ხელოვნება და შემოქმედება - III კლასი (მასწავლებლის წიგნი) ID307

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba
saxviTi da gamoyenebiTi
xelovneba
maswavleblis saxelmZRvanelo
დაფინანსებულია „მოსწავლეების სახელმძღვანელოებით

უზრუნველყოფის პროგრამის" ფარგლებში
mesame klasi
სახელმძღვანელოს/სერიის ვებ-გვერდი:
ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნები
საქართველოში ზოგადი განათლების სისტემა მიზნად ისახავს შექმნას

ხელსაყრელი პირობები ეროვნული და ზოგადსაკაცობრიო ღირებულებების
მატარებელი, თავისუფალი პიროვნების ჩამოყალიბებისათვის. ამასთან
ერთად, განათლების სისტემა უვითარებს მოზარდს გონებრივ და ფიზიკურ
უნარ-ჩვევებს, აძლევს საჭირო ცოდნას, ამკვიდრებს ჯანსაღი ცხოვრების წესს,
მოსწავლეებს უყალიბებს ლიბერალურ და დემოკრატიულ ღირებულებებზე
დამყარებულ სამოქალაქო ცნობიერებას და ეხმარება მათ ოჯახის,
საზოგადოებისა და სახელმწიფოს წინაშე საკუთარი უფლება-მოვალეობების
გაცნობიერებაში. საქართველოს ზოგადი განათლების სისტემაში მიღებული
გამოცდილების საფუძველზე მოზარდმა უნდა შეძლოს:
ა) ქვეყნის ინტერესების, ტრადიციებისა და ღირებულებების მიმართ

საკუთარი პასუხისმგებლობის გააზრება;
ბ) ბუნებრივი გარემო პირობების შენარჩუნება და დაცვა;
გ) ტექნოლოგიური თუ სხვა ინტელექტუალური მიღწევების ეფექტიანად

გამოყენება; ინფორმაციის მოპოვება, დამუშავება და ანალიზი;
დ) დამოუკიდებლად ცხოვრება, გადაწყვეტილების მიღება;
ე) იყოს შემოქმედი, თავად შექმნას ღირებულებები და არ იცხოვროს

მხოლოდ არსებულის ხარჯზე;
ვ) საკუთარი შესაძლებლობებისა და ინტერესების უწყვეტი განვითარება

მთელი ცხოვრების განმავლობაში და მათი მაქსიმალური რეალიზება
როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე მის საზღვრებს გარეთაც;
ზ) კომუნიკაცია ინდივიდებთან და ჯგუფებთან;
თ) იყოს კანონმორჩილი, ტოლერანტი მოქალაქე.
ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის აღმოჩენის შემთხვევაში,

გთხოვთ, დაგვიკავშრდეთ ცხელ ხაზზე:
(+995 32) 2 200 220.
jana (darejan) kaxiani Tamar kiknaZe
lia gorgaZe medea CubiniSvili
saxviTi da gamoyenebiTi
xelovneba
mesame klasi
gamomcemloba
`Semecneba~
Tbilisi – 2017
xelovneba da Semoqmedeba 3
saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi
avtorebi:
jana (darejan) kaxiani (jgufis xelmZRvaneli) – ilias saxelmwifo
universitetis asocirebuli profesori, pedagogikis da fsiqologiis
mecnierebaTa doqtori
Tamar kiknaZe – bavSvTa fsiqologi, skola `XXI saukunis~
saswavlo programebis menejeri
lia gorgaZe _ xelovnebaTmcodne, elene axvledianis
saxelobis bavSvTa suraTebis galereis direqtori
medea CubiniSvili _ mxatvari, yofili 27-e sajaro skolis
umaRlesi kategoriis xatvis maswavlebeli, 161-e skolis pedagogi,
elene axvledianis saxelobis bavSvTa suraTebis
galereis saxviTi xelovnebis meTodisti
redaqtori: TaTia mTvareliZe
dizaini da dakabadoneba: manana maWavariani, zurab wereTlis
yvela ufleba daculia.

am saxelmZRvanelos arc erTi nawili aranairi formiTa da saSualebiT,
iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes
gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.
© j. kaxiani, T. kiknaZe, l. gorgaZe, m. CubiniSvili 2017

© gamomcemloba `Semecneba~, 2017
Tbilisi, antonovskaias q., 9b
telefoni: 995 32 260 23 15; 995 599 55 05 54
© meore gamocema, 2017
XELOVNEBA DA SHEMOKMEDEBA (ART AND CREATION) 3

Teacher’s textbook in Fine and Applied Arts
Authors: Jana (Darejan) Kakhiani, Tamar Kiknadze,

Lia Gorgadze, Medea Chubinishvili
Redactor: Tatia Mtvarelidze
All rights reserved

© J. Kakhiani, T. Kiknadze, L. Gorgadze, M. Chubinishvili, 2017
© Publishing House SHEMETSNEBA, 2017
9b Antonovskaya Street, Tbilisi, Georgia
Phone 995 32 260 23 15; 995 599 55 05 54
E-mail: info@shemetsneba.ge
www.shemetsneba.ge
© Second Edition, 2017
sarCevi
koncefcia�� 4
erovnuli saswavlo gegma �� 6
Sinaarsisa da miznebis ruka �� 9
saxelmZRvanelos struqtura ��15
sagakveTilo Temebi��16
gakveTilis savaraudo struqtura ��17
literatura�� 17
gakveTilebis scenarebi�� 18
danarTi ��126
leqsikoni �� 138
cnobari�� 142
koncefcia
mesame klasis saxelmZRvanelo eyrdnoba da agrZelebs I da II klasebis

saxelmZRvaneloebis principebs, miznebsa da amocanebs; iTvaliswinebs 8-9 wlis
bavSvebis SesaZleblobebsa da interesebs; mTlianad pasuxobs axali erovnuli
saswavlo gegmis standartebsa da moTxovnebs.
mesame klasis saxelmZRvanelo Sedgeba maswavleblisa da moswavlis
wignebisgan.
moswavlis saxelmZRvanelo Sedgeba xuTi Tavisgan:
1. gavigoT meti xelovnebaze.
2. ferTa samyaro.
3. riT da sad xataven mxatvrebi.
4. vamzadebT TviTon.
5. xelovneba sainteresos xdis cxovrebas.
saxelmZRvaneloSi mocemulia mokle teqstebi, ilustraciebi da fotoebi,
muSaobis etapebi, SekiTxvebi da saSinao davalebis Temebi.
TvalsaCino masala daexmareba moswavleebs saxviTi da gamoyenebiTi xe-
lovnebis sxvadasxva dargebisa da Janrebis ukeT Seswavlasa da xelovnebisa
dmi interesis gaRvivebaSi. migvaCnia, rom saxelmZRvanelo aseve xels Seuwyobs
moswavleebis Tvalsawieris gafarToebas, azrovnebisa da SemoqmedebiTobis
ganviTarebas. es yvelaferi ki gaxdeba SemoqmedebiTi pirovnebis aRzrdis wina
piroba.
maswavleblis wigni imeorebs pirveli da meore klasebis gakveTilebis
struqturas. masSi gansazRvrulia yoveli gakveTilis Tema, mizani, muSaobis
forma, resursi, aqtivobebi, leqsikoni da cnobari (leqsikoni da cnobari
mxolod maswavleblisTvisaa gankuTvnili). leqsikoni da cnobari xels Seu-
wyobs maswavleblis kvalifikaciis amaRlebas da saswavlo procesis mraval-
ferovnad, sainteresod da nayofierad warmarTvas.
maswavleblis wignSi aseve mocemulia moswavleebis TviTSefasebis rubri-
kis nimuSi.
TviTSefasebis rubrika xels uwyobs moswavleebs rogorc sakuTari namu-
Sevrebis, aseve gakveTilze miRebuli codnisa da unarebis SefasebaSi.
maswavlebeli moswavleebs afasebs ganmaviTarebeli SefasebiT, romelic
saSualebas miscems pedagogs, Seamowmos da Seafasos moswavleebis miRwevebis
dinamika. daanaxvebs maswavlebels TiToeuli moswavlis saWiroebebs, raTa
maqsimalurad Seuwyos xeli maT winsvlas. maswavleblis Sefasebis mizania
swavla _ swavlebis xarisxis marTva da swavlebis xarisxze zrunva.
4
Tu klasSi aris sssm (specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone) mo-
swavle, maswavlebelma unda Seadginos misTvis individualuri saswavlo geg-
ma, romelSic gaTvaliswinebuli iqneba moswavlis susti da Zlieri mxareebi.
gakveTilebis scenarebSi gamoyenebulia kavSiri sxvadasxva disciplinasTan.
migvaCnia, rom interdisciplinuri kavSirebi xels Seuwyobs moswavleebis mier
samyaros erTiani xedvis Camoyalibebas.
gamomcemlobis vebgverdze maswavleblisTvis SeTavazebuli iqneba damate-
biTi TvalsaCino masala elresursis saxiT.
5
erovnuli saswavlo gegma
III კლასი
სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნება
სტანდარტი
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები
მიმართულება: შემოქმედებითობა და პრაქტიკა
ს.გ.III.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს საკუთარი ჩანაფიქრის, გუნება-განწყობის (ემოციების) და/

ან გარემოზე დაკვირვების შედეგად მიღებული შთაბეჭდილებების ასახვა ნამუშევარში
სახვითი ხელოვნების ელემენტებისა და პრინციპების გამოყენებით.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• წარმოსახვით, ფანტაზიით ქმნის სიუჟეტებს, პერსონაჟებისა და საგნების გამოსახულებებს;
• მოსწავლე აკვირდება გარემოში ობიექტებს, მოვლენებს და ასახავს მიღებულ
შთაბეჭდილებებს;
• ირჩევს მხატვრულ ხერხებს (ხაზი, ფერი, მასალა) საკუთარი ჩანაფიქრის, შთაბეჭდილებების
და ემოციის გადმოსაცემად;
• იყენებს სხვადასხვა სისქის კონტურს;
• იყენებს ძირითად, შედგენილ, ცივ და თბილ ფერებს;
• აკვირდება გარემოში არსებულ ფორმათა მრავალფეროვნებას და ასახავს ნამუშევარში
(გეომეტრიულს და ბუნებაში არსებულს, ორ და სამ განზომილებიანს);
• სხვადასხვა ხერხით (ფორმით, ზომით, ფერით) გამოყოფს ნამუშევარში მთავარს;
• ქმნის სიმეტრიულ და ასიმეტრიულ გამოსახულებებს, ფორმებს;
• ქმნის მარტივ ორნამენტებს განმეორებადი ხაზების, ფერების და გეომეტრიული
ფიგურებისგან.
ს.გ.III.2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სხვადასხვა მასალისა და ტექნიკის გამოყენების უნარის

განვითარება და გაღრმავება.

• მრავალფეროვანი მასალისა და ტექნიკის გამოყენებით ქმნის პეიზაჟებს, ნატიურმორტებს,
პორტრეტებს;
• ქმნის მცირე პლასტიკის ნიმუშებს, მარტივ კომპოზიციებს და კონსტრუქციებს, სხვადასხვა
ნივთებს ხელოვნური და ბუნებრივი მასალის გამოყენებით;
• ძერწავს გამოსახულებებს თიხის, პლასტილინის და სხვა საძერწი მასალის გამოყენებით;
• ქმნის გარემოში არსებული განსხვავებული ფაქტურის იმიტაცია/ილუზიას;
• კომპიუტერულ სახატავ პროგრამაში ქმნის ნამუშევრებს (იყენებს სხვადასხვა ტიპისა
და სისქის ხაზს, კონტურს, ფერს; გამოსახავს ორგანზომილებიან ფორმებს, მარტივ
ორნამენტებს, სიმეტრიულ და ასიმეტრიულ გამოსახულებებს).
მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაცია
ს.გ.III.3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს თანაკლასელებთან თანამშრომლობით (წყვილში, გუნდში)

შეასრულოს სამუშაო.

• ერთობლივი მუშაობისას (ღონისძიებაში მონაწილეობა, ნამუშევრის შექმნა წყვილში/
ჯგუფში) უზიარებს თანაკლასელებს განსხვავებულ მოსაზრებებს;
• უსმენს და ითვალისწინებს მასწავლებლის ინსტრუქციას, რჩევას/მითითებას;
• ელექტრონულად უგზავნის საკუთარ ციფრულ ნამუშევარს როგორც თანაკლასელებს,
ისე მასწავლებელს;
6
• მონაწილეობს საკლასო და სასკოლო გამოფენა, ზეიმი და მათ მომზადებაში;
• მხარს უჭერს და ამხნევებს თანაკლასელებს სხვადასხვა სასწავლო ღონისძიების
მომზადების, ჩატარებისა თუ ერთობლივი ნამუშევრის შექმნისას.
ს.გ.III.4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ინდივიდუალური და ერთობლივი ნამუშევრის წარდგენა;

აზრის გამოთქმა
საკუთარ, თანაკლასელთა ან ცნობილ ხელოვანთა ნამუშევრების შესახებ
ელემენტარული ტერმინოლოგიის გამოყენებით.

• ინდივიდუალური, ერთობლივი ნამუშევრის წარდგენისას საუბრობს ჩანაფიქრის შესახებ,
გამოყენებულ ფერებზე, მასალაზე, ტექნიკაზე და სხვ.;
• სხვებს უზიარებს საკუთარ შთაბეჭდილებებს თანაკლასელთა ან ცნობილ მხატვართა
ნამუშევრის შესახებ (რა მოსწონს ან არ მოსწონს, რა არის გამოსახული და სხვ.);
• საუბრისას იყენებს ელემენტარულ ტერმინებს (მასალის ჩამოთვლისას, სახვითი
ხელოვნების ელემენტების დასახელებისას, მაგ., გამოვიყენე ტეხილი ან კლაკნილი ხაზი
და სხვ.);
• უსმენს, აცდის სხვებს აზრის გამოთქმას, სვამს და პასუხობს კითხვებს (მაგ., ნამუშევრის
შინაარსთან დაკავშირებით);
• პატივს სცემს საკუთარ და სხვის ნამუშევარს;
• ნამუშევრის წარდგენისას მხარს უჭერს და ამხნევებს თანაკლასელებს.
მიმართულება: ხელოვნების აღქმა კონტექსტში
ს.გ.III.5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების დარგების,

ზოგიერთი ჟანრის განსხვავება ერთმანეთისგან, მათი დაკავშირება ყოველდღიურ
ცხოვრებასთან და სხვა საგნებში განვლილ მასალასთან.

• ჩამოთვლის და ამოიცნობს სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების დარგებს (ფერწერა,
გრაფიკა, ქანდაკება, კერამიკა, ტექსტილი და სხვა);
• ასახელებს და ამოიცნობს ზოგიერთ ჟანრს (პეიზაჟი, ნატურმორტი, პორტრეტი);
• ხელოვნების ზოგიერთ ცნობილ ნიმუშს მიაკუთვნებს მათ შესაბამის დარგს, ჟანრს და
საუბრობს საკუთარ დამოკიდებულებაზე (რომელი მოსწონს, რატომ);
• ასახელებს და ახასიათებს დარგებთან დაკავშირებულ პროფესიებს (კომპოზიტორი,
მხატვარი, რეჟისორი და ა.შ.);
• აგროვებს ინფორმაციას მის რეგიონში მდებარე (ქალაქი, სოფელი, დასახლება)
არქიტექტურულ ძეგლებზე, ფერწერულ ნამუშევრებზე, ქანდაკებებზე, დეკორატიულ-
გამოყენებითი და ხალხური შემოქმედების ნიმუშებზე და აცნობს თანაკლასელებს;
• საუბრობს საოპერო, საბალეტო, თეატრალურ წარმოდგენებზე (დეკორაციები,
კოსტიუმები, შინაარსი);
• საუბრობს და გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას მისთვის ნაცნობ საყვარელ
ანიმაციურ და მხატვრულ ფილმებზე, ელექტრონულ საგანმანათლებლო თამაშებზე,
ილუსტრირებულ წიგნებზე და საუბრობს, რატომ მოსწონს ესა თუ ის ანიმაციური თუ
მხატვრული ფილმი, გმირი, მუსიკა/სიმღერა და ილუსტრაცია;
• ასახელებს ნამუშევარს, რომელმაც განსაკუთრებული შთაბეჭდილება მოახდინა
სამხატვრო გალერეაში ან მუზეუმში ყოფნისას;
• სვამს კითხვებს ნამუშევარში ასახული საგნების, ადამიანებისა და მოვლენების შესახებ,
საუბრობს შინაარსზე, მასში გამოხატულ განწყობილებაზე და მიღებულ შთაბეჭდილებაზე;
• აკავშირებს სახვითი ხელოვნების ნაწარმოების შინაარსს (მაგ., წელიწადის დროები)
სხვა საგნებში ნასწავლ მასალასთან (მაგ., ბუნებისმეტყველების გაკვეთილზე მიღებულ
ინფორმაციასთან, მუსიკალურ ნაწარმოებთან, რომელიც მუსიკის გაკვეთილზე მოისმინა,
ქართული ლიტერატურის ნიმუშებთან-ლექსი, მოთხრობა და სხვა).
7
პროგრამის შინაარსი და რეკომენდაციები
სახვითი ხელოვნების ძირითადი ელემენტები და პრინციპები:
ელემენტები:
ხაზი: სხვადასხვა ტიპის და სისქის ხაზი, კონტური.
აქტივობები ხაზით:
მოსწავლე ჩანაფიქრის, გუნება-განწყობის და შთაბეჭდილებების გადმოსაცემად იყენებს სხვადასხვა ტიპის
ხაზს ნამუშევრების შესაქმნელად (ცდილობს გადმოსცეს ხასიათი მსხვილი, წვრილი, მრუდი, განსხვავებული
სისქის კონტურით და სხვა).
ფერი: ძირითადი და შედგენილი, ცივი და თბილი ფერები.

აქტივობები ფერით:
მოსწავლე ჩანაფიქრის, გუნება-განწყობილების (ემოციების) (სიხარულს, მოწყენილობას, შიშს და
სხვ.) გადმოსაცემად იყენებს ძირითად, შედგენილ, ცივ და თბილ ფერებს; გამოხატავს შესაბამისი ფერით
წელიწადის დროებს, ამინდს, რაიმე მოვლენას და სხვა.
ფორმა: 2D და 3D - ბრტყელი და მოცულობითი, სიმეტრიული და ასიმეტრიული.

აქტივობები ფორმით:
მოსწავლე ამოიცნობს სიმეტრიულ და ასიმეტრიულ ფორმებს და იყენებს ნამუშევრის შექმნისას
(ადამიანის მიერ შექმნილ და ბუნებაში არსებულ სიმეტრიულ და ასიმეტრიულ ფორმებს; მაგ., სიმეტრიული
- პეპელა, ნაგებობა და სხვ.; ასიმეტრიული - ნაგებობა, რაიმე ნივთი, მცენარე და სხვ.), თავად ქმნის ორ და
სამგანზომილებიან - ბრტყელ და მოცულობით ფორმებს და აწყობს კონსტრუქციებს; თიხით, პლასტილინით,
ცვილით, ცომის გამოყენებით ძერწავს მცირე პლასტიკის ნიმუშებს და ქმნის კომპოზიციას, კონსტრუქციას,
სხვადასხვა საგანს.
პრინციპები: ძირითადის გამოყოფა, რიტმი.

