an/<strong>da</strong><br />

moswavle aferadebs sxva<strong>da</strong>sxva ferebad cxovelebis<br />

<strong>da</strong> frinvelebis naxatebs <strong>da</strong> awers saxelebs.<br />

moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />

<strong>da</strong> asaxelebs).<br />

an/<strong>da</strong><br />

sxva<strong>da</strong>sxva masalis gamoyenebiT (girCa, plastelini,<br />

foTlebi, brinji . . .) akeTebs cxovelebs <strong>da</strong><br />

plasteliniT gamoZerwili (an amoWrili) asoebiT<br />

awers saxels. moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns namuSevars<br />

klasis winaSe (aCvenebs <strong>da</strong> asaxelebs).<br />

TamaSi #1: “loto cxovelebiT <strong>da</strong> frinvelebiT”<br />

(sityvebi). _ gundebma rac SeiZleba swrafad moZebnon<br />

<strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva kedelze <strong>da</strong>kidebuli baraTebi<br />

sxva<strong>da</strong>sxva saxeliT, Camoxsnan <strong>da</strong> miusa<strong>da</strong>gon<br />

gundisTvis micemuli cxovelis an frinvelis<br />

ramdenime naxats.<br />

TamaSi #2: “loto cxovelebiT <strong>da</strong> frinvelebiT”<br />

(asoebi). _ gundebma rac SeiZleba swrafad moZebnon<br />

<strong>da</strong>rbazis sxva<strong>da</strong>sxva kedelze <strong>da</strong>kidebuli baraTebi<br />

sxva<strong>da</strong>sxva asoebiT, Camoxsnan <strong>da</strong> Seavson<br />

gundisTvis micemuli cxovelis an frinvelis ramdenime<br />

naxatis qveS arsebuli ujrebi.


Tema X<br />

`de<strong>da</strong>miwa”<br />

sagani mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena<br />

(3sT.)<br />

bunebismcodneob<br />

a (1sT.)<br />

moswavle SeZlebs<br />

de<strong>da</strong>miwasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

saxelebis amokiTxvas (ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

de<strong>da</strong>miwasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

saxelebis <strong>da</strong>weras (ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

nimuSis safuZvelze martivi<br />

wina<strong>da</strong>debis <strong>da</strong>werasa <strong>da</strong> amokiTxvas;<br />

suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />

saxelze <strong>da</strong>yrdnobiT kiTxvebis<br />

<strong>da</strong>smas de<strong>da</strong>miwaze <strong>da</strong> pasuxos<br />

am SekiTxvebze.<br />

moswavles aqvs martivi informacia<br />

<strong>da</strong><strong>da</strong>miwaze;<br />

SeuZlia am informaciis<br />

moyola ilustraciebze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT<br />

rogoria de<strong>da</strong>miwa?<br />

ra aris de<strong>da</strong>miwaze?<br />

de<strong>da</strong>miwaze aris/es aris . . .<br />

leqsika:<br />

mTa/mTebi, zRva/zRvebi, mdinare/mdinareebi, tba, vake,<br />

borcvi, globusi, cisferi/lurji, yavisferi, wyali,<br />

miwa, mze, mTvare, anaTebs, aTbobs, dRisiT, RamiT.<br />

(werisTvis aqe<strong>da</strong>n airCeva sityvebi imis<strong>da</strong> mixedviT,<br />

Tu ra asoebi aqvT gavlili <strong>da</strong> ra un<strong>da</strong> gaiaron).<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an cocxali<br />

magaliTebis safuZvelze)<br />

rogor gamoiyureba Cveni de<strong>da</strong>miwa (aRwera);<br />

ra aris ruka <strong>da</strong> globusi;<br />

ras niSnavs lurji <strong>da</strong> yavisferi rukaze <strong>da</strong> globusze;<br />

ra aTbobs de<strong>da</strong>miwas<br />

ra anaTebs de<strong>da</strong>miwas dRisiT <strong>da</strong> RamiT.<br />

78


xelovneba/<br />

Sroma (2sT.)<br />

fizkultura<br />

(2sT.)<br />

iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva tipis xazebs<br />

namuSevarSi;<br />

gamosaxavs simetriul <strong>da</strong> asimetriul<br />

formebs;<br />

adekvaturad SearCevs<br />

obieqtis fers;<br />

klasis winaSe sakuTari namu-<br />

Sevris warmod<strong>ge</strong>nis unaris<br />

ganviTareba.<br />

instruqciis ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />

Sesruleba;<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba<br />

problemis ga<strong>da</strong>Wrisas;<br />

<strong>da</strong>xmarebis unaris<br />

ganviTareba,<br />

sirbili;<br />

siswrafe.<br />

moswavle xatavs peizaJs, mTebs, zRvas, mzes,<br />

mTvares.<br />

an<br />

moswavle xatavs de<strong>da</strong>miwas, aferadebs Sesabamisi<br />

ferebiT.<br />

an<br />

moswavle aplikaciebis saSualebiT qmnis peizaJs,<br />

mTebs, mdinareebis, mzes, mTvares, varskvlavebs.<br />

moswavle warmoad<strong>ge</strong>ns naxats klasis winaSe (aCvenebs<br />

<strong>da</strong> aRwers).<br />

TamaSi-Sejibri: <strong>da</strong>rbazis or sawinaaRmdego<br />

kedelze <strong>da</strong>kidebulia didi asoebiT <strong>da</strong>werili<br />

wina<strong>da</strong>deba (mag., de<strong>da</strong>miwa mrgvalia) _ gundebs<br />

urigdebaT anbanis asoebi, romlebSic un<strong>da</strong><br />

amoarCion saWiro asoebi, aiRon <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgnen<br />

wina<strong>da</strong>debis qveS ise, rom igive wina<strong>da</strong>deba<br />

gamovides.<br />

79


Tema XI<br />

`amindi”<br />

sagani Mizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3sT.) moswavles SeeZleba<br />

amindis Sesaxeb saubari (realobaze<br />

an ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

amindis amsaxveli zmnebis/wina<strong>da</strong>debebis<br />

<strong>da</strong>wera, amokiTxva<br />

(ilustraciaze <strong>da</strong>yrdnobiT);<br />

suraTze <strong>da</strong> masze miweril<br />

saxelze (an realobaze)<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>svas martivi<br />

bunebismcodneoba<br />

(1sT.)<br />

xelovneba/ Sroma<br />

(2sT.)<br />

kiTxvebi <strong>da</strong> upasuxos maT.<br />

moswavles SeeZleba<br />

amindis komponentebze<br />

<strong>da</strong>kvirveba;<br />

amindis aRwera.<br />

ferebis <strong>da</strong> masalis adekvaturi<br />

SerCeva;<br />

<strong>da</strong>kvirvebis Sedegad miRebuli<br />

STabeWdilebebis asaxva;<br />

warmosaxviT xatva.<br />

80<br />

rogori amindia dRes?<br />

civa?<br />

cxela?<br />

wvims?<br />

Tovs?<br />

qaria?<br />

mze anaTebs.<br />

Tovs, wvims. qari qris. civa. cxela<br />

naxatebis qveS miwerili amindis amokiTxva.<br />

leqsika: Rrubeli, wvima, Tovli, sicive,<br />

sicxe, siTbo, mze, mTvare, varskvlavi, ca.<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis<br />

an cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

avsebs amindze <strong>da</strong>kvirvebis dRiurs<br />

miawers samuSao rveulSi/wignSi amindis naxatebs<br />

Sesabamis saxels.<br />

moswavle xatavs naxats amindTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />

Temaze, mag., “Tovli movi<strong>da</strong>”, “roca<br />

cxela”. moswavle miawers saxels.


fizkultura<br />

(2sT.)<br />

instruqciis ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />

Sesruleba;<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba<br />

problemis ga<strong>da</strong>Wrisas;<br />

<strong>da</strong>xmarebis unaris ganviTareba;<br />

Cakuzva-gasworeba;<br />

koordinaciis unaris ganviTareba.<br />

81<br />

TamaSi: iataki<strong>da</strong>n avkrifoT sityvebi <strong>da</strong><br />

SevadginoT wina<strong>da</strong>debebi, anu vipovoT bavSvi,<br />

romelsac aqvs saWiro sityva (TiTo bavSvi<br />

TiTo sityva).


Tema XII<br />

`garemomcveli buneba~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3<br />

sT.)<br />

bunebismcodneoba<br />

(1 sT.)<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri<br />

aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

kviris bolos moswavle SeZlebs<br />

Tavisi sacxovrebeli adgilis garemomcveli<br />

bunebis aRweras;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas garemoze;<br />

TvalsaCinoebaze warmod<strong>ge</strong>nili<br />

garemos aRweras;<br />

mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas sacxovrebeli<br />

adgilis garemomcveli bunebis<br />

aRweriT.<br />

moswavle axasiaTebs garemos;<br />

aRwers garemomcvel bunebas.<br />

akuratulad aferadebs konturebian<br />

naxats.<br />

moswavle swavlobs garemos<br />

<strong>da</strong>xatvisas ganla<strong>ge</strong>bas.<br />

maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />

miTiTebebis Sesruleba;<br />

TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />

82<br />

garemos amsaxveli leqsika:<br />

ca, miwa, de<strong>da</strong>miwa, mze, mTvare, varskvlavebi...<br />

haeri<br />

qva, klde, xe, yvavili,<br />

gora, mTa, tye, veli, tba, zRva, mdinare, patara<br />

mdinare, xidi, kunZuli, mdinaris napiri,<br />

baRi, saxnav-saTesi miwa, bostani, venaxi,<br />

xilis baRi,<br />

nagavi, sisufTave, sanagve urna, <strong>da</strong>binZureba<br />

eqskursia, laSqroba<br />

ra aris Sens saxlTan? ra aris / ar aris<br />

Sens sofelSi / qalaqSi?<br />

ra aris erTi, ra aris bevri?<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis<br />

an cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

nagavi Cven irgvliv. (ix. G. kvantaliani<br />

`Cven <strong>da</strong> buneba~, gakv. 25, gv. 52.<br />

xatavs garemomcveli bunebis <strong>da</strong>binZurebis<br />

amsaxvel naxats <strong>da</strong> warmoud<strong>ge</strong>ns klass.<br />

Semdeg awyoben saklaso gamofenas.<br />

TamaSi:<br />

imitaciuri laSqroba;


Tema XIII<br />

`qalaqi <strong>da</strong> sofeli~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3<br />

sT.)<br />

bunebismcodneoba<br />

(1 sT.)<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

kviris bolos moswavle<br />

SeZlebs<br />

<strong>da</strong>asaxelos qalaqi, sofeli,<br />

raioni, romelSic cxovrobs;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas sacxovrebeli<br />

adgilis <strong>da</strong>saxelebiT;<br />

Tavisi qalaqis an soflis martiv<br />

aRweras;<br />

sazogadoebrivi punqtebis<br />

<strong>da</strong>saxelebas;<br />

mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas<br />

sakuTari an naTesavis<br />

sacxovrebeli adgilis<br />

<strong>da</strong>saxelebiTa <strong>da</strong> martivi<br />

aRweriTa;<br />

moswavle orientirebs<br />

nacnob garemoSi.<br />

akuratulad aferadebs<br />

konturebian naxats.<br />

arCevs Sesatyvis ferebs,<br />

83<br />

me vcxovrob qalaqSi / sofelSi; qalaq<br />

bolnisSi / sofel martyofSi..<br />

quCaze, ubanSi...<br />

Sen sad cxovrob? sad cxovrobs Seni bebia?<br />

me vcxovrob ..... is cxovrobs... Cven vcxovrobT...<br />

CemTan axlos cxovroben Cemi megobrebi. Cemi er-<br />

Ti amxanagis saxli Zalian didia, saxls didi<br />

ezo aqvs... ezos ukan didi baRia... saxlis win<br />

ezoa...<br />

Cems saxlTan axlos parkia. parkSi lamazi skamebia.<br />

parkSi ar aris karuselebi... me <strong>da</strong> Cemi amxana<strong>ge</strong>bi<br />

skolis/saxlis ezoSi vTamaSobT...<br />

sad cxovrob Sen? rogoria Seni saxli? sad<br />

cxovrobs Seni amxanagi? rogoria misi saxli?<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

akvirdeba <strong>da</strong> aRwers gzas saxli<strong>da</strong>n skolamde,<br />

asaxelebs punqtebs, ganala<strong>ge</strong>bs maT siaxlove-<br />

siSoris mixedviT...<br />

xatavs Tavis sacxovrebel adgils _ sofels /<br />

qalaqs. mianiSnebs sxva punqtebs, romlebic mis<br />

saxlTan axlos an Sorsaa.


fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

adekvaturad iyenebs qaRaldis<br />

zomas.<br />

maswavleblis instruqciis<br />

safuZvelze miTiTebebis Sesruleba;<br />

TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />

84<br />

TamaSi:<br />

moswavleebi qmnian or an ramdenime jgufs qalaqis<br />

an soflis <strong>da</strong>saxelebiT, awyoben warmosaxviT<br />

saqalaqo / saraiono Sejibrebas <strong>da</strong> ejibrebian<br />

erTmaneTs.


Tema XIV<br />

`Cemi saxli~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3<br />

sT.)<br />

kviris bolos moswavle SeZlebs:<br />

sakuTari sacxovrebeli saxlisa<br />

<strong>da</strong> binis aRweras;<br />

garemos aRwerisaTvis saWiro Tandebulebis<br />

marTebulad gamoyenebas;<br />

mcire zomis (2-3 wina<strong>da</strong>debiani)<br />

teqstis wakiTxvas; kiTxvebis <strong>da</strong>smasa<br />

<strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas<br />

buneba (1 sT.) SeZlebs orientirebas nacnob garemoSi.<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri<br />

aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />

koordinacia<br />

<strong>da</strong>akvirdeba nacnob garemoSi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

fers, formas <strong>da</strong> asaxavs<br />

maT namuSevarSi, ra ferisaa, rogoria?<br />

Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis safuZvelze;<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

85<br />

mdebareobs . . . -ze, saxlis win / ukan, saxlTan<br />

axlos, vcxovrob . . .…-Si, martivi rigobiTi ricxviTi<br />

saxelebi, calke mdgomi TandebulebTan arsebiTi<br />

saxelebis Sesabamis brunvaSi xmareba.<br />

leqsika: quCa, Sesaxvevi, saxli, bina, oTaxi, saZinebeli,<br />

samzareulo, abazana, misaRebi oTaxi, aveji,<br />

win, ukan, pir<strong>da</strong>pir, qveviT, zeviT, SuaSi, marjvniv,<br />

marcxniv. EB<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

qmnis sakuTari sacxovrebeli saxlis <strong>da</strong> mis<br />

garSemo ganla<strong>ge</strong>buli obieqtebis sqemas, romelsac<br />

qveS miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />

xatavs sakuTar saxls / oTaxs, arCevs Sesabamis<br />

formebsa <strong>da</strong> ferebs. warmoad<strong>ge</strong>ns sakuTar namuSevars<br />

klasis winaSe..<br />

TamaSi: Sejibri jgufebs Soris _ vin ufro male<br />

SeaRwevs saxlSi, romlis gasaRebic <strong>da</strong>ikarga,<br />

bagiriT <strong>da</strong> kedliT. miTiTebis mixedviT asrulebs<br />

moqmedebebs: adi ufro zeviT, <strong>da</strong>eSvi qveviT.


Tema XV<br />

`Cemi skola~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3 sT.) kviris bolos moswavle SeZlebs<br />

skolisa <strong>da</strong> saklaso oTaxis<br />

aRweras;<br />

skolasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />

emociebis gamoxatvas;<br />

raodenobiTi <strong>da</strong> rigobiTi<br />

ricxviTi saxelebis adekvaturad<br />

xmarebas;<br />

sakuTari saSinao <strong>da</strong>valebis<br />

rveulis gaformebas modelis<br />

mixedviT.<br />

bunebismcodneoba<br />

(1 sT.)<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

SeZlebs orientirebas nacnob<br />

garemoSi.<br />

ganuviTardeba xeli-Tvalis<br />

koordinacia;<br />

<strong>da</strong>akvirdeba nacnob garemoSi<br />

sxva<strong>da</strong>sxva fers, formas <strong>da</strong><br />

asaxavs maT namuSevarSi.<br />

erTmaneTs Seunacvlebs<br />

sxva<strong>da</strong>sxva moZraobas;<br />

86<br />

me vswavlob (romel?) skolaSi,<br />

Cemi skola (ramden?)-sarTuliania; skolis win /<br />

ukan / gverdiT / marjvniv / marcxniv (baRia, xeebia,<br />

Cemi saxlia. . .). Cveni saklaso oTaxi mziani <strong>da</strong>BnaTelia,<br />

aqvs (ramdeni?) fanjara; Cvens klas-<br />

Si(ramdeni?)Emoswavle swavlobs.<br />

Cemi skola Zalian miyvars / momwons.<br />

leqsika: sasadilo, klaseli, didi <strong>da</strong> patara <strong>da</strong>sveneba,<br />

ar<strong>da</strong>de<strong>ge</strong>bi, mziani, naTeli, sarTuli, derefani,<br />

sportuli <strong>da</strong>rbazi.<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

qmnis sakuTari saxli<strong>da</strong>n skolamde marSruts, romelsac<br />

qveS miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebebs.<br />

avsebs cxrils (ix. gogi kvantalianis “Cven <strong>da</strong><br />

buneba”, gv. 17).<br />

xatavs sakuTar skolas / saklaso oTaxs, arCevs<br />

Sesabamis formebsa <strong>da</strong> ferebs. warmoad<strong>ge</strong>ns saku-<br />

Tar namuSevars klasis winaSe.<br />

sxva<strong>da</strong>sxva klasis moswavleTa jgufebi ejibrebian<br />

erTmaneTs mZleosnobis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobaSi,


Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis safuZvelze;<br />

<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

87<br />

xolo am klasis moswavleebs eZlevaT Casawerad<br />

klasebis Sede<strong>ge</strong>bi.


Tema XVI<br />

`Cemi saTamaSoebi~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3<br />

sT.)<br />

kviris bolos moswavle SeZlebs:<br />

saTamaSoebis qarTulad <strong>da</strong>saxelebas;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas saTamaSoebis<br />

Sesaxeb;<br />

kiTxvebze pasuxis gacemas saTamaSoebis<br />

aRweriT;<br />

TvalsaCinoebaze saTamaSoebis<br />

<strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> aRweras;<br />

TvalsaCinoebaze an suraTze saTama-<br />

Soebis saxelwodebebis miweras;<br />

mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas sakuTari<br />

saTamaSoebis aRweriT.<br />

buneba (1 sT.) moswavle ikvlevs <strong>da</strong> asaxelebs, ra<br />

masalisgan aris <strong>da</strong>mzadebuli esa Tu<br />

is saTamaSo.<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

akuratulad aferadebs konturebian<br />

naxatebss.<br />

gamokveTs, ra Tavisebureba axasiaTebs<br />

misTvis sayvarel saTamaSos, ra feri-<br />

saa, rogoria?<br />

maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />

miTiTebebis Sesruleba;<br />

TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />

88<br />

visTan erTad TamaSob xolme? romeli saTama-<br />

So giyvars?<br />

romeli saTamaSo ar giyvars?<br />

es saTamaSo vin giyi<strong>da</strong> / gaCuqa?<br />

bevri saTamaSo gaqvs?<br />

ratom giyvars es saTamaSo?<br />

_ Zalian miyvars, imitom rom lamazia... de<strong>da</strong>m<br />

maCuqa....<br />

leqsika: saTamaSoebis <strong>da</strong>saxeleba: Tojina,<br />

<strong>da</strong>Tunia, saTamaSo manqana, saCuqari.<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

masala: plastmasi, xe, rezina, naWeri, bamba,<br />

liToni (rkina).<br />

plastmasis navi, xis cxeni, rezinis Tojina,<br />

bambis <strong>da</strong>Tunia. . .<br />

xatavs / Zerwavs / sxva<strong>da</strong>sxva masalisagan Tavis<br />

sayvarel saTamaSos.<br />

TamaSi: saTamaSoebis adgilze mitana <strong>da</strong> meoris<br />

wamoReba maTi <strong>da</strong>saxelebiT. Sejibreba siswrafeSi,<br />

saTamaSoebis <strong>da</strong>saxelebaSi.


Tema XVII<br />

`dResaswaulebi~<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3<br />

sT.)<br />

bunebismcodneoba<br />

(1 sT.)<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

kviris<br />

SeZlebs<br />

bolos moswavle<br />

Tavisi <strong>da</strong>badebis dRis<br />

<br />

<strong>da</strong>saxelebas;<br />

saxelmwifo <strong>da</strong> eTnikurreligiuri<br />

<strong>da</strong>saxelebas;<br />

dResaswaulebis<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas<br />

dResaswaulebis <strong>da</strong>saxelebiTa<br />

<strong>da</strong> drois miTiTebiT;<br />

warmoTqvams leqss romelime<br />

<br />

dResaswaulis Sesaxeb.<br />

wers mcire zomis misaloc baraTs.<br />

moswavle orientirebs droSi;<br />

aRwers dResaswauls, asaxelebs<br />

wlis romel drosaa igi.<br />

akuratulad aferadebs<br />

konturebian naxats.<br />

moswavle amzadebs ramdenime<br />

saxis misaloc baraTs Sesabami-<br />

89<br />

rodisaa Seni <strong>da</strong>badebis dRe? Cemi <strong>da</strong>badebis dRea<br />

oc ianvars.<br />

rodisaa Seni dis/Zmis <strong>da</strong>badebis dRe?<br />

axali weli<br />

religiuri dResaswaulebi: aRdgoma, navrozoba.<br />

saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis dRe _ 26 maisi.<br />

gilocav,<br />

mravals <strong>da</strong>eswari!<br />

gilocav saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis dRes!<br />

romeli dResaswauli giyvars?<br />

rodisaa axali weli? pirvel ianvars. giyvars<br />

axali weli? _ Zalian. rodisaa saqarTvelos <strong>da</strong>moukideblobis<br />

dRe?<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

isrebiT aerTebs dResaswaulebs, TariRebs <strong>da</strong><br />

weliwadis droebs. (mag.: axali weli, 1 ianvari,<br />

zamTari...)<br />

xatavs romelime dResaswaulis amsaxvel suraTs.<br />

amzadebs dResaswaulisaTvis misaloc baraTs an<br />

amzadeben<br />

saCuqrebs erTmaneTisaTvis (mag. fanqrebis


fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

si misaloci frazebis miweriT. Casawyobi yuTi, yulaba, qaRaldis yvavilebi)<br />

maswavleblis instruqciis safuZvelze<br />

miTiTebebis Sesruleba;<br />

TamaSis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />

90<br />

TamaSi: warmosaxviTi zeimi (dRes ninikos<br />

<strong>da</strong>badebis dRea, gamovacxveT xaWapuri, ai, amodena<br />

(akeTeben did wres); gavSaleT sufra, ai, amodena<br />

(akeTeben grZel xazs); mivutaneT saCuqrebi _ ai,<br />

amdeni (xelebiT gamosaxaven simravles); ninikos<br />

uxaria, ai ase (gamoxataven mxiarulebas)...


Tema XVIII<br />

`Cveni samSoblo~ (Cven vcxovrobT erTad)<br />

sagani Mmizani Sinaarsi<br />

qarTuli ena (3 sT.) kviris bolos moswavle SeZlebs<br />

saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqis,<br />

mSobliuri qalaqisa <strong>da</strong> sakuTari<br />

erovnebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />

sa<strong>da</strong>urobis ramdenime saxelis<br />

warmoebas;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smasa <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxis gacemas;<br />

saqarTveloze mcire zomis<br />

leqsis warmoTqmas;<br />

bunebismcodneoba<br />

(1 sT.)<br />

xelovneba<br />

(2 sT.)<br />

fizikuri aRzr<strong>da</strong><br />

(2 sT.)<br />

mcire zomis anketis Sevsebas.<br />

icis saqarTvelos saxelmwifo<br />

atributika.<br />

ganuviTardeba<br />

koordinacia<br />

xeli-Tvalis<br />

gamoamJRavnebs martivi SromiTi<br />

saqmianobis<br />

Cvevebs.<br />

elementarul unar-<br />

Seasrulebs moqmedebebs maswavleblis<br />

instruqciis safuZvelze;<br />

91<br />

me var marneuli<strong>da</strong>n / me vcxovrob marneulSi;<br />

Cemi mezobeli qarTvelia / somexia / azerbaijanelia;<br />

sa<strong>da</strong>uri xar? ra erovnebis xar? me <strong>da</strong>vibade.<br />

. . Cemi <strong>da</strong>badebis adgilia.<br />

leqsika: de<strong>da</strong>qalaqi. erovneba, <strong>da</strong>badebis adgili,<br />

sacxovrebeli adgili, misamarTi.<br />

aucilebelia <strong>swavleba</strong> arsebuli naxatebis an<br />

cocxali magaliTebis safuZvelze)<br />

sxva<strong>da</strong>sxva qveynis droSebs Soris suraTze<br />

amoicnobs saqarTvelos droSas, asaxelebs<br />

saqarTvelos <strong>ge</strong>rbze gamoxatul sagnebs.<br />

amzadebs saqarTvelos mcire zomis droSebs.<br />

qmnis klasis / skolis droSis dizains.<br />

maswavleblis miTiTebis mixedviT asrulebs moqmedebebs<br />

(CasWideT erTmaneTs xelebi, gaakeTeT


<strong>da</strong>icavs TamaSis wesebs.<br />

92<br />

wre <strong>da</strong> <strong>da</strong>asaxeleT is erovnebebi, romlebic<br />

cxovroben saqarTveloSi).<br />

moswavleebi iyofian mcire jgufebad ise, rom<br />

TiToeul jgufSi iyos “sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis”<br />

TiTo warmomad<strong>ge</strong>neli <strong>da</strong> ejibrebian sirbilSi<br />

estafetis ga<strong>da</strong>cemiT.


Temebi:<br />

2. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />

1. weliwadis droebi<br />

2. de<strong>da</strong>miwa <strong>da</strong><br />

kosmosi<br />

3. Cemi ojaxi<br />

4. Cemi erTi dRe<br />

5. garemo, romelSic<br />

vcxovrobT<br />

6. ferTa mozaika _<br />

Cven vqmniT<br />

silamazes<br />

7. Cveni klasi<br />

III-IV klasebi<br />

93<br />

8. mgzavroba (mogzauroba)<br />

<strong>da</strong> transporti<br />

9. mogzauroba droSi<br />

10. cocxali samyaro<br />

11. Cven erTad varT<br />

12. Cemi biblioTeka<br />

13. yvavilTa samyaroSi<br />

14. dro


Tema I<br />

`weliwadis droebi~<br />

enis funqciebi moswavle SeZlebs weliwadis droebisa <strong>da</strong> Sesabamisi Tveebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />

weliwadis droebis aRweras;<br />

weliwadis droebis erTmaneTTan Se<strong>da</strong>rebas (magaliTad, ufro civa, ufro cxela,<br />

meti simwvanea, dRe ufro moklea, Rame ufro grZeli);<br />

sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebisa <strong>da</strong> emociebis gamoxatvas weliwadis TiToeuli drois<br />

mimarT <strong>da</strong> Tanaklaselebis <strong>da</strong>mokidebulebisa <strong>da</strong> emociebis Sesaxeb informaciis<br />

Sekrebasa <strong>da</strong> miwodebas TanaklaselebisaTvis;<br />

ar<strong>da</strong>de<strong>ge</strong>bze momx<strong>da</strong>ri ambebis moyolas;<br />

weliwadis droebis Sesaxeb mcire zomis leqsebis swavlasa <strong>da</strong> moTxrobebis<br />

wakiTxva-ga<strong>ge</strong>bas;<br />

informaciis miRebas weliwadis droebis, amindis Sesaxeb sxva<strong>da</strong>sxva sainformacio<br />

saSualebi<strong>da</strong>n (magaliTad, amindis prognozi, sabavSvo enciklopedia).<br />

maTematika kiTxulobs kalen<strong>da</strong>rs, asaxelebs ramdeni dRea weliwadSi, TiToeul TveSi,<br />

weliwadis droSi;<br />

gamoiTvlis sakuTari <strong>da</strong> megobrebis, axloblebis <strong>da</strong>badebis dReebamde <strong>da</strong>rCenil<br />

dReebs.<br />

sporti CamoTvlis, sportis romeli saxeoba Seesabameba weliwadis TiToeul dros<br />

(magaliTad, romelia zamTri sportis saxeoba, romeli _ zafxulis).<br />

Asrulebs am saxeobebis Sesabamis moZraobebs maswavleblis instruqciis<br />

Sesabamisad.<br />

xelovneba ganarCevs erTmaneTisgan Tbil <strong>da</strong> civ ferebs;<br />

amoicnobs ilustraciebze civ <strong>da</strong> Tbil ferebs;<br />

Tavad qmnis weliwadis droebis amsaxvel kompoziciebs <strong>da</strong> ganmartavs romeli<br />

ferebi gamoiyena <strong>da</strong> ratom.<br />

94


musika mReris simRerebs, Tematurad <strong>da</strong>kavSirebuls weliwadis droebTan;<br />

Tavad axmovanebs bunebaSi momenil xmebs (magaliTad, Citebis WikWiks, ko<strong>da</strong>las<br />

kakuns, foTlebis Srials);<br />

ismens musikalur nawarmoebs weliwadis romelime droze <strong>da</strong> asaxelebs, bunebaSi<br />

mosmenil romel xmas miamsgavsa esa Tu is adgili musikaluri nawarmoebi<strong>da</strong>n.<br />

buneba sakuTari gamocdilebis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns frinvelTa moZraobas weliwadis<br />

droebis mixedviT;<br />

akvirdeba <strong>da</strong> akeTebs <strong>da</strong>skvnebs mcenareTa moZraobis, zrdisa <strong>da</strong> ganviTarebis<br />

Sesaxeb <strong>da</strong> asaxelebs, romeli mcenare weliwadis romel dros xarobs.<br />

95


Tema II<br />

`de<strong>da</strong>miwa <strong>da</strong> kosmosi~<br />

enis funqciebi aRwers de<strong>da</strong>miwis moZraobas, gansazRvravs de<strong>da</strong>miwis adgils mzis sistemaSi;<br />

asaxelebs mzis sistemis planetebs;<br />

aRwers planetebis mdebareobas mzisgan <strong>da</strong>Sorebulis mixedviT;<br />

kiTxulobs mcire zomis teqstebs de<strong>da</strong>miwisa <strong>da</strong> kosmosis Sesaxeb <strong>da</strong> iRebs Sesabamis<br />

informacias sacnobaro literaturi<strong>da</strong>n (magaliTad, sabavSvo enciklopedii<strong>da</strong>n).<br />

maTematika maswavleblis mier miwodebuli monacemebis safuZvelze qmnis mzis sistemis<br />

grafikul gamosaxulebas <strong>da</strong> ganmartavs, romeli planeta aris meti an naklebi<br />

manZiliT <strong>da</strong>Sorebuli mzisagan;<br />

cxrilSi wers monacemebs mzis sistemis planetebis sididisa <strong>da</strong> mzisagan <strong>da</strong>Sorebis<br />

mixedviT.<br />

xelovneba suraTebis mixedviT plasteliniT Zerwavs <strong>da</strong> akeTebs mzis sistemis models;<br />

qmnis Tavisufal kompozicias Temaze ”de<strong>da</strong>miwa Cveni saxlia” <strong>da</strong> icavs saganTa<br />

saerTo proporcias naxatis Seqmnisas.<br />

buneba maswavleblis mier miwodebuli teqstebi<strong>da</strong>n iRebs informacias, romel planetazea<br />

sicocxle <strong>da</strong> romelze _ara.<br />

asaxelebs de<strong>da</strong>miwis kontinentebs <strong>da</strong> globusze / rukaze ganasxvavebs wyalsa <strong>da</strong><br />

xmeleTs;<br />

aRwers <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs, maT Semad<strong>ge</strong>nel nawilebs (maga;liTad, mdinaris<br />

saTave, SesarTavi kalapoti, mTis mwvervali, kal\Ta, Ziri) <strong>da</strong> maxasiaTeblebs<br />

(magaliTad, Cqari mdinare, maRali mTa, yinuliani mwvervali).<br />

96


Tema III<br />

`Cemi ojaxi~<br />

enis funqciebi moswavle SeZlebs ojaxis wevrTa <strong>da</strong>saxelebas, aRwerasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>xasiaTebas;<br />

<strong>da</strong>asaxelebs ojaxis wevrTa asaks;<br />

<strong>da</strong>asaxelebs <strong>da</strong> aRwers ojaxis wevrTa profesias, saqmianobas, maT gatacebas <strong>da</strong> gamoxatavs<br />

sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas maTi saqmianobisa <strong>da</strong> interesebis mimarT;<br />

isaubrebs sakuTari ojaxis tradiciebze;<br />

isaubrebs, vis romeli kerZi uyvars ojaxSi <strong>da</strong> gaacnobs Tanaklaselebs am kerZebis<br />

momzadebis wess.<br />

maTematika qmnis cxrils sakuTari ojaxis wevrTa monacemebis mixedviT (asaki, <strong>da</strong>badebis weli,<br />

Tve, ricxvi, simaRle, wona, tansacmlis zoma, fexsacmlis zoma.<br />

ala<strong>ge</strong>bs ojaxis wevrTa asaks ufros-umcrosobis, anu zr<strong>da</strong>dobisa <strong>da</strong> klebadobis<br />

mixedviT.<br />

sporti <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns ojaxis romeli wevri sportis romeli saxeobiTaa gatacebuli <strong>da</strong> romel<br />

saxeobas misdev<strong>da</strong> bavSvobaSi; asaxierebs ojaxis wevrTa <strong>da</strong>maxasiaTebel moZraobebs<br />

(imitacias);<br />

xelovneba xatavs ojaxis wevrTa portretebs saerTo proporciebis <strong>da</strong>cviT;<br />

qmnis ojaxuri situaciis amsaxvel naxats (magaliTad, erTi dRe sasadilo ojaxSi)<br />

<strong>da</strong> ganarCevs naxatSi wina <strong>da</strong> ukana plans (axlo sagnebs gamosaxavs ufro di<strong>da</strong>d,<br />

xolo Soreuls ufro mcire zomisad).<br />

musika gamoikiTxavs <strong>da</strong> ad<strong>ge</strong>ns, ojaxis romel wevrs rogori musika moswons;<br />

Tanaklaselebs acnobs ojaxis wevrTa sayvarel simRerebs <strong>da</strong> waiRiRinebs motivs.<br />

buneba gamoikiTxavs <strong>da</strong> <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns ojaxis wevrTa janmrTelobis mdgomareobas, asaxelebs,<br />

romels ra infeqciuri <strong>da</strong>avadeba aqvs ga<strong>da</strong>tanili <strong>da</strong> ra niSnebiT xasiaTdeba is.<br />

gamohkiTxavs de<strong>da</strong>s, Tavad ra acrebi aqvs Catarebuli.<br />

97


Tema IV<br />

`Cemi erTi dRe~<br />

enis funqciebi ad<strong>ge</strong>ns dRis reJims; asaxelebs, dRis romel monakveTSi ras akeTebs;<br />

saubrobs sakuTar guneba-ganwyobilebaze dRis ganmavlobaSi amindis cvlilebis<br />

mixedviT;<br />

saubrobs sakuTar emociebze, gatacebebze, interesebze <strong>da</strong> imaze, Tu dRis romel<br />

monakveTSi ra saqmianobas ra dros uTmobs;<br />

irCevs erT-erT dRes Tavisi cxovrebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> uambobs Tanaklaselebs im teqstis /<br />

teqstebis Sinaarss (sainformacios, mxatvruls, sacnobaros),… romlebic waikiTxa;<br />

iwyebs dRiuris warmoebas;<br />

asaxelebs sayvarel telega<strong>da</strong>cemas <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas.<br />

maTematika aZlevs dRis reJims cxrilis formas; gamoxatavs sakuTar moZraobas dRis<br />

ganmavlobaSi grafikulad <strong>da</strong> gamoiTvlis savaraudo manZils, romelsac is gaivlis<br />

saxli<strong>da</strong>n skolamde an sxva adgilamde <strong>da</strong> gamoiTvlis, ra saqmianobas ra dros<br />

uTmobs.<br />

sporti iRebs maswavleblisagan rCevas, romeli varjiSi Seasrulos dilas <strong>da</strong> romeli –<br />

dRis sxva dros. regularulad asrulebs dilis gamamxnevebel varjiSebs.<br />

xelovneba ganmartavs, ra aris avtoportreti, qmnis avtoportrets;<br />

asaxelebs sakuTar Tvisebebs, romelTa gamoxatvac sur<strong>da</strong> avtoportretSi <strong>da</strong><br />

afasebs, ramdenad SeZlo es.<br />

buneba CamoTvlis, higienis romel wesebs icavs (oTaxis ganiaveba, xelebis sapniT xSirad<br />

<strong>da</strong>bana, aqvs Tu ara sakuTari WurWeli <strong>da</strong> a.S.);<br />

CamoTvlis <strong>da</strong>svenebis formebs <strong>da</strong> acnobs Tanatolebs, rogor isvenebs Tavad.<br />

98


Tema V<br />

`garemo, romelSic vcxovrobT~<br />

enis funqciebi aRwers sakuTar qalaqs (sofels), gansazRvravs mis adgilmdebareobas, reliefs;<br />

CamoTvlis, misi TvalsazrisiT, ra azianebs bunebas;<br />

Camowers qcevis wesebs bunebaSi;<br />

wakiTxul <strong>da</strong> naswavl leqsebsa <strong>da</strong> moTxrobebSi aRweril bunebis suraTebs a<strong>da</strong>rebs<br />

sakuTari adgilis bunebas <strong>da</strong> poulobs msgavseba-gansxvavebas.<br />

maTematika ad<strong>ge</strong>ns cxrils sxva<strong>da</strong>sxva monacemis gaTvaliswinebiT (mosaxleoba, farTobi,<br />

skolebis, sabavSvo baRebis, sxva<strong>da</strong>sxva kulturuli centris raodenoba). ad<strong>ge</strong>ns ra<br />

manZiliTaa <strong>da</strong>Sorebuli skola centri<strong>da</strong>n, <strong>da</strong>saxlebuli punqti de<strong>da</strong>qalaqi<strong>da</strong>n /<br />

raionuli centri<strong>da</strong>n <strong>da</strong> a.S.<br />

xelovneba ganmartavs peizaJis raobas;<br />

xatavs sakuTari garemos peizaJs <strong>da</strong> asaxelebs, romeli ferebi sWarbobs misi<br />

kuTxis peizaJSi weliwadis sxva<strong>da</strong>sxva dros.<br />

bunebrivi saSualebebis (gamxmari foTlebi, girCebi, sxva<strong>da</strong>sxva mcenaris nayofi)<br />

qmnis kolaJebs.<br />

musika moismens revaz laRiZis simReras ”tye Seunaxe Svilebsa” <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas.<br />

buneba <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns im adgilebSi gavrcelebuli mcenareebisa <strong>da</strong> cxovelebis saxeobebs;<br />

poulobs saqarTvelos rukaze im <strong>da</strong>saxelebul punqts, romelSic cxovrobs;<br />

agrovebs fotoebs sakuTar garemoSi a<strong>da</strong>mianTa saqmianobis Sesaxeb <strong>da</strong> akeTebs<br />

Sesabamis minawers;<br />

TanaklaselebTan erTad klasificirebas ukeTebs sayofacxovrebo narCenebs <strong>da</strong><br />

ad<strong>ge</strong>ns bunebaSi maTi ganTavsebis wesebs.<br />

99


Tema VI<br />

`ferTa mozaika _ Cven vqmniT silamazes~<br />

enis funqciebi asaxelebs ferebis Zireul <strong>da</strong> warmoqmnil saxelwodebebs (magaliTad, iisferi,<br />

stafilosferi, alisferi) <strong>da</strong> enobrivi meqanizmis gaTvaliswinebiT Tavad qmnis<br />

misTvis sasurveli feris saxelwodebas, agreTve ad<strong>ge</strong>ns feris saxelwodebas masSi<br />

romelime feris siWarbe-simciris mixedviT;<br />

aRwers teqstebis ilustraciebs <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons /<br />

ar momwons <strong>da</strong> ratom); ilustraciebis mixedviT qmnis mcire zomis teqstebs;<br />

ala<strong>ge</strong>bs ilustraciebs siuJetis logikuri ganviTarebis mixedviT; aRwers misTvis<br />

cnobil erovnul samoss.<br />

maTematika asaxelebs naxatze gamosaxul sxva<strong>da</strong>sxva feris <strong>ge</strong>ometriul figurebs <strong>da</strong> akeTebs<br />

maT klasifikacias maswavleblis mier miTiTebuli niSnis (ferebis, kuTxeebis<br />

raodenobis, formis) mixedviT; <strong>ge</strong>ometriuli figurebisa <strong>da</strong> ferebis gamoyenebiT<br />

qmnis megobrisaTvis saCuqars an sasaCuqre yuTs.<br />

sporti adekvaturad reagirebs maswavleblis mier Semotanil pirobiT niSnebze moZravi<br />

TamaSebis (magaliTad, wiTeli alami aRniSnavs finiSs an droebiT TamaSis<br />

Sewyvetas, mwvane _ starts an gagrZelebas, yviTeli _ gafrTxilebas <strong>da</strong> a. S.).<br />

xelovneba ferebis SezavebiT iRebs sasurvel fers <strong>da</strong> asaxelebs mis qarTul saxelwodebas;<br />

TeTri an Savi feris <strong>da</strong>matebiT cvlis feris sinaTlis xarisxsa <strong>da</strong> tonalobas <strong>da</strong><br />

asaxelebs miRebul fers;<br />

axasiaTebs naxats ferTa gamoyenebis TvalsazrisiT; aferadebs konturebian naxats;<br />

qmnis ilustraciebs teqstisaTvis.<br />

musika asaxelebs, ra saSualebiT iqmneba musikaluri nawarmoebi (b<strong>ge</strong>rebi) <strong>da</strong> ra<br />

saSualebiT _ naxati (ferebi).<br />

buneba aRwers im cvlilebebs, romelTac sxva<strong>da</strong>sxva mcenare ganicdis sasicocxlo ciklis<br />

ganmavlobaSi <strong>da</strong> akvirdeba ferTa monacvleobas; akvirdeba <strong>da</strong> aRwers mcenareebisa<br />

<strong>da</strong> cxovelebis Seferilobas, romelic exmareba maT garemosTan SeguebaSi.<br />

100


Tema 7<br />

`Cveni klasi~<br />

enis funqciebi aRwers saklaso oTaxis mdebareobas <strong>da</strong> masSi dgam-avejis ganla<strong>ge</strong>bas;<br />

axasiaTebs Tanaklaselebs garegnuli niSnebisa <strong>da</strong> xasiaTis Tvisebebis mixedviT;<br />

poulobs msgavseba-gansxvavebas Seswavlili nawarmoebebis personaJebsa <strong>da</strong><br />

Tanaklaselebs Soris;<br />

agrovebs informacias TanaklaselTa mSoblebis, <strong>da</strong>-Zmebisa <strong>da</strong> ojaxis sxva wevrebis<br />

Sesaxeb (asaki, saqmianoba, gataceba <strong>da</strong> sxv.);<br />

amzadebs SekiTxvebs interviusaTvis maswavleblebTan klasis Sesaxeb;<br />

wers werilebs, misaloc <strong>da</strong> mosawvev baraTebs TanaklaselebisaTvis.<br />

maTematika gansazRvravs klasis Semad<strong>ge</strong>nlobas gogoebisa <strong>da</strong> biWebis, eTnikuri warmomavlobis<br />

mixedviT (romeli ramdenia, romelia ufro meti / naklebi); a<strong>da</strong>rebs klasSi<br />

ganTavsebul nivTebs <strong>ge</strong>ometriul figurebs <strong>da</strong> nimuSis mixedviT qmnis miTiTebuli<br />

sivrculi figuris models sxva<strong>da</strong>sxva masalis (muyao, plastelini <strong>da</strong> sxv.)<br />

gamoyenebiT; zomis erTeulebis gamoyenebiT ad<strong>ge</strong>ns manZils klasSi mdebare or<br />

obieqts Soris (magaliTad <strong>da</strong>fi<strong>da</strong>n karebamde manZili 2 metria) <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>hyavs<br />

Sesabamis stan<strong>da</strong>rtul erTeulSi (m, dm, sm)<br />

sporti monawileobs sxva<strong>da</strong>sxva sportuli TamaSobebisaTvis jgufebis SeqmnaSi <strong>da</strong><br />

aRnusxavs Sede<strong>ge</strong>bs winaswar Sed<strong>ge</strong>nil cxrilSi.<br />

xelovneba gansazRvravs portretis raobas <strong>da</strong> qmnis Tanaklaselebis / Tanaklaselebis<br />

individualur / jgufur portretebs;<br />

amoicnobs naxatebze a<strong>da</strong>mianis ganwyobilebas <strong>da</strong> miuTiTebs, Tanaklaselebis ra<br />

ganwyobileba Cans mis mier / sxvebis mier Seqmnil portretebze.<br />

musika ad<strong>ge</strong>ns saklaso repertuars saskolo RonisZiebisaTvis;<br />

mosmenil simRerebs asociaciurad ukavSirebs Tanaklaselebis xasiaTs /<br />

ganwyobilebas.<br />

buneba zrunavs saklaso oTaxis sisufTaveze, ganiavebasa <strong>da</strong> moxerxebulad mowyobaze;<br />

ganala<strong>ge</strong>bs klasSi mcenareebs ”moZraobis” kanonebis mixedviT;<br />

akvirdeba saklaso oTaxSi arsebuli mcenareebis zr<strong>da</strong>-ganviTarebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>kvirvebis<br />

Sede<strong>ge</strong>bs wers cxrilSi.<br />

101


Tema VIII<br />

mgzavroba (mogzauroba) <strong>da</strong> transporti<br />

enis funqciebi asaxelebs sxva<strong>da</strong>sxva satransporto saSualebas, axasiaTebs maT siswrafis, sididisa<br />

<strong>da</strong> sxva maxasiaTeblebis mixedviT; adekvaturad iyenebs mimarTulebis aRmniSvnel<br />

sityvebs (pir<strong>da</strong>pir, marjvniv, marcxniv, win, ukan, gverdiT, axlos, Sors <strong>da</strong> sxv.);<br />

sworad iyenebs enobriv konstruqciebs mgzavrobisa <strong>da</strong> mogzaurobis aRsawerad (matarebl-iT,<br />

TviTmfrinav-iT, -Si <strong>da</strong> -ze Tandebulian formebs);<br />

aRwers sakuTar STabeWdilebebs, gamoxatavs survilebs momaval mogzaurobasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> iyenebs Sesabamis enobriv konstruqciebs (min<strong>da</strong> wavide / min<strong>da</strong> wasvla);<br />

winaswar ecnoba informacias im RirSesaniSnaobebis Sesaxeb, romelTa naxvac surs.<br />

maTematika a<strong>da</strong>rebs or punqts Soris manZils siSore-siaxlovis mixedviT; Sesabamisi sqematuri<br />

gamosaxulebis safuZvelze poulobs or obieqts Soris umokles manZils; iyenebs<br />

asoiT aRniSvnebs sqemaze miTiTebul or wertils Soris marSrutis aRsawerad.<br />

sporti cnobs <strong>da</strong> iyenebs grafikul pirobiT niSnebs romlebic xels uwyobs a<strong>da</strong>mianis swor<br />

<strong>da</strong> usafrTxo orientirebas;<br />

monawilebs laSqrobebSi <strong>da</strong> iyenebs winaswar SemuSavebuli <strong>ge</strong>gmas;<br />

qmnis <strong>da</strong> icavs moZraobis usafrTxoebis wesebs.<br />

xelovneba modelis mixedviT qmnis usafrTxoebis <strong>da</strong>cvisaTvis saWiro grafikul niSnebs /<br />

gamosaxulebebs;<br />

xatavs im transports, romliTac imgzavra an un<strong>da</strong> mogzauroba.<br />

musika ad<strong>ge</strong>ns sayvareli simRerebis CamonaTvals imisaTvis, rom gaakeTos audioCanaweri<br />

mgzavrobis (mogzaurobis) dros mosasmenad.<br />

buneba icis <strong>da</strong> iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva saxifaTo situaciaSi qcevisa <strong>da</strong> usafrTxoebis wesebs<br />

(magaliTad, Weqa-quxilis dros mobiluris moxmareba, Tavis Sefareba, mzis <strong>da</strong>kvrisa<br />

<strong>da</strong> sxeulis ga<strong>da</strong>xurebis an ga<strong>da</strong>ciebis Tavi<strong>da</strong>n acileba; SearCevs mgzavrobisas<br />

Sesaferis Cacmulobas.<br />

102


Tema IX<br />

mogzauroba droSi<br />

enis funqciebi warmosaxviT aRwers mogzaurobas sxva<strong>da</strong>sxva epoqaSi;<br />

aRsawerad adekvaturad iyenebs zmnis warsuli, axlandeli <strong>da</strong> momavali drois<br />

formebs <strong>da</strong> maTTan saxelTa Sewyobas Sesabamis brunvaSi (giorgi mogzaurobs,<br />

giorgim imogzaura, giorgi imogzaurebs);<br />

<strong>da</strong>niSnulebisamebr xmarobs Sesabamis zmnizedebs (winaT, axla, momavalSi, guSin,<br />

dRes, xval, SarSan, wels, momaval wels);<br />

gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas warmosaxviTi realobis mimarT (ra dro air-<br />

Cia <strong>da</strong> ratom) <strong>da</strong> survils, romel droSi un<strong>da</strong> mogzauroba, sad <strong>da</strong> ratom.<br />

maTematika iyenebs drois erTeulebs (saaTi, wuTi, weli, Tve, kviris dReebi, saukune) Soris<br />

Tanafardobas (erTi saaTi = 60 wT-s <strong>da</strong> a.S.); iyenebs naSTiT gayofas zomis<br />

mocemul erTeulebSi monacemis sxva erTeuliT gamosaxvisas (magaliTad, 100 wT = 1<br />

sT. 40 wT.).<br />

xelovneba naxatis aRwerisas asaxelebs im nivTebsa <strong>da</strong> sxva detalebs (mag., Cacmuloba),<br />

romlebic Seesabameba ama Tu im epoqas, dros.<br />

musika mosmenili nawarmoebebi<strong>da</strong>n arCevs iseTs, romelic, misi azriT, Seesabameba mis<br />

mogzaurobas konkretul droSi.<br />

buneba iyenebs ilustraciebs a<strong>da</strong>mianTa saqmianobis, Cacmulobis, cxovrebis wesis Sesaxeb<br />

warsulSi <strong>da</strong> a<strong>da</strong>rebs dRevandelobas; warmoid<strong>ge</strong>ns, rogori iqneba garemo<br />

momavalSi, Tu tyes gavCexavT (mdinaris <strong>da</strong>Sroba, mewyeri, niaRvari, zvavi).<br />

103


Tema X<br />

`cocxali samyaro~<br />

enis funqciebi aRwers cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs sxva<strong>da</strong>sxva niSnis (feri, zoma, xma, ganakuTrebuli<br />

niSnebi <strong>da</strong> sxv.);<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis teqstebs, rogorc mxatvruls, ise aramxatvruls,<br />

cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebze;<br />

axerxebs informaciis miRebas cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebze sxva<strong>da</strong>sxva<br />

sainformacio saSualebi<strong>da</strong>n (magaliTad, telega<strong>da</strong>cema, filmi, sabavSvo enciklopedia).<br />

maTematika miRebuli informaciis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebis<br />

monacemTa (zoma, wona, feri, ga<strong>da</strong>adgileba) cxrils. Aa<strong>da</strong>rebs erTmaneTs am<br />

monacemebs metoba-naklebobis mixedviT.<br />

xelovneba icis, romeli Janris nimuSebSia asaxuli cxovelTa samyaro , asaxelebs misTvis<br />

cnobil mxatvars, romelic xatav<strong>da</strong> cocxal samyaros.<br />

sxva<strong>da</strong>sxva xerxiT (mozaika, aplikacia, kolaJi <strong>da</strong> sxv. ) gamosaxavs cocxali<br />

samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs akeTebs Sesabamis minawerebs.<br />

musika xmis mibaZviT warmoad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros misTvis cnobil warmomad<strong>ge</strong>nels <strong>da</strong><br />

sTavazobs Tanaklaselebs mis gamocnobas.<br />

buneba ajgufebs cocxali samyaros warmomad<strong>ge</strong>nlebs (ZuZumwovrebi, qvewarmavlebi,<br />

frinvelebi, mwerebi <strong>da</strong> a.S.) <strong>da</strong> asaxelebs <strong>da</strong> aRwers maT sasicocxlo funqciebs<br />