გამოყენებული პრინციპები:
მოსწავლე ქმნის ნამუშევარს მასწავლებლის მიერ შეთავაზებულ ან თავის მიერ შერჩეულ თემაზე, ან რაიმე
ზღაპრის, ლიტერატურული ნაწარმოების, მხატვრული ან ანიმაციური ფილმის და ა. შ. სიუჟეტის მიხედვით,
რომელშიც ფერით, ფორმით ზომით გამოყოფს მთავარ პერსონაჟებს.
ეცნობა ქართულ ტრადიციულ და სხვა ორნამენტების ნიმუშებს და თვითონაც ქმნის რიტმულ
გამოსახულებებს, ორნამენტებს სხვადასხვა ტიპისა და სისქის ხაზის, ძირითადი და შედგენილი, ცივი და თბილი
ფერების, გეომეტრიული და ბუნებრივი ფორმების გამოყენებით და მათი მონაცვლეობით/კომბინაციებით.
მუქი და ნათელი ფერების გამოყენებით ქმნის კონტრასტულ გამოსახულებებს, შეიძლება გამოიყენოს
მხოლოდ შავი და თეთრი ფერები.
მასალა და იარაღი: ფანქარი (ფერადი, უბრალო), პასტელი, ფლომასტერი, გუაში, აკვარელი,

ნახშირი, სანგინა, ფერადი ქაღალდი, მუყაო, ქსოვილი, პლასტილინი, თიხა, ბუნებრივი და ხელოვნური
მასალა (ფოთოლი, გირჩა, მარცვლეული, ნიჟარა, მძივები, ლენტები და სხვ.); ფუნჯი, მაკრატელი, წებო;
მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს მის რეგიონში არსებული ბუნებრივი რესურსი (მაგ., ზღვისპირა
რეგიონში - ნიჟარა, კენჭები, მთის რეგიონში - გირჩა, ხავსი, ხის ქერქი და სხვ.).
ტექნიკა და პროცედურა: ფერწერა, გრაფიკა, ძერწვა, აპლიკაცია, კოლაჟი, მოზაიკა, ანაბეჭდი,

მონოტიპია, კომპიუტერული სახატავი პროგრამა და სხვ.
გამოყენებული მასალა და ტექნიკა:
მოსწავლე მრავალფეროვანი მასალისა და ტექნიკის შესაძლებლობების კვლევა-ძიებით,
ექსპერიმენტებით განიმტკიცებს და იღრმავებს მიღებულ ცოდნას და გამომუშავებულ უნარებს. აკვირდება
გარემოში სხვადასხვა ფაქტურას და თავად იღებს მრავალფეროვანი მასალისა და ხერხის გამოყენებით,
ცდილობს გადმოსცეს გარემოში/ბუნებაში არსებული სხვადასხვა ობიექტის ფაქტურის (მაგ., ხის, ქერქის, კუს
ბაკნის და სხვ.) იმიტაცია/ილუზია.
ატარებს ექსპერიმენტებს არატრადიციული იარაღით და მასალით; იყენებს მრავალფეროვან ხელოვნურ
თუ ბუნებრივ მასალას გრაფიკული, ფერწერული, აპლიკაციის, კოლაჟის, ანაბეჭდების, მცირე პლასტიკის
ნიმუშების, მარტივი ნაკეთობებისა და კონსტრუქციების შესაქმნელად; ქმნის ნამუშევრებს მონოტიპიის
გამოყენებით (სველი საღებავებით მოხატულ ფურცელზე ან სწორ ზედაპირზე ზემოდან აფარებს ფურცელს,
შემდეგ, ერთი მოძრაობით ან თანდათან, ინტერვალებით ააძრობს მას. მიღებულ ანაბეჭდში შეიძლება
ამოიცნოს რაიმე ფორმები, მიამსგავსოს რაიმე გამოსახულებას და მიუხატოს დეტალები).
სავარაუდო თემები: “მხიარული არდადეგები”, “ზღვაზე”, “მზის ჩასვლა”, “წვიმიანი დღე”, “ხედი ჩემი
ფანჯრიდან”, “შემოდგომის ტყე”, “საშობაო საჩუქარი”, “გაზაფხული მოვიდა”, “ზღაპრული ფრინველი“,
“თეატრში”, “მოგზაურობა აფრიკაში“, “ჯუნგლები”, “მოგზაურობა მატარებლით/თვითმფრინავით”,
“მოგზაურობა კოსმოსში”, “ოცნების ქალაქი”, თემები საკუთარი ფანტაზიის მიხედვით; ეპიზოდები და
პერსონაჟები მხატვრული ლიტერატურიდან და სხვ.
8
Sinaarsisa da miznebis ruka
Cven mier Seqmnili mesame klasis saxelmZRvanelos kompleqti eyrdnoba

axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT, mesame klasis standartiT
gansazRvrul mimarTulebebs:
1. praqtikuli unar-Cvevebis ganviTareba da ideebis gamoxatva xelovnebaSi.
2. komunikacia da interpretacia.
3. xelovnebis aRqma konteqstSi.
saxelmZRvanelo faravs standartiT gansazRvrul yvela mimarTulebas da
Sedegs:
xelovnebis
SemoqmedebiToba komunikacia da Sefasebis
gakveTilebi aRqma
da praqtika interpretacia forma
konteqstSi
1. zafxulis mizani: SevaswavloT moswavleebs, warmosaxviT xatvisas gamosaxon garemosaTvis
ardadegebi Sesabamisi obieqtebi da maTTvis damaxasiaTebeli niSnebi.
s.g.III.1 s.g.III.5 dakvirveba
2. xelovnebis mizani: moswavlem SeZlos saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis dargebis amocnoba
dargebi da CamoTvla, gavavarjiSoT sakuTari fantaziiT namuSevris SeqmnaSi.
s.g.III.1 s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
3. qandakeba mizani: ganvumtkicoT plastiliniT wyvilSi muSaobis unari.
(ojaxi) s.g.III.2 s.g.III.3 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
4. arqiteqtura mizani: gavumyaroT STabeWdilebiT xatvisas obieqtisTvis damaxasiaTebeli
(Senoba- niSnebis gamosaxvis unari.
nagebobebi) s.g.III.1 s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
5. arqiteqtura mizani: ganvumtkicoT codna qaRaldisgan martivi konstruqciis damzadebisa.
(Senoba- s.g.III.2 s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
nagebobebi ganmaviTarebeli
gagrZeleba) Sefaseba
6. dekoratiul- mizani: gavumyaroT codna sxvadasxva masalis gamoyenebiT nakeTobis morTvisa.
gamoyenebiTi s.g.III.2 s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
xelovneba ganmaviTarebeli
Sefaseba
7. mxatvroba mizani: warmosaxviT, sakuTari fantaziiT qmnis gamosaxulebas sxvadasxva xerxiT
(Semodgomis dRe) (formiT, zomiT, feriT), gamoyofs mTavars namuSevarSi. namuSevris wardgenisas
isaubron Canafiqrze.
s.g.III.1 s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
8. portreti mizani: gavavarjiSoT moswavleebi personaJis xatvisas. xazi gausvan
saxasiaTo niSnebs.
s.g.III.1 s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
9. peizaJi mizani: SevaswavloT moswavleebs peizaJis xatva STabeWdilebiT.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
9
xelovnebis
gakveTilebi aRqma
konteqstSi
10. natiurmorti mizani: saubari natiurmortze, rogorc xelovnebis Janrze. SevaswavloT
sxvadasxva bunebrivi masaliT natiurmortis Sedgena da sxva.
s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
10a. Tavisufali mizani: warmosaxviT qmnis namuSevars Tavisufal Temaze. asaxelebs da amoicnobs
Tema, xelovnebis sxvadasxva dargebsa da Janrebs. isaubrebs sakuTar da Tanaklaselebis
Semajamebeli namuSevrebze da gamoTqvams STabeWdilebebs.
gakveTili s.g.III.1 s.g.III.4 s.g.III.5 ganmaviTarebeli
Sefaseba
10b. eqskursia mizani: moswavleebma gaacnobieron bunebis roli da mniSvneloba adamianis
cxovrebaSi, bunebis movlisa da gafrTxilebis aucilebloba.
s.g.III.3 dakvirveba
11. ferTa samyaro mizani: gavaRrmaoT moswavlis codna xelovnebis elementis _ feris Sesaxeb.
ZiriTadi da Sedgenili ferebis gaxseneba da amocnoba feris borbalze.
cisartyelas ferebis gaxseneba. daxaton namuSevari sxvadasxva ferebis
gamoyenebiT sakuTari fantaziiT.
s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
12. Tbili da civi mizani: Tbili da civi ferebis gacnoba; maTi gamoyenebiT, usagno
ferebi namuSevris Seqmna.
s.g.III.1 s.g.III.3; s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
13. ganwyobileba mizani: Tbili da civi ferebis Sesaxeb codnis gamyareba; Tbili da civi ferebis
namuSevarSi gamoyenebiT ganwyobilebis gadmocema namuSevarSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
14. feris Zala mizani: sxvadasxva JanrSi civi da Tbili ferebis gamoyenebiT naxatis Seqmna.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
15. Semodgomis mizani: SevaswavloT moswavleebs Sesabamisi ferebis gamoyenebiT sxvadasxva
dRe amindis gamoxatva namuSevrebSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
16. zamTari. dRe mizani: ganvumtkicoT moswavleebs unari saTanado ferebiT da sxvadasxva xerxiT
da Rame dRisa da Ramis gamosaxvisa namuSevarSi.
TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
17. weliwadis mizani: ganvumtkicoT moswavleebs unari, mocemul Temaze sakuTari fantaziiT
droebi Seqmnan namuSevari Sesabamisi ferebis gamoyenebiT.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
18. yvavilebi mizani: moswavleebma SeZlon yvavilebze dakvirvebis Sedegad miRebuli
STabeWdilebebis asaxva namuSevrebSi, sxvadasxva feris gamoyenebiT.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
18a. viqtorina mizani: ganvlili masalis codnis gamyareba-Semowmeba, saubrisas saTanado
_ Semajamebeli terminologiis gamoyenebis da gunduri muSaobis unaris ganmtkiceba.
gakveTili s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 ganmaviTarebeli
Sefaseba
10
xelovnebis
gakveTilebi aRqma
konteqstSi
18b. muzeumi _ mizani: gavuRrmaoT codna muzeumebis Sesaxeb, xeli SevuwyoT maTi Tvalsawieris
eqskursia gafarToebas, ganvuviTaroT esTetikuri gemovneba erovnuli xelovnebis nimuSebis
gacnobiT.
s.g.III.5 dakvirveba
19. fanqrebi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis (fanqari) gamoyenebiT
namuSevris Seqmna, fanqris SesaZleblobebze codnis gamdidreba.
s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
20. akvarelis mizani: SevaswavloT akvarelis saRebavebiT muSaoba; gavavarjiSoT moswavleebi,
saRebavebi Seqmnan namuSevari sakuTari fantaziiT da amoicnon Canafiqri, ganwyobileba
megobris namuSevarSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
21. pasteli mizani: gavavarjiSoT moswavleebi Tavisufal Temaze pastelis gamoyenebiT
sakuTari fantaziiT namuSevris SeqmnaSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
22. naxSiri mizani: SevaswavloT moswavleebs naxSiriT muSaoba.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
23. faqtura mizani: gavavarjiSoT namuSevris SeqmnaSi sxvadasxva faqturis gamoyenebiT.
s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
24. funjebi mizani: SevaswavloT moswavleebs sxvadasxva faqturis Sesaqmnelad funjebis
damzadeba.

ganmaviTarebeli
Sefaseba
25. zeTis mizani: saRebavebze saubari. gansxvavebuli xerxiT namuSevris Seqmna.
saRebavebi s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
26. mxatvris mizani: Seqmnas namuSevari sakuTari CanafiqriT garemosaTvis damaxasiaTebeli
saxelosno detalebis gamoyenebiT.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
27. xatva bunebaSi mizani: sxvadasxva xerxiT (feriT, formiT, zomiT) gamoyos namuSevarSi mTavari,
Seqmnas simetriuli formebi, isaubros bunebis dacvis,
gafrTxilebis aucileblobaze.
s.g.III.1 s.g.III.5 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
27a. gamofena. mizani: saklaso gamofenaSi monawileoba; gavuvarjiSoT moswavleebs saubris
Semajamebeli unari xelovnebis am Tu im dargze, Janrze da gamoyenebul masalaze.
s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 ganmaviTarebeli
Sefaseba
27b. eqskursia mizani: kulturuli memkvidreobis gacnoba; xelovnebis Zeglebze msjelobis
unaris gavarjiSeba; naturidan Canaxatis Sesrulebis unaris gamomuSaveba.
s.g.III.1 s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.5 dakvirveba
11
xelovnebis
gakveTilebi aRqma
konteqstSi
28. kalendari mizani: gavavarjiSoT moswavleebi nacnobi masaliT (qaRaldi) martivi nakeTobis
damzadebaSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
29. SesafuTi mizani: SevaswavloT moswavleebs namuSevris Seqmna axali teqnikiT (jagrisiT).
qaRaldi s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
30. qvis moxatva mizani: ganvumtkicoT moswavleebs bunebrivi masalis gamoyenebiT namuSevris
Seqmnis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
31. Tojinebi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masaliT martivi nakeTobebis
damzadebis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
32. mosawvevi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis gamoyenebiT martivi
baraTi nakeTobis damzadebis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
33. sasanTle mizani: SevaswavloT moswavleebs Tixisgan martivi formebis gamoZerwva
da maTi moxatva.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
34-35. naZvis mizani: ganvumtkicoT moswavleebs codna nacnobi masaliT martivi nakeTobebis
xe, naZvis xis damzadebisa (qaRaldis plastika) saklaso oTaxis mosarTavad.
saTamaSoebi s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
36. cxovelebi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs qaRaldisgan martivi nakeTobebis
damzadebisa da namuSevrebSi nacnobi cxovelebis amocnobis unari;
sakuTari fantaziiT namuSevris Seqmna.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
37. Citebi mizani: nacnobi masaliT nakeTobebis damzadeba; SevaswavloT gamogonili
samyaros asaxvisas gansxvavebuli ferebis gamoyeneba.
s.g.III.2 s.g.III.3; s.g.III.4 s.g.III.V TviTSefaseba,
ganmaviTarebeli
Sefaseba
38. gemebi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva teqnikiT muSaobis unari,
aplikacia.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
39. droSebi mizani: gavufarTooT moswavleebs Tvalsawieri da gavuvarjiSoT Canafiqris
namuSevarSi gadmocemis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
12
xelovnebis
gakveTilebi aRqma
konteqstSi
40. beWdva mizani: SevaswavloT moswavleebs axali teqnikiT namuSevris Seqmna;
SevaxsenoT martivi ornamentebis Seqmna ganmeorebadi figurebisa
da ferebis meSveobiT.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
41. natvris xe mizani: gavavarjiSoT moswavleebi wyvilSi nacnobi, winaswar moZiebuli
masaliT (xis toti) namuSevris SeqmnaSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
41a. gamofena _ mizani: ganvamtkicoT moswavleebSi skolis an klasis gamofenebis mowyobis
Semajamebeli unari; namuSevrebze msjelobis, maTi Sefasebis da aRqmis unari.
gakveTili saWiro terminologiis gamoyeneba namuSevrebze msjelobisas.
Sefaseba
42. axali wlis mizani: gavavarjiSoT moswavleebi sakuTari fantaziiT siuJetis Seqmnasa
zeimi da namuSevrebidan aRZrul STabeWdilebebze saubarSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
43. niRbebi mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis gamoyenebiT martivi
nakeTobis damzadebis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
44. dedis dRe mizani: ganvumtkicoT moswavleebs Tixisgan martivi formebis damzadebisa da maTi
moxatvis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
45. sporti mizani: SevaswavloT moswavleebs, Seqmnan namuSevrebi saxviTi xelovnebis ZiriTa-
di elementebisa da principebis gaTvaliswinebiT, sportis Temaze.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
46-47. aRdgoma mizani: gavavarjiSoT moswavleebi nacnobi masaliT martivi nakeTobebisa da kon-
struqciebis damzadebaSi; gavuRrmavoT musikalur da saxviTi xelovnebis nawar-
moebebs Soris Tematuri kavSiris danaxvis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
48-49. zRapris mizani: gavavarjiSoT moswavleebi filmis, animaciuri personaJebis xatvasa
ilustracia da martivi nakeTobebis damzadebaSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
50. buratino mizani: gavavarjiSoT moswavleebi mxatvruli nawarmoebis, filmis,
animaciuri filmis personaJis xatvaSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
51. Teatri mizani: ganvumtkicoT moswavleebs mexsierebiT xatvisa da speqtaklze yofnisas
miRebuli STabeWdilebebis gadmocemis unari.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
13
xelovnebis
gakveTilebi aRqma
konteqstSi
52. Teatri mizani: gavavarjiSoT moswavleebi martivi konstruqciebis damzadebaSi _
mTavari nawilebis gamoyofaSi namuSevrebSi.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
53. qudebi mizani: sxvadasxva masaliT martivi nakeTobebis damzadeba.
ganmaviTarebeli
Sefaseba
53a. proeqti mizani: SevaswavloT moswavleebs proeqtis momzadeba, misi wardgena,
msjeloba xelovan adamianebsa da xelovnebis nimuSebze.
Sefaseba
53b. viqtorina mizani: saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis gakveTilebze miRebuli
_ Semajamebeli codnis da unar-Cvevebis gavarjiSeba; SemoqmedebiTi azrovnebis
gakveTili da socialuri unar-Cvevebis ganmtkiceba.
Sefaseba
53g. zeimi mizani: moswavleebma moawyon zeimi da miiRon masSi aqtiuri monawileoba.
Sefaseba
`Tavisufali Tema~, `gamofena~, `viqtorina~ _ Semajamebeli gakveTilebia:

Tavisufali Tema _ maswavlebeli afasebs moswavleebis praqtikul unar-Cvevebs: irCeven Tu
ara damoukideblad Temas, gaxda Tu ara namuSevari ufro mravalferovani siuJeturad,
gamdidrda Tu ara ferTa gama, iyeneben Tu ara fons, gamoyofen Tu ara mTavars, qmnian Tu
ara simetriul da asimetriul gamosaxulebebs, gaumjobesda Tu ara xatvis teqnika.
gamofena _ am gakveTilebze maswavlebelma unda Seafasos moswavleebis winsvla msjelobaSi,
sakuTari namuSevris wardgenaSi, Tanaklaselebis namuSevrebze STabeWdilebis gamoTqmis
unaris ganviTarebaSi, sxvisi namuSevris mimarT pativiscemis gamovlenaSi da a.S.
saSinao davaleba _ maswavlebelma saSinao davalebis Semowmeba SeiZleba ganaxorcielos
yovel gakveTilze, kviraSi erTxel an garkveuli Temis dasrulebis Semdeg, sakuTari
Sexedulebisamebr (es damokidebulia klasSi bavSvebis raodenobaze).
viqtorina _ moswavleebisTvis saxaliso formiT xdeba ganvlili masalis codnis Semowmeba
da SemoqmedebiTi midgomis, sazrianobis gavarjiSeba.
proeqti _ saSualebas aZlevs maswavlebels, Seafasos, ramdenad kargad SeuZliaT moswavleebs
proeqtis Temis SerCeva, dagegmva, problemis gadawyveta, proeqtis wardgenisas Sesabamisi
terminologiis gemoyeneba, drois limitis dacva, TanamSromloba gundSi.
14
saxelmZRvanelos struqtura
Cven mier warmodgenili saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis mesame klasis

saxelmZRvanelo Sedgeba maswavleblisa da moswavlis wignebisagan.
maswavleblis wignSi mocemulia:

sarCevi:
1. koncefcia;
2. erovnuli saswavlo gegma:
3. Sinaarsisa da miznebis ruka;
4. saxelmZRvanelos struqtura (saxelmZRvanelos gamoyenebis instruq-
cia);
5. sagakveTilo Temebi;
6. gakveTilis savaraudo struqtura;
7. literatura;
8. gakveTilebis scenarebi;
9. danarTi;
10. leqsikoni;
11. cnobari.
moswavlis saxelmZRvaneloSi mocemulia:

• saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi;
• mokle teqstebi;
• SekiTxvebi;
• saSinao davaleba;
• muSaobis etapebi;
• bavSvebis namuSevrebi.
yvela gakveTilisTvis gansazRvrulia:

• Tema;
• mizani;
• aqtivobebi;
• forma;
• resursi;
• gakveTilis msvleloba;
• SesaZlo SekiTxvebi;
• mosalodneli Sedegebi (ra SemTxvevaSia mizani miRweuli);
• rekomendacia;
• SeniSvna;
• leqsikoni;
• cnobari;
• fotoebi da reproduqciebi.
15
sagakveTilo Temebi
I Tavi. IV Tavi.
gavigoT meti xelovnebaze vamzadebT TviTon
1. zafxulis ardadegebi. 27a. gamofena.
2. xelovnebis dargebi. 27b. eqskursia.
3. qandakeba (ojaxi). 28. kalendari.
4-5. arqiteqtura (Senoba-nagebobebi). 29. SesafuTi qaRaldi.
6. dekoratiul-gamoyenebiTi 30. qvis moxatva.
xelovneba. 31. Tojinebi.
7. mxatvroba (Semodgomis dRe). 32. mosawvevi baraTi.
8. portreti. 33. sasanTle.
9. peizaJi. 34-35. naZvis xe,
10. natiurmorti. naZvis xis saTamaSoebi.
10a. Tavisufali Tema, Semajamebeli 36. cxovelebi.
gakveTili. 37. Citebi.
10b. eqskursia. 38. gemebi.
39. droSebi.
II Tavi. 40. beWdva.
ferTa samyaro 41. natvris xe.
11. ferTa samyaro. 41 . gamofena _ Semajamebeli
a
12. Tbili da civi ferebi. gakveTili.