(moZraoba, sunTqva, zr<strong>da</strong>, gamravleba.<br />

104


Tema XI<br />

`Cven erTad varT~<br />

enis funqciebi adekvaturad iyenebs mxolobiTi <strong>da</strong> mravlobiTi ricxvis formebs, msgavsebagansxvavebis<br />

gamoxatvisaTvis Sesaferis formebsa <strong>da</strong> konstruqciebs, warmomavlobis<br />

aRmniSvnel enobriv saSualebebs (magaliTad, -el, ur sufiqsebi);<br />

aRwers mis irgvliv mcxovreb sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nels sxva<strong>da</strong>sxva maxasiaTeblis<br />

mixedviT;<br />

aRwers sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nelTa cxovrebis wessa <strong>da</strong> romelime cnobil<br />

tradicias;<br />

asaxelebs misTvis cnobil dResaswaulebs <strong>da</strong> aRwers maT; adekvaturad iyenebs<br />

Cveulebriv <strong>da</strong> Tavazianobis formebs, SeTavazebis formulebs (xom ar viTamaSoT?<br />

gin<strong>da</strong> CvenTan erTad TamaSi? modi, erTad gavakeToT. . . ).…<br />

maTematika amoicnobs <strong>da</strong> asaxelebs mTelis naxevar, mesamed <strong>da</strong> meoTxed nawilebs, mTels Slis<br />

nawilebad <strong>da</strong> nawilebs warmoad<strong>ge</strong>ns erT mTelad; a<strong>da</strong>rebs mTelis nawils mTelis<br />

naxevars modelze (naxevarze metia, naklebia, tolia); maswavleblis <strong>da</strong>xmarebiT<br />

kiTxulobs saqarTvelos eTnikuri Semad<strong>ge</strong>nlobis amsaxvel diagramas metobisa <strong>da</strong><br />

naklebobis mixedviT.<br />

sporti SeTavazebis Semdeg xalisiT monawileobs fizikur aqtivobebSi SezRuduli<br />

fizikuri unaris mqone , sxva sqesisa <strong>da</strong> erovnebis ufrosi <strong>da</strong> umcrosi asakis<br />

partniorebTan erTad.<br />

xelovneba xatavs sxva<strong>da</strong>sxva erovnebis warmomad<strong>ge</strong>nelTa portretebs /kostumebs <strong>da</strong> maTi<br />

tradiciebis / dResaswaulebis amsaxvel scenebs.<br />

musika amoicnobs misTvis cnobil musikalur sakravebs <strong>da</strong> asaxelebs, Tu romeli erovnebis<br />

warmomad<strong>ge</strong>nelTa kuTvnilebaa is;<br />

sityvebiT / JReradobiT gamoTqvams varauds, romel ers ekuTvnis esa Tu is simRera.<br />

buneba asaxelebs <strong>da</strong> saqarTvelos rukaze poulobs sxva<strong>da</strong>sxva kuTxes;<br />

im adgils,sa<strong>da</strong>c Tavad cxovrobs;<br />

aRwers regionis <strong>ge</strong>ografiul Taviseburebebs <strong>da</strong> bunebriv pirobebs (magaliTad,<br />

mTiania, vakea, zegania <strong>da</strong> sxv. Zalian civa, Zalian cxela, xSirad wvims <strong>da</strong> sxv.).<br />

105


Tema XII<br />

`Cemi biblioTeka~<br />

enis funqciebi asaxelebs Tavis biblioTekaSi arsebuli wignebis maxasiaTeblebs (avtori, saTauri,<br />

gamocemis weli, gamomcemloba);<br />

asaxelebs sayvarel avtorebs <strong>da</strong>/an nawarmoebebs <strong>da</strong>/an personaJebs <strong>da</strong> gamoxatavs<br />

sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons imitom, rom. . . sainteresoa, radgan. . .);<br />

ramdenime sityviT gadmoscems, ras exeba nawarmoebi;<br />

avsebs maswavleblis mier Sed<strong>ge</strong>nil mkiTxvelTa baraTs.<br />

maTematika cxrilis saxiT Sead<strong>ge</strong>ns sakuTari biblioTekis karTotekas Semdegi monacemebis<br />

miTiTebiT (avtori, saxelwodeba, gverdebis raodenoba) <strong>da</strong> ala<strong>ge</strong>bs gamocemis wlis<br />

mixedviT;<br />

sarCevis mixedviT moZebnis Sesabamis gverds / Tavs / nawils, risTvisac iyenebs win<br />

<strong>da</strong> ukan Tvlas<br />

xelovneba qmnis mcire zomis xelnakeT wignebs wignis yvela maxasiaTeblis gaTvaliswinebiT.<br />

buneba icnobs <strong>da</strong> icavs wignis moxmarebasTan <strong>da</strong>kavSirebul higienis wesebs;<br />

ala<strong>ge</strong>bs TanamimdevrobiT wignis gamocemasTan <strong>da</strong>kavSirebul etapebs fotoebze /<br />

sayrden sityvebze <strong>da</strong>yrdnobiT (magaliTad, <strong>da</strong>wera, <strong>da</strong>beWdva, ilustrireba, akinZva).<br />

106


Tema XIII<br />

yvavilTa samyaroSi<br />

enis funqciebi aRwers <strong>da</strong> axasiaTebs sxva<strong>da</strong>sxva yvavils feris, sididis, simaRlis, surnelis mixedviT;<br />

gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas, romeli yvavili uyvars <strong>da</strong> ratom;<br />

ayalibebs yvavilTa movlis wesebs;<br />

zepirad ambobs leqsebs yvavilebze <strong>da</strong> kiTxulobs <strong>da</strong> hyveba mcire zomis<br />

moTxrobebsa <strong>da</strong> zRaprebs yvavilebze;<br />

arCevs yvavilebis Taiguls dedis an bebiisaTvis <strong>da</strong> ganmartavs, ratom SearCia<br />

mainc<strong>da</strong>mainc es yvavilebi.<br />

maTematika gamoiTvlis, ra Tanxa <strong>da</strong>ujdeba dedis <strong>da</strong>badebis dRisaTvis / rva martisaTvis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva yvavilebis (magaliTad titebis, mixakebis, pionebis) Taigulis yidva, Tu<br />

icis am yvavilis sacalo fasi <strong>da</strong> Seaqvs es monacemebi cxrilSi; ad<strong>ge</strong>ns, romeli<br />

ujdeba ufro Zviri / iafi.<br />

sporti asaxelebs gunduri TamaSis dros maswavleblis mier <strong>da</strong>mzadebul qulebis nacval<br />

yvavilTa saxelebsa <strong>da</strong> raodenobas;<br />

adekvaturad reagirebs maswavleblis miTiTebaze <strong>da</strong> tanvarjiSis ileTebis<br />

Sesrulebisas akeTebs romelime misTvis nacnobi yvavilis mdgomareobis imitirebas<br />

(magaliTad, gaSlili vardi, Tav<strong>da</strong>xrili yayaCo).<br />

xelovneba ganmartavs, ras niSnavs naturmorti <strong>da</strong> xatavs larnakSi Cadebuli yvavilebis<br />

naturmorts <strong>da</strong> miawers Sesabamis <strong>da</strong>saxelebas;<br />

yvavilebis ornamentebiT aformebs misaloc baraTebs.<br />

musika moiZiebs <strong>da</strong> mReris simRerebs yvavilebze.<br />

buneba akvirdeba yvavilebs sasicocxlo ciklis sxva<strong>da</strong>sxva stadiaze <strong>da</strong> Sede<strong>ge</strong>bs<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns naxatebis an Canawerebis saxiT. aRwers im cvlilebebs, romelTac<br />

ganicdis esa Tu is yvavili sasicocxlo ciklis ganmavlobaSi (magaliTad, Teslinayofi-Tesli).<br />

107


Tema XIV<br />

`dro~<br />

enis funqciebi asaxelebs <strong>da</strong> marTebulad iyenebs drois sazom erTeulebs (saukune, weliwadi, dRe,<br />

saaTi, wuTi, wami);<br />

marTebulad iyenebs wina<strong>da</strong>debaSi formebs: dRisiT, RamiT, diliT, saRamos, wlis<br />

win, wlis Semdeg;<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> iRebs saTanado informacias drois Sesaxeb maTematikuri amocanebi<strong>da</strong>n;<br />

i<strong>ge</strong>bs informacias informaciis elementaruli wyaroebi<strong>da</strong>n: sacnobaro literaturi<strong>da</strong>n,<br />

sxva sainformacio saSualebebi<strong>da</strong>n, moTxrobebi<strong>da</strong>n moqmedebis drois Sesaxeb.D<br />

maTematika iyenebs drois erTeulebs (saaTebi <strong>da</strong> wuTebi) Soris cnobil Tanafardobas <strong>da</strong><br />

ariTmetikuli moqmedebebis gamoyenebiT poulobs drois intervals.<br />

sporti zomavs sakuTar sportul miRwevebs sirbilSi wamzomis saSualebiT<br />

xelovneba qmnis saaTis makets.<br />

buneba iyenebs kalen<strong>da</strong>rs sakuTari saqmianobis <strong>da</strong>sa<strong>ge</strong>gmad;<br />

akeTebs dRe-RameSi temperaturis cvalebadobis cxrils weliwadis droebis<br />

mixedviT.<br />

108


Temebi:<br />

1. skola<br />

3. Tematuri <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmva bilingvur <strong>swavleba</strong>Si<br />

2. msoflio saocrebebi<br />

3. mo<strong>da</strong><br />

4. dResaswaulebi <strong>da</strong><br />

tradiciebi<br />

5. dro <strong>da</strong> sivrce<br />

6. saintereso ambebi<br />

7. buneba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani<br />

V-VI klasebi<br />

109<br />

8. mogzauroba<br />

9. de<strong>da</strong>qalaqi<br />

10. Cemi gataceba (hobi)<br />

11. sporti<br />

12. Cveni megobrebi<br />

13. sufrasTan<br />

14. sayidlebze<br />

15. miwa, tye, wyali


Tema I<br />

`skola~<br />

enis funqciebi aRwers skolasa <strong>da</strong> saskolo oTaxs;<br />

gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas <strong>da</strong> emociebs skolasTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

asaxelebs saskolo oTaxebs /kabinetebs, flobs Sesaferis leqsikas,: (istoriis,<br />

qimiis, qarTulis... kabinetebi; min<strong>da</strong>, rom iyos...)<br />

saubrobs Temaze _ Cemi sayvareli sagani <strong>da</strong> maswavlebeli...<br />

adekvaturad gamoiyenebs raodenobiT <strong>da</strong> ricxviT saxelebs skolis Sesaxeb<br />

saubrisas;<br />

monawileobs mewyvileebTan dialogSi, saubrobs skolis Sesaxeb saTanado<br />

leqsikis gamoyenebiT;<br />

wers Txzulebas Temaze, ,,Cemi skola~, `rogori min<strong>da</strong> iyos Cemi skola’’, ,,Cemi<br />

maswavlebeli’’.<br />

maTematika poulobs mocemul erTniSna <strong>da</strong> orniSna ricxvebis jeradebs iyenebs maT skolis<br />

Sesaxeb Sed<strong>ge</strong>nil amocanebSi;<br />

ad<strong>ge</strong>ns amocanebs skolis Temaze, iyenebs asrulebs moqmedebebs tolmniSvnelovan<br />

wiladebze;<br />

gamoTvlis Tavisi skolis derefnisa <strong>da</strong> saskolo oTxebis wiladobriv<br />

Sefardebas;<br />

erTmaneTs ukavSirebs sigrZisa <strong>da</strong> farTobis erTeulebs;<br />

gamoTvlis saskolo oTaxis farTobs <strong>da</strong> afardebs sxva oTaxis farTobTan;<br />

agrovebs monacemebs skolisa d saskolo oTaxis Sesaxeb <strong>da</strong> warmoad<strong>ge</strong>ns<br />

diagramiT, romeli ufro didi farTobia.<br />

sporti sxva<strong>da</strong>sxxva SejibrebaSi monawileobiT CainiSnavs sxva<strong>da</strong>sxva klasis moswavleTa<br />

Sede<strong>ge</strong>bs;<br />

monawileobs saskolo laSqrobaSi;<br />

110


aRwers sportul <strong>da</strong>rbazs;<br />

sportul moZraobebs usa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs sxva<strong>da</strong>sxva gakveTils.<br />

bunebismcodneoba ad<strong>ge</strong>ns marSruts skoli<strong>da</strong>n saxlamde Sesabamisi <strong>da</strong>saxelebebis miweriT;<br />

orientirebs nacnob garemoSi maswavleblis miTiTebiT.<br />

xelovneba qmnis sakuTari an saocnebo skolis naxats an makets, warmoad<strong>ge</strong>ns <strong>da</strong> aRwers<br />

klasis winaSe; qmnis Tavis namuSevars, asaxelebs stils.<br />

musika asrulebs saskolo Temaze simRerebs;<br />

Tavis ganwyobas skolisa <strong>da</strong> klasis mimarT gadmoscems simReriT an pantomimiT;<br />

gaiTamaSebs scenas ,,skolaSi’’, ,,gakveTilze’’;<br />

iyenebs musikas pantomimis dros.<br />

111


Tema II<br />

`msoflio saocrebebi~<br />

enis funqciebi moswavle SeZlebs msoflio saocrebis Sesabamisi leqsikis <strong>da</strong>saxelebas<br />

(pirami<strong>da</strong>, <strong>da</strong>kiduli mavzoleumi...);<br />

marTebulad <strong>da</strong> saWiroebisamebr iyenebs sityvebs (sizustiT, simaRle, sigane,<br />

farTobi...);<br />

saubrobs msoflio saocrebebis Sesaxeb;<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire moculobis informacias msoflio saocrebebze.<br />

enciklopedii<strong>da</strong>n, saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n...<br />

ad<strong>ge</strong>ns dialogs msoflio saocrebebis Sesaxeb, svams kiTxvebs, Tava<strong>da</strong>c<br />

upasuxebs;<br />

amoicnobs suraTze msoflio saocrebebs, asaxelebs. <strong>da</strong> axasiaTebs maT.<br />

maTematika iyenebs <strong>da</strong> akavSirebs erTmaneTTan sxva<strong>da</strong>sxva zomis erTeulebs;<br />

gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers sidideTa Soris <strong>da</strong>mokidebulebas msoflio saocrebebis<br />

magaliTTa moxmobiT;<br />

amoicnobs, aRwers <strong>da</strong> gamosaxavs <strong>ge</strong>ometriul figurebs saocrebebis<br />

maketebze/eskizebze;<br />

poulobs <strong>da</strong> a<strong>da</strong>rebs brtyeli figurebis farTobebs;<br />

xsnis amocanebs farTobis gamoTvlaze;<br />

gamoTvlis piramidis <strong>da</strong> sxva saocrebebis farTobebs mocemulobebis mixedviT.<br />

sporti asrulebs maswavleblis miTiTebiT sxva<strong>da</strong>sxva sportul aqtivobebs <strong>da</strong>brkolebis<br />

ga<strong>da</strong>salaxavad, raTa miaRwios mis mier SerCeul obieqts. mag: saocrebebisagan<br />

erT-erTs.<br />

bunebismcodneoba rukaze <strong>da</strong>aqvs msoflio saocrebebis <strong>ge</strong>ografiuli mdebareoba;<br />

112


istoria (Cveni<br />

ad<strong>ge</strong>ns am obieqtebis urTierTmimarTebebs;<br />

rukis <strong>da</strong>xmarebiT gansazRvravs warmosaxviTi mogzaurobis marSuts.<br />

gansazRvravs <strong>da</strong> moiZiebs koordinatebis <strong>da</strong>xmarebiT <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs<br />

saqarTvelo)<br />

rukaze;<br />

fotosuraTis <strong>da</strong>xmarebiT aRwers miTiTebuli obieqts;<br />

ganasxvavebs sxva<strong>da</strong>sxva epoqis arqiteqturis stilebs;<br />

axasiaTebs qarTul arqiteqturas.<br />

xelovneba qmnis sibrtyeobriv-dekoratiul kompoziciebs miTiTebul obieqtze. (mag:<br />

musika<br />

pirami<strong>da</strong>, <strong>da</strong>kidebuli baRebi...)<br />

naxatis Seqmnisas iyenebs feris gra<strong>da</strong>cias;<br />

akvirdeba rogor icvleba obieqtis zoma, forma obieqtis <strong>da</strong>Sorebis mixedviT.<br />

saubrobs sxva<strong>da</strong>sxva xalxis kulturis gansxvavebul niSnebze, Taviseburebebze<br />

mosmenil musikas miusa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs sxva<strong>da</strong>sxva xalxis kulturas.<br />

113


Tema III<br />

`mo<strong>da</strong>~<br />

enis funqciebi asaxelebs tansacmlis, fexsacmlis Sesabamis leqsikas (saukuneSi, grZeli, mokle,<br />

Tbili, viwro, maqmaniani, saxelo, yeliani...);<br />

aRwers sxva<strong>da</strong>sxva sezonisa <strong>da</strong> stilis samoss. axasiaTebs mewyviles samosis <strong>da</strong><br />

fexsacmlis stilis mixedviT;<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs martiv informacias modis siaxleebze sainformacio<br />

saSualebebi<strong>da</strong>n, Jurnalebi<strong>da</strong>n;<br />

amoicnobs suraTebi<strong>da</strong>n sxva<strong>da</strong>sxva epoqis <strong>da</strong>maxasiaTebel stils <strong>da</strong> wers mokle<br />

aRweras, gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas, romeli stili moswons <strong>da</strong><br />

ratom?<br />

maTematika mocemuli <strong>da</strong>mokidebulebebisTvis Tvisebrivad aRwers, Tu ra gavlenas axdens<br />

erTi sididis cvlileba meoreze, (mag: kostumis sigrZis zr<strong>da</strong> mis zomaze...);<br />

tansacmlis modelirebaze <strong>da</strong>kvirvebiT uTiTebs paralelur <strong>da</strong><br />

urTierTga<strong>da</strong>mkveT xazebze;<br />

msjelobs, rogori figurebiT aris a<strong>ge</strong>buli esa Tu is modeli.<br />

sporti srulebs maswavleblis miTiTebebs, iyofian jgufebad samosis stilis mixedviT<br />

<strong>da</strong> asrulebs Sesabamis moqmedebas/imitacias;<br />

aRwers sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobis samoss.<br />

bunebismcodneoba amoicnobs <strong>da</strong> ganasxvavebs bunebriv <strong>da</strong> xelovnur masalas modelze gakvirvebiT;<br />

saubrobs bunebaSi narCenebis <strong>da</strong>tovebis Sede<strong>ge</strong>bze;<br />

modelis Seqmnisas ganarCevs xelovnur <strong>da</strong> bunebriv masalas;<br />

istoria (kultura <strong>da</strong><br />

religia)<br />

monawileobs garemos <strong>da</strong>cviT RonisZiebebSi.<br />

amoicnobs, ganasxvavebs saqarTveloSi mcxovreb xalxTa Cacmulobas;<br />

saubrobs <strong>da</strong>savlur <strong>da</strong> aRmosavlur kulturaTa gavlenaze miTiTebuli<br />

suraTebis mixedviT;<br />

axasiaTebs sxva<strong>da</strong>sxva epoqisa <strong>da</strong> saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva kuTxis<br />

114


warmomad<strong>ge</strong>nelTa Cacmulobas suraTebis mixedviT;<br />

aRwers saqarTveloSi mcxovrebi erebis Cacmulobas suraTebis mixedviT.<br />

saubroben, rogor viTardeba mo<strong>da</strong> saukuneebisa <strong>da</strong> epoqis mixedviT;<br />

saubroben Tanamedrove modis Sesaxeb <strong>da</strong> u<strong>da</strong>reben mas warsuls.<br />

xelovneba qmnis <strong>da</strong> aRwers modelebs;<br />

iyenebs feris gra<strong>da</strong>cias modelis Seqmnisas;<br />

gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers a<strong>da</strong>mianis figurebs ZiriTadi proporciebis <strong>da</strong>cviT;<br />

qmnis ornamentebs qsovilze, an kompiuteriT;<br />

qmnis literaturuli personaJis gamosaxulebas, SeurCevs mas epoqis Sesabamis<br />

samoss <strong>da</strong> aRwers;<br />

warad<strong>ge</strong>ns namuSevars klasis winaSe, aRwers <strong>da</strong> asabuTebs Tavis arCevans.<br />

musika moswavleTa mier SerCeuli modelebis Cvenebas usa<strong>da</strong><strong>ge</strong>bs Sesaferis musikas;<br />

muSaobs sxvebTan erTad warmosaxviTi podiumisaTvis musikis SerCevaze <strong>da</strong><br />

asabuTebs Tavis arCevans;<br />

anawilebs samuSao funqciebsa <strong>da</strong> movaleobebs;<br />

moswavleebi moawyoben podiums, romelzec ward<strong>ge</strong>bian naSromiT, SerCeuli<br />

musikaluri foniT <strong>da</strong> saubroben jgufebis mier warmod<strong>ge</strong>nili modelebisa <strong>da</strong><br />

musikaluri gaformebis Sesaxeb.<br />

115


Tema IV<br />

`dResaswaulebi <strong>da</strong> tradiciebi~<br />

enis funqciebi asaxelebs erovnul <strong>da</strong> religiur dResaswaulebs;<br />

asaxelebs Tavis <strong>da</strong> sxva eTnikuri umciresobebis ZiriTad dResaswaulebs <strong>da</strong><br />

tradiciebs zoga<strong>da</strong>d;<br />

saubrisas iyenebs sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulis aRwerisaTvis Sesaferis leqsikas;<br />

asaxelebs TariRebs, iyenebs raodenobiT <strong>da</strong> rigobiT ricxviT saxelebs;<br />

sworad iyenebs terminebs: ,,yvela’’, ,,yoveli’’, ,,zogierTi’’, ,,arcerTi’’...<br />

wers misaloci baraTis teqsts. pasuxobs <strong>da</strong>smul kiTxvebze;<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs informacias dResaswaulebis Sesaxeb;<br />

gadmoscems Tavis <strong>da</strong>mokidebulebebs...<br />

dResaswaulebTan <strong>da</strong>kavSirebiT svams kiTxvebs <strong>da</strong> upasuxebs, iyenebs Sesaferis<br />

leqsikas (,,rodisaa?’’, ,,gilocav’’...)<br />

maTematika iyenebs proporciulobasa <strong>da</strong> Sefasebas kalen<strong>da</strong>rSi dResaswaulisa <strong>da</strong> samuSao<br />

dReeebis Sefardebis gamosaTvlelad;<br />

iyenebs drois erTeulebis Sesaxeb Tanafardobebs (mag: gamoTvlis zamTarSi<br />

metia dResaswaulebi Tu zafxulSi);<br />

sworad iyenebs terminebs ,,yvela’’, ,,yoveli’’, ,,zogierTi’’, ,,arcerTi’’<br />

sporti asrulebs maswavleblis instruqcias <strong>da</strong> asrulebs im sportul aqtivobas,<br />

romelic ama Tu im dResaswauls ukavSirdeba. (mag: Wi<strong>da</strong>oba, koconze xtoma,<br />

mklavWidi...);<br />

saubrobs sakuTari eTnikuri jgufisaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel sportul Sejibrebebs<br />

sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulze <strong>da</strong> aRwers maT.<br />

bunebismcodneoba rukaze aRniSnavs obieqts dResaswaulebis gavrcelebis arealis mixedviT;<br />

saubrobs, romeli dResaswauli romel sezonSia <strong>da</strong> aRwers am dResaswaulebs;<br />

saubrobs, ra gavlena SeuZlia iqonios tradiciam, dResaswaulma bune-<br />

116


aze,/garemoze. (mag: naZvis moWris uaryofiTi mxare...)<br />

ukavSirebs sxva<strong>da</strong>sxva tradicias weliwadis dros <strong>da</strong> xsnis.<br />

istoria (kultura <strong>da</strong> aRwers saqarTveloSi mcxovrebi erovnebebis saojaxo Tu religiur<br />

religia)<br />

dResaswaulebs;<br />

mSobliuri kuTxis rukis Sedg<strong>enisa</strong>s aRniSnavs Sesaferis tradicias;<br />

aRwers <strong>da</strong> ajgufebs saqarTveloSi eTnikuri <strong>da</strong> religiuri umciresobebis dResaswaulebsa<br />

<strong>da</strong> tradiciebs;<br />

xsnis tradiciis Sinaars;<br />

erTi eris tradiciebs a<strong>da</strong>rebs meores;<br />

zoga<strong>da</strong>d ganasxvavebs sazogadoebaSi arsebul wesebs saxelmwifo kanonebisagan;<br />

xelovneba warmoad<strong>ge</strong>ns naxatiT sxva<strong>da</strong>sxva dResaswauls;<br />

xatavs dResaswaulebisa <strong>da</strong> Tavisi <strong>da</strong>badebis dRis amsaxvel suraTebs <strong>da</strong> xsnis;<br />

amzadebs <strong>da</strong> aformebs saCuqars, misaloc baraTs, nivTebs, romlebsac ama Tu im<br />

dResaswauls an tradicias ukavSirdeba<br />

asaxelebs xalxuri Semoqmedebis misTvis cnobil nimuSebs, gamoyofs maTSi<br />

kulturuli tradiciis elementebs.<br />

musika asrulebs sxva<strong>da</strong>sxva dResaswaulisTvis Sesaferis simRerebs (mag: <strong>da</strong>badebis<br />

dRis, axali wlis, saxelmwifo himns...)<br />

himnis mosmenis Semdeg SeuZlia warmoaCinos, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa;<br />

amoicnobs musikaSi erovnul niSnebs;<br />

ganasxvavebs musikalur sakravebs eTnikuri niSnis Sesabamisad.<br />

117


Tema V<br />

dro <strong>da</strong> sivrce<br />

enis funqciebi Sesabamisi konstruqciebis gamoyenebiT ganmartavs drois aRmniSvnel<br />

sityvebsa <strong>da</strong> cnebebs (welTaRricxva, saukune, wami...)<br />

iyenebs qronologiur erTeulebs <strong>da</strong> welTaRricxvis sistemas (Zveli <strong>da</strong> axali<br />

era),<br />

mizez-Sedegobrivad akavSirebs istoriul faqtebs Sesabamis epoqebTan<br />

garkveul <strong>ge</strong>ografiul sivrceSi.<br />

maTematika iyenebs <strong>da</strong> erTmaneTTan akavSirebs zomisa <strong>da</strong> wonis erTeuleb;<br />

ad<strong>ge</strong>ns figurebsa <strong>da</strong> figuris elementebs Soris mimarTebebs.<br />

sporti gansazRvravs cxovrebis jansaRi wesis warmarTvis ganrigs drosa <strong>da</strong> sivrceSi.<br />

sportuli RonisZiebebis dros saubrobs sakuTari miRwevebis Sesaxeb drois<br />

garkveul intervalSi.<br />

bunebismcodneoba garemoSi orientireba. (koordinatebis gansazRvra rukaze <strong>da</strong> realur<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebi<br />

garemoSi.)<br />

iyenebs <strong>da</strong> qmnis informaciis gar<strong>da</strong>qmnis <strong>da</strong> gadmocemis saSualebebs ( cxrili,<br />

grafika, foto, sqema, Canaxati);<br />

istoriul terminebs, movlenebs <strong>da</strong> faqtebs ganala<strong>ge</strong>bs qronologiurad.<br />

xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros saxviTi <strong>da</strong> gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi<br />

istoriul, religiur <strong>da</strong> socialur konteqstTan.<br />

musika moswavles SeuZlia ganixilos mosmenili musikaluri nawarmoebebi (rodis<br />

<strong>da</strong>iwera nawarmoebi...);<br />

saubrobs ama Tu im sakravis xmis rezonansis Sesaxeb.<br />

118


Tema VI<br />

saintereso ambebi<br />

enis funqciebi ganarCevs <strong>da</strong> aRwers qveynebis, xalxebis warmomad<strong>ge</strong>nlebs, maT yofa-cxovrebas,<br />

wes-Cveulebebs;<br />

moipovebs <strong>da</strong> gadmoscems informacias TemasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.ganarCevs <strong>da</strong><br />

Sesabamisad iyenebs dros gramatikul konstruqciebs;<br />

waikiTxavs <strong>da</strong> gadmoscems informaciis Semcvel mcire zomis teqstebs enobrivi<br />

konstruqciebis sworad gamoyenebiT. gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas<br />

teqsti<strong>da</strong>n saintereso nawilis gamoyofiT;<br />

saubrobs, romelia yvelaze saintereso Tavs ga<strong>da</strong>xdenili ambavi.<br />

maTematika ganarCevs <strong>da</strong> Sesabamisad iyenebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemebs<br />

informaciis gacvlis procesSi;<br />

akeTebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemTa interpretaciasa <strong>da</strong> elementarul<br />

analizs.<br />

sporti moswavles ganuviTardeba sakuTari Tavisa <strong>da</strong> sxvebis usafrTxoebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong><br />

kritikuli situacii<strong>da</strong>n Tavis <strong>da</strong>Rwevis unari;<br />

moipovebs <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>scems informacias sxva<strong>da</strong>sxva qveyanaSi mniSvnelovani<br />

sportuli RonisZiebebis Sesaxeb (olimpiadebi, Sejibrebebi, pirvelobebi,<br />

konkursebi...);<br />

saubrobs laSqrobisa <strong>da</strong> sxva mogzaurobis saintereso detalebze.<br />

bunebismcodneoba ecnoba ekologiasTan <strong>da</strong>kavSirebul Temebs <strong>da</strong> gamoxatavs sakuTar<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas. romeli ufro sainteresoa?<br />

moswavles SeuZlia garemos<strong>da</strong>cviTi RonisZiebebis mniSvnelobis <strong>da</strong>sabuTeba <strong>da</strong><br />

maTSi aqtiuri monawileobis miReba;<br />

yveba kviris saintereso ambavze.<br />

istoria (kultura <strong>da</strong> gansazRvravs faqtebis adgilmdebareobas, mis <strong>ge</strong>ografiul koordinatebs<br />

119


eligia) aCvenebs rukaze.<br />

xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros xelovnebis nawarmoebis Sinaarsi istoriasTan,<br />

kulturasTan, mocemul informaciasTan;<br />

gaiazrebs <strong>da</strong> gaanalizebs <strong>ge</strong>ografiuli arealis gavlenas kulturis<br />

warmoSobisa <strong>da</strong> ganviTarebis perspeqtivaSi;<br />

saubrobs nawarmoebis Seqmnis istoriis,an axali masalis Sesaxeb<br />

STabeWdilebebze..<br />

musika moswavles esmis <strong>da</strong> SeuZlia warmoaCinos, rom musika TviTgamoxatvis saSualebaa;<br />

saubrobs msoflio musikalur miRwevebze;<br />

saubrobs musikis rolze cxovrebaSi.<br />

120


Tema VII<br />

buneba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>miani<br />

enis funqciebi aRwers bunebis movlenebs Sesabamisi enobrivi konstruqciebis gamoyenebiT.<br />

aRwers a<strong>da</strong>mianis garegnobas;<br />

gadmoscems bunebis Sesaxeb informacias;<br />

ecnoba bunebisa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis urTierTobis Temaze <strong>da</strong>weril mcire zomis<br />

leqsebs, moTxrobebs, yveba maT Sinaarss.<br />

maTematika miRebuli informaciis safuZvelze ad<strong>ge</strong>ns cocxali samyaros<br />

warmomad<strong>ge</strong>nlebis monacemTa (zoma, wona, feri, ga<strong>da</strong>adgileba) cxrils. a<strong>da</strong>rebs<br />

erTmaneTs am monacemebs metoba-naklebobis mixedviT.<br />

sporti laSqrobaSi monawileoba florisa <strong>da</strong> faunis Seswavlis mizniT.<br />

bunebismcodneoba akavSirebs bunebriv movlenebs a<strong>da</strong>mianis xasiaTTan <strong>da</strong> msjelobs amaze;<br />

SeuZlia garemos <strong>da</strong>cviTi RonisZiebebis <strong>da</strong>sabuTeba <strong>da</strong> maTSi aqtiuri<br />

monawileobis miReba;<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebebi<br />

SeuZlia bunebaSi usafrTxo qcevis wesebis <strong>da</strong>cva.<br />

aRwers sacxovrebel areals <strong>ge</strong>ografiulad, mis bunebas _ floras, faunas,<br />

klimats, ekologiur mdgomareobas;<br />

maswavleblis <strong>da</strong>xmarebiT a<strong>da</strong>rebs erTmaneTs saqarTvelosa <strong>da</strong> sxva (mezobel,<br />

megobar...) qveynebs <strong>ge</strong>ografiuli, istoriuli maxasiaTeblebis mixedviT.<br />

xelovneba swavlobs <strong>da</strong> ganixilavs a<strong>da</strong>mianisa <strong>da</strong> bunebis urTierTobis Temaze Seqmnil<br />

xelovnebis nimuSebs.<br />

qmnis sakuTar namuSevars <strong>da</strong> gamoxatavs Tavis <strong>da</strong>mokidebulebas.<br />

musika SeuZlia bunebis movlenebis Temaze <strong>da</strong>werili nawarmoebebis mosmena, ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />

analizi Sinaarsis TvalsazrisiT.<br />

121


Tema VIII<br />

mogzauroba<br />

enis funqciebi SeuZlia gamoxatos sakuTari STabeWdilebebi mogzaurobis, eqskursiebis Sesaxeb;<br />

aRwers mniSvnelovan obieqtebs;<br />

gadmoscems ama Tu im RirsSesaniSnaobis Sesaxeb miRebul informacias;<br />

SeuZlia gadmosces virtualuri mogzaurobis Sedegad miRebuli STabeWdilebebi<br />

sakuTari fantaziis gamoyenebiT;<br />

werilobiT gadmoscems mogzaurobis STabeWdilebebs;<br />

wers dRiurebs, gadmoscems sakuTar STabeWdilebebs;<br />

qmnis mcire zomis Txzulebas warmosaxviTi an realuri mogzaurobis Sesaxeb.<br />

maTematika iyenebs <strong>da</strong> erTmaneTTan akavSirebs zomis sxva<strong>da</strong>sxva erTeulebs;<br />

SeuZlia gansazRvros qveynebs Soris manZili;<br />

SeuZlia gansazRvros ama Tu im RirsSesaniSnaobamde manZili;<br />

sporti fizikur aqtivobebSi monawileobis safuZvelze aqvs unari gamoavlinos iseTi<br />

sasicocxlod mniSvnelovani unar-Cvevebi, rogoricaa miznis <strong>da</strong>saxva,<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba, mizan<strong>da</strong>saxuli moqmedeba, problemis ga<strong>da</strong>Wra,<br />

a<strong>da</strong>mianebTan urTierToba.<br />

bunebismcodneoba icnobs planetebs, SeuZlia gansazRvros cocxali <strong>da</strong> aracocxali samyaros<br />

mTavari maxasiaTeblebi;<br />

SeuZlia gansazRvros ama Tu im qveynis florisa <strong>da</strong> faunis mTavari<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebebi<br />

maxasiaTeblebi, istoriuli RirsSesaniSnaobebi.<br />

saubrobs msoflioSi cnobil RirsSesaniSnaobebis <strong>ge</strong>ografiul-istoriuli<br />

maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT;<br />

droSebis mixedviT amoicnobs qveynebs.<br />

xelovneba SeuZlia isaubros muzeumebis, xelovnebis nimuSebis rolze a<strong>da</strong>mianis<br />

cxovrebaSi, esTetikur <strong>ge</strong>movnebis Camoyalibebaze;<br />

122


saubrobs misTvis saintereso materialuri Zeglebis Sesaxeb.<br />

musika moswavles SeuZlia ganixilos musikaluri nawarmoebebi, ganasxvavos <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>ajgufos musikaluri sakravebi.<br />

gadmosces Tavisi STabeWdilebebi mosmenili musikaluri nawarmoebis<br />

(kompoziciis) Sesaxeb.<br />

123


Tema IX<br />

de<strong>da</strong>qalaqi<br />

enis funqciebi moswavle SeZlebs garemos aRwerisaTvis -Si, -ze, -ken, -mde, Soris Tandebulebis<br />

gamoyenebas;<br />

moswavle SeZlebs sivrceSi orientaciisaTvis zmnizedebis (axlos, Sors,<br />

gverdiT, marjvniv, aRmosavleTiT...) gamoyenebas;<br />

moswavle SeZlebs sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebebis gamoxatvas(momwons imitom, rom...<br />

ar momwons...);<br />

moswavle SeZlebs TariRebis <strong>da</strong>saxelebas;<br />

moswavle SeZlebs zedsarTavi saxelebis gamoyenebiT Tbilisis / sakuTari<br />

sacxovrebeli adgilis ubnebis aRweras;<br />

moswavle SeZlebs teqstis wakiTxvasa <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas.<br />

maTematika aRwers rukaze ori an meti punqtis urTierTmdebareobas oTxi mimarTulebis<br />

gamoyenebiT (CrdiloeTiT, aRmosavleTiT...); rukaze mocemuli ori obieqtis<br />

urTierTmimarTebis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nas;<br />

koordinatebis (simboloTa wyvilis) gamoyenebiT aRwers de<strong>da</strong>qalaqis / an sxva<br />

qalaqis mdebareobas <strong>da</strong> iyenebs am xerxs realur rukaze (obieqtebis moZebna<br />

rukaze).<br />

bunebismcodneoba moswavle SeZlebs rukaze gamoarCios is <strong>ge</strong>ografiuli obieqtebi (Savi zRva,<br />

kavkasioni, kaspiis zRva), romlebic gauadvilebs saqarTvelos<br />

adgilmdebareobis gansazRvras;<br />

horizontis mxareebis mixedviT <strong>da</strong>asaxelebs Tbilisis TvalsaCino adgilebs<br />

(mTawmin<strong>da</strong>, cirki, zooparki...) <strong>da</strong> mtkvris sanapiroebze ganla<strong>ge</strong>bul<br />

RirsSesaniSnaobebs;<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebebi<br />

Sead<strong>ge</strong>ns Tbilisis ruqas <strong>da</strong> qarTulad miawers obieqtebs saxelebs.<br />

asaxelebs TbilisTan / sxva qalaqTan / adgilTan <strong>da</strong>kavSirebuli istoriuli<br />

movlenebis TariRebs, asaxelebs mniSvnelovan istoriul faqtebs;<br />

axasiaTebs saqarTvelos istoriis gamorCeul pirovnebebs, romlebic qveynis<br />

124


mmarTvelobaSi monawileobdnen.<br />

xelovneba xatavs sxva<strong>da</strong>sxvagvari monasmebiT <strong>da</strong> efeqtebiT de<strong>da</strong>qalaqis / misi<br />

sacxovrebeli adgilis romelime ubnis peizaJs, gadmoscems ganwyobilebas<br />

warad<strong>ge</strong>ns namuSevars saprezentaciod <strong>da</strong> saubrisas iyenebs Sesabamis terminebs;<br />

saubrobs sxva namuSevarze, ratom moswons an ar moswons.<br />

ilustraciebze <strong>da</strong>yrdnobiT amoicnobs <strong>da</strong> asaxelebs Tbilisis / sxva misTvis<br />

nacnobi adgilebis xuroTmoZRvrul Zeglebs.<br />

125


Tema X<br />

Cemi gataceba (hobi)<br />

enis funqciebi SeuZlia <strong>da</strong>asaxelos Tavisi <strong>da</strong> sxvisi hobi;<br />

martivi wina<strong>da</strong>debebiT aRwers Tavis an sxvis hobis;<br />

SeZlebs kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas sakuTar hobTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

mcire dialogis Sed<strong>ge</strong>nas megobris hobisTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

saubrobs nacnobTa gatacebebze (,,gogonebs ufro metad itacebT...; ,,biWebis<br />

umravlesobas uyvars...; ,,gogoebis umciresobas moswons...; ,,gamonaklisia. . .<br />

gataceba)<br />

asaxelebs toponimebs, TariRebs (....wlis....../Tve/ <strong>da</strong>ars<strong>da</strong> ..... saukuneSi, aSen<strong>da</strong> .......,<br />

.......saukunes ekuTvnis);<br />

asrulebs maswavleblis miTiTebebs (imitaciuri laSqroba./ aqe<strong>da</strong>n ......, aqamde....,<br />

Seni jeria, <strong>da</strong>iwye; ...<strong>da</strong>elode...)<br />

qmnis, xatavs naturmorts, peizaJs, portrets, arCevs Sesatyvis ferebs, icavs<br />

garemos xatvisas ganla<strong>ge</strong>bas.<br />

akeTebs prezentacias <strong>da</strong> afasebs, ramdenad SeZlo es. (me momwons ...... ferebi,<br />

qmnis naxats, sa<strong>da</strong>c aisaxeba misi hobi).<br />

maTematika moipovebs <strong>da</strong>smuli amocanis amosaxsnelad saWiro Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv<br />

monacemebs;<br />

irCevs monacemTa Segrovebis Sesaferis saSualebas (<strong>da</strong>kvirveba, monacemTa<br />

amokreba mocemuli erTobliobi<strong>da</strong>n);<br />

ikvlevs mocemuli klasis/skolis ufroklaselebis) moswavleTa gatacebas <strong>da</strong><br />

ad<strong>ge</strong>ns garkveul statistikas;<br />

akeTebs Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv monacemTa interpretacias <strong>da</strong> elementarul<br />

analizs;<br />

126


a<strong>da</strong>rebs monacemTa or erTobliobas (gogonebis hobi, vaJebis hobi) <strong>da</strong> warmoaCens<br />

Tvisebriv <strong>da</strong> raodenobriv msgavsebasa <strong>da</strong> gansxvavebas maT Soris gamorCeul<br />

monacemebs;<br />

ukavSirebs jgufSi monacemTa gvarobas/tips, monacemTa ganmeoradobas, pozicias<br />

<strong>da</strong> Tanmimdevrulobas).<br />

sporti bunebismcodneobis gakveTilze Sed<strong>ge</strong>nili marSrutis mixedviT moawyoben<br />

laSqrobas<br />

bunebismcodneoba qmnis laSqrobis marSuts <strong>da</strong> asaxelebs adgilebs, romlebsac naxavs. ad<strong>ge</strong>ns<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebebi<br />

gzamkvlevs.<br />

saubrobs Temaze ,,Cemi hobia mogzauroba’’;<br />

asaxelebs qveynebs, sa<strong>da</strong>c imogzaureb<strong>da</strong> <strong>da</strong> asaxelebs am qveynebis<br />

RirsSesaniSnaobebs<br />

gamoxatavs Tavis <strong>da</strong>mokidebulebas am qveynebisadmi.<br />

xelovneba SeZlebs Suq-Crdilis, ferebis, xazebis, monasmebis gameorebiT Seqmnas<br />

naturmorti, peizaJi;<br />

SeZlebs garemoze <strong>da</strong>kvirvebiT obieqtebs Soris kavSirebis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>nas <strong>da</strong> maTi<br />

Taviseburebebis gadmocemas namuSevarSi;<br />

gaacnobierebs samyaros, rogorc mravalferovani grZnobebisa <strong>da</strong> ideebis wyaros<br />

<strong>da</strong> SeZlebs mis gamosaxvas namuSevarSi;<br />

SeZlebs individualuri <strong>da</strong> jgufuri namuSevrebis ward<strong>ge</strong>nas <strong>da</strong> sxva sagnebSi<br />

miRebuli codnis safuZvelze maT Sefasebas.<br />

musika kvlevis gaTvaliswinebiT moismenen sxva<strong>da</strong>sxva melodias, gamoicnoben <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>asaxeleben Janrebs.<br />

127


Tema XI<br />

sporti<br />

enis funqciebi SeZlebs sxva<strong>da</strong>sxva konstruqciebis ga<strong>ge</strong>basa <strong>da</strong> gameorebas:<br />

(gaimarjva Cempionatze; <strong>da</strong>marcx<strong>da</strong>; aqvs susti aRnagoba... aqvs swavlaSi CamorCena...<br />

maRal/<strong>da</strong>bali- sportuli maCvenebeli, <strong>da</strong>binZurebuli garemo, arajansaRi kveba);<br />

SeZlebs <strong>da</strong>asaxelos sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobebi <strong>da</strong> sportis saxeobis<br />

warmomad<strong>ge</strong>nlebi (fexburTi-fexburTeli);<br />

kiTxulobs mcire zomis teqsts sportis Temaze;<br />

gamoxatavs <strong>da</strong>mokidebulebas misTvis cnobil sportis saxeobebze.<br />

maTematika cxrilze <strong>da</strong>kvirvebiT, romelSic aris msoflio Cempionatis Catarebis TariRebi<br />

sportis sxva<strong>da</strong>sxva saxeobaSi, gamoiangariSebs momavali Cempionatebis TariRebs<br />

<strong>da</strong> asaxelebs, romel wels romel saxeobaSi Catardeba Cempionati.<br />

sporti moswavle ganmartavs, ra uaryofiTi Sedegi moaqvs sust janmrTelobas (susti<br />

aRnagoba, swavlaSi CamorCena, <strong>da</strong>bali sportuli maCveneblebi).<br />

bunebismcodneoba asaxelebs a<strong>da</strong>mianis janmrTelobaze uaryofiTad moqmed faqtorebs<br />

(<strong>da</strong>binZurebuli garemo, arajansaRi kveba, xmauri).<br />

xelovneba SeZlebs <strong>da</strong>xatos sivrce perspeqtivis kanonebis gamoyenebiT (wina, Sua <strong>da</strong> ukana<br />

plani, naxevartonebi), Seqmnas mravalfiguriani kompoziciebi;<br />

warad<strong>ge</strong>ns Tavis namuSevars <strong>da</strong> xsnis sakuTar arCevansa <strong>da</strong> Canafiqrs, asaxelebs<br />

sakuTar gunds <strong>da</strong> mis wevrebs.<br />

musika ismens fexburTis CempionatSi gamarjvebuli gundebis qveynebis himns <strong>da</strong><br />

gamoicnobs maT, Semdeg asaxelebs;<br />

qmnis individualurad an jgufTan erTad momavali Cempionatis himns.<br />

istoria SeZlebs istoriuli YTamaSebis <strong>da</strong> qarTuli TamaSebis <strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> maT mokle<br />

aRweras;<br />

moswavle SeZlebs qarTuli TamaSebis istoriis mosmena-ga<strong>ge</strong>bas <strong>da</strong> mokled<br />

gadmocemas;<br />

SeZlebs yvelaze Zveli <strong>da</strong> yvelaze axali TamaSebis <strong>da</strong>saxelebas.<br />

128


Tema XII<br />

Cveni megobrebi<br />

enis funqciebi amuSavebs istoriis gakveTilze moZiebul informacias religiebis gavrcelebis<br />

arealis Sesaxeb;<br />

<strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>ns or sidides Soris <strong>da</strong>mokidebulebas, gadmoscems Sekrebis/gamoklebis<br />

Semcveli gamosaxulebebiT;<br />

sidideebs Soris <strong>da</strong>mokidebulebebs gamoxatavs cxrilebis meSveobiT.<br />

moswavle SeZlebs:<br />

Tavisi <strong>da</strong> sxvisi megobrebis <strong>da</strong>saxelebas, xsnis megobrobis mizezs;<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>smas <strong>da</strong> kiTxvebze pasuxis gacemas megobrebTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

kiTxulobs mcire zomis teqsts saqarTvelos megobari xalxebis Sesaxeb;<br />

ad<strong>ge</strong>ns wina<strong>da</strong>debebs megobari xalxis Taviseburebis Sesaxeb (vmegobrobT imitom,<br />

rom.... ,, Cemi megobaria...)<br />

maTematika gamosaxavs <strong>da</strong> aRwers sidideebs Soris <strong>da</strong>mokidebulebas;<br />

aRwers (maT Soris realur viTarebaSi) raime sididis Tanabar cvlilebebs,<br />

romelic miiReba mudmivi sididis mimatebiT/gamoklebiT.<br />

bunebismcodneoba moswavles SeuZlia nacnobi bunebrivi garemos magaliTze gansazRvros martivi<br />

kvebiTi kavSirebi;<br />

ganasxvavebs cxovelebs kvebis niris mixedviT, e.w.megobarTa jgufebi:<br />

balaxismWameli, xorcismWameli, nairmWameli, msjelobs a<strong>da</strong>mianis kvebis<br />

Taviseburebaze.<br />

xelovneba SeZlebs <strong>da</strong>akvirdes garemoSi obieqtebs Soris kavSirebs <strong>da</strong> maTi<br />

Taviseburebebis gadmocemas nawarmoebSi;<br />

<strong>da</strong>xatos portretebi, gamosaxos sakuTari Tavi <strong>da</strong> sxvebi, sxva<strong>da</strong>sxva<br />

maxasiaTebeli niSnebis, detalebis gamoyenebiT realur Tu gamogonil<br />

situaciaSi;<br />

esaubros megobrebs naxatebiT.<br />

129


musika SeZlebs moisminos <strong>da</strong> amoicnos kavkasiel xalxTa xalxuri Semoqmedeba;<br />

SeZlebs isaubros, Tu ra gaigo ama Tu im xalxis kulturis Sesaxeb misi musikis<br />

gacnobiT;<br />

asaxelebs misTvis nacnobi nimuSebis stils.<br />

istoria aRwers saqarTveloSi arsebul religiebs;<br />

rukaze miuTiTebs <strong>da</strong> asaxelebs misTvis cnobili religiebis gavrcelebis<br />

arealebs Tanamedrove saqarTveloSi.<br />

130


Tema XIII<br />

sufrasTan<br />

enis funqciebi ad<strong>ge</strong>ns menius _ dRis romel monakveTSi – diliT, SuadRisas, saRamos- sauzmobs, sadilobs,<br />

vaxSmobs;<br />

saubrobs – ra uyvars, ra moswons, TviTon ris momzadeba SeuZlia;<br />

ad<strong>ge</strong>ns recepts sayvareli kerZisas;<br />

gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas sxva<strong>da</strong>sxva kulturis warmomad<strong>ge</strong>nelTa samzareuloze,<br />

tradiciul sufraze (qcevis wesebi);<br />

aRad<strong>ge</strong>ns kerZis momzadebis process (jer vTli kartofils, mere vWri...; SemiZlia gamovacxo<br />

puri, vici puris gamocxoba, vici kartofilis Sewva);<br />

ganarCevs <strong>da</strong> axasiaTebs sadResaswaulo <strong>da</strong> Cveulebriv sufras;<br />

saubrobs sufrasTan moqcevis wesebis Sesaxeb<br />

maTematika ad<strong>ge</strong>ns mimarTebas zomisa <strong>da</strong> wonis erTeulebis Sesaxeb;<br />

i<strong>ge</strong>bs maswavleblis instruqcias <strong>da</strong> akeTebs Canawers mTelis wilad nawilze.<br />

sporti SeuZlia gansazRvros janmrTeloba, rogorc sazogadoebaSi warmatebuli arsebobis<br />

erT-erTi sawin<strong>da</strong>ri;<br />

ganmartavs, ra aris kaloria, alkoholis zemoqmedeba organizmze_<br />

aRwers, rogor aaridon Tavi alkohols;<br />

musikis TanxlebiT asrulebs ritmul <strong>da</strong> cekvis moZraobebs;<br />

saubrobs jansaRi kvebis aucileblobaze.<br />

bunebismcodneoba CamoTvlis jansaRi cxovrebis wess, janmrTelobaze <strong>da</strong>debiTad <strong>da</strong> uaryofiTad<br />

moqmed faqtorebs_<br />

xelovneba moswavles SeuZlia <strong>da</strong>akavSiros menius Sinaarsi istoriaTan, kulturasa <strong>da</strong><br />

religiasTan.<br />

qmnis, asaxavs, afasebs Tavisi cxovrebis saintereso-mniSvnelovan moments sufrasTan<br />

131


<strong>da</strong> cdilobs gadmosces sakuTari grZnobebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mokidebulebebi;<br />

cnobs naxatebs, romlebzec gamosaxulia sufra, saubrobs, ra moswons am naxatze<br />