13. ganwyobileba namuSevarSi.
14. feris Zala. V Tavi.
15. Semodgomis dRe. vemzadebiT sanaxaobisa da
16. zamTari. dRe da Rame. dResaswaulisaTvis
17. weliwadis droebi. 42. axali wlis zeimi.
18. yvavilebi. 43. niRbebi.
18a. viqtorina _ Semajamebeli 44. dedis dRe.
gakveTili. 45. sporti.
18b. muzeumi _ eqskursia. 46-47. aRdgoma.
48-49. zRapris ilustracia.
III Tavi. 50. buratino.
riT xataven mxatvrebi 51-52. Teatri.
19. fanqrebi. 53. qudebi.
20. akvarelis saRebavebi. 53a. proeqti.
21. pasteli. 53b. viqtorina _ Semajamebeli
22. naxSiri. gakveTili.
23. faqtura. 53g. zeimi.
24. funjebi.
25. zeTis saRebavebi.
26. mxatvris saxelosno.
27. xatva bunebaSi.
16
gakveTilis savaraudo struqtura
1. Temis gacnoba 3. Sesrulebuli samuSaos ganxilva

(10-12 wuTi) (10-13 wuTi)
• kiTxva-pasuxi. • prezentacia.
• ilustraciebis daTvaliereba. • STabeWdilebis gaziareba.
• msjeloba. • Sefaseba.
• mxatvruli nawarmoebis gac-
noba. 4. gakveTilis dasruleba
(5 wuTi)
2. praqtikuli samuSaos Sesruleba • TviTSefasebis rubrika.
(15-20 wuTi) • samuSao adgilis dalageba.
• samuSao adgilis momzadeba. • Semdgomi gakveTilis dagegmva.
• praqtikuli muSaoba.
literatura
1. saqarTvelos Zveli qalaqebi, `Tbilisi~. 2002.

2. saqarTvelos Zveli qalaqebi, `mcxeTa~. 2000.
3. qarTuli sabWoTa enciklopedia. 1991.
4. В. Беридзе, Н. Езерская, `Искусство советской Грузии~ (1921-1970 г.) из. сов. худ. Москва, 1975.
5. Rugs and Carputs from the Caucasus. Aurora Art Publishers. Leningrad, 1984.
6. `mxatvroba~ (moswavleTaTvis). bakur sulakauris gamomcemloba, 2005.
7. `xelovneba~ (enciklopediuri leqsikoni moswavleTaTvis). Semdgeneli n. maWaraSvili.
gamomcemloba `meridiani~, 2005.
8. `saxviTi xelovneba~ (zogadsaganmanaTleblo skolebis V da samxatvro skolebis I
klasebisTvis). neli rostomaSvili. gamomcemloba `diogene~, 2001.
9. Живопись импрессионистов и постимпрессионистов – Гос. Эрмитаж, Гос. музей изобразительных
искусств им. А.С. Пушкина, Москва. Национальная художественная галерея, Вашингтон. Изд.
`Аврора~, Ленинград, изд. `Хью Лотер Левин Ассошиэйтс~, Нью-Йорк, 1986.
10. elene axvlediani _ albomi. Tbilisi, 1980.
11. Давид Какабадзе – В.В. Беридзе, Д.Ш. Лебанидзе, М.Ж. Медзмариашвили, Путь художника,
М., 1989.
12. Винсент ван Гог – Куно Миттельштедт, Мир искусства, Берлин, 1973.
13. `fantastikuri qalaqi~ _ XX s. 10-20 ww. xelovneba da Tbilisis kulturuli cxovrebis
qronika, saqarTvelos da ucxoeTis kerZo koleqciebidan (CD-ROM); www.baiagallery.ge.
14. `Я учусь рисовать – акварельными красками~. Изд. `Белфакс~, 2006.
15. `Я учусь рисовать – цветными карандашами~. Изд. `Белфакс~, 2006.
16. www.museum.ge.
17. www.hermitagemuseum.org.
18. http://www/museum.ru/gmii.
19. www.skd-dresden.de/en/museen/kunstgewerbemuseum.html.
20. www.vangogmuseum.nl.
21. www.louvre.fr.
22. vikipedia (Tavisufali enciklopedia): http://ka.wikipedia.org/; http://en.wikipedia.org; http://
ru.wikipedia.org/
23. The Guide to Great Art on the Internet (ART CYCLOPEDIA) http://www.artcuclopedia.com/
24. Виртуальная галерея живописи Small Bay: http://smallbay.ru/
25. Online Art Museum: http://www.abcgallery.com/
26. Энциклопедия искусства: http://www.artprojekt.ru/
27. Импессионизм: hhtp://www.impressionism.ru/
17
Tavi I. gavigoT meti xelovnebaze
gakveTili 1
1 zafxulis ardadegebi
yvelas uyvars zafxuli. Sen giyvars zafxulis ardadegebi?
zafxulis ardadegebis dros zogi curvas swavlobs, zogi
pirvelad jdeba cxenze an velosipedze. zogi zRvaze, sofe-
lSi an mTaSi midis dasasveneblad, ecnoba axal adgilebs, iZens 3. piter paul
megobrebs. mxatvrebi xSirad xataven imas, rac maT garSemo breigeli.
xdeba. naxe, rogori namuSevrebi miuZRvnes mxatvrebma zafxulis `Tibva (ivlisi)~
Temas?!
4. piter paul
breigeli. `Tibva
(ivlisi)~ (detali)
5. mai-Tu. `banaoba~
1. klod mone. `sauzme~
• ra STabeWdileba datova Senze mxatvrebis namuSevrebma?
• ra aris maTze gamosaxuli?
• romeli mogewona gansakuTrebiT? ratom?
6. `navebi~.
bavSvis namuSevari
saSinao davaleba
2. klod mone. `madam mone bavSvTan erTad daxate zafxulSi wakiTxuli wignis personaJi
mxatvris baRSi arJanteSi~ an romelime epizodi.
10 11
Tema: zafxulis ardadegebi.

mizani: SevaswavloT moswavleebs, warmosaxviT xatvisas gamosaxon garemo-
saTvis Sesabamisi obieqtebi da maTTvis damaxasiaTebeli niSnebi.
III.1; III.5.
aqtivobebi: saubari, ilustraciebis daTvaliereba, msjeloba, xatva, namu-
Sevris wardgena.
forma: individualuri.
resursi: guaSi an feradi fanqrebi, saxatavi rveuli.
gakveTilis msvleloba:
1. maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, Tu vin sad da rogor gaatara zaf-
xulis ardadegebi. moswavleebis STabeWdilebebis gaziarebis Semdeg, sTxovs,
daaTvalieron ilustraciebi, waikiTxon maTi saTaurebi, avtoris saxeli, aR-
weron isini, gamoxaton namuSevrebidan miRebuli STabeWdilebebi. maswavle-
beli uxsnis moswavleebs, rom yvela namuSevars aqvs saTauri, romelic rig
SemTxvevaSi, naxatis Sinaars gadmoscems.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daxaton romelime movlena, ambavi, ro-
melic ardadegebis periodSi yvelaze RirsSesaniSnavi da dasamaxsovrebeli
iyo maTTvis.
3. muSaobis procesSi maswavlebeli moswavleebs yuradRebas amaxvilebinebs
imaze, rom maT namuSevrebSi aisaxos movlenis, garemos Sesabamisi obieqtebi,
maTTvis damaxasiaTebeli niSnebiT. magaliTad, Tu zRvas xatavs, sasurvelia,
ar gamorCes iseTi detalebi, rogorebicaa navebi, gemebi, Toliebi, mocuravee-
bi da sxva.
18
4. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi aRweren sakuTar namuSevars.
Tanaklaselebi usvamen SekiTxvebs da aRniSnaven, romeli ufro moswonT, ratom?
5. SesTavazebs TamaSs: klass dayofs gundebad da sTxovs, moifiqron da
Camoweron 5 wT.-is ganmavlobaSi rac SeiZleba meti sagani, obieqti, romelic
frCxilze ufro pataraa (mag.: brinjis marcvali, WianWvela...)
6. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi warmosaxviT Seasruleben naxats, rome
lzec gamosaxuli iqneba konkretuli garemosaTvis Sesaferisi obieqtebi maT-
Tvis damaxasiaTebeli niSnebiT.
SeniSvna: maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Semdegi gakveTilisTvis moi-
tanon masala survilisamebr.
• yoveli gakveTilis bolos moswavleebi avseben TviTSefasebis rubrikas.
TviTSefasebis rubrika
1. rogor Seasrule davaleba?
kargad damakmayofileblad cudad

2. Zneli iyo Tu ara es gakveTili?
advili (yviTeli) arc ise advili (cisferi) rTuli (lurji)

3. kmayofili xar am gakveTiliT?
kmayofili arc ise kmayofili ukmayofilo

4. ra gaige axali am gakveTilze?
saxelmZRvaneloSi mocemuli
reproduqciebi da fotoebi:
1. klod mone. `sauzme~ 1873 w, orses muzeumi, parizi, safrangeTi.
2. klod mone. `madam mone bavSvTan erTad mxatvris baRSi, arJanteSi~.
3. piter breigeli (ufrosi). `Tibva (ivlisi)~ (1565). praRis saxalxo
galerea, CexeTi.
4. piter breigeli (ufrosi). `Tibva (ivlisi)~ (detali).
5. mai-Tu, Tanamedrove Cineli mxatvari. `banaoba~.
6. bavSvis namuSevari. elene axvledianis saxelobis bavSvTa suraTebis
saxelmwifo galereis arqividan.
19
gakveTili 2
2 xelovnebis dargebi
mxatvroba, arqiteqtura, qandakeba, musika, kino, Teatri,
rodesac raime Zalian moewonebaT, amboben xolme, xelovnebis literatura xelovnebis dargebia.
nimuSiao. xelovnebis nimuSi Zalian bevri rame SeiZleba iyos _
naxati, saxli, fotosuraTi, beWedi, larnaki da a.S. _ mTavaria,
is didi ostatobiT iyos Seqmnili, Sesrulebuli.
ukve mravali saukunea, adamiani qmnis xelovnebis nimuSebs,
romelTa gareSec Cveni cxovreba warmoudgenelia.
5. mironi.
`badros mtyorcneli~ 6. parizis RvTismSoblis taZari
• rogori iqneboda Cveni cxovreba musikis, kinos an

xelovnebis sxva dargebis gareSe?
1. Zveli berZnuli amfora
2. leonardo da vinCi. `mona liza~
7. sveticxovlis sakaTedro taZari
3. albrext diureri. saSinao davaleba

`kurdReli~ 4. lomi. uZvelesi nimuSi Seqmeni xelovnebis romelime dargis an Janris nimuSi.
12 13
Tema: xelovnebis dargebi.

mizani: moswavlem SeZlos saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis dargebis
amocnoba da CamoTvla, gavavarjiSoT sakuTari fantaziiT namuSevris SeqmnaSi.
III.1; III.4; III.5.
aqtivobebi: saubari, saxelmZRvaneloSi ilustraciebis daTvaliereba,
jgufuri muSaoba, wardgena, xatva, Zerwva an aplikaciis damzadeba, STabeWdi
lebebis gaziareba. TviTSefasebis rubrikis Sevseba.
forma: individualuri, jgufuri.
resursi: feradi fanqrebi, guaSi an pasteli, plastilini, feradi fur-
clebi, saxatavi rveulis furclebi, webo, Savi fanqari.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon da CamoTvalon xelovnebis
dargebi; Semdeg gadaSalon saxelmZRvaneloebi da daaTvalieron ilustra-
ciebi; daasaxelon, romeli namuSevari xelovnebis romel dargs miekuTvneba;
aRweron isini, Tqvan, ras vuwodebT im adamians, romelmac es namuSevari Seqmna
(mag., Zegli, qandakeba _ moqandakem, naxati _ mxatvarma da a.S.).
2. Semdeg maswavlebeli klass dayofs oTx jgufad. TiToeuli jgufi pi-
robiTad iqneba xelovnebis romelime erTi dargis warmomadgeneli. sTxovs,
SeTanxmdnen da Camoweron yvelaferi, rac ician xelovnebis am dargis Sesaxeb.
ra masalas iyeneben? ra daniSnuleba aqvs maT namuSevrebs?
3. Semdeg jgufis erT-erTi wevri akeTebs wardgenas maTi saqmianobis Ses-
axeb da pasuxobs Tanaklaselebis SekiTxvebs.
4. im SemTxvevaSi, Tu romelime jgufis pasuxi ar aris sruli, maswavle-
belma SeiZleba SekiTxvebi dausvas sxva jgufis wevrebs: `xom ar daamatebdiT
20
rames?~; `kidev ra iciT xelovnebis am dargis Sesaxeb?~.
5. Semdeg sTxovs, moamzadon samuSao adgili da Seqmnan namuSevrebi saku-
Tari fantaziiT sxvadasxva masalis gamoyenebiT. zogierTma SeiZleba gamoZ-
erwos, zogierTma daxatos saRebavebiT an Seqmnas grafikuli namuSevari (Savi
fanqriT), daamzados aplikacia, Senobis martivi maketi, jami, qoTani, doqi.
6. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben sakuTari namuSevrebis
wardgenas. aRniSnaven, xelovnebis romel dargs SeiZleba miakuTvnon esa Tu
is namuSevari. aRweren, ramdenad SeZles Canafiqris gadmocema namuSevarSi. pa-
suxoben Tanaklaselebs SekiTxvebze. avseben TviTSefasebis rubrikas.
7. maswavlebeli dafaze Camowers sxvadasxva profesias, mag.: kompozitori,
arqiteqtori, mwerali, moqandake, mxatvari da sxva. gverdze Camowers sityvebs:
naxati, simRera, qandakeba, moTxroba, Senoba. moswavleebma unda daukavSiron
xelovani Sesabamis xelovnebis nimuSs, mag. mxatvari _ naxati... am aqtivobiT
maswavlebeli axdens ganvlili masalis ganmtkicebas.
8. gakveTilis bolos, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, CainiSnon saSinao
davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qmnian namuSevars sakuTari fantaziiT
da namuSevrebis ganxilvisas SeZleben, igi xelovnebis Sesabamis dargs miakuT-
vnon.
SeniSvna: maswavlebeli, sakuTari SexedulebiT, drodadro afasebs mo-
swavleebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
maswavlebeli sTxovs, Semdegi gakveTilisTvis moitanon xatvisTvis saWiro
masala.
1. Zveli berZnuli amfora (Zv.w. VI s.) benakis muzeumi, aTeni, saberZneTi.
2. leonardo da vinCi. `mona liza~ (jokonda) /qalbatoni liza jokondos
portreti (Ritratto di Monna Lisa del Giocondo)/ (1503-1505). luvri, parizi,
safrangeTi.
3. albrext diureri (1471-1528), germaneli fermweri, grafikosi, graviori
da xelovnebis Teoretikosi. `kurdReli~ (1502). muzeumi àlbertina~, vena,
avstria.
4. `lomi~. oqro. kaxeTi. wnoris #2 yorRani. Zv.w. III aTaswleulis II na
xevari. saqarTvelos saxelmwifo muzeumi (oqros fondi).
5. mironi (Zv.w. V s-is Suaxanebi), Zveli berZeni moqandake. `badros mtyo
rcneli~.
6. parizis RvTismSoblis taZari /Notre Dame de Paris/ (1163-1345).
7. sveticxovlis sakaTedro taZari, XI saukune, mcxeTa.
21
gakveTili 3
3 qandakeba (ojaxi)
qalaqebis moednebis, quCebis, parkebisa da skverebis daTva
adamianebma qandakebebis Seqmna uZvelesi droidan daiwyes. lierebisas Sexvdebi sxvadasxvagvar qandakebebs. mxedarmTavre
Tavidan qandakebebi ikveTeboda xisgan, qvisgan. mogvianebiT iy bis, mefeebis, gamoCenili adamianebis qandakebebs Zeglebi hqvia.
enebdnen marmarilosa da brinjaos. Tanamedrove moqandakeebi
sruliad axal masalas _ liTons, folads da sxvadasxva narCe
nebsac ki iyeneben.
4. donatelo.
`kondotieri gatamelata~
• visi Zegli ginaxavs? sad?

• ginaxavs qandakebebi? sad? 5. andrea verokio.
`daviTi~
2. edgar dega. ` patara

ToTxmeti wlis mocekvave~
1. merab berZeniSvili.
`kidevac daizrdebian...~
6. aleqsandre SalutaSvili.
`gaseirneba~ 7. bavSvis namuSevari
3. Zvelegvipturi saSinao davaleba

qandakebebi gamoZerwe Seni sayvareli gmiri.
14 15
Tema: qandakeba (ojaxi)

mizani: ganvumtkicoT plastiliniT wyvilSi muSaobis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, Zerwva, namu-
Sevris wardgena. TviTSefaseba.
forma: individualuri, wyvilSi.
resursi: plastilini, xis dafa, Cxiri.
1. maswavlebeli uyveba, rom qandakebebis Seqmna adamianebma jer kidev uZ
velesi droidan daiwyes. miuxedavad imisa, rom isini martivad da uxeSad aris
damuSavebuli, maTze naTlad Cans Tu ra aris gamosaxuli. aseTi uZvelesi
qandakebebis nimuSebi dRemdea SemorCenili da muzeumSi daculi.
3. _ ginaxavT qandakebebi? sad? visi qandakeba ginaxavT?
qandakeba SeiZleba iyos adamianis an cxovelis figura, sxvadasxva mcena
reebi an sagnebi.
4. ekiTxeba: ra masalisgan mzaddeba qandakeba?
moswavleebi asaxeleben sxvadasxva saxis masalas. Semdeg maswavlebeli
avsebs moswavleTa CamonaTvals, Tu maT raime gamorCaT (qva, brinjao,
marmarilo, xe).
5. Semdeg sTxovs, saxelmZRvaneloSi gaecnon teqsts, daaTvalieron moce
muli ilustraciebi, daakvirdnen maT, aRweron isini, aRniSnon, romeli moe
wonaT gansakuTrebiT, ratom? daakvirdnen detalebs.
6. SesTavazebs saxaliso savarjiSos `gamoicani, visi qandakebaa?~ moswa
vleebi ganasaxiereben sxvadasxva profesiis adamianebs da Tanaklaselebi
22
gamoicnoben maT. mag.: mocekvave, fexburTeli, moTxilamure, pianisti da a.S.
7. eubneba: dRes Cveni gakveTilis Temaa òjaxi~. amitom unda davamzadoT
adamianis figurebi: deda, mama da Svilebi.
am gakveTilze gvinda, moswavleebma imuSaon wyvilebSi ise, rom TiTom
gamoZerwos erTi zrdasrulis da erTi bavSvis figura.
8. gamoZerwil figurebs ganalageben saerTo dafaze da Seqmnian ojaxis
kompozicias.
9. moswavleebi aTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs, usvamen da pasuxoben
SekiTxvebs. romeli ufro moewonaT, ratom? aRniSnaven, namuSevarSi aris Tu
ara gamoyenebuli saintereso detalebi.
maswavlebeli cdilobs, rom diskusiaSi CarTuli iyos yvela moswavle,
aseve sssm moswavle, mousminon erTmaneTs, acadon saubari. aseve isaubron
imaze, Tu ra gaiges am gakveTilze axali. avseben TviTSefasebis rubrikas.
10. gakveTilis bolos, maswavlebeli madlobas gadauxdis klass, sTxovs,
CainiSnon saSinao davaleba da daalagon droulad saklaso oTaxi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi plastilinisgan gamoZerwaven adamianis
figurebs wyvilSi.
SeniSvna: Semdegi gakveTilisTvis moswav leebma unda moitanon feradi
fanqrebi, webo, makrateli, saxatavi rveuli, saSleli, saxazavi.
1. merab berZeniSvili (1929-2016), qarTveli moqandake, fermweri da
grafikosi. `kidevac daizrdebian...~ (brinjao, 1975), marneuli.
2. edgar dega. `patara ToTxmeti wlis mocekvave~ (brinjao, 1879/81).
muzeumi `metropoliteni~ (niu-iorkis xelovnebis muzeumi), niu-iorki, aSS.
3. Zvelegvipturi qandakebebi (Zv.w. III aTasw.). egvipturi muzeumi, qairo,
egvipte.
4. donatelo /donato di nikolo di beto bardi/ (1386-1466), aRorZinebis
epoqis italieli moqandaqe. `kondotieri gatamelata~ (brinjao, 1447/53),
padua, italia.
5. andrea del verokio /andrea di miqel Coni/ (1435-1488), aRorZinebis
epoqis italieli fermweri da moqandake. `daviTi~ (brinjao, 1476). erovnuli
muzeumi, florencia, italia.
6. bavSvis namuSevari.
7. aleqsandre SalutaSvili (1944), qarTveli moqandake. `gaseirneba~
(tonirebuli TabaSiri, 1981). kerZo koleqcia.
23
gakveTili 4
4-5 arqiteqtura
(Senoba-nagebobebi) saukuneebis ganmavlobaSi arqiteqtura viTardeboda da Ca-
moyalibda xelovnebis erT-erT mniSvnelovan dargad.
arqiteqturas safuZveli jer kidev maSin Caeyara, rodesac
pirvelyofili adamiani qvis iaraRiT cdilobda sacxovreblis
mowyobas. arqiteqturis nimuSebi gviamboben kacobriobis is-
toriaze _ rogor icvleboda gemovneba, yofa, SesaZleblo-
bebi. yvela epoqam misTvis damaxasiaTebeli, ganumeorebeli
arqiteqturis nimuSi Seqmna.
5. didi piramidebi (giza, egvipte)
• xom ar gaxsovs romelime cnobili Senoba?