(firosmanis tilo);<br />

ecnobian sufris gaformebis xelovnebas.<br />

musika moismens <strong>da</strong> amoicnobs nawarmoebebis fragmentebs, romelic sufras ukavSirdeba<br />

taSiT gadmoscems ritmul naxazs;<br />

moswavles SeuZlia mosmenili musikaluri nawarmoebis ganxilva: sufruli, mxiaruli,<br />

qalaquri, sacekvao.<br />

132


Tema XIV<br />

sayidlebze<br />

enis funqciebi saubrobs sakuTari <strong>da</strong>mokidebulebebis Sesaxeb sayidlebze (tansacmeli, fexsacmeli,<br />

suraTi, wignebi <strong>da</strong> sxva);<br />

swori formiT gamoxatavs sayidlebTan <strong>da</strong>kavSirebul moqmedebebs samive droSi;<br />

sworad iyenebs enobriv konstruqciebs yidvis procesis aRsawerad (min<strong>da</strong> viyido,<br />

min<strong>da</strong> yidva, vapireb yidvas; vyidulob, ukve viyide).<br />

saubrobs produqtze (iafi, Zviri, ra Rirs? ramdeniT Zviri? ramdenjer iafi?)<br />

maTematika ad<strong>ge</strong>ns realuri viTarebis Sesabamis tolobas, utolobas, gantolebas;<br />

ariTmetikuli operaciebis gamoyenebiT teqsturi amocanis amoxsnisas svams kiTxvebs<br />

amocanis pirobaSi arsebuli monacemebis Sesavsebad (mag: amocanis piroba: moswavlem<br />

3 fanqarSi 60T. ga<strong>da</strong>ixa<strong>da</strong>, ra RirserTi fanqari? Daklebuli monacemebis Sesavsebad<br />

SeiZleba <strong>da</strong>isvas kiTxva:- samive fanqris fasi tolia?)<br />

sporti warmosaxviTi TamaSi ,,sportis maRaziaSi’’;Aasaxeleben sportul tanisamoss;<br />

ganasaxiereben roluri TamaSs;<br />

vin ufro swrafad SearCevs sportul samoss Sesabamisi saxeobisTvis.<br />

bunebismcodneoba asaxelebs a<strong>da</strong>mianis janmrTelobaze moqmed faqtorebs _ jansaRi/arajansaRi kveba;<br />

arCevs bunebaSi gasvlisTvis Sesabamis tansacmels, aRWurvilobas <strong>da</strong> sakvebs.<br />

xelovneba saubrobs xelovnebis sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>rgis calkeuli nimuSis <strong>da</strong>niSnulebaze _<br />

(dekoraciuli, gamoyenebiTi, religiuri, sainformacio <strong>da</strong> kulturuli – romli<br />

socialuri fenisTvis iyo gankuTvnili xelovnebis nimuSi);<br />

socialuri<br />

mecnierebani<br />

qmnian nimuSebs warmosaxviT auqcionze gasatanad.<br />

kiTxulobs teqsts pirovnebisa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva socialuri fenis Sesaxeb, vaWrobis<br />

rolze saqarTvelos istoriaSi;<br />

pasuxobs kiTxvebs werilobiT <strong>da</strong> zepirad;<br />

irCevs warsuli sazogadoebis erT_erT socialur fenas (vaWari) <strong>da</strong> aRwers am<br />

fenis TvalsaCino warmomad<strong>ge</strong>nelis yoveldRiur cxovrebas;<br />

amoicnobs sainformacio teqsts amasTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong> saubrobs masze.<br />

133


Tema XV<br />

miwa, tye, wyali<br />

enis funqciebi aRwers <strong>da</strong> axasiaTebs miwis, wylis <strong>da</strong> tyis sasicocxlo mniSvnelobas;<br />

asaxelebs/ganmartavs wylis agregatul mdgomareobas (orTqldeba, iyineba,<br />

lRveba. zamTarSi, zafxulSi, Semodgomaze);<br />

aRwers nia<strong>da</strong>gs (Savmiwania<strong>da</strong>gi, Tixnari);<br />

gamoxatavs sakuTar <strong>da</strong>mokidebulebas garemos, bunebrivi resursebis <strong>da</strong>cvaze<br />

Sesabamisi enobrivi konstruqciebis gamoyenebiT;<br />

axasiaTebs tyis saxeobebi (meCxeri, uRrani, wiwvovani, foTlovani, alpursubalpuri).<br />

maTematika moswavle orientirebs badiT <strong>da</strong>farul arealze, koordinatebis gamoyenebiT<br />

aRwers mdebareobas <strong>da</strong> iyenebs am xerxs realur viTarebaSi (rukaze obieqtis<br />

moZebna);<br />

aRwers rukaze ori an meti punqtis urTierT<strong>da</strong>mokidebulebas, oTxi<br />

mimarTulebis gamoyenebiT (mag: CrdiloeTiT, <strong>da</strong>savleTiT…...).<br />

sporti erTmaneTs uxamebs sxva<strong>da</strong>sxva saxis <strong>da</strong> siswrafis moZraobebs (rbena, ga<strong>da</strong>xtoma,<br />

Camoxtoma, viwro sayrdenze wonasworobis SenarCuneba, Mmag: samiznemde<br />

misasvlelad un<strong>da</strong> gairbinos <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xtes mdinareze, ga<strong>da</strong>kotrialdes mdeloze,<br />

ga<strong>da</strong>irbinos tye, ga<strong>da</strong>iaros sacalfexo wonasworobis <strong>da</strong>cviT <strong>da</strong> a.S).<br />

bunebismcodneoba SeuZlia garemos<strong>da</strong>cviT organizaciebSi saubari;<br />

amoicnobs <strong>da</strong> ajgufebs aRd<strong>ge</strong>nad bunebriv resursebs;<br />

aRwers a<strong>da</strong>mianis aqtivobebs <strong>da</strong> gansazRvravs sakuTar monawileobas bunebrivi<br />

sazogadoebrivi<br />

mecnierebebi<br />

resursebis aRd<strong>ge</strong>nis saqmeSi (mag: xeebis <strong>da</strong>rgva).<br />

ad<strong>ge</strong>ns sqematur rukas, avsebs saqarTvelos konturul rukas (reliefis formebi,<br />

hidrografiuli obieqtebi), Tan asaxelebs;<br />

akavSirebs saqarTvelos <strong>ge</strong>ografiul obieqtebs <strong>da</strong>saxlebebis tipebiT;<br />

fotosuraTis an rukis gamoyenebiT aRwers sxva<strong>da</strong>sxva teritoriebisTvis<br />

peizaJs (mTebi, tyeebi...)<br />

134


xelovneba moswavle akvirdeba garemoSi sagnebs, movlenebs, maT Soris arsebul kavSirebs<br />

<strong>da</strong> asaxavs namuSevarSi;<br />

qmnis peizaJs naturi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> mexsierebiT, meti detalebis gamoyenebiT;<br />

asaxelebs <strong>da</strong> aRwers mis mier Seqmnil naxatze gamosaxul reliefs;<br />

moswavle monawileobs sxva<strong>da</strong>sxva saxis RonisZiebebSi. Mmag: garemos <strong>da</strong>cva,<br />

garemos <strong>da</strong>sufTaveba.<br />

musika amoicnobs mosmenili nawarmoebis fragmentebs <strong>da</strong> gadmoscems Taviss<br />

STabeWdilebas sityvierad <strong>da</strong> naxatiT.<br />

135


Tavi 3<br />

1. rekomen<strong>da</strong>ciebi bilingvuri gakveTilebis<br />

<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />

gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisas, upiratesoba un<strong>da</strong> mieniWos iseT<br />

sistemas, romelSic gamoyenebulia kritikuli azrovnebis principebi.<br />

sxvagvarad rom vTqvaT, gakveTilis TiToeul fazaSi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>isvas<br />

garkveuli problema. aucilebelia imis <strong>da</strong>maxsovreba, rom<br />

mecadineobis TiToeul fazaSi saWiroa Sesabamisi meTodisa <strong>da</strong><br />

strategiis gamoyeneba. swavlebis strategiisa Tu meTodis<br />

SerCevisas mniSvnelovania gakveTilis miznis gaTvaliswineba.<br />

gakveTilis <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvisas, pirvel rigSi, saWiroa gakveTilze<br />

gamokveTili miznebis Sefaseba <strong>da</strong> am miznebis ganxorcielebis<br />

SesaZleblobis gansazRvra gakveTilisaTvis gamoyofili drois<br />

ganmavlobaSi.<br />

aseve saWiroa gakveTilis TiToeuli fazisaTvis strategiis<br />

SemuSaveba. Tumca, un<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom strategia aris mxolod<br />

saSualeba, romelic gvexmareba <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili Sede<strong>ge</strong>bis miRwevaSi.<br />

gakveTilis Semdeg saWiroa miRweuli Sede<strong>ge</strong>bis analizi <strong>da</strong><br />

maTi Sesabamisobis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na winaswar SemuSavebul miznebTan. es<br />

maswavlebels aZlevs imis saSualebas, rom iswavlos sakuTar<br />

gamocdilebaze <strong>da</strong> ukeTesad <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmos yoveli momdevno gakveTili.<br />

136


1. gakveTilis Tema.<br />

motivacia.<br />

<strong>da</strong><strong>ge</strong>gmvis mimarTulebebi:<br />

risTvis aris saWiro es gakveTili?<br />

ramdenad aris <strong>da</strong>kavSirebuli gakveTilis Tema im codnasTan,<br />

romelic sxva gakveTilebze SeiZines?<br />

<strong>da</strong>kavSirebulia Tu ara gakveTilis Tema momavalSi Sesaswavl<br />

masalasTan?<br />

ramdenad aris gakveTilis Tema <strong>da</strong>kavSirebuli moswavleTa<br />

pirad gamocdilebasa <strong>da</strong> maT interesebTan?<br />

rogor moxerxdeba am gakveTilis saSualebiT swavlis swavla<br />

<strong>da</strong> kritikuli azrovnebis ganviTareba?<br />

ra saxis informacias miiReben moswavleebi am gakveTilis<br />

saSualebiT?<br />

rogor un<strong>da</strong> moxdes gakveTilis <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba imgvarad,<br />

rom gaiRviZos TiToeuli moswavlis personalurma interesma?<br />

ra saxis kiTxvebis <strong>da</strong>sma moxdeba moswavleTaTvis, rogor<br />

gaarTmeven Tavs axali Temis ga<strong>ge</strong>bas, rogor SeZleben axali<br />

informaciis gaanalizebas, ideebis sinTezirebas <strong>da</strong> a.S.<br />

rogor SeiZleba gakveTilis Temis gamoyeneba imgvarad, rom<br />

ganviTardes kiTxvebis <strong>da</strong>smis, analizis, diskusiis<br />

SesaZlebloba?<br />

Temis rogori aspeqtebiT aris SesaZlebeli moswavleTaTvis<br />

Semdgomi kvleviTi muSaobisaTvis xelSewyoba?<br />

rogor moxdeba aRniSnuli gakveTilis saSualebiT meore enis<br />

aTviseba <strong>da</strong> rogor Camouyalibebs moswavles <strong>da</strong>debiT<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas meore enis mimarT?<br />

137


a saxis TanamSromloba iqneba <strong>sagnis</strong> maswavlebelsa <strong>da</strong> enis<br />

maswavlebels Soris?<br />

gakveTilis romel etapze <strong>da</strong> ra mizniT moxdeba mSobliuri<br />

enis <strong>da</strong> meore enis gamoyeneba?<br />

romeli sityvebis SeTvisebaa aucilebeli meore eni<strong>da</strong>n,<br />

moswavlis leqsikoni<strong>da</strong>n romeli sityvebis aqtivizaciaa<br />

aucilebeli?<br />

swavlebis ra saxis meTodebi <strong>da</strong> meTodologiuri xerxebi<br />

iqneba gamoyenebuli imisaTvis, rom moswavleSi ganaviTaros<br />

zepiri <strong>da</strong> werilobiTi saxiT meore enaze azris <strong>da</strong> grZnobis<br />

gadmocema?<br />

rogor ganxorcieldeba moswavleTa TanamSromloba <strong>da</strong> maT<br />

mier axalad aTvisebuli leqsikis gamoyeneba?<br />

2. gakveTilis miznebi<br />

yoveli gakveTilisaTvis saWiroa ramdenime miznis win wamoweva:<br />

mizani, romelic <strong>da</strong>kavSirebulia aTvisebuli masalis SinaarsTan;<br />

mizani, romelic aviTarebs moswavlis kritikul azrovnebas <strong>da</strong><br />

misi swavlis SesaZleblobebs;<br />

mizani, romelic aviTarebs meore enis SesaZleblobebs <strong>da</strong> iZleva<br />

kulturul garemoSi integrirebis saSualebas;<br />

3. winaswar wayenebuli pirobebi<br />

aucilebelia imis Sefaseba, Tu ra un<strong>da</strong> icodes <strong>da</strong> SeeZlos<br />

moswavles imisaTvis, rom warmatebiT gaarTvas Tavi axal masalas.<br />

ra winaswari codna gaaCnia moswavles Temis irgvliv?<br />

imisaTvis, rom codna SenarCunebuli <strong>da</strong> xangrZlivi iyos,<br />

aucilebelia misi SeTviseba ukve nacnob <strong>da</strong> gasa<strong>ge</strong>b konteqstSi,<br />

138


amitom TiToeuli Temis aTvisebamde saWiroa, rom moswavle<br />

flobdes winaswar informacias aRniSnuli Temis Sesaxeb.<br />

gvaZlevs Tu ara moswavleTa niWierebis done, azrovneba <strong>da</strong><br />

swavlis unari imis saSualebas, rom maT <strong>da</strong>Zlion maswavlebelTa<br />

mier gakveTilisaTvis SemuSavebuli masala?<br />

ra donezea warmod<strong>ge</strong>nili qarTuli enis codna <strong>da</strong> bilingvurad<br />

swavlebis mzaoba?<br />

maswavleblisaTvis aucilebelia Seafasos klasSi moswavleTa<br />

mier meore enis codnis done. agreTve aucilebelia imis<br />

<strong>da</strong>maxsovreba, rom bilingvur meTodebSi mTavar princips<br />

warmoad<strong>ge</strong>ns ara ga<strong>da</strong>Targmna, aramed Se<strong>da</strong>reba.<br />

139


2. gakveTilebis scenarebi<br />

buneba<br />

I klasi<br />

Tema: frinvelebi <strong>da</strong> cxovelebi<br />

akademiuri miznebi: SeuZlia cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />

garCeva, maTi amocnoba naxatze.<br />

enobrivi miznebi: icis cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />

<strong>da</strong>saxeleba <strong>da</strong> ilustraciaze<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT martivi kiTxvebis <strong>da</strong>sma? ra<br />

cxovelia? ra frinvelia?<br />

leqsika: cxovelebi, frinvelebi, <strong>da</strong>Tvi, ZaRli,<br />

kata, Rori, cxeni, bu, mamali, qaTami,<br />

arwivi...<br />

socialuri miznebi: SeZlebs aqtiur mosmenas, monawileobas.<br />

provocireba: maswavlebels gakveTilze Seaqvs<br />

cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis winaswar<br />

gamzadebuli suraTebi / naxatebi, akravs<br />

<strong>da</strong>faze.<br />

140


aqtivobebi: 1) moswavleebi mSobliur enaze asaxeleben<br />

naxatze mocemul cxovels an frinvels.<br />

2) calke momzadebuli T sqemiT (qarTul-<br />

somxurad frinvelebi <strong>da</strong> cxovelebi)<br />

ajgufeben cxovelebisa <strong>da</strong> frinvelebis<br />

suraTebs.<br />

organizeba 9 wuTi; resursi: naxatebi,<br />

momzadebuli T sqema.<br />

3) sakomunikacio situacia: walkaSi un<strong>da</strong><br />

gaxsnan zooparki, Tbilisi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong><br />

CamoviyvanoT cxovelebi <strong>da</strong> frinvelebi.<br />

viswavloT saxelebi qarTulad, rom<br />

zooparkis direqtors CamovuTvaloT<br />

sasurveli cxovelebi, frinvelebi.<br />

4) leqsikaze muSaoba:<br />

cxovels / frinvels asaxelebs pe<strong>da</strong>gogi<br />

<strong>da</strong> aCvenebs Sesabamis naxats:<br />

asaxelebs <strong>da</strong> bavSvebi aCveneben<br />

naxatebs;<br />

maswavlebeli aCvenebs naxats, bavSvebi<br />

asaxeleben.<br />

O organizeba: 8 wuTi<br />

5) kedelze ganTavsebul sityvebs<br />

(frinvelTa <strong>da</strong> cxovelTa saxelebi)<br />

141


zemo<strong>da</strong>n amagrebs Sesabamis suraTs <strong>da</strong><br />

ekiTxeba qarTulad: ra cxovelia? ra<br />

frinvelia? vinc sworad upasuxebs,<br />

airCevs naxats, Seusabamebs nawers <strong>da</strong><br />

svams kiTxvas.<br />

O organizeba: 8 wuTi.<br />

6) bavSvebi muSaoben wyvilebSi. <strong>da</strong>xataven<br />

sayvarel cxovelsa Tu frinvels, cvlian<br />

erTmaneTSi <strong>da</strong> ad<strong>ge</strong>nen maT qarTul<br />

saxelwodebas, Semdeg akraven TavianT<br />

namuSevrebs, asaxeleben <strong>da</strong> kiTxuloben:<br />

cxovelia Tu frinveli?<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba: saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n amoWran <strong>da</strong> warwerian<br />

ujraSi Caakran Sesabamisi cxovelisa <strong>da</strong><br />

frinvelis naxati.<br />

Sefaseba: moswavleebi Sefasdebian Semdegi<br />

kriteriumebis mixedviT:<br />

1. asaxeleben <strong>da</strong> ajgufeben cxovelebsa <strong>da</strong><br />

frinvelebs;<br />

2. iyeneben naswavl leqsikas;<br />

3. sworad svamen kiTxvas: ra cxovelia? ra<br />

frinvelia?<br />

4. sworad pasuxoben <strong>da</strong>smul SekiTxvebs..<br />

142


IV klasi<br />

saxelmZRvanelo: bunebismcodneoba _ n. barnaveli.<br />

Tema: cxovelTa jgufebi<br />

akademiuriMmiznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs cxovelTa jgufebs.<br />

enobrivi miznebi: iswavlis cxovelTa klasifikaciis<br />

<strong>da</strong>saxelebas. (ZuZumwovari, qvewarmavali, amfibia...). am jgufebis<br />

saxelwodebebs <strong>da</strong> cxovelebs axasiaTebs qmedebebis mixedviT<br />

(cocxali, <strong>da</strong>xoxavs, <strong>da</strong>frinavs, curavs).<br />

socialuri miznebi: monawileoba, <strong>da</strong>xmarebis<br />

Txovna/aRmoCena, drois limitis <strong>da</strong>cva M(maswavlebeli<br />

mSobliur enaze uxsnis cxovelTa jgufebs, saxelwodebebs).<br />

aqtivoba 1:<br />

aqtivobebi:<br />

bavSvi gamodis kalaTTan, iRebs cxovelis suraTs, ambobs<br />

<strong>da</strong>saxelebas qarTulad; klasifikacias _ jgufs akuTvnebs<br />

mSobliur enaze, moZebnis im jgufs somxur enaze warweril<br />

plakatze, waikiTxaas am sityvis qarTul Sesatyviss <strong>da</strong> ityvis<br />

143


wina<strong>da</strong>debas _ lomi aris ZuZumwovari cxoveli... ku aris<br />

qvewarmavali...<br />

dro _ 20 wuTi; O<br />

organizeba _ individualuri;<br />

resursebi _ kalaTSi yria cxovelTa suraTebi; plakati<br />

cxovelTa klasifikaciis <strong>da</strong>saxelebebiT somxurad <strong>da</strong><br />

qarTulad.<br />

aqtivoba 2:<br />

maswavlebeli aZlevs mSobliur enaze ganmartebebs _<br />

jgufebSi <strong>ge</strong>ZlevaT <strong>da</strong>valeba: <strong>da</strong>asaxeleT jgufebSi Semavali<br />

cxovelebi qmedebebis mixedviT, visac SeuZlia qarTul enaze<br />

Semdegi saxis wina<strong>da</strong>debebiT_ lomi aris ZuZumwovari<br />

cxoveli _ is <strong>da</strong>dis; delfini aris ZuZumwvari cxoveli_ is<br />

<strong>da</strong>curavs. Tu moswavles amis Tqma gauWirdeba igives ambobs<br />

mSobliur enaze, mxolod cxovelTa jgufs mainc plakatze va-<br />

kiTxebT qarTulad.<br />

dro: 15 wuTi;<br />

organizeba: jgufebSi.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba: vaZlevT Sefasebis sqemas (miTiTeba somxu-<br />

rad), romelic un<strong>da</strong> Seavson. (cxrili iqneba Sesavsebi qarTul<br />

enaze):<br />

144


,,_”<br />

1. Ddelfini<br />

2. G<br />

3.<br />

,,_”<br />

1. gombeSo<br />

2.<br />

3.<br />

,,_”<br />

1. oboba<br />

2.<br />

3.<br />

cxovelebi<br />

,,_”<br />

1. mtredi<br />

2.<br />

3.<br />

Tevzebi<br />

1. H<br />

2. H<br />

3.<br />

,,_”<br />

1. lokokina<br />

2.<br />

3.<br />

145<br />

Q<br />

qvewarmaval<br />

i<br />

1. K<br />

2. K<br />

3.<br />

,,_”<br />

1. pepela<br />

2. K<br />

3.<br />

1.<br />

2.<br />

3.<br />

Wiebi<br />

Sefaseba: prezentaciebis zepiri Sefaseba. formaluri gakvir-<br />

vebiT <strong>da</strong> CaniSvniT.


V klasi<br />

Tema: sufTa nivTierebebi <strong>da</strong> narevi nivTierebebi<br />

akademiuri miznebi:<br />

icis, ras niSnavs sufTa nivTiereba,<br />

narevi nivTiereba.<br />

asaxelebs am nivTierebebs Tavisi<br />

yoveldRiuri cxovrebi<strong>da</strong>n. axdens maT<br />

klasifikacias.<br />

c<strong>da</strong>ze <strong>da</strong>kvirvebiT asaxelebs<br />

nivTierebis Tvisebebs.<br />

enobrivi mizani: icis <strong>da</strong> sworad iyenebs leqsikur<br />

erTeulebs: sufTa, narevi, alumini, azoti,<br />

navTobi, wyalbadi...<br />

SeZlebs Semdegi frazebis gamoyenebas:<br />

sufTa nivTierebis Tvisebebi ucvlelia /<br />

Tvisebebi icvleba.<br />

rkina izi<strong>da</strong>vs... ileqeba.<br />

gogirdi ar icvleba.<br />

146


aqtivobebi:<br />

aqtivoba 1: - moswavleebs vanawilebT mcire (4-kacian)<br />

dro: 5 wuTi;<br />

jgufebSi. TiToeul jgufs vaZlevT sxva<strong>da</strong>sxva<br />

masalisagan <strong>da</strong>mzadebul sxeulebsa <strong>da</strong><br />

nivTierebebs: qvas, foTols, marils, Saqars,<br />

fanqars, wyals... vTxovT, cal-calke <strong>da</strong>alagon<br />

bunebrivi <strong>da</strong> xelovnuri sxeulebi. maTi<br />

saxelwodebebi Seitanon cxrilSi. gverdiT<br />

Caawebon saTanado suraTi.<br />

resursi: sxeulebi <strong>da</strong> nivTierebebi; furclebi Sesavsebi<br />

cxrilebiT, suraTebi / naxatebi.<br />

organizeba - jgufuri.<br />

aqtivoba 2: leqsikuri erTeulebis <strong>da</strong>maxsovreba / game-<br />

oreba. maswavlebeli moswavleebs<br />

warud<strong>ge</strong>ns SecdomiT Sevsebul cxrils.<br />

moswavleebi pouloben Secdomebs <strong>da</strong><br />

amboben: es ar aris xelovnuri, es<br />

bunebrivia. ase imaxsovreben leqsikur<br />

erTeulebsa <strong>da</strong> mokle frazebs.<br />

muSaoba mTel klasTan; dro - 10 wuTi; resursi: cxrili,<br />

formati / <strong>da</strong>fa, markerebi / carci.<br />

147


aqtivoba 3: _ moswavleebs urigdebaT ierarqiuli sqema,<br />

romelSic weren informacias sufTa <strong>da</strong><br />

narevi nivTierebebis Sesaxeb.<br />

dro: 10 wuTi; organizeba _ jgufuri; resursi _ sqema, sawer-<br />

kalmebi.<br />

aqtivoba 4: _ saxelmZRvaneloSi miTiTebuli moTxovnebis<br />

mixedviT atareben c<strong>da</strong>s (maswavleblis<br />

uSualo <strong>da</strong>kvirvebiT) D<strong>da</strong> avseben kiTxvars<br />

(qarTulad).<br />

rogori nivTierebaa gogirdi?<br />

rogori nivTierebaa rkina?<br />

<strong>da</strong>skvnebs iweren rveulSi qarTul enaze.<br />

dro: 7 wuTi; organizeba _ jgufuri. resursi:<br />

saxelmZRvanelo, cdisaTvis saWiro<br />

xelsawyoebi.<br />

aqtivoba 5: - Tavisi yoveldRiuri cxovrebi<strong>da</strong>n asaxeleben<br />

nivTierebebs. ganasxvaveben bunebrivia Tu<br />

xelovnuri, narevia Tu sufTa <strong>da</strong> pasuxs<br />

asabuTeben.<br />

dro: 8 wuTi; organizeba: individualuri an wyvilebSi.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba _ maswavlebeli awerinebs cdis pirobas <strong>da</strong><br />