• riTia igi gansakuTrebuli?
6. koliseumi
1. koliseumi (romi, italia) (sqema)
2. pizis koSki 7. pizis koSki

(piza, italia) (sqema)
8. parTenoni (sqema) 9. piramida (sqema)
3. antonio gaudi. `sagrada saSinao davaleba

familia~ (wminda ojaxis 4. parTenoni (aTeni, saberZneTi) moiZie informacia romelime cnobil
taZari). barselona arqiteqturis nimuSze.
16 17
Tema: arqiteqtura (Senoba-nagebobebi).

mizani: gavuRrmaoT STabeWdilebiT xatvisas obieqtisTvis damaxasiaTebe-
li niSnebis gamosaxvis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, namuSevris Se-
qmna, namuSevrebis wardgena, maTze msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: feradi fanqrebi, saxatavi rveulis furclebi, Savi fanqari,
saSleli.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon saqarTvelos dedaqalaqi
da sxva qveynebis dedaqalaqebi. ekiTxeba: _ vin daaarsa Tbilisi? vin icis
legenda Tbilisze?
2. sTxovs, Tqvan leqsi an SeiZleba waukiTxos leqsi `simRera Tbilisze~
(ix. danarTi).
3. Semdeg ekiTxeba: _ vin damisaxelebs, ra mniSvnelovani Senoba-nagebobe-
bia TbilisSi?
4. moswavleebis CamonaTvalis Semdeg, amatebs im mniSvnelovan Senobebs,
romlebic moswavleebs gamorCaT (samebis sakaTedro taZari, filarmonia,
cirki, zaqaria faliaSvilis saxelobis operisa da baletis saxelmwifo Teat-
ri, stadioni da sxv.).
5. Semdeg ekiTxeba: _ ra hqvia adamians, romelic Seadgens Senobis nimuSs
(proeqts), romlis mixedviTac, aSeneben mas (arqiteqtori)?
6. uZvelesi droidan qalaqebSi cdilobdnen, aeSenebinaT iseTi nagebobebi,
romlebic daamSvenebda mas.
24
7. sTxovs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi da daaTvalieron ilustraciebi.
uxsnis, rom maTze mocemulia msoflios sxvadasxva qveynis ramdenime yvelaze
cnobili uZvelesi nageboba. esenia: egviptis piramidebi, romis koliseumi,
pizis koSki, parTenoni (qalwul aTenas taZari).
8. sTxovs, daakvirdnen da daasaxelon, romeli nageboba romel geometriul
formas agonebT; gaamaxvilon yuradReba am nagebobis detalebze da aRweron
isini (sarkmeli, TaRi, sveti). Semdeg Seecadon, daxaton is nageboba, romelic
metad moewonaT. xatvisas ar daaviwydeT am nagebobisaTvis damaxasiaTebeli
detalebi.
9. klass dayofs gundebad da sTxovs, TiTo gundma daasaxelos, rac SeiZ
leba meti sxvadasxva geometriuli formis sagnebi.
10. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi gamofenen namuSevrebs. Sesa-
Zlebelia erTi Tematikis nimuSebis erTad moTavseba da maTi Sedareba. moswav-
leebi aRniSnaven, romeli geometriuli forma da ra detalebia gamoyenebuli
namuSevrebSi. avseben TviTSefasebis rubrikas.
11. maswavlebeli cdilobs, rom moswavleebma ar ixmauron Tanaklaselebis
namuSevrebis wardgenis dros, yvelam miiRos diskusiaSi monawileoba. cdi-
lobs, rom diskusiaSi monawileoba miiRos sssm moswavlem.
12. gakveTilis bolos, maswavlebeli madlo bas uxdis moswavleebs Ses-
rulebuli samuSaosTvis, sTxovs, daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon sa-
Sinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi STabeWdilebiT xatvisas gamoxataven
obieqtisTvis damaxasiaTebel niSnebs.
leqsikoni:
parTenoni (berZn. Παρθενών) _ aTenas taZari, agebuli Zv.w. 447-438 wleb-
Si, aTenSi (saberZneTi). Zveli berZnuli arqiteqturis unatifesi nimuSi (ix.
http://en.wikipedia.org/wiki/Parthenon).1
aTena (berZn. Ἀθηνᾶ) _ saberZneTis erT-erTi umTavresi RvTaeba (ix. http://
en.wikipedia.org/wiki/Athena).
koliseumi (laT. Colosseum, ital. Coliseo) _ giganturi amfiTeatri, Zveli
romis arqiteqturuli Zegli (75-80 w.), gegmiT elifsuri Senobis (sigrZe 190 m,
sigane 156 m) SuaSi moTavsebuli arenis irgvliv 4 iarusad, safexurebis prin-
cipiT, ganlagebulia mayurebelTa adgilebi /daaxloebiT 45-dan 50 aTasamde/
(ix. http://en.wikipedia.org/wiki/Colosseum).
amfiTeatri (berZ. Αμφιθέατρο) _ 1. Tanamedrove TeatrSi, parteris ukan,
TandaTan amaRlebuli dasajdomi adgilebi; 2. Zvel saberZneTsa da romSi: wri-
uli an naxevrad wriuli usaxuravo nageboba, TandaTanobiT amaRlebuli adg-
ilebiT, sadac imarTeboda sxvadasxva sanaxaoba.
gladiatori (laT. gladiator) _ Zvel romSi: specialurad gawvrTnili mona,
tyve an msjavrdadebuli adamiani, romelic arenaze iaraRiT xelSi ebrZoda
adamianebs an mxecebs.
piramida _ 1. (maTematika) mravalwaxnaga sxeuli, romlis fuZe mraval-
kuTxeds warmoadgens, waxnagebi ki _ saerTo wveros mqone samkuTxedebs; 2.
am sxeulis formis uzarmazari qvis nageboba, romelsac oTxkuTxa fuZe aqvs;
warmoadgenda faraonis akldamas Zvel egvipteSi (ix. http://en.wikipedia.org/wiki/
Egyptian_pyramids).
1
qalwul aTenas taZris dRevandeli saxeli (parTenoni) momdinareobs Zveli berZnuli sity-
vidan parTenos (παρθένος) _ qalwuli.
25
faraoni _ 1. Zvelegvipteli mefeebis tituli; 2. am titulis mqone piri.
pizis koSki /Torre pendente di Pisa/ (1360) _ santa maria majoris taZris sam-
reklo koSki qalaq pizaSi /simaRle daaxloebiT 56 m/ (ix. http://www.italyguides.
it; http://en.wikipedia.org/wiki/Leaning_Tower_of_Pisa/).
gakveTili 5
Tema: arqiteqtura _ (Senoba-nagebobebi.0 gagrZeleba).

mizani: gavavarjiSoT qaRaldisgan martivi konstruqciis damzadebaSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebisa da nimuSebis daTvaliereba, sa-
muSaos Sesruleba, saubari, msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: saxatavi rveulis furclebi, Savi fanqari, saSleli, saxazavi,
webo, makrateli.
1. maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs:
_ xom ar gaxsovT, romeli Senoba-nagebobebi davxateT wina gakveTilze?
romeli geometriuli formebi gamoiyeneT?
2. eubneba, rom dRes Seecdebian, qaRaldisgan gaakeTon es nagebobebi.
3. sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSebi, daakvird-
nen guldasmiT. nimuSze mocemulia oTxi nagebobis sqema (piramida, parTenoni,
koliseumi da pizis koSki). dRevandel gakveTilze Seecdebian, daamzadon kol-
iseumi.
4. ekiTxeba:
_ rogori forma aqvs koliseums?
5. mis gasakeTeblad aiRon saxatavi rveulis furceli. Suaze gakecon da
gaWran. miiReben or tol nawils. Semdeg daakvirdnen saxelmZRvaneloSi moce-
mul ilustracias da Seecadon, detalebi gadaitanon gamoWril furclebze
(TaRebis rigi, sarTulebis raodenoba, svetebi, sarkmelebi da sxva).
6. Semdeg orive nawili ise Seawebon, rom miiRon wris formis figura.
_ aseTia koliseumis Senoba. is amSvenebs italiis dedaqalaqs _ roms, dRes
igi nangrevebis saxiTaa SemorCenili. mis sanaxavad msoflios sxvadasxva qvey-
nebidan Cadian turistebi. adre koliseumSi imarTeboda sxvadasxva warmodgena,
maT Soris iyo gladiatorebis brZolebi. Senobis centrSi iyo mrgvali arena,
romelzec imarTeboda warmodgena, xolo mayureblebi TandaTanobiT amaRlebul,
dasajdom adgilebze isxd nen, wriulad. xom ar gagonebT koliseumi TqvenTvis
nacnob romelime Senobas (cirki)?
7. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi msjeloben erTmaneTis namu-
Sevrebze, aRniSnaven, romelia ufro akuratulad da zustad Sesrulebuli,
rogor moewonaT am tipis samuSaos Sesruleba. avseben TviTSefasebis rubri-
kas. maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs, sTxovs, daalagon saklaso
oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba _ daamzadon saxlSi sxva nimuSebi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qaRaldisgan daamzadeben martiv kon-
struqcias _ koliseumis makets.
26
SeniSvna: Semdegi gakveTilisTvis moitanon plastilini, kolofi, mZivebi,
niJarebi an sxva masala.
saxelmZRvaneloSi mocemuli reproduqciebi da fotoebi:
1. koliseumi (75-80), romi, italia.
2. pizis koSki (1360), piza, italia.
3. `sagrada familia~ (wminda ojaxis taZari). antonio gaudi (1852-1926).
barselona, espaneTi.
4. parTenoni /qalwul aTenas taZari/ (Zv.w. 447-438), aTeni, saberZneTi.
5. didi piramidebi (Zv.w. XXVI s.), giza, egvipte.
6. koliseumi (sqema). 7. pizis koSki (sqema).
8. parTenoni (sqema). 9. piramida (sqema).
gakveTili 6
6 dekoratiul-gamoyenebiTi
xelovneba • ginaxavs muzeumSi dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis
nimuSebi?
zogjer erTi SexedviT Cveulebrivi, yoveldRiuri sayofa- • CamoTvale da aRwere isini.
cxovrebo nivTi morTulia ornamentiT, CuqurTmiT, Zvirfasi
qvebiT an moxatulia iseTi ostatobiT, rom namdvili xelo-
vnebis nimuSia. isini dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis
nimuSebia.
6. 7.
2. larnakebi _ egeosis
samyaros kultura
1. vasili kandinski.
`TefSi~
8. 9.
4. egvipturi
10.
samkauli
6-10. muSaobis etapebi
11. nimuSi
saSinao davaleba
5. qarTuli kompiuterul saxatav programaSi Seqmeni
3. fardagi. duSeTi oqromWedlobis nimuSebi sxvadasxva ornamenti.
18 19
Tema: dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba.

mizani: gavumyaroT codna sxvadasxva masalis gamoyenebiT nakeTobis morT-
visa.
aqtivobebi: saubari gamoyenebiT xelovnebaze, ilustraciebis daTvaliere-
ba, namuSevris Seqmna, msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: kolofi (rkinis, plastmasis an myari muyaos), mZivebi, Rilebi,
niJarebi, biseri an sxva masala, plastilini.
1. maswavlebeli sTxovs, gaixsenon da CamoTvalon, ra naxes muzeumebis daT-
valierebisas. moswavleebis pasuxebis Semdeg axsenebs (Tu moswavleebs gamor-
27
CaT), rom muzeumebSi xSiradaa daculi xaliCebi, WurWeli, aveji, iaraRi anu
gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi. yvela maTgani gansakuTrebulia. zogi mor-
Tulia ornamentiT, zogi moxatulia, zogze amokveTilia CuqurTma, zogi Zvir-
fasi qviTaa galamazebuli. dRes Cvenc SevecdebiT, gavalamazoT nivTi _ yuTi.
2. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom xSirad saxlSi grovdeba erTi
SexedviT usargeblo nivTebi, magaliTad, rkinis, plastmasis an muyaos yuTebi.
Cven SegviZlia isini ise movrToT, rom oTaxis gasalamazeblad gamoviyenoT.
3. sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSi da muSaobis
etapebi.
4. Semdeg iwyeben muSaobas.
5. maswavlebeli eubneba: _ plastilinis patar-patara, sxvadasxva feris
gundebs qvevidan zeviT vawebebT da vabrtyelebT yuTze ise, rom yuTi daifaros
da ferebi erTmaneTSi iyos gadasuli. Tu yuTs aqvs saxuravi, masac aseve vfaravT
plastiliniT.
6. Semdeg yuTis morTvas viwyebT im masaliT, rac xelT gvaqvs. mewyvileebma
SeiZleba gacvalon masala. amiT orives yuTi ufro mravalferovani da lamazi
gamova.
7. zustad aseve vrTavT Tavsaxurs.
8. kolofi SeiZleba moirTos ornamentiT.
9. muSaobisas moswavleebi cdiloben, iyvnen akuratulebi, xeli ar SeuSa-
lon erTmaneTs.
10. samuSaos dasrulebis Semdeg, aTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs;
aRweren maT; asaxeleben, romeli kolofi ufro moewonaT, ratom? gamoTqva-
men STabeWdilebebs samuSaos Sesrulebis Sesaxeb; pasuxoben Tanaklaselebis
SekiTxvebs. avseben TviTSefasebis rubrikas.
11. maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, Tu ras Seinaxaven am yuTebSi da ra
iyo maTTvis am gakveTilze saintereso.
12. gakveTilis bolos, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daalagon sak-
laso oTaxi da madlobas uxdis Sesrulebuli samuSaosTvis, aseve sTxovs,
CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aformeben yuTebs sxvadasxva masaliT.
1. vasili kandinski. `TefSi~ 1923 faifuri. keramikis saxelmwifo muzeumi.
moskovi.
2. larnakebi. egeosis samyaros kultura. III-II aTaswleuli Zv.w.
3. fardagi. duSeTi.
4. uZvelesi egvipturi samkauli.
5. uZvelesi qarTuli oqromWedlobis nimuSebi.
6-10. muSaobis etapebi.
11. nimuSi.
28
gakveTili 7
7 mxatvroba (Semodgomis dRe)

naxati TiTqos fanjaraa, saidanac Sen xedav mTebs, mind-
vrebs, qalaqebsa da soflebs, adamianebs an sxva nivTebs.
mxatvrebis namuSevrebze xSirad kamaToben. zogs miaCnia, rom
naxati mxolod lamazi unda iyos da masze zustad unda iyos
asaxuli buneba, sagnebi, figurebi, adamianebi. zogi ki fiqrobs,
rom ufro mniSvnelovania, naxati gadmoscemdes ganwyobilebas,
xasiaTs, grZnobebs.
3. ian vermeeri. `qaliSvili margalitis sayuriT~
• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?
1. ian van heisuni. `yvavilebi Tixis larnakSi~
4. klod mone. `san lazaris sadguri~
saSinao davaleba
2. kamil pisaro. `mxatvris baRi eranieSi~ daxate xedi Seni fanjridan.
20 21
Tema: mxatvroba (Semodgomis dRe).

mizani: warmosaxviT, sakuTari fantaziiT qmnis gamosaxulebas sxvadasxva
xerxiT (formiT, zomiT, feriT), gamoyofs mTavars namuSevarSi.
namuSevris wardgenisas isaubron Canafiqrze.
s.g. III.1; III.4.
aqtivobebi: saubari, saxaliso aqtivoba, saxelmZRvanelos gacnoba, namu-
Sevrebis Seqmna da wardgena, TviTSefaseba.
resursi: saxatavi rveuli, saRebavebi, funjebi, wyliani Wiqa.
1. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom dRevandeli gakveTilis Temaa
`mxatvroba~. uyveba: iTvleba, rom mxatvrobas safuZveli Caeyara maSin, rode-
sac pirvelyofilma adamianma naxSiriT moxata gamoqvabuli.
2. SesTavazebs saxaliso aqtivobas: ramdenime moswavle iqneba `Jurnal-
isti~, romlebic dausvamen SekiTxvebs Tanaklaselebs mxatvrobaze. maswavle-
beli exmareba, cdilobs, rom `Jurnalistebis~ SekiTxvebi mravalferovani
iyos, raTa gamovlindes wina klasebSi miRebuli codna.
3. Semdeg daaTvaliereben ilustraciebs saxelmZRvaneloSi, gaecnobian te-
qsts, upasuxeben SekiTxvas.
4. SesTavazebs warmosaxviT, sakuTari fantaziiT Seqmnan namuSevrebi.
5. namuSevrebis dasrulebis Semdeg akeTeben maT wardgenas. hyvebian ra dax-
ates, ra ferebi gamoiyenes. Cans Tu ara namuSevarSi mTavari. avseben TviTSe-
fasebis rubrikas. afaseben Tanaklaselebis namuSevrebs.
29
6. maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs da sTxovs, CainiSnon
saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi warmosaxviT, sakuTari fantaziiT Se-
qmnian gamosaxulebebs sxvadasxva xerxiT. namuSevris wardgenisas isaubreben
Canafiqrze.
1. ian van huisumi (1682-1749). `yvavilebi Tixis larnakSi~ (1736).
2. kamil pisaro (1831-1903). `mxatvris baRi eranieSi~. nacionaluri
samxatvro galerea, vaSingtoni.
3. ian vermeeri (1632-1675). `qaliSvili margalitis sayuriT~. miuricheisis
muzeumi, haaga.
4. klod mone (1832-1883). `san lazaris sadguri~. nacionaluri samxatvro
galerea, vaSingtoni.
gakveTili 8
8 portreti
portretebis saSualebiT Cven SegviZlia, gavigoT, rogor ga-
mxatvrebi xSirad xataven cnobil adamianebs, zogjer ojaxis moiyurebodnen da rogorebi iyvnen adamianebi sxvadasxva droSi.
wevrebs an megobrebs. aseT naxats portreti hqvia. roca mxatvari
qmnis portrets, cdilobs, gadmosces adamianis ara marto zusti • ilustraciebze ipove avtoportreti, jgufuri port-
msgavseba, aramed misi xasiaTi, Sinagani samyaro, warmomavloba. reti.
Tu portretze ramdenime figuraa daxatuli, mas jgufuri • romeli portreti mogwons gansakuTrebiT? daasabuTe
hqvia, Tu mxatvari xatavs Tavis Tavs, es avtoportretia. Seni mosazreba.
5. sqema
1. daviT kakabaZe. 2. piero dela franCeska.

àvtoportreti~ `federiko da 6. Jan dominik engri.
montefeltros portreti~ `qalbatoni devoses portreti~
7. ian van eiki.

àrnolfinebis ojaxi~
9.
8. 8-9. bavSvebis namuSevrebi
3. fransisko goia. 4. vinsent van gogi. saSinao davaleba

`seniora sabara garsia~ àvtoportreti~ daxate boroti jadoqari da keTili feria.
22 23
Tema: portreti.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi, personaJis xatvisas xazi gausvan saxa-
siaTo niSnebs.
III.1; III.3; III.4; III.5.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, gamocanebis gamocnoba, ilustraciebis daTva-
liereba, saxis sqemis gamoWra, saxis xatva, namuSevrebis wardgena, TviTSe-
faseba.
forma: jgufuri, individualuri.
resursi: saxatavi rveuli, Savi da feradi fanqrebi, makrateli, saSleli.
30
1. maswavlebeli eubneba, rom mxatvrebi bunebis garda xSirad xataven ada-
mianebs. xom ar icis vinmem, ra hqvia naxats, romelzec adamiania gamosaxuli
(portreti)?
2. ukiTxavs ramdenime gamocanas saxis nakvTebze:
ori Zma varT tolad mravali weli vatareb,
erTmaneTis sworad, sul ramdenia, ar vici.
magram erTi gorakia (Tma)
Cven rom gagvyo orad.
erTi molaparake, ori macqerali
(cxviri)
da ori msmeneli erT kvaxze sxedan.
RamiT ori fanjara TviTon iketeba, (ena, Tvalebi, yurebi, Tavi)
gaTendeba Tu ara, isev gaiReba.
erTi yuTi maqvs, sul kenWebiT mowyobilia.
(Tvalebi)
(piri)
vaSre, vaSre, ver gavaSre.
Tvalwin maqvs da vera vxedav.
(ena) (cxviri)
ekiTxeba: _ raze iyo es gamocanebi?
3. sTxovs, gaecnon saxelmZRvaneloSi teqsts, daaTvalieron mocemuli ilus-
traciebi, aRweron isini. gaamaxvilon yuradReba saxis nakvTebze, Seadaron namu-
Sevrebi erTmaneTs da aRniSnon, Tu ra aris msgavsi da gansxvavebuli maT Soris.
waikiTxon, visi Seqmnilia es portretebi, avtoportretebi, gaixsenon am mxat-
vrebis sxva namuSevrebi.
4. agreTve sTxovs, daakvirdnen engris portrets da nimuSs, sadac mocemulia
saxis sqema.
_ sul ramdeni nawilia? isini tolebia? romeli nawili saxis romel
nawils Seesabameba? _ daasaxeleT.
5. eubneba: _ modi, davxatoT adamianis Tavi. riT viwyebT xatvas? _ saxiT.
igi TefSiviT mrgvalia (ovaluria)?
_ ovalis SuaSi gaavleT mkrTali xazi, romelic saxes gayofs or tol
nawilad _ simetriulad (radgan saxis orive nawili erTnairia _ simetri-
ulia). sTxovs, daasrulon saxis xatva.
6. muSaobis dasrulebis Semdeg maswavlebeli sTxovs, daaTvalieron erTma-
neTis namuSevrebi da gamoTqvan STabeWdilebebi. ekiTxeba: _ rogor fiqrobT,
ratom hgavs Tqveni namuSevrebi erTmaneTs? konkretuli adamianis portretis
xatvisas ras unda gaesvas xazi? _ misTvis damaxasiaTebel individualur niS-
nebs, Tavisebur saxis nakvTebs. Tu Cinels an iaponels xatavT, rogor Tvalebs
dauxatavT? rogori cxviri SeiZleba daixatos? _ kexiani, swori... Tmebi? da a.S.
7. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daxaton maTTvis nacnobi adamianis
portreti an avtoportreti. xatvisas unda gaiTvaliswinon am adamianisTvis
saxasiaTo nakvTebi.
8. namuSevris dasrulebis Semdeg waradgenen sakuTar namuSevrebs. hyvebian,
vin daxates, ratom; ra aris am adamianisTvis saxasiaTo; SeZles Tu ara amis
gadmocema naxatze. avseben TviTSefasebis rubrikas.
9. Semdeg daaTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs, gamoyofen, maTi azriT,
yvelaze saintereso portretebs, daasabuTeben TavianT arCevans.
maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs da sTxovs, droulad
daalagon samuSao adgili da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi xataven portrets saxasiaTo niSnebis
gamoyenebiT.
31
SeniSvna: specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle daxat-
avs martiv sqemas, saxasiaTo niSnebis gareSe.
1. daviT kakabaZe. àvtoportreti~ (1917). saqarTvelos erovnuli muzeumi,
S. amiranaSvilis sax. xelovnebis muzeumi.
2. piero dela franCeska (1415-20-1892). `federiko da montefeltros por-
treti~. galerea ufici, florencia, italia.
3. fransisko goia. `seniora sabara garsia~ (1806-1807). xelovnebis erovnuli
muzeumi, vaSingtoni, aSS.
4. vinsent van gogi. àvtoportreti~ (1888-1889). kerZo koleqcia, Cikago,
aSS.
5. sqema.
6. Jan dominik engri (1780-1867), frangi mxatvari. `qalbatoni devoses por-
treti~ (1807). muzeumi konde, Santii, safrangeTi.
7. ian van eiki (1390-1481). àrnolfinebis ojaxi~. gamoCenili niderland-
eli mxatvari (1434). nacionaluri galerea, londoni, didi britaneTi.
8, 9. bavSvebis namuSevrebi.
gakveTili 9
9 peizaJi
quCebis, soflisa da qalaqebis amsaxveli namuSevrebic pei-
naxats, romelzec uRrani tyeebi, baRebi, Tovliani mwver- zaJebia.
valebi, ayvavebuli mindvrebia gamosaxuli, peizaJi hqvia. mxat-
vrebi cdiloben am namuSevrebSi bunebis silamazis, sidiadis,
xasiaTis gadmocemas. am naxatebze buneba xan realuria, na-
cnobia, xan ki zRapruli, gamogonili.
4. myinvarwveri (foto)
3. nikolai rerixi. `himalai~
1. elene axvlediani. `siRnaRis gzaze~

4. daviT kakabaZe. ìmereTi~
• daakvirdi namuSevrebs, aRwere isini.

• romeli ufro mogewona? ratom?
6. 7.
6, 7. bavSvebis namuSevrebi
saSinao davaleba
2. pol sezani. `wisqvili pontuazSi~ daxate `zRapruli~ peizaJi.
24 25
Tema: peizaJi.
mizani: SevaswavloT moswavleebs peizaJis xatva STabeWdilebiT.
aqtivobebi: mxatvruli nawarmoebis mosmena, ilustraciebis daTvaliere-
ba, xatva, saxaliso savarjiSo, namuSevrebis wardgena, TviTSefaseba.
32
resursi: guaSis saRebavebi, pasteli an feradi fanqrebi, saxatavi rveuli.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon da daasaxelon xelovnebis
dargebi. Tu CamonaTvalSi moswavleebma ar daasaxeles mxatvruli litera-
tura, eubneba, rom mxatvruli literatura aris xelovnebis erT-erTi umniS-
vnelovanesi dargi. moTxrobebSi, leqsebSi mwerlebi da poetebi xSirad aR-
weren bunebas, gadmoscemen mis silamazes, sidiades, Taviseburebebs, im STabeW-
dilebebs, romlebic aReZraT maTi naxvisas.
_ ra saSualebiT aRwers mwerali da poeti bunebas (sityviT)?
2. Semdeg ukiTxavs nawyvets ilia WavWavaZis `mgzavris werilebidan“.
mgzavris werilebi (nawyveti)
didebuli ram aris eg myinvari. aba magas SeuZlian sTqvas: ca qudada maqvs da
dedamiwa qalamnadao. cisa laJvardzed moCanda igi TeTrad da aumRvrevlad.
erTis muWis odeni Rrubelic ara hfaravda mis maRals Sublsa, mis yinviT
Severcxlils Tavsa. erTaderTi varskvlavi, metad brwyinvale, zed dahnaTida,
erTs alags gaCerebuli, TiTqo myinvaris didebuls saxes ganucvifrebiao. my-
invari!.. didebulia, myudro da mSvidobiani, magram civia da TeTri. danaxva
misi makvirvebs da ar maRelvebs, maciebs da ar maTbobs, _ erTis sityviT my-
invaria.
ilia WavWavaZe
_ moTxrobis mosmenis Semdeg, dainaxeT, warmoidgineT is silamaze, is su-
raTi, risi aRwerac avtors undoda?
3. moswavleebi isaubreben miRebul STabeWdilebebze.
4. Tu muzeumSi an sagamofeno darbazebSi moxvdebi, aucileblad naxav nax-
atebs, romlebzec bunebaa gamosaxuli.
maswavlebeli sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli peizaJebi,
ganixilon, aRweron isini da isaubron maTgan miRebul STabeWdilebebze. maswav-
lebeli eubneba, rom bunebis silamazis, sidiadis gadmocema SesaZlebelia ro-
gorc saxviTi xelovnebis, aseve mxatvruli literaturis meSveobiT, musikal-
uri nawarmoebebiT, fotonamuSevrebiT. maswavlebeli moswavleebis yuradRebas
gaamaxvilebs saxelmZRvaneloSi mocemuli myinvarwveris fotoze, nikolai re-
rixis namuSevarze da sTxovs, isaubron imaze, Tu xelovnebis sxvadasxva dargis
warmomadgenlebma rogor asaxes erTi da igive Tema namuSevrebSi.
5. dRes Cveni gakveTilis Temaa `peizaJi~. sTxovs, winaswar moifiqron da
daasaxelon, ras daxataven. daasabuTon arCevani.
6. samuSaos Sesrulebis Semdeg moswavleebi awyoben sakuTari namuSevrebis
wardgenas, saubroben namuSevrebze, vin ra daxata? ra ferebi gamoiyena? pa-
suxoben Tanaklaselebis SekiTxvebs. gakveTilebis bolos SesTavazebs saxal-
iso savarjiSoebs:
1) mocemuli 5 sityvisgan 4 erTmaneTs ùxdeba~, erTi ki ara. romeli sit
yvaa zedmeti (Semoxaze)?
• gazafxuli, zafxuli, Semodgoma, agvisto, zamTari;
• musika, kino, mxatvroba, wigni, arqiteqtura;
• okeane, tba, mdinare, xidi, Waobi;
• mTa, borcvi, goraki, mdelo, mwvervali.
2) dafaze dawers sityvas `peizaJi~. sTxovs moswavleebs, TiTo asoze Camow-
33
eron, rac SeiZleba meti sityva, romelic am asoze iwyeba.
7. maswavlebeli madlobas uxdis maT Sesrulebuli samuSaosTvis, sTxovs,
CainiSnon saSinao davaleba da moitanon totebi, girCebi, xili, yvavilebi,
larnaki da sxv.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi xataven peizaJs STabeWdilebiT.
1. elene axvlediani. `siRnaRis gzaze~ (1934). saqarTvelos erovnuli muzeumi,
S. amiranaSvilis sax. xelovnebis muzeumi.
2. pol sezani. `wisqvili pontuazSi~ (1881). saxelmwifo muzeumi, xe-
lovnebis erovnuli galerea (axali), berlini, germania.
3. nikolai rerixi. `himalai~ (1943). aRmosavleTis xalxTa xelovnebis
muzeumi, moskovi, ruseTi.
4. myinvarwveri (foto).
5. daviT kakabaZe. ìmereTi~ (1934).
6, 7. bavSvebis namuSevrebi.
gakveTili 10
10 natiurmorti
zogierTi natiurmorti karg, mxiarul ganwyobilebas giqmnis,
natiurmorti naxatia, sadac `mTavari moqmedi pirebi~ sxva- zogierTi ki ufro sevdians, mowyenils.
dasxva sagnebi, nivTebia. natiurmortze SeiZleba naxo xili,
yvavilebi, Tevzebi, WurWeli da nebismieri sxva nivTi, sagani.
Tavdapirvelad mxatvari SearCevs nivTebs. SerCeul sagnebs sa-
kuTari SexedulebiT ganalagebs da mxolod amis Semdeg iwyebs
natiurmortis xatvas.
3. ian van osi. `natiurmorti yvavilebiT da xiliT~
• ginaxavs natiurmorti? ra iyo masze gamosaxuli?

1. ogiust renuari. • sad ginaxavs?
`yvavilebi larnakSi~ • romeli mogewona gansakuTrebiT? ratom?
5. bavSvis namuSevari
4. natiurmorti
broweuliT (foto)
saSinao davaleba
2. vinsent van gogi. `natiurmorti vaSlebiT~ daxate natiurmorti `Semodgomis nobaTi~.
26 27
Tema: natiurmorti.
mizani: saubari natiurmortze, rogorc xelovnebis Janrze. SevaswavloT
sxvadasxva bunebrivi masaliT natiurmortis Sedgena da sxva.
III.1; III.2; III.3; III.4; III.5.
aqtivobebi: mxatvruli nawarmoebis gacnoba, kiTxva-pasuxi, ilustra-
ciebis daTvaliereba, samuSaos Sesruleba, msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: saxatavi masala: totebi, girCebi, bostneuli, xili, balaxi,
34
yvavilebi an nebismieri sxva bunebrivi masala, larnaki, gogra, qila, kalaTa
an sxva WurWeli.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon leqsi Semodgomaze.
Tavad ukiTxavs simon Samfrianis leqss àse xatavs~:
ra xania Tavdaxrili
zis da xatavs avTandili.
zis da xatavs mwife atams,
atams komSi miumata...
miuxata iqve xelad,
vaSli, msxali da CurCxela,
aq kakali, iq _ tyis Txili...
broweuli gaxleCili,
sazamTrosTan nesvis grova,
yurZnis gverdiT _ leRvi tkbili...
Cveni soflis Semodgomas
ase xatavs avTandili.
sTxovs, CamoTvalon, ra daxata avTandilma. ekiTxeba:
_ TqvenTvis rom eTxovaT Semodgomis daxatva, ras daxatavdiT? uyveba,
rom natiurmorti saxviTi xelovnebis erT-erTi Janria. masze xSirad usulo
sagnebia gamosaxuli (doqi, xili, yvavilebi). SeiZleba iyos Tevzebi, mwerebi,
Citebi.
_ dRes Cven viswavliT natiurmortis Sedgenas Semodgomis Temaze.
sTxovs, gaecnon teqsts, daaTvalieron ilustraciebi; aRweron isini;
aRniSnon, romeli moswonT; ra aris maTze gamosaxuli.
maswavlebeli klass dayofs ramdenime jgufad (TiToeul jgufSi 3-5 mo-
swavle) da sTxovs, TiToeulma jgufma Seqmnas kompozicia im masaliT, ro-
melic am gakveTilisTvis moitanes da daxaton natiurmortebi.
muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben erTmaneTis mier
daxatul natiurmorts, msjeloben Tu ra namuSevari moewonaT gansakuTrebiT,
ratom? avseben TviTSefasebis rubrikas.
gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daalagon saklaso
oTaxi guldasmiT, CainiSnon saSinao davaleba da Semdegi gakveTilisTvis moi-
tanon saxatavi masala
SeniSvna: SesaZlebelia am gakveTilis Catareba or gakveTilad. pirvel
gakveTilze Seadgenen Semodgomis natiurmortebs, xolo meore gakveTilze
daxataven natiurmorts.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi jgufurad Seqmnian Semodgomis kom-
poziciebs sxvadasxva bunebrivi masalis gamoyenebiT.
1. ogiust renuari (1841-1919). `yvavilebi larnakSi~. p. melonis koleqcia,
vaSingtonis nacionaluri galerea.
2. vinsent van gogi. `natiurmorti vaSlebiT~.
3. ian van osi (1744-1808). holandieli mxatvari. natiurmortebis ostati.
`natiurmorti yvavilebiT da xiliT~. kerZo koleqcia.
4. natiurmorti broweulis totebiT (foto).
35
gakveTili 10a
Tema: Tavisufali Tema, Semajamebeli gakveTili.
mizani: warmosaxviT qmnis namuSevars Tavisufal Temaze. asaxelebs da amo
icnobs xelovnebis sxvadasxva dargebsa da Janrebs. isaubrebs sakuTar da Ta
naklaselebis namuSevrebze da gamoTqvams STabeWdilebebs.
s.g. III.1, s.g. III.5., s.g. III.4.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, aqtivoba _ xelovnebis Janrebis namuSevrebis
Seqmna, namuSevrebis wardgena, STabeWdilebis gaziareba.
resursi: saxatavi masala.
1. maswavlebeli ekiTxeba: xelovnebis ra Janrebi iciT? romeli mogwonT
gansakuTrebiT? romel JanrSi muSaob ufro xSirad? xom ar gaixseneb SenTvis
yvelaze sayvarel namuSevars?
2. klass dayofs jgufebad. TiToeuli jgufi iqneba romelime konkretuli
dargis an Janris warmomadgeneli. sTxovs jgufs, Seqmnan miniproeqti am Jan-
rze an dargze da warudginon Tanaklaselebs. upasuxon SekiTxvebs.
3. Semdeg Seqmnian namuSevrebs, romel JanrSic undaT: peizaJi, portreti an
natiurmorti.
4. muSaobis dasrulebis Semdeg aTvaliereben erTmaneTis mier Seqmnil na-
muSevrebs, ajgufeben maT Janrebis mixedviT, msjeloben, ratom airCies esa Tu
is Janri? visi namuSevari ufro moswonT, ratom? ra ferebia gamoyenebuli?
Cans Tu ara namuSevarSi ganwyobileba? gamoyofilia Tu ara feriT, formiT an
zomiT mTavari.
SeniSvna: maswavlebeli afasebs moswavleebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi isaubreben xelovnebis sxvadasxva
dargebsa da Janrebze da warmosaxviT Seqmnian namuSevars romelime JanrSi.
gakveTili 10b
Tema: eqskursia.
mizani: moswavleebma gaacnobieron bunebis roli da mniSvneloba adamianis
cxovrebaSi, bunebis movlisa da gafrTxilebis aucilebloba.
s.g. III.3.
bunebaSi eqskursiisas maswavlebeli moswavleebs ukiTxavs xalxur leqss:
tyeebs nu sCexav, Zmobilo,

mTa gatitvldeba, bralia,
ia da vardi dazreba,
fesvebs mouTxris qaria.
tyes gaufrTxildi, Zmobilo,
tye mudam Seni faria,
mas nu eqcevi mtrulada,
moyvrulad moixmaria.
Torem Camorecxs avdari,
kldeRa darCeba salia.
mTis civi wyaro daSreba,
36
yanas mogiWams kalia,
dagRupavs, daganiavebs
Zlieri zena qaria.
ekiTxeba:
_ razea es leqsi?
_ ratom ar SeiZleba tyis gaCexa?
_ ratom unda gavufrTxildeT mas?
agreTve yuradRebas aqcevs da afrTxilebs moswavleebs, rom ar daanagvi-
anon aremare, Sekribon nagavi da Cayaron parkebSi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi monawileobas iReben eqskursiaSi, aq-
tiurad arian CarTulebi msjelobaSi, ufrTxildebian, alageben garemos.
SeniSvna: SesaZlebelia, maswavlebelma erTi gakveTili dauTmos proeqts
àdamiani da buneba~. am proeqtis mizania, moswavleebma SeZlon garemos dacvi-
Ti RonisZiebebis mniSvnelobis dasabuTeba. moswavleebi saubroben imaze, Tu
ra valdebulebebi akisria adamians bunebis, ekologiuri garemos dasacavad.
maswavlebeli afasebs moswavleebis proeqtebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
aRniSnavs, rogor iTanamSromles, gadainawiles funqciebi, gamoiyenes Tu ara
mravalferovani masala, moiZies Tu ara axali, saintereso informacia, rogor
waradgines proeqti.
gakveTili 11
11 ferTa samyaro
adamianebi bunebas aRviqvamT ferebiT, bgerebiT da surne-
liT. Cveni garemo ferebiTaa savse. rogori iqneboda samyaro
ferebis gareSe? albaT, uintereso, erTferovani, mosawyeni.
mxatvrebi swored am mravalferovnebis gadmocemas cdiloben
namuSevrebSi ferebis saSualebiT.
6.
5.
5-9. ferTa
2. simravle bunebaSi
7.
• gaecani feris borbals da daasaxele Seni sayvareli feri.