sTxovs Caataron <strong>da</strong>kvirveba rkinaze, sanTlis<br />

Suqze <strong>da</strong>akvirdnen mis ferebs minis qilaSi. Caweron<br />

Sedegi.<br />

148


Sefaseba: _ a) Sefasebis cxrilebi:<br />

indikatorebi:<br />

TviTSefasebis kiTxvari:<br />

pirobis adekvaturad Sesruleba<br />

<strong>da</strong>kvirvebis Sede<strong>ge</strong>bis Cawera;<br />

organizebuloba<br />

resursebis ganawileba<br />

moswavleebi avseben sqemas _ ra vicodi? ra viswavle?<br />

149


maTematika<br />

III klasi<br />

Tema: <strong>ge</strong>ometriuli figurebi (ferTa mozaika, Cven vqmniT<br />

kompoziciuri naxazebis silamazes).<br />

saxelmZRvanelo: maTematika _ n. gvilava; e. CiloCava, s. CxeiZe.<br />

akademiuri miznebi:<br />

enobrivi miznebi:<br />

o amoicnobs naxatze gamosaxul<br />

<strong>ge</strong>ometriul figurebs;<br />

o qmnis axal kompozicias;<br />

o gamoTvlis mocemuli figurebis<br />

gverdebis jams;<br />

o gamoTvlis TiToeuli Fferis figure-<br />

bis raodenobas (metoba-nakleboba).<br />

o asaxelebs suraTze gamosaxul figu-<br />

rebs;<br />

o aRwers ilustracias ferebisa <strong>da</strong> fi-<br />

gurebis miTiTebiT <strong>da</strong> gamoxatavs sa-<br />

kuTar <strong>da</strong>mokidebulebas (momwons / ar<br />

momwons, lamazia / ar aris lamazi);<br />

150


socialuri miznebi:<br />

o leqsika <strong>da</strong> konstruqciebi: ferebiT,<br />

figurebiT, wiTeli metia cisferze /<br />

naklebia, _iT,... gverdi, sigrZe...<br />

o SeuZlia Seafasos sxvisi <strong>da</strong> sakuTari<br />

namuSevari;<br />

o aRiaros sxvisi Rirseba;<br />

o hqondes erTobis ganc<strong>da</strong>;<br />

o SeZlos resursebis ganawileba.<br />

aqtivobebi:<br />

aqtivoba 1: wyvilebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ukvirdnen saxelmZRvaneloSi<br />

dro: 5 wuTi;<br />

resursi: wigni, gv. 26;<br />

miTiTebul frangi mxatvris pol mondorianis<br />

naxats <strong>da</strong> gascen pasuxi Semdeg kiTxvebs:<br />

o ra aris gamosaxuli naxatze?<br />

o ra figurebia?<br />

o ramdeni kuTxe aqvs TiToeuls?<br />

o riT hgavs es figurebi erTmaneTs?<br />

o riT gansxvavdebian es figurebi erTma-<br />

neTisgan?<br />

organizeba - muSaoba wyvilebSi.<br />

151


aqtivoba 2. _ moswavleebs isev vTxovT <strong>da</strong>ukvirdnen naxats.<br />

eZlevaT Sesavsebad cxrili, romelSic un<strong>da</strong> Caweron,<br />

suraTze ferTa raodenoba, ferebis <strong>da</strong>saxeleba.<br />

wyvilebi asruleben Semdeg <strong>da</strong>valebas: asaxeleben figurebis<br />

raodenobas ferebis mixedviT; akeTeben Canawers: cisferi<br />

figurebis raodenoba metia Tu wiTlis?<br />

ramdeniT naklebia Savi feris figura nacrisfer figuraze?<br />

dro: 7 wuTi;<br />

resursebi: saxelmZRvanelo gv. 26.;<br />

organizeba _ muSaoba wyvilebSi.<br />

aqtivoba 3. moswavleebs vuri<strong>ge</strong>bT sxva<strong>da</strong>sxva feris, zomis,<br />

formis figurebs <strong>da</strong> vTxovT Seadginon msgavsi kompozicia.<br />

dro: 10 wuTi;<br />

resursi: feradi qaRaldebi (figurebi), TeTri furclebi,<br />

webo;<br />

organizeba: jgufuri.<br />

aqtivoba 4. jgufebi cvlian erTmaneTis namuSevrebs <strong>da</strong> pa-<br />

suxoben kiTxvebs (werilobiT):<br />

o ramdeni figuraa furcelze?<br />

o romeli ferebia gamoyenebuli?<br />

o romeli feris figuraa meti <strong>da</strong> ramde-<br />

niT?<br />

(kiTxvebi Camowerilia <strong>da</strong>faze)<br />

152


aqtivoba 5. jgufebi asruleben <strong>da</strong>valebas: zomaven mocemul<br />

furcelze yvelaze didi <strong>da</strong> yvelaze patara oTxkuTxedebis<br />

gverdebis sigrZes <strong>da</strong> iTvlian TiToeulis sigrZeTa jams.<br />

jgufebi akeTeben prezentacias (TiTo jgufs TiTo wuTi).<br />

dro: 7 wuTi;<br />

resursebi: jgufebis namuSevrebi, furclebi, kalmebi;<br />

organizeba: jgufuri.<br />

aqtivoba 6. amoicnon <strong>da</strong>viT kakabaZis naxatSi msgavsi figu-<br />

rebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>iTvalon ramdeni figuraa aseTi.<br />

dro: 3 wuTi;<br />

resursi: saxelmZRvanelo gv. 26;<br />

organizeba: muSaoba jgufebSi.<br />

aqtivoba 7. vuri<strong>ge</strong>bT baraTebs, romlebzec wertilebiT mo-<br />

niSnulia oTxkuTxedebi. vTxovT, SeaerTon wertilebi <strong>da</strong><br />

miaweron, ramdeni oTxkuTxedia moniSnul baraTze?<br />

dro: 7 wuTi,<br />

resursi: baraTebi, markerebi;<br />

organizeba: individualuri.<br />

153


saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />

Seqmnan naxati sxva <strong>ge</strong>ometriuli figurebis gamoyenebiT<br />

<strong>da</strong> miaweron, ramdeni figura gamoiyenes <strong>da</strong> ramdeni feri.<br />

Sefaseba: Sefasebisa <strong>da</strong> TviTSefasebis cxrilebi:<br />

Sefasdeba:<br />

o pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong><br />

Sesruleba;<br />

o angariSis unari (raodenobis <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>na _<br />

gamoTvlis figurebis raodenobas<br />

ferebis mixedviT, metoba-naklebobis<br />

sworad gansazRvra);<br />

o Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis<br />

adekvaturi gamoyeneba.<br />

o TanamSromlobis unari.<br />

154


III klasi<br />

Tema: I gakveTili _ <strong>ge</strong>ometriuli figurebi; II gakveTili _<br />

figuraTa klasifikacia<br />

akademiuri miznebi:<br />

akeTebs figuraTa klasifikacias ferebis, kuTxeebis<br />

raodenobisa <strong>da</strong> formis mixedviT.<br />

qmnis megobrisTvis saCuqars.<br />

enobrivi miznebi:<br />

asaxelebs ferebis Zireul <strong>da</strong> warmoqmnil saxelwodebebs.<br />

asaxelebs sasurveli feris saxelwodebas (romelic Tavad<br />

Seqmna saSinao <strong>da</strong>valebis dros).<br />

aRwers sqemas <strong>da</strong> iwers <strong>da</strong>skvnebs.<br />

leqsika: kuTxe, kuTxovani, mrgvali, naxevari, ... + feri.<br />

gamoiyeneba konstruqcia: erTi samkuTxedi Sed<strong>ge</strong>ba 2<br />

samkuTxedisagan....<br />

aqtivobebi<br />

aqtivoba 1<br />

dro _ 3 wuTi<br />

organizeba _ jgufuri<br />

resursi: sqema. moswavleTa<br />

mier <strong>da</strong>mzadebuli figurebi.<br />

155<br />

moswavleebs vanawilebT<br />

jgufebSi. vuri<strong>ge</strong>bT <strong>da</strong>xazul<br />

formebs <strong>da</strong> vTxovT, maT mier<br />

<strong>da</strong>mzadebuli figurebi<br />

ferebis mixedviT<br />

ga<strong>da</strong>anawilon Sesabamis<br />

grafaSi. aqve vTxovT:


aqtivoba 2<br />

dro_ 3 wuTi<br />

organizeba _ jgufuri<br />

resursi: sqema, figurebi.<br />

aqtivoba 3<br />

dro _ 5 wuTi<br />

organizeba _ individualuri<br />

156<br />

<strong>da</strong>asaxelon ferebi,<br />

romelic warmoadgines<br />

grafaSi.<br />

upasuxon: erTi feris<br />

figurebi yvela erTnairi<br />

formisaa?<br />

moswavleebs vavalebT<br />

<strong>da</strong>axarisxon figurebi maTTvis<br />

<strong>da</strong>ri<strong>ge</strong>bul formebSi<br />

miTiTebuli moTxovnebis<br />

mixedviT (figurebi, romelTac<br />

aqvT kuTxeebi <strong>da</strong> figurebi,<br />

romelTac ara aqvT kuTxeebi).<br />

akeTeben <strong>da</strong>skvnas: rom<br />

figurebi aris kuTxovani<br />

<strong>da</strong> mrgvali.<br />

vTxovT <strong>da</strong>ukvirdnen figurebs<br />

grafaSi.<br />

kuTxovan figurebs<br />

(romelTac aqvT kuTxe) <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>iTvalon, ramdeni kuTxe<br />

aqvs TiToeul figuras.


aqtivoba 4.<br />

dro- 5 wuTi.<br />

organizeba _ individualuri.<br />

resursi _ sqema, rveuli.<br />

aqtivoba 5<br />

dro – 7 wuTi<br />

organizeba _ individualuri.<br />

resursi: makrateli, figurebi.<br />

aqtivoba 6<br />

dro _ 15 wuTi<br />

organizeba _ jgufuri<br />

aqtivoba 7<br />

dro – 5 wuTi<br />

resursi – xevsuruli win<strong>da</strong><br />

organizeba _ individualuri<br />

157<br />

maswavlebeli akravs figuraTa<br />

klasifikaciis sqemas,<br />

moswavleebi axasiaTeben <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>skvnas iweren rveulSi.<br />

vuri<strong>ge</strong>bT winaswar<br />

<strong>da</strong>mzadebul sxva<strong>da</strong>sxva<br />

figuras. vTxovT gaWran<br />

warmosaxul xazze.<br />

ra miviReT?<br />

naxevari wre. samkuTxedi.<br />

oTxkuTxedi <strong>da</strong> samkuTxedebi....<br />

vTxovT miRebuli<br />

figurebisagan Seqmnan<br />

kompozicia (<strong>da</strong>awebon TeTr<br />

furcelze) _ misaloci<br />

baraTi.<br />

Semomaqvs erovnuli samosi<br />

(xevsuruli win<strong>da</strong>) <strong>da</strong> vTxovT,<br />

CamoTvalon (Camoweron) masze<br />

gamoxatuli figurebi.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba: saxlSi <strong>da</strong>ukvirdnen sxva<strong>da</strong>sxva nivTs <strong>da</strong><br />

Caiweron romeli figurebisagan Sed<strong>ge</strong>ba.<br />

Sefaseba: Sefasdeba:<br />

o pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> Sesruleba;


o Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis adekvaturi<br />

gamoyeneba.<br />

o originaluroba <strong>da</strong> SemoqmedebiToba<br />

o jgufuri muSaobis Cvevebi<br />

158


Tema: xelovnebis ruka.<br />

xelovneba<br />

V klasi<br />

saxelmZRvanelo nana kunWulias, maia mexaSiSvilis, nino<br />

miqaberiZis avtorobiT.<br />

akademiuri miznebi: icis <strong>da</strong> asaxelebs qveynebis saxel-<br />

enobrivi miznebi:<br />

wodebebs <strong>da</strong> qveynebis RirsSe-<br />

saniSnav adgilebs.<br />

Sesaswavli cnebebi: safran<strong>ge</strong>Ti, saberZneTi, egvipte, Cine-<br />

Ti, avstralia, brazilia, amerikis SeerTebuli Statebi.<br />

Senoba taZari, na<strong>ge</strong>boba, qan<strong>da</strong>keba.<br />

konstruqciebi: es Senoba mdebareobs saqarTveloSi.<br />

socialuri miznebi: monawileoba, Tanadgomisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>xmarebis aRmoCena.<br />

aqtivoba 1. maswavlebeli somxur enaze sTxovs bavSvebs<br />

<strong>da</strong>asaxelon is qveynebi, romlebic ician <strong>da</strong> Tu ician, ra<br />

RirSesaniSnaobebia im qveyanaSi. ra RirSesaniSnaobebia maT<br />

sofelSi/qalaqSi?<br />

dro: 5-7 wuTi<br />

159


aqtivoba 2. maswavlebeli yofs bavSvebs jgufebad (4<br />

jgufi) <strong>da</strong> qarTul enaze aZlevs miTiTebebs: waikiTxeT<br />

testi <strong>da</strong> <strong>da</strong>wereT, romel qveyanaSi aris es Senoba?<br />

amisTvis gaqvT 10 wuTi (TiToeul jgufs unawilebs or-<br />

or tests).<br />

jgufebis muSaobis dros maswavlebeli akravs sqemas.<br />

_ safran<strong>ge</strong>Ti<br />

_ (qarTulad)<br />

_ saqarTvelo<br />

_ (qarTulad)<br />

_ saberZneTi<br />

_ (qarTulad)<br />

_ aSS<br />

_ (qarTulad)<br />

_ egvipte<br />

_ (qarTulad)<br />

_ brazilia<br />

_ (qarTulad)<br />

_ CineTi<br />

_ (qarTulad)<br />

_ indoeTi<br />

_ (qarTulad)<br />

prezentatori jer ambobs swor pasuxs, Semdeg gamodis<br />

cxrilTan, poulobs qveynebis <strong>da</strong>saxelebas somxur enaze,<br />

160


kiTxulobs qarTul <strong>da</strong>saxelebas <strong>da</strong> Sesabamis grafaSi wers<br />

swor pasuxs.<br />

dro _ 15 wuTi; resursi: saxelmZRvanelo, sqema; or-<br />

ganizeba: jgufuri muSaoba.<br />

aqtivoba 3. maswavlebeli qarTul enaze acnobs <strong>da</strong>valebis pi-<br />

robas (saWiroebis SemTxvevaSi, ganmartebebs vakeTebT maT<br />

mSobliur enebze): swori pasuxis rigiTi nomeri SemoxazeT,<br />

araswori pasuxis SemTxvevaSi gaasworeT <strong>da</strong> miuTiTeT swori<br />

varianti (testic, aseve, qarTul enazea).<br />

nimuSi: 1. 1) jvris taZari mdebareobs saqarTveloSi.<br />

2) operis Teatri mdebareobs avstraliaSi.<br />

a) piramidebi mdebareobs safran<strong>ge</strong>TSi.<br />

b) Tavisuflebis qan<strong>da</strong>keba mdebareobs niu-iorkSi.<br />

g) CineTis kedeli mdebareobs egvipteSi.<br />

d) qristes qan<strong>da</strong>keba mdebareobs braziliaSi.<br />

e) parTenonis taZari mdebareobs saqarTveloSi.<br />

v) luvri mdebareobs avstraliaSi.<br />

z) Taj_mahalis taZari mdebareobs indoeTSi.<br />

wyvilebi kiTxuloben erTmaneTis pasuxebs <strong>da</strong> afaseben<br />

(qarTulad: sworia/arasworia).<br />

dro – 10 wuTi;<br />

resursi _ winaswar <strong>da</strong>beWdili testebi araswori<br />

wina<strong>da</strong>debebiT. O<br />

organizeba _ wyvilebSi.<br />

161


aqtivoba 4. maswavlebeli mSobliur enaze uxsnis<br />

gansxvavebebs taZari- Senoba; na<strong>ge</strong>boba - qan<strong>da</strong>keba.<br />

maswavlebeli aZlevs sqemas, romlis mixedviTac un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>ajgufon RirsSesaniSnavi adgilebi.<br />

jvari<br />

taZari Senoba /<br />

Taj-mahali<br />

parTenoni<br />

luvri<br />

na<strong>ge</strong>boba<br />

operis Teatri<br />

piramidebi<br />

CineTis<br />

kedeli<br />

162<br />

qan<strong>da</strong>keba<br />

qristes qan<strong>da</strong>keba<br />

Tavisuflebis<br />

qan<strong>da</strong>keba<br />

SeniSvna – es warwerebi qarTul enaze keTdeba.<br />

keTdeba namuSevrebis prezentacia.<br />

dro: 5 wuTi;<br />

resursi: sqema;<br />

organizeba: jgufuri muSaoba.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba _ wignSi mocemuli rukis mixedviT ga-<br />

<strong>da</strong>anawilon RirSesaniSnaobebi qveynebis mixedviT.<br />

Sefaseba: prezentaciebis Sefaseba formaluri<br />

<strong>da</strong>kvirvebiT <strong>da</strong> CaniSvniT. TanamSromloba <strong>da</strong>kvirvebiT <strong>da</strong><br />

CaniSvniT.


V klasi<br />

Tema: msoflios saocrebebi<br />

saxelmZRvanelo r. metrevelis, b. ku<strong>da</strong>vas avtorobiT ,,Cveni<br />

samSoblos matiane.’’ gv. 64-65 (,,oqros xana’’)<br />

akademiuri miznebi:<br />

ganmartavs, ratom ewo<strong>da</strong> Tamaris mefobis dros ,,oqros<br />

xana’’;<br />

saubrobs Tamaris epoqaSi a<strong>ge</strong>buli istoriuli Zeglebis<br />

- varZiisa <strong>da</strong> yinwvisis Sesaxeb (rodis aigo? vin aago?..);<br />

ilustraciebze <strong>da</strong>yrdnobiT aRwers am Zeglebs.<br />

enobrivi miznebi:<br />

kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis informacias oqros<br />

xanis <strong>da</strong> am epoqis xuroTmoZRvruli Zeglebis Sesaxeb,<br />

saubrobs am teqstze <strong>da</strong>yrdnobiT.<br />

wers mcire zomis teqsts, iyenebs <strong>da</strong>mokidebulebis<br />

gamomxatvel sityvebs.<br />

leqsika: oqros xana; gamoqvabuli, senaki, freska, gvirabi,<br />

gamokveTes, aaSenes, gaiyvanes, <strong>da</strong>xates.<br />

enobrivi konstruqciebi: rodis aSen<strong>da</strong> / aaSenes? rodis<br />

gamokveTes? aSen<strong>da</strong> / aaSenes .... wels / ... saukuneSi.<br />

163


socialuri miznebi: SeZlebs aqtiur mosmenas, monawileobas,<br />

TanamSromlobas.<br />

aqtivobebi:<br />

aqtivoba 1: minileqcia - ,,oqros xana <strong>da</strong> qarTuli saocreba’’.<br />

maswavlebeli awvdis informacias mSobliur enaze, asaxelebs<br />

kulturul miRwevebs. ilustraciebis meSveobiT<br />

aTvalsaCinoebs arqiteqturul Zeglebs.<br />

dro: 7 wuTi.<br />

organizeba: muSaoba mTel klasTan.<br />

resursebi: TvalsaCinoeba (suraTebi), saxelmZRvanelo.<br />

aqtivoba 2: vakravT varZiisa <strong>da</strong> yinwvisis fotoebs warweriT,<br />

vasaxelebT TiToeuls, Semdeg ki moswavleebis <strong>da</strong>xmarebiT<br />

varCevT Sesaferis suraTebs, vasaxelebT <strong>da</strong> TiToeuli Zeglis<br />

garSemo vakravT suraTebs: gamoqvabuli, senaki, freska,<br />

gvirabi.<br />

calke areulad aris gakruli sityvebi: gamokveTes,<br />

aaSenes, gaiyvanes, <strong>da</strong>xates. vasaxelebT <strong>da</strong> TiToeul naxats<br />

SevusabamebT Sesabamis leqsikur erTeuls vambobT: aaSenes,<br />

amTavreben: taZari. vambobT: taZari, amTavreben: aaSenes.<br />

aqtivoba III. klass vyofT sam jgufad. pirvel jgufs vaZlev<br />

teqsts varZiaze, meores _ yinwvisze, mesames _ ,,oqros xanas’’<br />

164


<strong>da</strong> naxatebisa <strong>da</strong> Sesabamisi warwerebis <strong>da</strong>xmarebiT <strong>da</strong><br />

wakiTxulze <strong>da</strong>yrdnobiT <strong>da</strong>weron 3-4-wina<strong>da</strong>debiani teqsti <strong>da</strong><br />

warmoadginon.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba: waikiTxon teqsti ,,oqros xana’’ <strong>da</strong> kiTxvebze<br />

pasuxi gascen qarTulad. <strong>da</strong>weron, ra gai<strong>ge</strong>s axali. gamoiyenon<br />

sqema: ra vicodi / ra gavi<strong>ge</strong>.<br />

Sefaseba:<br />

Sefasdeba:<br />

pirobis adekvaturad ga<strong>ge</strong>ba <strong>da</strong> Sesruleba;<br />

Seswavlili leqsikisa <strong>da</strong> frazebis<br />

adekvaturi gamoyeneba.<br />

originaluroba <strong>da</strong> SemoqmedebiToba<br />

jgufuri muSaobis Cvevebi<br />

165


istoria<br />

V klasi<br />

(Cveni saqarTvelo)<br />

Tema: sad mdebareobs <strong>da</strong> vis emezobleba saqarTvelo?<br />

saxelmZRvanelo: Cveni saqarTvelo, logospresi, 2010 w.<br />

akademiuri (sagnobrivi) mizani:<br />

moswavleebi gansazRvraven saqarTvelosa <strong>da</strong> misi mezobeli<br />

qveynebis mdebareobas. moswavleebi gaiazreben bunebrivi<br />

zRudeebis mniSvnelobas qveynis sazRvris <strong>da</strong>d<strong>ge</strong>naSi.<br />

enobrivi mizani: moswavle kiTxulobs <strong>da</strong> i<strong>ge</strong>bs mcire zomis<br />

teqsts saqarTvelos Sesaxeb. asaxelebs mosazRvre qveynebis<br />

saxelwodebebs qarTulad <strong>da</strong> axasiaTebs maT. Seiswavlis<br />

mxareTa <strong>da</strong>saxelebebsa <strong>da</strong> sxva leqsikas: sazRvari,<br />

CrdiloeTiT mdebareobs, samxreTi<strong>da</strong>n esazRvreba <strong>da</strong> sxva.<br />

wers mcire zomis teqsts saqarTvelos Sesaxeb.<br />

nacnobi cnebebi - ruka, mdebareoba, kontinenti, evropa,<br />

azia, kavkasia, zRva, mijna, qedi, zRva, mTa, mdinare,<br />

CrdiloeTi, samxreTi, <strong>da</strong>savleTi, aRmosavleTi.<br />

Sesaswavli cnebebi - zRude, sazRvari, teritoria, sabaJo,<br />

xeoba, kldekari, mgzavri, tvirTi.<br />

166


esursebi - maswavlebeli - <strong>da</strong>fa, carci. msoflios <strong>da</strong><br />

saqarTvelos fizikuri rukebi. moswavleebi -<br />

saxelmZRvanelo me-5 klasi (moswavlis wigni), rveuli,<br />

kalmistari. saweri furclebi.<br />

aqtivoba 1<br />

aqtivobebi:<br />

maswavlebeli moswavleebs acnobs gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />

mizans, wers <strong>da</strong>faze sakvanZo sityvebs: saqarTvelo, mezobeli,<br />

zRude, sazRvari.<br />

maswavlebeli msoflios fizikur rukaze aCvenebs moswavleebs<br />

evropisa <strong>da</strong> aziis kontinentebs. Semdeg gamoyofs kavkasiis<br />

regions <strong>da</strong> bolos Semoxazavs saqarTvelos teritorias.<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>akvirdnen<br />

saxelmZRvaneloSi kavkasiis rukas (<strong>da</strong>narTi №8) <strong>da</strong> gascen<br />

pasuxebi Semdeg kiTxvebs (sasurvelia qarTul enaze):<br />

1. romeli oTxi qveyana aris saqarTvelos mezobeli? miuTiTe<br />

horizontis mxareebi.<br />

2. romel zRvaze aqvs gasasvleli saqarTvelos? miuTiTe<br />

horizontis mxare.<br />

swori pasuxi maswavleblisTvis:<br />

1. saqarTvelos mezobeli qveynebia:<br />

1.1 CrdiloeTiT - ruseTis federacia;<br />

1.2 aRmosavleTiT - azerbaijani;<br />

167


1.3 samxreTiT - somxeTi <strong>da</strong> TurqeTi.<br />

2. saqarTvelos <strong>da</strong>savleTiT gasasvleli aqvs Sav zRvaze.<br />

maswavlebeli garkveul dros aZlevs moswavleebs<br />

mosafiqreblad. maswavlebeli sTxovs mopasuxes gamovides<br />

<strong>da</strong>fasTan <strong>da</strong> pasuxis gacemisas aCvenos rukaze lixis qedi.<br />

Tu moswavle srulad ver gascems SekiTxvas,<br />

SesaZlebelia, maswavlebelma sxva moswavleebi <strong>da</strong>ixmaros.<br />

aqtivoba 1 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT - maswavlebeli<br />

moswavless afasebs qulebiT.<br />

xangrZlivoba: eTmoba 10 wuTi.<br />

aqtivoba 2<br />

maswavlebeli kvlav aCvenebs moswavleebs rukaze jer kavkasiis<br />

regions <strong>da</strong> Semdeg kavkasiis mTavar qeds. is Seaxsenebs<br />

moswavleebs, rom kavkasiis mTavari qedi gaWimulia<br />

aRmosavleTi<strong>da</strong>n <strong>da</strong>savleTisken <strong>da</strong> yofs kavkasias or<br />

nawilad: CrdiloeT <strong>da</strong> samxreT kavkasiad.<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs <strong>da</strong>akvirdnen rukas<br />

TanmimdevrobiT gansazRvron, romel nawilSi mdebareobs:<br />

• saqarTvelo?<br />

• somxeTi?<br />

• ruseTi?<br />

• azerbaijani?<br />

moswavleebi adgili<strong>da</strong>n pasuxoben.<br />

168


swori pasuxi maswavleblisTvis: saqarTvelo, somxeTi <strong>da</strong><br />

azerbaijani aris samxreT kavkasiaSi, xolo ruseTi moicavs<br />

CrdiloeT kavkasias.<br />

aqtivoba 2 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />

komentarebs, iyenebs funqciur frazebs: yoCaR, metad <strong>da</strong>akvirdi<br />

horizontis mxareebs, pasuxi ar aris srulyofili <strong>da</strong> a.S.<br />

xangrZlivoba: eTmoba 5 wuTi<br />

aqtivoba 3<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs <strong>da</strong>akvirdnen wyaro a-s,<br />

sa<strong>da</strong>c gamosaxulia saqarTvelos teritoriis konturi <strong>da</strong><br />

miTiTebulia saqarTvelos teritoriis farTobi. maswavlebeli<br />

ganumartavs cnebas teritoria. mas mohyavs TvalsaCino<br />

analogia skolis teritoriasTan <strong>da</strong> am gziT ganmartavs<br />

sazRvris cnebas.<br />

am ori cnebis gasaazreblad maswavlebeli sTxovs<br />

moswavleebs, <strong>da</strong>asaxelon <strong>da</strong> aRweron sakuTari saxlis an<br />