• ra aris am feris bunebaSi?
1. feris borbali 3.
8. 9.
4.
saSinao davaleba
2, 3, 4. feris borbali da misi Semadgeneli nawilebi daxate ararsebuli frinveli.
30 31
Tema: ferTa samyaro.

mizani: gavaRrmaoT moswavlis codna xelovnebis elementis _ feris Ses-
axeb. ZiriTadi da Sedgenili ferebis gaxseneba da amocnoba feris borbalze.
37
cisartyelas ferebis gaxseneba. daxaton namuSevari sxvadasxva ferebis gamo
yenebiT sakuTari fantaziiT.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ferTa borbali, savarjiSos Sesruleba, kompi
uterul programaSi muSaoba, STabeWdilebebis gaziareba, TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi an pasteli, saxatavi rveuli, kompiuteruli
programa.
1. maswavlebeli eubneba bavSvebs _ dRes Cveni gakveTilis Temaa ferTa
samyaro. gaixseneT sami ZiriTadi feri _ wiTeli, yviTeli, lurji. am ferebs
ZiriTadi imitom hqviaT, rom sxva ferebis SereviT ar miiReba, samagierod,
yvela danarCeni feris miReba SeiZleba maTi SereviT.
2. gaixseneT da daasaxeleT am ferebis ra gvxvdeba bunebaSi (xili, bost-
neuli, cxovelebi, bunebrivi movlenebi). cisartyelas ferebi? CamoTvaleT
swori TanamimdevrobiT.
3. sTxovs, saxelmZRvaneloSi naxon ferTa borbali. ra figuraa Caxatuli
SuaSi (samkuTxedi)? ra ferebisgan Sedgeba samkuTxedi (sami ZiriTadi feriT).
borbalze Semdegi samkuTxedebi miRebulia ZiriTadi ferebis SereviT.
ra fers miviRebT, Tu SevurevT lurjs da yviTels (mwvanes)? wiTeli da
yviTeli ferebis SereviT (narinjisfers) wiTeli da lurjiT (iisfers)? e.i.
ori mosazRvre feriT miiReba Sedgenili feri. did borbalze ki mocemulia 12
sxvadasxva feri, romlis miRebac SesaZlebelia ZiriTadi ferebis SereviT. es
ferebi wriulad nel-nela gadadian erTmaneTSi (II klasis 3-4 gakveTilebi).
4. ekiTxeba:
rogor fiqrobT, cxovelebi ferebs arCeven? mecnierebma daamtkices, rom
katebi arCeven 6 fers, cxenebi mxolod 2-s, ZaRlebi ki arc erTs. samagierod,
maimunebi, adamianebis msgavsad, arCeven yvela fers. iTvleba, rom cxovelTa
umravlesoba imitom ver arCevs fers, rom isini ufro xSirad RamiT nadiroben.
yoveldRiurad, Cven garSemo SegviZlia davinaxoT sxvadasxva feris sagne-
bi, cxovelebi, mcenareebi. zogierTi maTganis Seferiloba gvacvifrebs ferTa
sikaSkaSiT da SexamebiT. bunebis ferTa simravlis, silamazis danaxvis unarma
adamians ubiZga `miebaZa~ bunebisTvis da ferebiT gaelamazebina sakuTari yofa.
adamianebi jer kidev uZvelesi droidan ferebiT alamazebdnen sacxovrebel
Senobebs, tansacmels, WurWels.
Semdeg sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo da gaecnon teqsts, daaTva-
lieron bunebis mravalferovnebis amsaxveli fotoebi, aRweron isini, isau-
bron miRebul STabeWdilebebze; gaixsenon da CamoTvalon is cxovelebi, fr-
invelebi, mcenareebi, romlebic gamoirCevian ferTa simravliT.
mxatvrebi cdiloben, namuSevrebSi gadmoscen bunebis mravalferovneba.
amisTvis isini muSaobisas iyeneben gansxvavebul ferebs: ZiriTads, Sedgenils,
cisartyelas ferebs...
5. sTxovs damoukideblad, sakuTari fantaziiT Seqmnan namuSevari, rome
lSic gamoiyeneben, rac SeiZleba, met fers.
6. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akvirdebian Tanaklaselebis
namuSevrebs; aRniSnaven, vin ukeT gaarTva Tavi samuSaos; visi namuSevaria uf
ro mravalferovani da gamosaxes, romeli ufro moewonaT? avseben TviTSe-
38
fasebis rubrikas.
maswavlebeli madlobas uxdis klass da sTxovs moswavleebs, CainiSnon sa-
Sinao davaleba, daalagon samuSao adgili.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi SeZleben ferebis amocnobas feris bor-
balze da Seqmnian namuSevrebs sakuTari fantaziiT.
1. feris borbali
2, 3, 4. feris borbali da misi Semadgeneli nawilebi
5-9. ferTa simravle bunebaSi.
gakveTili 12
Tema: Tbili da civi ferebi.
mizani: Tbili da civi ferebis gacnoba; usagno namuSevris Seqmna Tbili da
civi ferebiT.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, xatva, msjeloba.
1. maswavlebeli sTxovs _ gaixsenon, ra ician ferebis Sesaxeb.
2. rodesac xatavT zafxulis cxel dRes, ra ferebs gamoiyenebT? Tu wvimi-
ani da moRrubluli dRis daxatvas moindomebT, maSin ra ferebi dagWird-
ebaT? rodesac Semodgomis bunebas xatavdiT, ra ferebs iyenebdiT? zamTris
peizaJis daxatvisas? bavSvebis pasuxebis Semdeg maswavlebeli Seajamebs, e.i.
mziani, Tbili amindis gadmosacemad Tqven gamoiyenebT wiTels, yviTels, narin-
jisfers, xolo moRrubluli, wvimiani, civi amindis gadmosacemad _ lurjs,
TeTrs, cisfers, ruxs.
3. maswavlebeli Semdeg sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo, gaecnon teqsts
da daasaxelon, romelia Tbili, romeli civi ferebi? aseve sTavazobs, daak-
virdnen savarjiSoebis nimuSs. aRniSnon, romelia Tbili ferebiT Sesrulebu
li da romeli _ civiT. yuradRebas gaamaxvilebs feris borbalze.
4. SesTavazebs saxaliso aqtivobas: klasi iyofa 4 gundad: ZiriTadi fer-
ebis, Sedgenili, civi da Tbili ferebis, sTxovs, CamoTvalon, rac SeiZleba
meti sagani, bunebrivi movlenebi, romlebic Seesabameba maT gunds.
5. maswavlebeli sTxovs bavSvebs, Seqmnan ori namuSevari. erTi Tbili fer-
ebis gamoyenebiT, meore _ civi ferebiT. SesaZlebelia, bavSvebma ixelmZRvane-
lon nimuSiT an nebismieri formis figurebi sakuTari fantaziiT daxaton.
mTavaria, sworad iyos gagebuli da gadmocemuli gansxvaveba Tbil da civ
ferebs Soris.
6. muSaobis dros maswavlebeli kiTxvebiT exmareba. kidev romeli feri Sei-
Zleba iyos Tbili? civi? Tu bavSvebi samuSaos saRebavebiT asruleben, Seaxsen-
ebs, rom axali feris gamoyenebis win funji kargad garecxon.
sasurvelia, saxatavi furclis SuaSi gaivlos xazi. erT mxares daixatos
Tbili ferebis kompozicia da meore mxares _ civi ferebis. samuSaos das-
rulebis Semdeg bavSvebi akvirdebian sakuTar da TanaklaselTa namuSevrebs.
CamoTvlian, vin ra ferebi da figurebi gamoiyena? avseben TviTSefasebis ru-
39
brikas.
7. maswavlebeli sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qmnian namuSevars Tbili da civi ferebis
gamoyenebiT.
1, 4. nimuSebi.
2. civi ferebi.
3. Tbili ferebi.
12 `Tbili~ da `civi~ ferebi ganwyobileba namuSevarSi 13

feri zogjer kaSkaSaa, zogjer Camqrali, xan Tbilia, xan ki ferebis saSualebiT mxatvrebi cdiloben, namuSevrebSi gad
civi. cecxlis, mzis, cxeli amindis xatvisas iyeneben wiTels, moscen garkveuli ganwyobileba, xasiaTi.
yviTels, narinjisfers _ maT Tbili ferebi hqvia. sicivis, yi rogor fiqrob, ra ganwyobilebis gadmocema undodaT mxat
nulis, susxiani da Tovliani amindis dasaxatad ki lurji, iasa vrebs am namuSevrebSi? ra ferebiTaa isini Sesrulebuli? Sen
mnisferi, cisferi da mwvane gamoiyeneba _ es civi ferebia. romeli mogewona gansakuTrebiT? rogori ganwyobileba Segeqmna?
1. nimuSi
2. nikolai rerixi. `himalaebi~
2. `civi~ ferebi
1. pablo pikaso.
• romeli nimuSia daxatuli Tbili ferebiT? romeli civiT? `moxuci biWTan~
4. zurab niJaraZe.
3. edgar dega. `qalbatoni `pianisti
3. Tbili ferebi 4. nimuSi
kamius portreti~ margarita CxeiZe~
saSinao davaleba saSinao davaleba

iTamaSe Tbili da civi ferebiT. daxate sevdiani naxati.
32 33
gakveTili 13
Tema: ganwyobileba namuSevarSi.

mizani: Tbili da civi ferebis Sesaxeb codnis gamyareba; Tbili da civi
ferebis gamoyenebiT ganwyobilebis gadmocema namuSevarSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi. ilustraciebis daTvaliereba. xatva. namu-
Sevrebis wardgena, TviTSefaseba.
forma: individualuri, wyvilebSi.
resursi: guaSis saRebavi an pasteli, an feradi fanqrebi.
1. maswavlebeli sTxovs _ CamoTvaleT Tbili da civi ferebi. sTavazobs
savarjiSos: dafaze Camowers sityvebs: udabno, myinvarwveri, cecxli, yinuli,
mze, mTvare. ekiTxeba, romels daxatav Tbili ferebiT, civiT?
40
2. gadaSaleT saxelmZRvanelo da daakvirdiT naxatebs. romelia Tbili fe
rebiT daxatuli? civi ferebiT? CamoTvaleT, romeli Tbili ferebi gamoiyena
mxatvarma? romeli civi ferebi? aRwereT namuSevrebi.
3. daakvirdiT saxelmZRvaneloSi pikasos namuSevars. ra ferebi gamoiyena
mxatvarma? ra aris gamosaxuli naxatze? rogor fiqrobT, moxuci da bavSvi
rogor xasiaTze arian? naxati mxiarulia Tu sevdiani? e.i. civi ferebis dax-
marebiT mxatvars SeuZlia ara marto civi, susxiani amindis, aramed sevdi-
ani adamianis daxatvac. amiT maswavlebeli cdilobs, daanaxvos, rom feriT
SesaZlebelia ganwyobilebis gadmocema. ferebi mxatvars exmareba naxatSi
ganwyobilebis, xasiaTis gadmocemaSi.
4. dRes Cven davxatavT naxatebs Tbili da civi ferebiT. SeecadeT ferebis
saSualebiT gadmosceT ganwyobileba namuSevarSi. saerTo merxze erTi moswav-
le imuSavebs Tbili ferebiT, meore ki _ civi ferebiT.
Tavdapirvelad imsjeleben da SeTanxmdebian, vin romeli ferebiT ra siu-
Jetis naxats daxatavs. aseve daexmarebian erTmaneTs rCeviT (ras daxataven, ra
ferebs gamoiyeneben).
5. iwyeben xatvas. maswavlebeli exmareba mas, visac uWirs. `kidev romelia
Tbili feri? civi? kidev romeli feris an figuris daxatva SeiZleba Sens nax-
atze?~
6. samuSaos dasrulebis Semdeg akeTeben sakuTari da mewyvilis namuSevarTa
wardgenas. Tavad gadawyveten, romeli maTgani isaubrebs namuSevrebze, aRwers
maT, asaxelebs, romeli ferebi gamoiyena TviTon da misma mewyvilem. SeZles Tu
ara ferebis saSualebiT gadmoecaT namuSevarSi ganwyobileba. avseben TviTSe-
fasebis rubrikas.
7. maswavlebeli afasebs moswavleebs ganmaviTarebeli SefasebiT, madlobas
uxdis maT saintereso namuSevrebisaTvis da sTxovs, droulad daalagon sam-
uSao adgili.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi arCeven civ da Tbil ferebs da maTi
gamoyenebiT gadmoscemen garkveul ganwyobilebas namuSevarSi.
1. pablo pikaso (1881-1973). espaneli mxatvari. `moxuci biWTan~ (1903). puS-
kinis muzeumi, moskovi, ruseTi.
2. nikolai rerixi. `TeTri himalaebi~ (1931). aRmosavleTis xalxTa xelo
vnebis muzeumi, moskovi, ruseTi.
3. edgar dega (1834-1917). frangi mxatvari, impresionisti. `qalbatoni
kamius portreti~ (1869-1870). C. deilis koleqcia, nacionaluri samxatvro
galerea, vaSingtoni, aSS.
4. zurab niJaraZe. `pianisti margarita CxeiZe~ (1975).
41
gakveTili 14
14 feris Zala
ferebi did gavlenas axdenen adamianis grZnobebze, xasia-
Tze, ganwyobilebaze. zogierTi feri mxiarul, xalisian ganw-
yobilebaze gvayenebs, zogi gvamSvidebs, zogma ki sevdian xasi-
aTze SeiZleba dagvayenos, agvaforiaqos kidec.
1. pablo pikaso. `poli

arlekinis kostiumSi~
3. edgar dega.
òri mocekvave~
• romeli mxatvris namuSevari mogwons? ra ferebSia is

Sesrulebuli?
• ra ganwyobilebas giqmnis igi?
2. pablo pikaso. `biWi

ZaRlTan erTad~
4. edgar dega.
`cisferi
balerinebi~
saSinao davaleba
daxate mxiaruli naxati.
34 35
Tema: feris Zala.

mizani: sxvadasxva JanrSi civi da Tbili ferebis gamoyenebiT naxatis Se-
qmna.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba da msjeloba, na-
muSevris Seqmna da gamofena, ganxilva, TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, feradi fanqrebi an pasteli, saxatavi rveuli.
1. maswavlebeli sTxovs, gaecnon teqsts, daaTvalieron ilustraciebi da
aRweron isini, daasaxelon civ ferebSi Sesrulebuli namuSevrebi, Tbil fer-
ebSi Sesrulebuli; Seadaron isini erTmaneTs, aRniSnon Tu ra ganwyobilebas
uqmnis esa Tu is feri namuSevars; romeli moswonT gansakuTrebiT, ratom?
2. maswavlebeli moswavleebis yuradRebas gaamaxvilebs erTi da imave mxa
tvris, civ da Tbil ferebSi Sesrulebul namuSevrebze. sTxovs, aRweron isi-
ni da isaubron maTgan miRebul STabeWdilebebze. Cans Tu ara ganwyobileba,
romelic undoda mxatvars gadmoeca namuSevrebSi.
3. sTxovs, gaixsenon da CamoTvalon xelovnebis Janrebi (peizaJi, natiur-
morti, portreti).
4. Semdeg klass dayofs 3 jgufad da sTxovs, jgufma erTi romelime Janris
namuSevrebi Seqmnas civi an Tbili ferebis gamoyenebiT.
5. rodesac namuSevrebi mzad iqneba, maswavlebeli gamofens maT Janrebis
mixedviT da moswavleebi msjeloben Tanaklaselebis namuSevrebze. ganixila
42
ven TiToeul JanrSi Sesrulebul namuSevars. ra gansxvavebas xedaven civi da
Tbili ferebiT Sesrulebul portretebze? natiurmortze? peizaJze?
aris Tu ara gansxvavebuli ganwyobileba, emocia namuSevrebSi gadmoce-
muli. avseben TviTSefasebis rubrikas.
6. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi civi da Tbili ferebis gamoyenebiT Se-
qmnian namuSevrebs sxvadasxva JanrSi.
SeniSvna: Tu moswavleebi muSaoben guaSis saRebavebiT, maswavlebelma unda
Seaxsenos, rom yoveli axali feris gamoyenebis win funji kargad unda garecx-
on da wyali drodadro gamocvalon.
1. pablo pikaso. `poli arlekinis kostiumSi~ (1924). pikasos muzeumi, pari-
zi, safrangeTi.
2. pablo pikaso. `biWi ZaRlTan erTad~ (1905). ermitaJi. sankt-peterburgi,
ruseTi.
3. edgar dega. òri mocekvave~ (1899). orseis muzeumi, parizi, safrangeTi.
4. edgar dega. `cisferi balerinebi~. (1890-99). aleqsandre puSkinis sax-
elobis xelovnebis muzeumi, moskovi, ruseTi.
gakveTili 15
15 Semodgomis dRe
Semodgomis dRe xan mziania, kaSkaSa, oqrosferi, xan ki mo-
RuSuli, sevdiani da wvimiani. mxatvrebma Seqmnes peizaJebi Se-
modgomis Temaze, romlebic Tavisi ganwyobilebiT sruliad gan-
sxvavebulia. maT didi ostatobiT SeZles Semodgomis amindis
cvlilebebis gadmocema _ ferebis saSualebiT.
3. klod mone. `Semodgoma argentelSi~
• romeli mxatvris namuSevari mogwons?

• ra ganwyobilebas giqmnis igi?
1. moris de vlaminki. `quCa~
4. gustav kurbe. `talRebi~
saSinao davaleba
2. kamil pisaro. `safosto diliJansi luvesienSi~ daxate Semodgomis erTi dRe.
36 37
Tema: Semodgomis dRe.

mizani: SevaswavloT moswavleebs Sesabamisi ferebis gamoyenebiT sxvadasx-
va amindis gamoxatva namuSevrebSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, musikaluri da mxatvruli nawarmoebebis gac-
43
noba, ilustraciebis daTvaliereba, namuSevris Seqmna, msjeloba namuSevrebze,
TviTSefaseba.
resursi: saxatavi rveulis furceli, guaSis saRebavebi, pasteli an fe-
radi fanqrebi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon Semodgomis Tveebi.
_ rogor icvleba buneba Semodgomaze?
_ romeli sityvebiT axasiaTeben Semodgomas (oqrosferi, baraqiani)?
_ rogor icvleba amindi SemodgomiT?
_ romeli qaria ufro Zlieri (sio, grigali, niavi, qariSxali)?
_ romeli wvimaa ufro Zlieri (Sxapuna, kokispiruli, JuJuna, JinJRli)?
2. sTxovs, isaubron amindis cvlilebaze Tvidan Tvemde, gaixsenon leqsebi
Semodgomaze (SeiZleba TviTonac waukiTxos m. lebaniZis leqsi `Semodgoma~).
Semodgoma
ratom gviyvars Semodgoma
yvelas _ dids da pataras?
imitom, rom kakals bertyen,
aduReben TaTaras.
imitom, rom venaxs krefen,
qvevrebs recxen Ripians,
imitom, rom rac xilia,
yvela xili mwifea.
imitom, rom savsea
kalaTi da godori,
imitom, rom ireva
caSi oqros foToli...
murman lebaniZe
3. maswavlebeli moasmeninebs moswavleebs musikalur nawarmoebs (vival-
dis an Caikovskis nawarmoebs `weliwadis droebi~).
4. ekiTxeba:
_ ra STabeWdileba moaxdina musikalurma nawarmoebma Tqvenze? rogor
gadmosca kompozitorma amindis cvlileba musikalur nawarmoebSi? aRiqviT
gansxvaveba?
5. mxatvrebic Tavis namuSevrebSi cdiloben, gadmoscen garkveuli ganwyo-
bileba.
6. Semdeg moswavleebi ecnobian saxelmZRvaneloSi teqsts, aTvaliereben
ilustraciebs. aRweren maT, aRniSnaven, rogori amindia gamoxatuli namuSe-
varSi? romel namuSevarSi Warbobs Tbili ferebi? civi? romelSia gamoyenebu-
li Savi feri? sTxovs, daakvirdnen da daasaxelon im ferTa Sexameba, romelic
gamoyenebulia mziani dRis gamosaxatavad; Rrubliani, wvimiani dRis.
7. ekiTxeba:
_ Tqvens wignSi mocemulia cnobili frangi mxatvris _ vlaminkis namuSe-
vari. ra ganwyobilebas giqmniT es namuSevari? rogor fiqrobT, rogor miaRwia
amas mxatvarma (Savi feriT)?
_ ra ganwyobilebis gadmocemas cdilobdnen mxatvrebi Tqvens wignSi mo-
cemul namuSevrebSi?
44
8. sTxovs, isaubron miRebul STabeWdilebebze; aRniSnon, romeli moewonaT
gansakuTrebiT, ratom? ra ganwyobileba SeeqmnaT?
9. maswavlebeli moswavleebs or jgufad gayofs da SesTavazebs, Seasru-
lon namuSevari Temaze `Semodgomis dRe~: erTma nawilma daxatos Semodgomis
mziani, meore nawilma ki _ moRrubluli, wvimiani dRe.
10. samuSaos dasrulebis Semdeg ramdenime namuSevari gamoifineba sailus-
traciod. moswavleebi gamoTqvamen azrs maT Sesaxeb; aRniSnaven, Tu ra saSu-
alebebiT miaRwia àvtorma~ (moswavlem) mizans.
_ ra ferebia gamoyenebuli? romeli ferebi Warbobs _ Tbili Tu civi?
rogor xasiaTze gayenebT namuSevari?
11. moswavleebi ecdebian, amoicnon ganwyobileba megobris namuSevarSi.
asaxeleben, romeli namuSevari, ufro moewonaT, ratom? avseben TviTSefasebis
rubrikas.
12. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs da
sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Sesabamisi ferebis gamoyenebiT namu-
SevrebSi gamoxataven sxvadasxva aminds.
1. moris de vlaminki (1876-1958), frangi mxatvari. `quCa~ (1910). Tanamedrove
xelovnebis erovnuli muzeumi, JorJ pompidus centri, parizi, safrangeTi.
2. kamil pisaro. `safosto diliJansi luvesienSi~ (1870). orses muzeumi,
parizi, safrangeTi.
3. klod mone. `Semodgoma argentelSi~ (1873). kurtoldis galerea,
londoni, didi britaneTi.
4. gustav kurbe (1819-1877), frangi mxatvari. `talRebi~ (1869). orses
muzeumi, parizi, safrangeTi.
45
gakveTili 16
16 zamTari. dRe da Rame

zamTari weliwadis yvelaze civi droa. dReebi moklea, adre • daaTvaliere namuSevrebi, CamoTvale ra ferebi gamoiyenes
Ramdeba, modis Tovli, xSiria cudi amindi, susxi. zogjer mxatvrebma dRis da Ramis dasaxatad?
mzec anaTebs, magram ar gvaTbobs. foTlovani xeebi SiSvldeba, • romelma namuSevarma moaxdina Senze yvelaze didi STabeW-
zamTris susxs mxolod wiwvovani xeebi uZleben. garemoSi dileba? riTi?
Warbobs TeTri, cisferi, ruxi ferebi.
zamTari lamazia qalaqSic da sofelSic, mTaSic da barSic,
dRisiTac da RamiTac. Sen ratom giyvars zamTari?
3. gustav kurbe.
`Raribi
sofleli qali~
4. aleqsei savrasovi.
ìpatievis monasteri
zamTris RameSi~
1. elene axvlediani.
`zamTari mTaSi~
6. bavSvis
namuSevari. 5. valentin serovi.
`zamTari~ `zamTari abramcevoSi~
2. elene axvlediani.
`Zveli Tbilisi. saSinao davaleba
zamTari~. fragmenti Seqmeni namuSevari kompiuterul saxatav programaSi.
38 39
Tema: zamTari. dRe da Rame.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs saTanado ferebiT da sxvadasxva xerxiT
dRisa da Ramis gamosaxvis unari namuSevarSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari, ilustraciebis daTvaliereba, namu-
Sevris Seqmna, sakuTari da Tanaklaselebis namuSevrebiT miRebuli STabeWdile-
bebis gaziareba, TviTSefaseba.
_ ar arsebobs bunebrivi movlena, weliwadis dro, dRe-Ramis monakveTi,
romelic mxatvrebs ar hqondeT asaxuli namuSevrebSi. amiT isini cdiloben
bunebis silamazis, cvalebadobis, mravalferovnebis gadmocemas. mSvenieria
gazafxulze buneba, iseve rogorc zafxulSi, SemodgomiT da zamTarSi. ulama
zesi sanaxavia aisi, aseTive lamazia daisi. mSvenieria mTvariani Rame, mocim-
cime varskvlavebiT moWedili ca. zogi peizaJi mSvid, sevdian ganwyobilebas
iwvevs, zogic _ agaRelvebs, gagaxalisebs. maswavlebeli dafaze dawers si-
tyvebs: `SuadRe~, `SuaRame~. sTxovs, daweron patara moTxroba `zamTris Sua-
dRe~ an `zamTris SuaRame~, gaacnon erTmaneTs. dausvan SekiTxvebi.
2. Cveni gakveTilis Tema dRes aris zamTris peizaJi. gadaSaleT saxelmZ-
Rvaneloebi da daakvirdiT elene axvledianis or peizaJs, romlebic zamTris
Temazea Seqmnili. aRwereT isini. erTze gamosaxulia zamTris peizaJi dRisiT,
meoreze _ RamiT. ra aris am namuSevrebze gamosaxuli? ra ferebi Warbobs
dRis peizaJSi? Ramis peizaJSi? romel namuSevrebSi Warbobs muqi ferebi?
46
3. maswavlebeli moswavleebs yuradRebas amaxvilebinebs naxatze `Zveli
Tbilisi~, romelzec zamTris dRis peizaJia gamosaxuli.
4. ekiTxeba:
_ romeli ferebia naxatze?
romeli mxatvruli xerxebia gamoyenebuli (wertilebi _ fifqebisTvis,
xazebi _ totebisTvis, TovliT dafaruli saxuravebisTvis sxvadasxva monas-
mebi)?
5. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mo-
cemuli sxva namuSevrebic. gamoTqvan sakuTari azri maTze, isaubron ferTa Sex-
amebaze, da imaze, Tu ra ganwyobileba daeuflaT ama Tu im namuSevris naxvisas.
ra xerxebi gamoiyena maTma Tanatolma zamTris peizaJis gamosaxvisas? moewonaT
Tu ara es namuSevari?
6. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moifiqron, romeli peizaJis
daxatva undaT, dRis Tu Ramis, da Seasrulon namuSevari.
7. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi msjeloben sakuTar da Tanak-
laselebis namuSevrebze. aRniSnaven, romeli ferebi gamoiyenes Ramis peizaJis,
dRis peizaJis gamosaxatad; ra xerxebs mimarTes; romeli moswonT metad, ra-
tom? ra ganwyobileba daeuflaT ama Tu im naxatis daTvalierebisas. avseben
TviTSefasebis rubrikas.
8. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs sain-
tereso namuSevrebisTvis, sTxovs, droulad moawesrigon saklaso oTaxi da
mizani miRweulia, Tu saTanado ferebisa da xerxebis gamoyenebiT moswav-
leebi Seqmnian namuSevars Temebze: zamTris peizaJi, dRe da Rame.
SeniSvna: maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Semdegi gakveTilisTvis moi-
tanon saxatavi masala.
leqsikoni:
koloriti (ital. colorato _ moxatuli, Seferili /laT. color _ feri/) _
ferebis Sexameba, rac qmnis suraTis, ornamentis, mozaikis da a.S. garkveul
mTlianobas, iers.
1. elene axvlediani. `zamTari mTaSi~ (1951).
2. elene axvlediani. `Zveli Tbilisi. zamTari~ (1967). fragmenti.
3. gustav kurbe (1819-1877), frangi mxatvari. `Raribi sofleli qali~ (1860).
xelovnebis muzeumi, dalasi, aSS.
4. aleqsei savrasovi (1830-1897), rusi mxatvari. ìpatievis monasteri zamTris
RameSi~. saxelmwifo Teatraluri muzeumi, moskovi, ruseTi.
5. valentin serovi. `zamTari abramcevoSi~ (1886). tretiakovis galerea,
moskovi, ruseTi.
6. bavSvis namuSevari. `zamTari~.
47
gakveTili 17
17 weliwadis droebi
3. vinsent van gogi.
weliwadis yoveli dro gansxvavebuli bunebrivi movlene- `Semodgomis peizaJi~
biT, ferebiT da ganwyobilebiT gamoirCeva. bunebis cvale-
badobiT aRZrulma STabeWdilebebma STaagona mxatvrebs, ko-
mpozitorebs, mwerlebsa da poetebs, SeeqmnaT namuSevrebi da
nawarmoebebi weliwadis droebis Temebze.
• rogor daaxasiaTebdi weliwadis TiToeul dros?

• ra ferebs miusadagebdi weliwadis TiToeul dros?
• romeli mxatvris namuSevari mogwons gansakuTrebiT?
1. isaak levitani.
`gazafxuli 4. gustav kurbe.
italiaSi~ `sofeli
TovlSi~
2. vinsent van gogi.

`xidi arliSi~
saSinao davaleba
daxate xe weliwadis sxvadasxva dros.
sul ramden xes daxatav?
40 41
Tema: weliwadis droebi.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs unari, mocemul Temaze sakuTari fanta-
ziiT Seqmnan namuSevari Sesabamisi ferebis gamoyenebiT.
aqtivobebi: asociaciuri ruka, kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTva-
liereba, namuSevrebis Seqmna, wardgena. musikaluri nawarmoebebis mosmena
da amocnoba. savarjiSo ferebze. kompiuterul saxatav programaSi muSaoba.
TviTSefaseba.
1. maswavlebeli dafaze daxatavs wreebs da Cawers weliwadis droebs.
sTxovs moswavleebs CamoTvalon yvelaferi, rac gaaxsendebaT. TiToeuli maT-
ganisTvis Seiqmneba asociaciuri rukebi.
ardadegebi
mogzauroba zRva
zafxuli
Semodgoma zamTari
Tevzaoba yvavilebi
48
2. maswavlebelma xeli unda Seuwyos asociaciebis mravalferovnebas. am
mizniT unda dausvas SekiTxvebi, romlebic SeiZleba iyos araordinarulic ki.
magaliTad, ra ferisaa zafxuli an zamTari? aseve gaixsenon leqsebi da sim-
Rerebi weliwadis droebze. gamoicnon, weliwadis romeli dro gaaxsendebaT
_
1. nalia, sawnaxeli, TaTara _?
2. mercxali, enZela, kvirti _?
3. zRva, mze, kalooba _?
4. lolua, Txilamurebi, fifqi _?
3. sTxovs, gaecnon saxelmZRvanelos, daaTvalieron ilustraciebi. aRwe
ron isini. waikiTxon, Tu ra hqvia namuSevars da vin aris avtori. sTxovs, gaix-
senon da daasaxelon am mxatvrebis sxva namuSevrebi. aRniSnon, romel naxatze
weliwadis romeli droa gamosaxuli. yuradReba miaqcion, romel naxatTan
rogori ferebis monasmebia; maTi azriT, ratom? isaubron namuSevrebis ganwyo-
bilebaze, romelic daeuflaT TiToeuli namuSevris daTvalierebisas.
4. amis Semdeg, moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sakuTari fantaziiT weli-
wadis romelime droze.
5. maswavlebeli sTxovs, namuSevrebis Seqmnisas gaiTvaliswinon weliwadis
droisTvis damaxasiaTebel ferTa gama. ecadon, rom namuSevrebi iyos weliwa-
dis oTxive droze.
6. samuSaos dasrulebisas namuSevrebi gamoifineba da avtorebi waradgenen
maT. upasuxeben dasmul SekiTxvebs: ra JanrSia namuSevari Sesrulebuli? ra
ferebi Warbobs? moswavleebi aRniSnaven, Tu ra ganwyobileba Seuqmna ama Tu im
namuSevarma, romeli ufro moewonaT, ratom? avseben TviTSefasebis rubrikas.
7. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon is musikaluri nawarmoe-
bebi, romlebic eZRvneba am Temas. isaubron im STabeWdilebebze, romelic maTi
mosmeniT da namuSevrebis daTvalierebisas aReZraT (SesaZlebelia, moasmeni-
nos romelime maTgani, simRera, piesa da a.S.).
8. maswavlebeli moswavleebs aCvenebs sxvadasxva feris baraTebs da ekiTxe-
ba: weliwadis romel dros gaxsenebs es feri? ra movlenas? sTxovs, daasabu-
Ton mosazreba.
9. kompiuterul saxatav programaSi Seqmnan namuSevrebi weliwadis nebis-
mier droze Sesabamisi ferebis gamoyenebiT.
SeniSvna: sasurvelia, musikis pedagogTan TanamSromlobiT SeirCes musi-
kaluri nawarmoebebi, romlebic eZRvneba `weliwadis droebs~ an romlebic
moswavleebSi gamoiwvevs weliwadis romelime drois asociacias. moswavleebi
ecdebian, gamoicnon, romeli musikaluri nawarmoebebi weliwadis romel dros
eZRvneba. aseve SeiZleba anaxvos sabavSvo filmi-zRapari `weliwadis droni~
(myvideo). am Temas SeiZleba daeTmos ori gakveTili.
gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs da
sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sakuTari fantaziiT Seqmnian namuSevrebs
weliwadis oTxive droze Sesabamisi ferebis gamoyenebiT.
1. isaak levitani. `gazafxuli itali aSi~ (1890). tretiakovis galerea,
moskovi, ruseTi.
49
2. vinsent van gogi. `xidi arliSi~ (1888). vildenStainis galerea, niu-
iorki, aSS.
3. vinsent van gogi. `Semodgomis peizaJi~ (1885). kroler-miuleris saxelm-
wifo muzeumi, oterlo, niderlandebi.
4. gustav kurbe. `sofeli TovlSi~ (1865-1870). Stedelevis samxatvro in-
stituti, mainis frankfurti, germania.
gakveTili 18
18 yvavilebi
Taigulebis Sedgenas did mniSvnelobas aniWeben uZvelesi
frangi mxatvari klod mone Tvlida, rom ori ram aris cxo- droidan. iaponiaSi Taigulis Sedgenis xelovnebas ikebanas uwo-
vrebaSi yvelaze mSvenieri: yvavilebi da ferwera. am azrs, al- deben. ikebanas Seqmnas specialur skolebSi aswavlian.
baT, bevri mxatvari iziarebs, radgan maT SemoqmedebaSi xSirad
SexvdebiT yvavilebis Temas. zogierTi mxatvari TiTqos tkbeba
da gadmoscems erTi yvavilis silamazes, meore ki Wrel, sxva-
dasxva yvavilisgan Sedgenil Taiguls xatavs.
5. eduard mane. `yvavilebi 6. silvana brunoti.

brolis larnakSi~ `mimoza~
• romeli mxatvris Taiguli mogwons gansakuTrebiT?

ra ferebia gamoyenebuli?
• gaixsene da daasaxele SenTvis nacnobi yvavilebi.
1. ian breigeli. 2. ogiust renuari. • romelia, Seni azriT, yvelaze `mxiaruli~ Taiguli? sevdiani?
`zambaxebi larnaki~ `gazafxulis yvavilebi~
7. vinsent van gogi. 8. bavSvis namuSevari. ìebi~

`larnaki yvavilebiT~
3. pablo pikaso. 4. pol sezani. saSinao davaleba

ìordasalamebi~ `yvavilebi larnakSi~ daxate Seni sayvareli yvavili.
42 43
Tema: yvavilebi.
mizani: moswavleebma SeZlon yvavilebze dakvirvebis Sedegad miRebuli
STabeWdilebebis asaxva namuSevrebSi, sxvadasxva feris gamoyenebiT.
aqtivobebi: saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebis daTvaliereba,
gamocanebis gamocnoba, namuSevrebis Seqmna, STabeWdilebebis gaziareba, TviT-
Sefaseba.
forma: individualuri, gunduri.
resursi: guaSis saRebavebi an feradi fanqrebi, saxatavi rveuli, feradi
furclebi, makrateli, webo, Savi fanqari, 3 formati.
yvavilebi.
_ daaTvaliereT saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebi. gaecaniT
teqsts. aRwereT isini. daasaxeleT nacnobi yvavilebi. rogor daaxasiaTebT
mis silamazes. rogori Seferiloba aqvs, rogori foTlebi, rogori Rero?
sad izrdeba? ilustraciebze mocemuli Taigulebidan romeli ufro mogwonT?
50
ratom? romeli ferebi Warbobs am TaigulSi?
2. moswavleebma yuradReba unda gaamaxvilon gansxvavebuli ferebis mqone
namuSevrebze.
3. Semdeg sTxovs, gamoicnon ramdenime gamocana da pasuxebi Caxaton rveul-
Si. mewyvileebi Seamowmeben erTmaneTis pasuxebs, Tu Secdomas ipovian, Seus-
woreben.
yvavili var yviTelgula, jer zamTari ar wasula
sxva yvavilebs ar vedrebi, yvavili ki amosula.
ra vuyoT rom suni ar maqvs, (enZela)
wamlad mainc gamovdgebi.
feri briala alisa,
(gvirila)
sanTeli aris yanisa,
erTi xe midgas eklisa, moSiSaria qarisa,
wiTel da TeTri ferisa. patroni Savi xalisa,
(vardi) ise RaRanebs yanaSi,
sicocxle gamixalisa.
(yayaCo)
Semdeg muSaoben savarjiSoze: maswavlebeli dafaze Camowers yvavilebis
dasaxelebas, moswavleebi daajgufeben maT mindvris, baRis yvavilebad: tita,
ia, vardi, yayaCo, enZela, yoCivarda, zambaxi, babuawvera, mixaki, gvirila da
sxv. zogierTi yvavili SeiZleba miakuTvnon orive jgufs. daasabuTon mosaz-
reba.
4. maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, daamzadon sami sxvadasxva Tai-
guli. eubneba, rom Taigulis Sedgena gansakuTrebuli xelovnebaa, romelsac
aswavlian kidec. kargia, Tu yvelas SeeZleba lamazi Taigulis Sedgena. Tai-
gulisTvis yvavilebi ise unda SeirCes, rom maTi ferebi lamazad examebodes
erTmaneTs. ferTa SerCeva ganapirobebs Taigulis `xasiaTs~. is SeiZleba iyos
sadResaswaulo, sazeimo _ mxiaruli, nazi, saTuTi _ saqorwino. SeiZleba
iyos naRvlianic, sevdianic.
5. maswavlebeli dafaze gaakravs sam formats, romlebzec dawebebuli an
daxatuli iqneba sami sxvadasxva feris larnaki.
6. moswavleebi daxataven ramdenime yvavils (2-3).
7. Semdeg yvavilebs gamoWrian, moifiqreben, romeli yvavili romel lar-
naks mouxdeba, sad da rogor ganlagdeba da rigrigobiT daawebeben maT. maswav-
lebeli Tvalyurs adevnebs, rom moswavleebma daicvan rigiToba, ar SeuSalon
erTmaneTs xeli, ar daazianon Tanaklaselebis yvavilebi, Seuxamon Seferilo-
biT TavianTi yvavili ukve dawebebul Taiguls. rodesac samive lamazi Tai-
guli mzad iqneba, moswavleebi gamoTqvamen STabeWdilebebs. aRniSnaven, romel
TaigulSi romeli ferebi Warbobs. ra ganwyobilebaa gadmocemuli, romelia
ufro saxaliso _ sadResaswaulo? romelia ufro nazi? romelia ufro sev-
diani, mowyenili? romeli moewonaT gansakuTrebiT, ratom? Seavson TviTSe-
fasebis rubrika.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gundurad Seqmnian namuSevars, romelzec
sxvadasxva ferebiT asaxuli iqneba dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeW-
dileba.
51
1. ian (Jan) breigeli /ufrosi/ (1568-1625), flamandieli fermweri, piter
breigelis /ufrosis/ Svili. `zambaxebi larnakSi~ (1606). galerea palatina
(palacio piti), florencia, italia.
2. ogiust renuari. `gazafxulis yvavilebi~ (1866). kerZo koleqcia.
3. pablo pikaso. ìordasalamebi~ (1901). xelovnebis erovnuli galerea,
vaSingtoni, aSS.
4. pol sezani. `yvavilebis larnaki~ (1878). iqve.
5. eduard mane. `yvavilebi brolis larnakSi~ (1881). orses muzeumi, parizi,
safrangeTi.
6. silvana brunoti (1932), Tanamedrove italieli mxatvari. `mimoza~. ker-
Zo koleqcia.
7. vinsent van gogi. `larnaki yvavilebiT~ (1887). kroler-miuleris sax-
elmwifo muzeumi, oterlo, niderlandebi.
8. bavSvis namuSevari. ìebi~.
gakveTili 18a
Tema: viqtorina _ Semajamebeli gakveTili.
mizani: ganvlili masalis codnis gamyareba-Semowmeba, saubrisas saTanado
terminologiis gamoyenebis da gunduri muSaobis unaris ganmtkiceba.
III.3; III.4, III.5.
aqtivobebi: viqtorina, nawilebisgan mTelis Sedgena, naxatis dasruleba,
STabeWdilebebis gaziareba.
forma: gunduri.
resursi: SekiTxvebis CamonaTvali, Jurnalidan ilustraciebi, formatis
furclebi, feradi fanqrebi.
1. maswavlebeli eubneba klass, rom dRes gveqneba saintereso, mxiaruli
gakveTili. jer CavataroT viqtorina. maswavlebeli gayofs klass or gundad
da gaacnobs TamaSis wess.
2. etyvis, rom TiToeul gunds miecema kiTxvebis CamonaTvali. pasuxebis
Camosawerad eZlevaT 10 wuTi. gundi moiTaTbirebs, Camowers pasuxebs. drois
amowurvis Semdeg gundis warmomadgeneli gaacnobs pasuxs klass.
3. yoveli swori pasuxi Sefasdeba 1 quliT. gamarjvebuli iqneba is gundi,
romelic met qulas daagrovebs.
savaraudo SekiTxvebi:
52
I gundis SekiTxvebi: II gundis SekiTxvebi:
1. romelia ZiriTadi ferebi? 1. romelia Sedgenili ferebi?
2. romelia cisartyelas ferebi? 2. CamoTvaleT cisartyelas ferebi swo-
ri TanamimdevrobiT.
3. ra aris gamosaxuli portretze?
3. ra aris gamosaxuli natiurmortze?
4. ra aris gamosaxuli peizaJze?
4. ra aris aplikacia?
5. ras qmnis kompozitori?
5. ra iqmneba musikaluri bgerebiT?
6. CamoTvaleT xelovnebis dargebi.
6. CamoTvaleT saxviTi xelovnebis Jan-
7. daasaxele gamoyenebiTi xelovnebis
rebi.
nimuSebi?
7. ra aris ornamenti da rogori figure
8. romelia Tbili ferebi?
bisgan SeiZleba iyos igi Sedgenili?
9. ra masalas iyeneben moqandakeebi?
8. romelia civi ferebi?
10. daasaxeleT sami gamoCenili mxat-
9. ra masalas gamoiyeneben fermwerebi?
vari.
10. daasaxeleT sami gamoCenili mxatvari.
4. pasuxebis gamocnobisas moswavleebi aqtiuroben, usworeben erTmaneTs