<strong>da</strong>saxlebis sazRvrebi, maTi amosacnobi niSnebi.<br />

moswavleebi adgili<strong>da</strong>n pasuxoben, xolo maswavlebeli<br />

<strong>da</strong>faze wers <strong>da</strong>saxelebuli sazRvrebis saxeobebs.<br />

moswavleebma am SekiTxvas SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxvanairad upasuxon.<br />

SesaZlebelia <strong>da</strong>xaton sakuTari kar-mi<strong>da</strong>mo <strong>da</strong> misi sazRvrebi.<br />

mTavaria, maTi pasuxi iyos argumentirebuli.<br />

aqtivoba 3 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />

komentarebs: kargia, <strong>da</strong>sazustebelia <strong>da</strong> a. S.<br />

xangrZlivoba: eTmoba 5 wuTi<br />

169


aqtivoba 4<br />

maswavlebeli wina <strong>da</strong>valebis pasuxebi<strong>da</strong>n, rac <strong>da</strong>fazea<br />

<strong>da</strong>werili, gamoyofs sazRvrebad <strong>da</strong>saxelebul bunebriv<br />

zRudeebs, magaliTad: ru, mdinare, mTa/goraki, tyis zoli, xevi<br />

<strong>da</strong> a.S.<br />

maswavlebeli ganumartavs moswavleebs, rom qveynebs<br />

Soris sazRvrebic xSirad aris sxva<strong>da</strong>sxva saxis bunebrivi<br />

zRudeebi, magaliTad: mdinare, tba, zRva, mTa, qedi,<br />

uReltexili, kldekari <strong>da</strong> a.S.<br />

sTxovs moswavleebs waikiTxon wyaro b <strong>da</strong> <strong>da</strong>akvirdnen<br />

Sesabamis 1-el <strong>da</strong> me-2 fotosuraTebs.<br />

Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>wyvildnen,<br />

jer moZebnon saxelmZRvaneloSi gakveTili ”xevi” <strong>da</strong> masSi<br />

moTavsebul rukaze <strong>da</strong>rialis xeoba. Semdeg <strong>da</strong>akvirdnen<br />

saxelmZRvaneloSi saqarTvelos fizikur rukas (<strong>da</strong>narTi №1),<br />

ipovon <strong>da</strong>rialis xeobis Sesabamisi adgili <strong>da</strong> rukis meSveobiT<br />

<strong>da</strong>adginon pasuxebi wyaro b -s qveS mocemuli <strong>da</strong>valebis a), b),<br />

g) <strong>da</strong> d) kiTxvebze.<br />

maswavlebeli <strong>da</strong>valebis Sesasruleblad aZlevs<br />

moswavleebs 5-7 wuTs <strong>da</strong> Semdeg Tanmimdevrulad TiTo<br />

kiTxvaze pasuxs aceminebs yvelaze adre momzadebul<br />

wyvilebs.<br />

aqtivoba 4 fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli akeTebs<br />

komentarebs <strong>da</strong> iyenebs funqciur frazebs: yoCaR, metad<br />

<strong>da</strong>akvirdi horizontis mxareebs, pasuxi ar aris srulyofili<br />

<strong>da</strong> a.S.<br />

xangrZlivoba: - eTmoba 10 wuTi<br />

170


aqtivoba 5<br />

maswavlebeli acnobs moswavleebs, rom saqarTvelos<br />

sazRvris saerTo sigrZe TiTqmis 2000 kilometria <strong>da</strong> aqe<strong>da</strong>n<br />

yvelaze grZeli monakveTi - 800 kilometrze meti - esazRvreba<br />

ruseTis federacias. imavdrulad maswavlebeli amas aCvenebs<br />

saqarTvelos fizikur rukaze.<br />

Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom<br />

individualurad <strong>da</strong>akvirdnen saxelmZRvaneloSi saqarTvelosa<br />

<strong>da</strong> kavkasiis fizikur rukebs (Sesabamisad №1 <strong>da</strong> №8<br />

<strong>da</strong>narTebs), ipovon <strong>da</strong> Camoweron saqarTvelos bunebrivi<br />

zRudeebi, romlebzec gadis saqarTvelos sazRvari. maT un<strong>da</strong><br />

miuTiTon is mezobeli qveyanac, romelTanc mdebareobs<br />

aRniSnuli zRude.<br />

moswavleebi samuSaos furclebze asruleben.<br />

moswavleTa namuSevrebze aucileblad un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>werili<br />

maTi gvari <strong>da</strong> saxeli.<br />

maswavlebeli krebs nawerebs <strong>da</strong> asworebs gakveTilis<br />

Semdeg. xolo saSinao <strong>da</strong>valebad aZlevs Semdeg samuSaos:<br />

waikiTxon wyaro b <strong>da</strong> saqarTvelos fizikuri rukis (<strong>da</strong>narTi<br />

№1) gansazRvron <strong>da</strong> Camoweron is adgilebi, sa<strong>da</strong>c maTi azriT<br />

un<strong>da</strong> iyos sabaJoebi.<br />

aqtivoba 5 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT.<br />

xangrZlivoba: eTmoba 10 wuTi<br />

171


VI klasi<br />

(Zveli msoflio istoria)<br />

Tema - istoriuli (arqeologiuri) periodizacia<br />

akademiuri (sagnobrivi) miznebi: moswavleebi Seiswavlian<br />

istoriuli periodizaciis aRmniSvnel terminebs<br />

(paleoliTi, mezoliTi, neoliTi, eneoliTi,<br />

brinjaos xana, rkinis xana), TiToeuli periodis<br />

<strong>da</strong>sawyissa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sasruls.<br />

enobrivi miznebi: Seiswavlian saerTaSoriso terminebis<br />

qarTul Sesatyvisebs (paleoliTi = Zveli qvis<br />

xana, mezoliTi = Sua qvis xana, neoliTi = axali<br />

qvis xana, eneoliTi = spilenZ-qvis xana, anu<br />

spilenZis xana). <strong>da</strong>ad<strong>ge</strong>nen mimarTebas:<br />

aTaswleuli = 1000 weli, aswleuli = 100 weli.<br />

Sesaswavli leqsika: dro, periodi, Zveli, Sua, axali, qva,<br />

spilenZi, brinjao, rkina, saukune, aswleuli,<br />

aTaswleuli.<br />

funqciuri frazebi: iyofa, iwyeba, mTavrdeba, CamoTvaleT /<br />

CamovTvaloT...<br />

socialuri miznebi: aqtiuri mosmena.<br />

172


aqtivobebi:<br />

aqtivoba 1. maswavlebeli <strong>da</strong>faze / formatze asaxavs<br />

terminebis saerTo <strong>da</strong> gansxvavebul nawilebs.<br />

,,Zveli’’ = pale<br />

,,Sua’’ = mezo liTi = ,,qva ‘’<br />

,,axali’’ = neo<br />

,,spilenZi’’ = eneo<br />

imis Sesamowmeblad, <strong>da</strong>imaxsovres Tu ara axali terminebi,<br />

maswavlebeli ambobs qarTul sityvebs (Zveli, Sua, axali,<br />

spilenZi + qva), moswavleebi <strong>da</strong>Wril muyaoze <strong>da</strong>werili<br />

Sesabamisi laTinuri sityvebiT (pale, mezo, neo, eneo + liTi)<br />

ad<strong>ge</strong>nen periodebis saxelwodebebs.<br />

dro _ 10 wuTi,<br />

organizeba _ muSaoba mTel jgufTan,<br />

resursebi: muyao laTinuri sityvebiT.<br />

aqtivoba 2. maswavlebeli jgufebs sTavazobs cxrils,<br />

romelSic un<strong>da</strong> Caweron TiToeuli periodis<br />

gaswvriv <strong>da</strong>sawyisi <strong>da</strong> misi xangrZlivoba, e.w.<br />

qronologiuri CarCo.<br />

mag: paleoliTi _ a<strong>da</strong>mianis gaCeni<strong>da</strong>n 12 aTaswleuli (12.000)..<br />

173


dro – 10 wuTi,<br />

organizeba _ jgufuri,<br />

resursi _ cxrilis qseroaslebi.<br />

aqtivoba 3. moswavleebi individualurad kiTxuloben masalas<br />

saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n periodebis Sesaxeb.<br />

dro _ 10 wT., organizeba _ individualuri, resursi _<br />

saxelmZRvanelo.<br />

aqtivoba 4. maswavlebeli jgufebSi ari<strong>ge</strong>bs cxrilebs.<br />

TiToeuli jgufi avsebs monacemebs qarTulad<br />

erTi periodisaTvis. Semdeg xdeba TiToeuli<br />

jgufis mier am masalis warmod<strong>ge</strong>na.<br />

periodi dro (TariRi) ra mniSvnelovani<br />

dro _ 15 wuTi;<br />

organizeba _ jgufuri;<br />

resursebi: saxelmZRvanelo, cxrilebi.<br />

saSinao <strong>da</strong>valeba:<br />

174<br />

movlena ukavSirdeba<br />

am dros<br />

1. gakveTilze Seswavlili sityvebis, terminebisa <strong>da</strong><br />

frazebis gamoyenebiT Seadginon periodizaciis amsaxveli<br />

Sed<strong>ge</strong>nili sruli cxrili qarTul enaze.


2. moamzadon qarTulad prezentacia TiToeuli periodis<br />

Sefaseba:<br />

Sesaxeb.<br />

Sefasdeba:<br />

Seswavlili terminebisa <strong>da</strong> frazebis<br />

adekvaturi gamoyeneba;<br />

informaciis klasificireba;<br />

jgufuri muSaobis Cvevebi;<br />

prezentaciis unari.<br />

175


Tema: stumarmaspinZloba.<br />

VI klasi<br />

(Cveni saqarTvelo)<br />

saxelmZRvanelo: Cveni saqarTvelo, logospresi, 2010w.<br />

sagnobrivi stan<strong>da</strong>rtis Sesabamisi Sede<strong>ge</strong>bi:<br />

sagnobrivi miznebi:<br />

o moswavle iyenebs <strong>da</strong> qmnis informaciis<br />

gadmocemis sxva<strong>da</strong>sxva saSualebebs (cxrili,<br />

grafiki, foto, sqema, Canaxati);<br />

o moswavle a<strong>da</strong>rebs sxva<strong>da</strong>sxva sazogadoebebs<br />

maTTvis <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSan-Tvisebebisa <strong>da</strong><br />

wesebis mixedviT;<br />

o axasiaTebs saqarTvelos mosaxleobis<br />

kulturaTa msgavseba-gansxvavebebis<br />

gamovlinebebs <strong>da</strong> ganixilavs Sesabamis<br />

mizezebs.<br />

moswavle ecnoba stumarmaspinZlobis tradiciebs<br />

saqarTvelos ramdenime kuTxeSi, afxazeTis magaliTze.<br />

moswavle a<strong>da</strong>rebs sakuTar mSobliur kuTxeSi arsebul<br />

stumarmaspinZlobis tradicias saqarTvelos sxva<br />

kuTxeebisas.<br />

176


moswavle informaciis gadmocemis sxva<strong>da</strong>sxva saSualebis<br />

gamoyenebiT warmoad<strong>ge</strong>ns stumarmaspinZlobis tradicias<br />

mSobliur kuTxeSi.<br />

sagnobrivi mizani: moswavleebi gaecnobian stumarmaspinZlobis<br />

tradicias afxazeTSi <strong>da</strong> saqarTvelos sxva ramdenime kuTxeSi.<br />

Sea<strong>da</strong>reben sakuTari mSobliuri kuTxis tradicias <strong>da</strong><br />

Se<strong>da</strong>rebis safuZvelze ipovian msgavsebebs.<br />

enobrivi mizani: moswavle Seiswavlis saqarTvelos kuTxeebis<br />

qarTul saxelwodebebs, stumris <strong>da</strong>saxvedrad gamosayenebel<br />

qarTul frazebs, ganwyobis gamomxatvel sityvebsa <strong>da</strong><br />

zedsarTav saxelebs; SeZlebs qarTulad isaubros<br />

stumarTmoyvareobis tradiciis Sesaxeb <strong>da</strong> Sea<strong>da</strong>rebs sakuTar<br />

erovnulsa <strong>da</strong> qarTul tradiciebs.<br />

nacnobi cnebebi - saxli, ojaxi, sufra, wesi,<br />

stumari,saqarTvelos kuTxeebis saxelebi.<br />

Sesaswavli cnebebi - maspinZeli, WiSkari, ”stumari RvTisaa”,<br />

pativiscema, uxucesi, saCuqari.<br />

dro - 45 wuTi<br />

resursebi - maswavlebeli - <strong>da</strong>fa, carci. saqarTvelos<br />

ruka. moswavleebi - saxelmZRvanelo (moswavlis wigni),<br />

rveuli, kalmistari. saweri furclebi.<br />

177


aqtivoba 1:<br />

aqtivobebi<br />

maswavlebeli moswavleebs acnobs gakveTilis Temasa <strong>da</strong><br />

mizans, wers <strong>da</strong>faze sakvanZo sityvebs: ”stumari RvTisaa”.<br />

maswavlebeli uxsnis moswavleebs, rom saqarTvelo<br />

stumarmaspinZlobiT ganTqmuli qveyanaa. igi eubneba qarTul<br />

enaSi arsebul gamoTqmas, romelic <strong>da</strong>fazea <strong>da</strong>werili <strong>da</strong><br />

igives umeorebs mSobliur enaze, an moyavs imave Sinaarsis<br />

moswavleebis mSobliur enaSi <strong>da</strong>mkvidrebuli gamoTqma.<br />

gonebrivi ieriSis meSveobiT moswavleebisgan Seityobs <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>faze Camowers, Tu ras niSnavs, raSi vlindeba maTTvis es<br />

gamoTqma.<br />

amis Semdeg igi uxsnis stumarmaspinZlobis<br />

saqarTvelosaTvis <strong>da</strong>maxasiaTebel ZiriTad niSnebs:<br />

o gulTbili miReba <strong>da</strong> ganwyoba<br />

o pativiscemis gamoxatva<br />

o guluxvoba<br />

o erTnairi pativiscema sruliad ucxo <strong>da</strong> nacnobi<br />

a<strong>da</strong>mianebisadmi<br />

maswavlebels mohyavs pativiscemis gamoxatvis niSnebi<br />

svaneTsa <strong>da</strong> xevSi, aseve Tanaswori guluxvobis gamoxatuleba<br />

samegrelosa <strong>da</strong> aWaraSi.<br />

imavdroulad, maswavlebeli saqarTvelos rukaze aCvenebs<br />

moswavleebs Sesabamis kuTxeebs.<br />

178


olos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, <strong>da</strong>asaxelon<br />

stumrisadmi pativiscemis gamoxatvis niSnebi, rac maT unaxavT<br />

sakuTar ojaxSi an <strong>da</strong>saxlebaSi?<br />

ramdenime moswavlis Tvisobrivad gansxvavebul pasuxs igi<br />

wers <strong>da</strong>faze.<br />

aqtivoba 1 fasdeba ganmaviTarebeli komentarebiT.<br />

dro: eTmoba 10 wuTi<br />

aqtivoba 2<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs individualurad<br />

waikiTxon saxelmZRvaneloSi afxazeTSi stumarmaspinZlobis<br />

aRmweri teqsti.<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, waikiTxon cnoba 2<br />

<strong>da</strong> pasuxi gascen iqve mocemul kiTxvas.<br />

swori pasuxi maswavleblisTvis: b).<br />

Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon wina<br />

aqtivobis dros wakiTxuli teqsti <strong>da</strong> moifiqron argumenti<br />

Semdeg sakiTxze:<br />

• rogor fiqrobT, ratom iyo gaTvaliswinebuli stumris<br />

wili ojaxuri sadilis an vaxSmis dros?<br />

moswavleebma am SekiTxvas SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxvanairad<br />

upasuxon. mTavaria maTi pasuxi iyos argumentirebuli.<br />

Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs<br />

saxelmZRvaneloSi mocemul Semajamebeli 1, 2 <strong>da</strong> 3 <strong>da</strong>valebis<br />

Sesrulebas.<br />

swori pasuxi maswavleblisTvis:<br />

sav. 1 g). sav. 2 b).<br />

179


aqtivoba 2 fasdeba ganmsazRvreli SefasebiT.<br />

dro: eTmoba 10 wuTi<br />

aqtivoba 3<br />

maswavlebeli sTxovs moswavleebs wakiTxuli teqsti<strong>da</strong>n<br />

(afxazeTis Sesaxeb) amoiweron iseTi niSan-Tvisebebi, rac maTi<br />

azriT, zustad imeorebs maT saojaxo tradicias.<br />

Semdeg maswavlebeli aerTianebs moswavleebs mcire<br />

jgufebSi (4-5 moswavle) <strong>da</strong> sTxovs sakuTari individualuri<br />

<strong>da</strong>skvnebis erToblivi Sejerebis safuZvelze Camoayalibon<br />

mSobliuri mxarisa <strong>da</strong> afxazuri tradiciis msgavsebebi.<br />

moswavleebi jgufebi<strong>da</strong>n gamoyofen TiTo moswavles,<br />

romlebic warmoad<strong>ge</strong>nen namuSevars <strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnebs Camoweren<br />

<strong>da</strong>faze.<br />

maswavlebeli ajamebs moswavleTa <strong>da</strong>kvirvebebs. im<br />

SemTxvevaSi, Tu bavSvebs gamorCaT romelime niSandoblivi<br />

msgavsi tradicia, maswavlebeli Seaxsenebs. amis safuZvelze<br />

akeTebs <strong>da</strong>skvnas, rom saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva kuTxeSi<br />

SesaZloa odnav gansxvavdeba stumarmaspinZlobis<br />

gamoxatuleba, magram qveyanaSi am tradicias ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

msagvsi, erTnairi safuZvlebi aqvs.<br />

aqtivoba 3 - s fasdeba Semdegnairad: maswavlebeli<br />

akeTebs komentarebs: kargia, <strong>da</strong>sazustebelia <strong>da</strong> a. S.<br />

dro: eTmoba 20 wuTi<br />

180


aqtivoba 4<br />

maswavlebeli saSinao <strong>da</strong>valebad aZlevs Semdeg samuSaos:<br />

werilobiT aRweron mSobliur kuTxeSi, <strong>da</strong>saxlebaSi an<br />

ojaxSi arsebuli stumarspinZlobis tradicia, risTvisac<br />

jobs ojaxis wevrebs an sxva ufrosebs gamokiTxon amis<br />

Sesaxeb.<br />

181


ekomendebuli funqciuri frazebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

<strong>sagnis</strong> maswavleblebisTvis<br />

1. misalmeba <strong>da</strong> socialuri kontaqti<br />

_ dila mSvidobisa!<br />

_ gamajobaT! rogor brZandebiT?<br />

_ gamarjobaT, bavSvebo! <strong>da</strong>sxediT!<br />

_ gamajobaT! <strong>da</strong>viwyoT muSaoba!<br />

_ mo<strong>ge</strong>salmebiT! <strong>da</strong>ikaveT Tqveni adgilebi!<br />

2. moswavlis gamokiTxva, misi gamoZaxebis gziT<br />

_ ... (moswavlis saxeli), modi, <strong>ge</strong>Tayva, mogviyevi ... !<br />

_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, gamodi <strong>da</strong>fasTan!<br />

182<br />

<strong>da</strong>narTi<br />

_ ... (moswavlis saxeli), SegiZlia ganmarto / Camoayalibo / <strong>da</strong>a-<br />

saxelo / <strong>da</strong>wero / gvaCveno ... ?<br />

_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, ganmarte / Camoayalibe / <strong>da</strong>asax-<br />

ele / CamoTvale / <strong>da</strong>were / gvaCvene ... !<br />

3. movaleobebis ga<strong>da</strong>nawileba<br />

_ msurvelebi xom ar arian?<br />

_ mWirdeba <strong>da</strong>mxmare, romelic... .<br />

_ romel Tqvengans surs?<br />

_ aris vinme, vinc mzad iqnebo<strong>da</strong>... ?<br />

_ Tu arc erTs ar surs, maSin gTxov Sen, ... (moswavlis saxeli),<br />

moitane / gaarkvie... !<br />

_ me gavanawileb movaleobebs.


_ kargi, ... (moswavlis saxeli), gTxov moitane...! xolo Sen, ...<br />

(moswavlis saxeli), un<strong>da</strong> gawmindo <strong>da</strong>fa!<br />

_ Semdeg kviraSi ... (moswavlis saxeli) <strong>da</strong> ... (moswavlis saxeli)<br />

Seasruleben Semdeg movaleobebs: ...<br />

_ Semdeg kviraSi mori<strong>ge</strong>ebi iqnebian ... (moswavlis saxeli) <strong>da</strong> ...<br />

(moswavlis saxeli).<br />

_ ... (moswavlis saxeli), gTxov, <strong>da</strong>ari<strong>ge</strong> furclebi / gawminde <strong>da</strong>-<br />

fa / moitane wignebi / <strong>da</strong>ala<strong>ge</strong> klasi / gaaRe fanjara!<br />

neli!<br />

_ ... (moswavlis saxeli), Sen iqnebi TamaSis wamyvani / xelmZRva-<br />

4. gancxadebebi<br />

_ dRes viwyeb axal Temas ... -is Sesaxeb.<br />

_ gakveTilis bolos Catardeba testi / Tavisufal Temaze ... .<br />

_ axla gagacnobT sakontrolo samuSaos Sede<strong>ge</strong>bs.<br />

_ Semdeg gakveTilze muzeumSi mivdivarT eqskursiaze.<br />

_ xval mokle gakveTili iqneba, radganac skolaSi Tojinebis<br />

Teatris speqtakli / sportuli Sejibri / maswavlebelTa kreba<br />

tardeba.<br />

_ momaval kviraSi / Semdeg gakveTilze sakontrolo weraa.<br />

_ paraskevs, 18 saaTze mSobelTa krebaa.<br />

_ yuradReba! gakveTilebis cxrili Seicvala!<br />

_ am gakveTilis Semdeg ... .<br />

5. saSinao <strong>da</strong>valebebis akreba<br />

_ ga<strong>da</strong>SaleT Tqveni rveulebi.<br />

_ saSinao <strong>da</strong>valeba yvelam ukve <strong>da</strong>wera / Seasrula / gaakeTa /<br />

gaigo / SeZlo <strong>da</strong>sruleba.<br />

183


6. wina gakveTilis Temis gameoreba<br />

_ gasul / wina gakveTilze Cven vsaubrobdiT / <strong>da</strong>vwereT ... .<br />

_ gavimeoroT mTavari cnebebi!<br />

_ gaixseneT cnebebi, romelic ganvixileT ... !<br />

_ ra <strong>da</strong>rCa TqvenTvis gau<strong>ge</strong>bari wina gakveTilze axsnili<br />

masali<strong>da</strong>n?<br />

_ gavixsenoT ramdenime faqti / TariRi / cneba / wesi / mizezebi /<br />

warmoqnis mizezebi!<br />

_ <strong>da</strong>asaxeleT wina gakveTilze naswavli terminebi!<br />

_ CamoayalibeT ...!<br />

_ ga<strong>da</strong>SaleT wignebi <strong>da</strong> gaimeoreT ...!<br />

7. axali Temis ward<strong>ge</strong>na<br />

_ am kviraSi ganvagrZob saubars ...-is Sesaxeb.<br />

_ dRes gavecnobiT ... .<br />

_ <strong>da</strong>viwyoT ... Temis ganxilva / Seswavla.<br />

_ dRes SevavsebT ... -is Sesaxeb Semajamebel cxrils.<br />

_ aseTi problemis ga<strong>da</strong>wyvetas SevecdebiT: ... .<br />

_ Tqven ras fiqrobT, ra aris ... ?<br />

_ dRes wina gakveTilze <strong>da</strong>wyebul Temis ... Sesaxeb gavagrZelebT<br />

musaobas / saubars.<br />

8. Temis, konkretuli detalebis ganmarteba:<br />

8.1. SekiTxvebi<br />

Txovna, gamoTqvan azri:<br />

_ ras fiqrob am sakiTxze / Temaze / mosazrebaze?<br />

_ ra azri / warmod<strong>ge</strong>na gaqvs am sakiTxze?<br />

_ ras fiqrob ...-ze?<br />

184


_ eTanxmebi am mosazrebas / gamonaTqvams?<br />

_ safuZvlianad <strong>ge</strong>Cveneba es Tu ara?<br />

_ Sen ra mosazreba gaqvs?<br />

_ eTanxmebi amas?<br />

_ Sen rogor <strong>ge</strong>Cveneba?<br />

SekiTxvebi faqtebis Sesaxeb:<br />

_ romelia udidesi ... ?<br />

_ ra aris umTavresi ... ?<br />

_ rodis <strong>da</strong>iwyo / <strong>da</strong>srul<strong>da</strong> ... ?<br />

_ sad mdebareobs ... ?<br />

_ ra simaRlisaa... ?<br />

_ romel jgufs miekuTvneba ... ?<br />

_ sad gaemgzavra ... ?<br />

_ ramden xans iarseba ... ?<br />

_ ra iyo ... ?<br />

Txovna, ganmarton:<br />

_ es rogor xdeba?<br />

_ Seni sityvebiT agvixseni!<br />

_ ra aris am moqmedebis mizezebi / Sede<strong>ge</strong>bi?<br />

_ risTvis iqnebo<strong>da</strong> es sasar<strong>ge</strong>blo ... ?<br />

_ ratom mox<strong>da</strong> ... ?<br />

_ rogor gax<strong>da</strong> ... ?<br />

Txovna, <strong>da</strong>amtkicon:<br />

_ SegiZlia ganmarto amwuTas naTqvami?<br />

_ SegiZlia <strong>da</strong>amtkico Seni mosazreba / gamonaTqvami?<br />

_ SegiZlia raime dokumentis / avtoritetuli avtoris citireba?<br />

_ es mosazreba safuZvlianad <strong>ge</strong>Cveneba?<br />

ras fiqroben <strong>da</strong>narCenebi?<br />

185


<strong>da</strong>skvnis gakeTebis Txovna<br />

_ gTxov, miTxari ra aris am TavSi / naSromSi ZiriTadi /<br />

mniSvnelovani?<br />

_ ra iyo am Tavis / naSromis mTavari azri?<br />

_ gTxov, am Tavis / naSromis / Temis Sesaxeb Sesaxeb mokle<br />

Sinaarsi <strong>da</strong>were!<br />

_ rogor ggonia, ra iyo umniSvnelovanesi TariRebi / movlenebi /<br />

adgilebi am ... ?<br />

8.2. plakatebis <strong>da</strong> sxva vizualuri masalis<br />

gamoyeneba<br />

_ plakatze gamosaxulia / naCvenebia ... .<br />

_ dRevandel gakveTilze gamoviyenebT plakats / sqemas / films,<br />

raTa vnaxoT ... .<br />

_ ras a<strong>da</strong>sturebs es eqsperimenti / es savarjiSoebi...?<br />

_ wignSi mocemuli naxatebi / gamosaxulebebi / cxrilebi<br />

gvaZlevs informacias ... .<br />

_ rukaze / wignSi / cxrilSi / koleqciaSi / cxrilSi SegiZliaT<br />

ixiloT ... .<br />

_ ra saintereso faqtebi / movlenebi naxeT am ... ?<br />

8.3. terminologia<br />

_ gavimeoroT aTvisebuli terminebi!<br />

_ amoiwere terminebi teqsti<strong>da</strong>n! ganmarte isini!<br />

_ ipove teqstSi terminis aseTi ganmarteba: ... !<br />

_ es sityva ... TargmanSi niSnavs ... .<br />

_ es termini rveulSi CaviniSnoT!<br />

186


8.4. mniSvnelobis, Targmanis Sesaxeb SekiTxvebi<br />

_ ra aris am sityvis mniSvneloba / cnebis definicia?<br />

_ es cneba Seni sityvebiT ganmarte!<br />

_ rogor iTargmneba es ... enaze?<br />

_ rogor iTqmis es ... enaze?<br />

8.5. kiTxva<br />

_ waikiTxe teqsti wignis ... gverdze!<br />

_ ra aris teqstis mTavari azri / de<strong>da</strong>azri?<br />

_ waikiTxe teqsti <strong>da</strong> <strong>da</strong>were <strong>ge</strong>gma / mokle Sinaarsi!<br />

_ ipove teqstSi aseT kiTxvebze pasuxebi: ... !<br />

8.6. Temebis <strong>da</strong>kavSireba axali Temis axsnis dros<br />

movlenebis Tanmimdevroba<br />

_ pirvel rigSi, ... , Semdeg ... .<br />

_ <strong>da</strong>viwyoT imiT, rom ... .<br />

_ upirveles yovlisa ... .<br />

_ Tavi<strong>da</strong>n ... .<br />

_ <strong>da</strong>axloebiT 2000 wels ... .<br />

_ maSin ... <strong>da</strong> Semdeg ... .<br />

_ ese igi ... amis Sedegad ... .<br />

_ am drois ganmavlobaSi ... .<br />

_ <strong>da</strong> bolos ... .<br />

_ <strong>da</strong>sasrul ... .<br />

movlenebis mniSvneloba:<br />

_ yvelaze mniSvnelovani, rac un<strong>da</strong> gavigoT, aris ... .<br />

_ mTavari problema is iyo, rom ... .<br />

_ kidev ufro mniSvnelovani is iyo, rom ... .<br />

_ gasaocari is iyo, rom ... .<br />

187


azris gamoTqma:<br />

_ Cemi azriT, ... .<br />

_ me vfiqrob, rom ... .<br />

_ me mimaCnia, rom ... .<br />

_ me vityodi, rom ... .<br />

_ SesaZlebelia, ise iyos, rom ... ?<br />

_ SesaZlebelia, rom ... .<br />

_ me maqvs eWvi, rom ... .<br />

_ me vgrZnob, rom ... .<br />

_ veWvob, rom ... .<br />

_ oficialuri azri aris - ... .<br />

SeTavazeba:<br />

_ me maqvs SemoTavazeba ... .<br />

_ SegviZlia ... .<br />

_ iqneb SegviZlia ... ?<br />

_ erTi xerxi, romlis <strong>da</strong>xmarebiTac SegviZlia situaciis gaum-<br />

jobeseba, aris ... .<br />

_ ar SegviZlia ... ?<br />

_ iqneb mogvesinja ... .<br />

_ Tqvens adgilze me movsinjavdi ... .<br />

_ adre Cven yovelTvis ... .<br />

_ tradiciuli midgoma aseTia: ... .<br />

_ ase moviqceT: ... .<br />

_ xom ar ajobeb<strong>da</strong>, rom ... ?<br />

raime TemaSi CaRrmaveba:<br />

_ aqve ... .<br />

_ kidev ... .<br />

_ kidev ufro ... .<br />

188


_ aq gviCndeba SekiTxva ... .<br />

_ Tumca, ZiriTadi azri isaa, rom ... .<br />

_ am faqtma SeiZleba aseT sakiTxze <strong>da</strong>gva-<br />

fiqros: ... .<br />

_ mindo<strong>da</strong> Tqveni yuradReba kidev erTi aspeqtisTvis /<br />

garemoebisTvis / faqtisTvis / sakiTxisTvis mimeqcia.<br />

_ ara mxolod es, aramed aseT ... .<br />

_ gar<strong>da</strong> imisa, rom ... .<br />

_ aqve <strong>da</strong>vZendi, rom ... .<br />

mizezebis ganmarteba:<br />

_ es im mizezebis gamo mox<strong>da</strong>: ... .<br />

_ amitomac ... .<br />

_ am mizeziT ... .<br />

_ imasTan <strong>da</strong>kavSirebiT ... .<br />

_ amis gamo ... .<br />

_ ase ... .<br />

_ amis Sedegad ... .<br />

_ Sesabamisad ... .<br />

_ amgvarad ... .<br />

_ es aris imis mizezi, rom ... .<br />

winaswar gansazRvruli situaciebi, winapirobebi:<br />

Tu ase moxdeba, maSin ... .<br />

roca ase xdeba, Cveulebriv ... .<br />

rogorc ki es moxdeba, SegviZlia <strong>da</strong>velodoT ... .<br />

Tu rodesme aseTi situaciis mowmeni gaxdebiT, yuradRebiT <strong>da</strong>ak-<br />

virdiT, rom ... .<br />

nu eliT, rom ... , sanam, upirveles yovlisa, ar iqneba ... .<br />

189


analizi:<br />

es aris ...-is magaliTi.<br />

es a<strong>da</strong>sturebs, rom ... .<br />

es gavfiqrebinebs, rom ... .<br />

es SeiZleba niSnavdes, rom ... .<br />

es SeiZleba iyos ... SemTxveva. es amtkicebs, rom ... .<br />

amis interpretireba SeiZleba, rogorc ... .<br />

moswavlis naTqvamis gameoreba:<br />

_ axla Sen ambob, rom ... .<br />

_ sxva sityvebiT vityodi, ... .<br />

_ Tu sworad gagi<strong>ge</strong>, gindo<strong>da</strong> <strong>ge</strong>Tqva, rom ... .<br />

_ Seni naTqvamis gameorebiT ... .<br />

_ Sen migaCnia, rom ... .<br />

wina naTqvamSi Sesworebebis Setana:<br />

_ amiT mindo<strong>da</strong> meTqva, rom ... .<br />

_ amis safuZvelze vfiqrob, rom ... .<br />

_ vcdilob giTxraT, rom ... .<br />

_ imaves vityvi sxva sityvebiT: ... .<br />

roca mimzidvelad gamoiyureba:<br />

_ gamoiyureba ise, TiTqos ... , magram sinamdvileSi ... .<br />

_ erTi SexedviT SesaZloa ase mo<strong>ge</strong>CvenebaT ... , magram, faqtobri-<br />

vad ... .<br />

upiratesoba:<br />

_ me mirCevnia, rom ... .<br />

_ me ufro momwons, roca Tqven ... .<br />

190


eWvis gamoTqma:<br />

_ eg SesaZlebelia, magram ... .<br />

_ eg simarTlea, magram Tu <strong>da</strong>fiqrebulxar, rom ... .<br />

_ <strong>ge</strong>Tanxmebi, magram gaiTvaliswine, rom ... .<br />

_ eg kargi azria, erTaderTi ... .<br />

_ ki, oRond gaxsovdes, rom ... .<br />

_ eg SesaZlebelia, magram Tu gaiTvaliswine is faqti, rom ... .<br />

sakiTxis sxva aspeqtze yuradRebis ga<strong>da</strong>tana:<br />

_ SesaZlebelia, magram ... .<br />

_ ar <strong>da</strong>gaviwydes, rom ... .<br />

_ rasac Sen ambob, marTalia, Tumca ... .<br />

_ me mainc mgonia, rom ... .<br />

ganmartebis Txovna:<br />

_ SegiZlia ganmarto, rogor ... ?<br />

_ gTxov gangvimarte Seni pasuxi / azri!<br />

_ SegiZlia ganmarto, ratom airCie es pasuxi?<br />

_ gTxov, gaSale Seni pasuxi!<br />

_ es imas niSnavs, Sen fiqrob, rom ... ?<br />

ganzogadeba:<br />

_ saerTod ... .<br />

_ zoga<strong>da</strong>d Tu ganvixileT ... .<br />

_ zoga<strong>da</strong>d saubrisas ... .<br />

_ Cveulebriv ... .<br />

_ rogorc yovelTvis ... .<br />

_ tipobrivia is, rom ... .<br />

191


ame?<br />

8.9. codnis Semowmeba <strong>da</strong> gasameorebeli kiTxvebi<br />

_ yvelaferi gai<strong>ge</strong>T?<br />

_ SekiTxvebi xom ar gaqvT?<br />

_ ... wakiTxvis / mosmenis / yurebis Semdeg gau<strong>ge</strong>bari xom ar aris<br />

_ ras niSnavs es termini / cneba / warmod<strong>ge</strong>na?<br />

_ gTxovT, Tqveni sityvebiT gadmosceT!<br />

_ am TavSi / naSromSi / TemaSi romelia sami mTavari nawili?<br />

_ ra iyo amis naklovaneba / gamomwvevi mizezebi / safuZveli?<br />

_ rogori Sede<strong>ge</strong>bi gamoiwvia arCevnebma / skan<strong>da</strong>lma / gamoyofam /<br />

gaerTianebam?<br />

saxeb.<br />

_ rogori gamoxmaureba / Sede<strong>ge</strong>bi mohyva am movlenebs?<br />

9. miTiTebebi samuSaos organizebis Sesaxeb<br />

jgufuri samuSao<br />

_ dRes Cven jgufebSi / wyvilebSi vmuSaobT!<br />

_ <strong>da</strong>iyaviT patara jgufebad 3-<strong>da</strong>n 5-mde a<strong>da</strong>miani jgufSi!<br />

_ <strong>da</strong>narCens wyvilebSi muSaobiT SevasrulebT!<br />

_ <strong>da</strong>valeba jgufSi waikiTxeT!<br />

_ <strong>da</strong>wereT ... , ris Sesaxebac SeTanxmdiT!<br />

_ <strong>da</strong>inawileT movaleobebi jgufSi!<br />

_ 15 wuTis Semdeg un<strong>da</strong> moyveT Tqveni samuSaos / miRwevebis Se-<br />

_ jgufi<strong>da</strong>n erTi a<strong>da</strong>miani gamoyaviT / airCieT jgufSi erTi a<strong>da</strong>-<br />

miani, romelic Tqvens azrs gagvacnobs <strong>da</strong> erTi - romelic infor-<br />

macias Caiwers!<br />

192


miTiTebebi jgufSi diskusiis dros<br />

_ pirvel rigSi, <strong>da</strong>iyaviT jgufebad!<br />

_ pirvel jgufs eqneba Tema ... , meore jgufs eqneba ... <strong>da</strong> mesame<br />

jgufs eqneba ... .<br />

_ airCieT erTi, vinc ilaparakebs <strong>da</strong> erTi a<strong>da</strong>miani, vinc yvela-<br />

fers Caiwers!<br />

_ TiToeulma moswavlem un<strong>da</strong> moamzados moTxroba Tavisi idee-<br />

bis / faqtebis <strong>da</strong> maTi CarTviT / maT gaacnos <strong>da</strong>narCenebi.<br />

_ gTxov, Cvenc gagvacani Seni azri!<br />

_ Sen ra azris xar?<br />

_ Sen rogor fiqrob?<br />

_ mogviyevi!<br />

_ Sea<strong>da</strong>re Seni mosazreba jgufis mosazrebas!<br />

_ isaubre <strong>da</strong> sakiTxi ganixile Seni jgufis wevrebTan!<br />

_ <strong>da</strong>asabuTe Seni mosazreba magaliTebis / konkretuli faqtebis<br />

<strong>da</strong>xmarebiT!<br />

_ roca Tqvens jgufebSi yvelani mzad iqnebiT, mogviyveT, Tu ra<br />

gaakeTeT, Cven yuradRebiT mogismenT.<br />

_ Seni referati / aRmoCena yvelas gagvacani!<br />

_ <strong>da</strong>akonkrete Seni ideebi!<br />

_ sxvebsac SesTavaze azri gamoTqvan <strong>da</strong> SekiTxvebi <strong>da</strong>svan!<br />

TamaSebi rolebis ganawilebiT<br />

_ dRe rolebSi TamaSi monawileobas miiReben ... .<br />

_ gTxovT, gadiT <strong>da</strong> derefanSi <strong>da</strong>icadeT!<br />

_ rolebis CamonaTvali waikiTxeT!<br />

_ TamaSi wamyvani iqneba ... .<br />

_ airCieT <strong>da</strong> gainawileT rolebi Tqvens jgufSi!<br />

_ mayureblebo, <strong>da</strong>axasiaTeT msaxiobebi!<br />

193


individualuri <strong>da</strong>valebebi<br />

_ amjerad individualurad vmuSaobT!<br />

_ yuradRebiT waikiTxe <strong>da</strong>valeba!<br />

_ <strong>da</strong>moukideblad Seavse / Seasrule ... !<br />

_ ipove ... / Sea<strong>da</strong>re ... / <strong>da</strong>adgine ... / <strong>da</strong>askveni ... / gvanaxe ... /<br />

<strong>da</strong>amtkice, rom ... / ipove ... / Camoayalibe ... / <strong>da</strong>ajgufe ... / aRniSne ...<br />

/ moniSne ... / gamoikvlie ... / demonstrireba gaakeTe ... / aRwere ... !<br />

_ Sens gankargulebaSi 10 wuTia.<br />

_ SeTxze ambavi am sityvebis gamoyenebiT!<br />

_ waSale zedmeti sityvebi!<br />

_ gamoiyene cxrili / ruka / atlasi / sayrdeni sityvebi!<br />

_ ipove / moZebne saxelmZRvaneloSi / ... gverdze / rukaze ... !<br />

_ <strong>da</strong>ajgufe ... warmoSobis / zomis / simaRlis / mniSvnelovnebis<br />

mixedviT!<br />

_ Sea<strong>da</strong>re sididis / farTis mixedviT!<br />

_ mocemuli <strong>ge</strong>gmis mixedviT aRwere ... !<br />

_ Seadgine ... sqema!<br />

_ gaarkvie ... wyoba / funqciebi!<br />

sakontrolo samuSaoebi <strong>da</strong> gamocdebi<br />

_ airCieT / moniSneT swori pasuxi!<br />

_ ga<strong>da</strong>xazeT araswori debuleba / sityvebi!<br />

_ teqstis wakiTxvis Semdeg upasuxeT kiTxvebs <strong>da</strong> SeavseT<br />

tabula!<br />

_ wereT fanqriT / pastiT!<br />

_ am <strong>da</strong>valebis Sesrulebis dros ar SeiZleba koreqtoris /<br />

leqsikonis / saxelmZRvanelos gamoyeneba.<br />

_ moifiqreT <strong>da</strong> uwodeT gamosaxulebas saxeli!<br />

_ ganmarteT am sityvaTa mniSvneloba!<br />

194


saSinao <strong>da</strong>valebebi<br />

_ ga<strong>da</strong>SaleT dRiurebi <strong>da</strong> CaiwereT ... !<br />

_ Semdegi kviris ganmavlobaSi <strong>da</strong>wereT Tema ... Sesaxeb!<br />

_ <strong>da</strong>wereT moTxrobis / statiis / Tavis <strong>ge</strong>gma!<br />

_ gaxazeT mTavari!<br />

_ saxlSi un<strong>da</strong> iswavloT ... Tavis mexuTe<strong>da</strong>n meSvide gver<strong>da</strong>mde.<br />

10. aTvisebuli Temis mokle Sinaarsi<br />

_ dRes Tqven gai<strong>ge</strong>T ... .<br />

_ dRevandeli Temis umTavresi nawili iyo ... .<br />

_ axla Tamamad SegviZlia ganvacxadoT, rom ... .<br />

_ warmod<strong>ge</strong>na SeviqmeniT ... Sesaxeb.<br />

_ mokled rom vTqvaT, ... .<br />

_ yovelive naTqvamis gaTvaliswinebiT, ... .<br />

_ adre naswavlis gameorebis Sedegad, ... .<br />

11. klasis gakontroleba<br />

_ gTxovT yuradRebas!<br />

_ nu laparakobT!<br />

_ imuSaveT <strong>da</strong>moukideblad!<br />

_ gTxovT, nu xmaurobT!<br />

_ wynarad isxediT!<br />

_ imuSaveT odnav Cumad!<br />

_ iyaviT yuradRebiT!<br />

_ usafrTxoebis wesebi <strong>da</strong>icaviT!<br />

_ nu uSli sxvebs!<br />

12. Sefaseba<br />

_ gmadlobT samuSaosTvis!<br />

_ Zalian kargi namuSevaria.<br />

_ dRes kargi Sede<strong>ge</strong>bi gvqon<strong>da</strong>!<br />

195


_ es Sen / Tqven Zalian kargad / kargad gamogivi<strong>da</strong> / gamogivi<strong>da</strong>T!<br />

_ mSvenieria! brwyinvalea! sakmaod kargia!<br />

_ brwyinvale naSromia!<br />

_ mSvenieri azria!<br />

_ kargi pasuxia!<br />

_ Tqveni naSromebi Sinaarsiani <strong>da</strong> sainteresoa.<br />

_ yvelaferi SevZeliT, rac gvqon<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>gmili.<br />

_ dRes Tqven kargad imuSaveT!<br />

_ ratom ar aris yvela piroba Sesrulebuli?<br />

_ rogor mox<strong>da</strong>, rom ar aris ... ?<br />

_ Tqven ze<strong>da</strong>pirulad imuSaveT.<br />

_ ratom ar ga<strong>da</strong>amowmeT faqtebi?<br />

_ es saerTod ar Seexeba am Temas.<br />

_ ase Tu imuSaveT, Sors ver wavalT.<br />

_ am naSroms azri saerTod ar aqvs.<br />

_ <strong>da</strong>rwmunebuli var ukeT Se<strong>ge</strong>Zlo.<br />

_ SemdgomSi meti yuradReba miaqcie ... .<br />

_ Sengan ukeTes / ufro moculobiT pasuxs velodi.<br />

_ un<strong>da</strong> Seecado <strong>da</strong> kidev ukeTesi gamova.<br />

_ ise, ara uSavs, magram <strong>da</strong>gaviwy<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>ge</strong>wera / ga<strong>ge</strong>xaza /<br />

gamo<strong>ge</strong>Tvala / <strong>da</strong><strong>ge</strong>mtkica ... .<br />

13. <strong>da</strong>sasruli<br />

_ raime SekiTxvebi xom ar gaqvT?<br />

_ yvelaferi gasa<strong>ge</strong>bia?<br />

_ Semdeg gakveTilze gavagrZelebT.<br />

_ momeciT dRiurebi, niSnebs CagiwerT!<br />

_ Semdeg gakveTilze moitaneT ... .<br />

_ yvelaze kargi Sede<strong>ge</strong>bi dRes ... hqon<strong>da</strong>T.<br />

_ gaxsovdeT, rom xval un<strong>da</strong> wamoiRoT ... !<br />

_ ar <strong>da</strong>gaviwydeT, rom xval gakveTili 09:45 -ze <strong>da</strong>iwyeba!<br />

196


14. <strong>da</strong>mSvidobeba<br />

_ momaval Sexvedramde!<br />

_ SevxvdebiT Semdeg gakveTilze!<br />

_ warmatebiT!<br />

_ gmadlobT, dReisTvis sul es aris.<br />

_ Tavisuflebi xarT.<br />

_ gmadlobT yuradRebisTvis.<br />

_ kargad iyaviT, Semdeg Sexvedramde!<br />

197


gamoyenebuli literatura:<br />

zurab baRaSvili, marika oZeli, komunikaciuri kompetenciis ganvi-<br />

Tareba (2006).<br />

kolin beikeri, bilingvizmisa <strong>da</strong> bilingvuri ganaTlebis<br />

safuZvlebi. ,,samoqalaqo integraciisa <strong>da</strong><br />

erovnebaTSorisi urTierTobebis centris’’ 2010 wlis<br />

qarTuli versiis gamocema.<br />

bilingvuri ganaTleba, samagido wigni maswavleblebisTvis; Tbilisi,<br />

2009.<br />

kaxa gabunia, <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> sagnobrivi Sinaarsis <strong>integrirebuli</strong> swavlebis<br />

Taviseburebebi bilingvur klasSi; bilingvuri<br />

ganaTleba, # 1, 2010.<br />

nino doborjginiZe, maia inasariZe, mosm<strong>enisa</strong> <strong>da</strong> zepirmetyvelebis<br />

unaris ganviTareba (2006).<br />

maia inasariZe, maia naWyebia, qarTuli <strong>enisa</strong> <strong>da</strong> literaturis swavlebis<br />

Tanamedrove meTodebi; Tbilisi, 2006.<br />

meTodikuri miTiTebani qarTulis, rogorc meore enis swavlebis<br />

procesSi (maswavlebelTa gzamkvlevi); Tbilisi, 2007.<br />

multilingvuri ganaTlebis programis debuleba, 2010, saqarTvelos<br />

ganaTlebisa <strong>da</strong> mecnierebis saministro.<br />

saqarTvelos erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gmebisa <strong>da</strong> Sefasebis centri,<br />

erovnuli saswavlo <strong>ge</strong>gma; http://www.ncac.<strong>ge</strong>/index.php?m=854<br />

Salva tabataZe, maia inasariZe, qeTevan CaCxiani, Wabuki qiria<br />

interkulturuli ganaTlebis praqtikuli<br />

saxelmZRvanelo maswavleblebisTvis; Tbilisi, 2010.<br />

Wabuki qiria, maia meliqiZe, leqsikaze muSaobis meTodika meore enis<br />

swavlebisas (2006).<br />

nino SaraSeniZe, Secdomebis analizi <strong>da</strong> maTze muSaoba enis<br />

aTvisebis procesSi; bilingvuri ganaTleba, # 3, 2010.<br />

maia inasariZe, nino doborjginiZe, kiTxvis unar-CvevaTa ganviTareba<br />

(2006).<br />

maia meliqiZe, Wabuki qiria, qarTuli enis gramatikis <strong>swavleba</strong><br />

(2006).<br />

marika oZeli, zurab baRaSvili, komunikaciuri kompetenciis ganvi-<br />

Tareba (2006).<br />

Tamar jayeli, marine xuciSvili, meore enis <strong>swavleba</strong> <strong>da</strong>wyebiT<br />

skolaSi (2006).<br />

Tamar jayeli, marine xuciSvili, weris unar-CvevaTa ganviTareba<br />

(2006).<br />

198


English Langua<strong>ge</strong> Arts, A Curriculum Guide for the Middle Level (Grades 6-9) Saskatchewan<br />

Education<br />

English Langua<strong>ge</strong> Arts 6-9: A Bibliography for the Middle Level<br />

Tibinská, Eva, Teória a prax jazykového vzdelávania v oblasti materinského jazyka na<br />

základných školách na Slovensku. - In: Studia Academica Slovaca. 30.<br />

Prednášky XXXVII. letného seminára slovenského jazyka a kultúry.<br />

Red. J. Mlacek. Bratislava, Stimul - Centrum informatiky a<br />

vzdelávania FF UK 2001, s. 315 - 328.<br />

Tibinská, Eva, Základné zásady di<strong>da</strong>ktiky a metodiky vyučovania slovenčiny ako<br />

cudzieho jazyka. In: Studia Academica Slovaca 34. Prednášky XLI.<br />

letného seminára slovenského jazyka a kultúry.Ed. J.Mlacek, M. Vojtech.<br />

Bratislava, Stimul - Centrum informatiky a vzdelávania FF UK<br />

2005, s. 165 -173.<br />

Čvrtníčková, D. a kol.: Cieľové požia<strong>da</strong>vky na hodinách SJaL<br />

Metodická príručka prináša nové chápanie problematiky výučby SJaL<br />

Čvrtníčková, D. a kol.: Klasifikácia slohových prác<br />

Anotácia: Súbor žiackych slohových prác niektorých žánrov a ich<br />

klasifikácia. Dagmar Čtvrtníčková<br />

ŠPECIALIZAČNÉ INOVAČNÉ ŠTÚDIUM,Názov projektu: Inovácia obsahu a metód<br />

vyučovania SjaL<br />

Ministerstvo školstva Slovenskej republiky, UČEBNÉ PLÁNY PRE 1. AŽ 9. ROČNÍK<br />

ZÁKLADNÝCH ŠKÔL, Schválilo Ministerstvo školstva Slovenskej<br />

republiky , 2003<br />

Brasee, E.N. & Capelluti, J. Dissolving boun<strong>da</strong>ries: Toward an integrative curriculum.<br />

Columbus,1995<br />

Jacobs, H.H. Mapping the big picture: Integrating curriculum and assessment, Alexandria,<br />

1997<br />

Martinello, M.L. & Cook, G.E. Interdisciplinary inquiry in teaching and learning. New<br />

York: Merrill, 1994<br />

199


200

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!