Secdomebs an amateben informacias, Tu pasuxi arasrulia (monawileebma amaSic
SeiZleba miiRon damatebiTi qulebi).
5. Semdeg maswavlebeli TiToeul jgufs miscems winaswar momzadebul ma-
salas: Jurnalidan amoWril romelime naxatis ilustracias daWris ramden-
ime nawilad da SesTavazebs jgufebs nawilebisgan mTeli suraTis Sedgenas.
moigebs is gundi, romelic swrafad Seasrulebs davalebas.
6. mesame aqtivoba Semdegnairia: maswavlebeli dafaze gaakravs or formats.
TiToeulze iqneba romelime geometriuli figura an sxvadasxva formis xazebi
gavlebuli. gundis wevrebi rigrigobiT gamodian dafasTan da naxats amateben
nawilebs (detals) ise, rom sabolood dasrulebuli namuSevari miiRon.
7. samuSaos dasrulebis Semdeg, aTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs, msj-
eloben, vis ra da rogor gamouvida, romeli naxati gamovida ufro saintere-
so, ratom fiqroben ase.
8. maswavlebeli sTxovs, gamoTqvan mosazrebebi am gakveTilis Sesaxeb,
aRniSnon, ra moewonaT, rogor imuSaves gundSi. Seaqebs gamarjvebul gunds.
gakveTilis bolos, maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs aqti-
urobisa da mondomebisTvis. afasebs moswavleebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gundurad Seasruleben sxvadasxva aq-
tivobebs da muSaobisas gamoavlenen ganvlili masalis saTanado codnas, sau-
brisas gamoiyeneben terminologias.
SeniSvna: maswavlebelma am gakveTilze SeiZleba gamoiyenos sxva savarji-
Soebic, sakuTari Sexedulebisamebr.
gakveTili 18b
Tema: muzeumi _ eqskursia.
mizani: gavuRrmaoT codna muzeumebis Sesaxeb, xeli SevuwyoT maTi Tval-
sawieris gafarToebas, ganvuviTaroT esTetikuri gemovneba erovnuli xe-
lovnebis nimuSebis gacnobiT.
53
III.5.
aqtivobebi: saubari, eqsponatebis daTvaliereba, STabeWdilebebis gazi-
areba.
forma: jgufuri.
1. am gakveTilze maswavlebeli waiyvans klass xelovnebis muzeumSi, rom-
lis Sesaxebac winaswar uambobs. eubneba, rom muzeumebis warmoSobis istoria
iwyeba uZvelesi droidan. Tavdapirvelad xelovnebis nimuSebi _ eqsponate-
bi inaxeboda eklesia-monastrebSi an didebulebis sasaxleebSi. mogvianebiT,
muzeumebis eqsponatebs aTavsebdnen specialurad agebul SenobebSi an amisTvis
iyenebdnen Zvel sasaxleebs, romlebic xSirad Tavadac xelovnebis nimuSebs
warmoadgendnen. uyveba, rom muzeumebSi daculia xelovnebis nimuSebi, rom-
lebic erovnul saganZurad iTvleba. muzeumebSi xdeba eqsponatebis gamofena,
dacva, Seswavla, restavrireba, aRdgena, agreTve _ maTi mecnieruli kvleva
da gacnoba-popularizacia.
2. Semdeg moswavleebi aTvaliereben eqsponatebs, gamoTqvamen STabeWdile-
bebs. msjeloben, romel dargs miekuTvneba namuSevari, romel JanrSia Ses-
rulebuli, rogori koloritia namuSevrebSi, xom ar amoicnes romelime av-
tori; asaxeleben sakuTar damokidebulebas ama Tu im dargis mimarT; asaxele-
ben, romeli moswonT gansakuTrebiT, ratom.
3. maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs imaze, rom muzeumSi unda isaubron
xmadabla, mousminon erTmaneTs. sTxovs, dasvan SekiTxvebi im SemTxvevaSi, Tu
ver gaiges romelime termini.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi monawileobas miiReben eqskursiaSi,
daaTvaliereben eqsponatebs, gamoTqvamen STabeWdilebebs, gaarCeven namu-
Sevrebs xelovnebis dargebisa da Janrebis mixedviT.
leqsikoni:
eqsponati (laT. exponatus _ saCveneblad gamofenili) _ sagani, romelic
gamofenilia muzeumSi an gamofenaze.
eqspozicia (laT. expositio _ axsna, gadmocema) _ xelovnebis nawarmoebTa,
samuzeumo eqsponatebis, mrewvelobis produqtebisa da sxv. garkveuli siste-
miT ganlageba dasaTvaliereblad; gamofena.
koleqcia (laT. collectio _ krebuli) _ erTgvari sagnebis sistemaSi moyvani-
li krebuli. mag., suraTebis koleqcia, mineralebis koleqcia.
54
Tavi III. riT xataven mxatvrebi
gakveTili 19
19 fanqrebi
didi xnis winaT inglisSi saSinelma qariSxalma xeebi Zir-
fesvianad amoglija. mwyemsebma xeebis qveS, miwaSi, ucnauri
muqi feris nivTiereba ipoves, romelic mkveTr kvals tovebda
sxvadasxva saganze. mwyemsebma misi gamoyeneba cxvrebis dasa-
niSnad daiwyes. mogvianebiT misgan wawvetebul Cxirebs amzade-
bdnen saxatavad. Cxirebi Zalian rbili iyo da xelebsac svrida,
amitom maT axvevdnen xis qerqSi. ase gaCnda pirveli fanqari.
5. mixeil
4. anri matisi. `leqsebi siyvarulze~
gociriZe. `cirki~
(wignis ilustracia)
• am namuSevrebidan romeli mogwons gansakuTrebiT?

• giyvars Savi fanqriT xatva?
2. ucnobi
1. pablo pikaso. mxatvari. `xe~
`mSvidobis mtredi~
6. anri matisi. `gedi~
(leqsebis krebulis ilustracia)
3. pablo pikaso. saSinao davaleba

`mtredi~ kompiuterSi Seqmeni namuSevari konturis gamoyenebiT.
46 47
Tema: fanqrebi.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis (fanqari) gamoy-
enebiT namuSevris Seqmnis unari, fanqris SesaZleblobebze codnis gamdidreba.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, mxatvruli nawarmoebis gacnoba da msjeloba,
fanqriT xazebis gavleba, konturis Semovleba, xatva, STabeWdilebis gazi-
areba, TviTSefaseba.
forma: individualuri
resursi: magari da rbili Savi fanqrebi, feradi fanqrebi, saxatavi rveu-
lis furclebi, saSleli.
_ gaixseneT da CamoTvaleT, ra masalas iyenebT xatvisas.
2. ukiTxavs moris focxiSvilis leqss `fanqari~ (ix. danarTi).
ekiTxeba:
_ ra yofila fanqarSi mTavari? rogori guli SeiZleba hqondes fanqars?
rogor adamians Seadara poetma ugulo fanqari? ratom?
_ yvela Savi fanqari erTnairad xatavs? erTnair kvals tovebs?
_ daakvirdiT, ra nawilebisgan Sedgeba fanqari? _ sworia, xis budisa
da Savi gulisgan. imisda mixedviT, Tu rogori grifelia, fanqari rbilia an
magari, amitom fanqari tovebs sxvadasxvanair kvals.
_ daakvirdiT, ra aweria fanqars? xom ar iciT, ras niSnavs es warwera?
3. Tu moswavleebma ar ician, maswavlebeli uxsnis, rom am warweriT arCeven
55
rogoria fanqari, rbili Tu magari (M da B rbils niSnavs, T da H magars).
4. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, aiRon sxvadasxva Savi fanqari da
daStrixon furclis zedapiri jer erTiT, mere meoriT. Strixebi akeTon sx-
vadasxva siZlieriT _ xan daawvnen, xan naklebad. daakvirdnen da aRniSnon, ra
gansxvavebaa xazebs Soris. gamoTqvan mosazrebebi Catarebuli èqsperimentis~
Sesaxeb.
5. moswavleebi mivlen im daskvnamde, rom rbili da magari fanqriT muSao-
bisas miiReben gansxvavebul xazebs. imisda mixedviT, ramdenad awvebian fan-
qars, icvleba feric, Savidan _ nacrisframde.
6. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom xatvisTvis ufro xSirad iyene-
ben rbil fanqrebs, xolo xazvisTvis _ arqiteqtorebi magar fanqrebs.
7. xatvisas Tu xazis Secvla, raRacis Sesworeba ginda, ras gamoiyeneb? _
sworia, fanqriT Sesrulebuli naxatis Sesworeba SeiZleba saSleliT, radgan
fanqari advilad iSleba.
8. maswavlebeli eubneba moswavleebs:
_ Savi fanqriT an naxSiriT Sesrulebul namuSevars grafikuli hqvia.
_ mxatvars, romelic am masaliT muSaobs (grafikosi)?
9. eubneba, rom fanqrebiT SeiZleba Seiqmnas damoukidebeli naxati an
Canaxati momavali namuSevrisaTvis. gagikeTebiaT Canaxatebi?
10. sTxovs, aiRon nebismieri sagani, dadon saxatavi rveulis furcelze da
Savi fanqriT Semoavlon xazi. ekiTxeba: _ ra miviReT? _ konturi. _ sworia.
sagnis formis monaxazs konturi hqvia. namuSevarSi konturi SeiZleba sxvadasxva
sisqis iyos.
11. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi,
gaecnon teqsts da daaTvalieron ilustraciebi, aRweron isini, isaubron
STabeWdilebebze, waikiTxon maTi saTaurebi da avtorebi. Semdeg sTxovs,
moifiqron da moxazon sxvadasxva sagnebis konturi; aCvenon mewyviles, raTa
man gamoicnos, Tu risi konturia.
12. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi gauziareben erTmaneTs STabe-
Wdilebebs. aRniSnaven, rogor moewonaT aseTi tipis samuSao; advilad moax-
erxes konturis mixedviT sagnis amocnoba Tu ara da ra daexmaraT amaSi.
13. Semdeg maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, Seqmnan grafikuli namu-
Sevari sakuTari fantaziiT.
14. samuSaos damTavrebis Semdeg moswavleebi isaubreben sakuTar namu-
Sevrebze _ vin ra daxata; romel JanrSi (portreti, natiurmorti, peizaJi);
ratom airCia es Tema; gamouvida Tu ara grafikuli namuSevari; moswonT Tu
ara grafikuli namuSevari, ratom? avseben TviTSefasebis rubrikas.
15. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs,
sTxovs, daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gavarjiSdebian fanqriT muSaobaSi da
Seqmnian grafikul namuSevrebs.
SeniSvna: moswavleebma SeiZleba Seqmnan namuSevrebi kompiuteruli saxat-
avi programis gamoyenebiTac.
konturi (frang. contour) _ sagnis saerTo garegani moxazuloba; garemoxa-
zuloba.
1. pablo pikaso. `mSvidobis mtredi~ (1961).
56
2. ucnobi mxatvari. `xe~.
3. pablo pikaso. `mtredi~.
4. anri matisi. `leqsebi siyvarulze~ (1948). pier de ronsaris leqsebis
krebulis ilustracia (pier de ronsari (1524-1585), frangi poeti).
5. mixeil gociriZe (1901-1975), qarTveli mxatvari. `cirki~ (1920-iani wle-
bi). kerZo koleqcia.
6. anri matisi. `gedi~ (1932). stefan malarmes leqsebis krebulis ilustra-
cia.
gakveTili 20
20 akvarelis saRebavebi
akvarelis saRebavebi _ wylis saRebavebia. rogorc wesi, ak-
varelis saRebavebiT xataven qaRaldze. xatvis es teqnika gan-
viTarda Zvel CineTSi mas Semdeg, rac qaRaldis Seqmnis teq-
nologia SeimuSaves. am saRebavebiT Sesrulebuli namuSevrebi
gamoirCeva simsubuqiT, haerovnebiT da ferTa nazi gadasvlebiT.
6. jozef terneri. `firvaldStetis tba~
• mogwons es namuSevrebi?
• ra STabeWdileba moaxdines maT Senze?
1. daviT kakabaZe. `navebi~, bretanis seria
2. akvarelis saRebavebi 3. nimuSi
7. mixail vrubeli. `yvavilebi lurj larnakSi~
saSinao davaleba
4. nimuSi 5. bavSvis namuSevari Caatare eqsperimenti akvarelis saRebavebiT.
48 49
Tema: akvarelis saRebavebi.

mizani: SevaswavloT akvarelis saRebavebiT muSaoba; gavavarjiSoT moswav-
leebi, Seqmnan namuSevari sakuTari fantaziiT da amoicnon Canafiqri, ganwyo-
bileba megobris namuSevarSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, sityvebis Sedgena, ilustraciebis daTvaliereba,
savarjiSoebis Sesruleba, namuSevris Seqmna, Tanaklaselebis namuSevrebze msj-
eloba, TviTSefaseba.
resursi: akvareli da guaSis saRebavebi, funjebi, saxatavi furclebi.
1. maswavlebeli ekiTxeba:
_ vis axsovs, romeli saRebavebi ixsneba wyalSi (guaSi, akvareli)?
_ sityva àkva~ niSnavs wyals (laTinurad). xom ar iciT, romelime sxva
57
sityva, romelic àkvaTi~ iwyeba (akvariumi, akvaparki, akvalangi...)?
_ gaxsovT, ra aris akvariumi? xom ara aqvs vinmes akvariumi? rogori Te-
vzebi gyavT?
2. Semdeg maswavlebeli dafaze dawers sityva àkvariums~ da sTxovs mo-
swavleebs, Seadginon axali sityvebi sityva akvariumSi Semavali asoebis gamo-
yenebiT (umi, varia, muri, viri, kari, kama...).
3. mogewonaT es TamaSi? SegiZliaT, moifiqroT romelime sityva da saxl-
Sic SeecadoT, SeadginoT misgan axali sityvebi, SeejibroT Tqvens da-Zmas an
megobars, vin met sityvas Seadgens.
4. Semdeg etyvis, rom dRes isini iswavlian akvareliT muSaobas.
5. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaecnon saxelmZRvanelos teqsts,
daaTvalieron mocemuli akvareliT Sesrulebuli namuSevrebis ilustracie-
bi, aRweron isini, gamoTqvan STabeWdilebebi.
6. SesTavazebs, Tavdapirvelad ivarjiSon, iswavlon am saRebavebiT muS-
aoba.
_ daakvirdiT, rogor icvleba feri imisda mixedviT, Tu ra raodenobis
wyalSi gavxsniT mas. moamzadeT ramdenime nimuSi.
_ daakvirdiT, akvarelis saRebavebis monasmebi `gamWvirvalea~, `haerovan-
ic~.
_ e.i. akvarelis saRebavebSi aris TeTri feri? _ ara. _ amitom akvareliT
xatvisas feris gaRiaveba masSi wylis damatebiT xdeba, xolo sadac TeTri
feri gvWirdeba, im adgils vtovebT TeTrad.
_ guaSis saRebavebiT muSaobisas erTi feridan meoreze gadasvlisas ras
vakeTebdiT? _ sworia, guldasmiT vrecxavdiT funjebs. akvareliT muSaobisas
aseve unda moviqceT.
7. akvareliT muSaobisas iyeneben xan mSral, xan svel _ namian furcels.
vcadoT namian furcelze xatva. jer furceli davasveloT, davnamoT odnav
wyliT. SeiZleba davasveloT RrubliT. Semdeg davadoT ramdenime feris laqa.
daviWiroT furceli vertikalurad, rom saRebavma datovos kvali, CamoiRven-
Tos. rodesac saRebavi SeSreba, daakvirdiT yuradRebiT, mouxmeT fantazias,
daumateT detalebi, raTa miiRoT saintereso namuSevari. maswavlebeli Seax-
senebs moswavleebs, rom wvrili detalebi unda daixatos funjis wveriT.
8. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi gamofenen namuSevrebs da msj-
eloben maT Sesaxeb: cdiloben, amoicnon Canafiqri da ganwyobileba megobrebis
namuSevrebSi. aRniSnaven saintereso namuSevrebs. gamoyenebul ferebs. asax-
eleben, romeli moewonaT gansakuTrebiT. maswavlebeli sTxovs moswavleebs,
daakvirdnen, SesaZlebelia Tu ara naxatebis dajgufeba raime niSnis mixedviT
(ferebiT an TematikiT); ekiTxeba, rogor moewonaT akvareliT muSaoba, Zneli
xom ar iyo es. sTxovs, Seavson TviTSefasebis rubrika.
tereso namuSevrebisTvis, sTxovs, guldasmiT daalagon saklaso oTaxi da
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sakuTari fanta-
ziiT akvarelis saRebavebiT.
1. daviT kakabaZe. `navebi~ bretanis seria.
2. akvarelis saRebavebi.
3-4. nimuSebi.
58
6. jozef terneri (1775-1851), britaneli fermweri. `firvaldStetis (lu-
cernis) tba~ (1802). galerea teiti, londoni, didi britaneTi.
7. mixail vrubeli (1856-1910), rusi mxatvari, modernisti. `yvavilebi
lurj larnakSi~ (1886-1887). rusuli xelovnebis muzeumi, kievi, ukraina.
gakveTili 21
21 pasteli
mxatvrebis erT-erTi sayvareli masala pastelia. mas feradi
carcebis an fanqrebis forma aqvs, magram garedan arafriT ar
aris dafaruli. pasteliT xatva umjobesia xaoian zedapirze.
Tu adre mxatvrebi pasteliT Canaxatebs akeTebdnen, mogvianebiT
daiwyes misi gamoyenebiT namuSevrebis Seqmna.
4. ogiust renuari. `gogona~

1. pasteli
• daaTvaliere namuSevrebi, aRwere isini.
• romeli namuSevaria pastelis wveriT Sesrulebuli?
• romeli _ mTliani ReroTi?
2. irakli farjiani. `xareba~
5. edgar dega. `mocekvave Cacmisas~ 6. bavSvis namuSevari
saSinao davaleba
3. Tengiz mirzaSvili. `Semodgoma~ daxate pasteliT nebismieri Janris naxati.
50 51
Tema: pasteli.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi Tavisufal Temaze pastelis gamoyenebiT
sakuTari fantaziiT namuSevris SeqmnaSi.
aqtivobebi: savarjiSoebi, saxaliso gamocanebi, ilustraciebis daTva-
liereba, msjeloba, namuSevrebis Seqmna, maTze msjeloba, ganxilva, TviTSe-
faseba.
resursi: pasteli, saxatavi furclebi, muyaos naWeri, xorkliani qaRaldi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, CamoTvalon is masala, romliTac
SeusrulebiaT namuSevrebi. eubneba, rom dRes imuSaveben pasteliT.
2. Cven gvimuSavia fanqris formis zeTovani pastelebiT, magram arsebobs
carcis rbili pastelic, mas mrgvali an marTkuTxa forma aqvs. mxatvrebi
swored aseTi pasteliT qmnian namuSevrebs.
3. aiReT pastelis Cxirebi da furcelze gaavleT xazebi. Semdeg xazebi
gaavleT muyaos an xaoian furcelze. xedavT gansxvavebas? Tqveni azriT, ro-
gori zedapiria ukeTesi pasteliT xatvisTvis? umjobesia, pasteliT xorklian
qaRaldze an muyaoze xatoT.
59
4. aiReT pasteli da SeecadeT, gaavloT jer wvrili xazebi, Semdeg msx-
vili. wvrili detalebi ixateba pastelis wveriT, xolo ufro didi farTobi
ifareba pastelis Reris gverdiTi mxariT.
5. pastelis ferebi erTmaneTSi kargad ireva. ori feri erTmaneTis axlos
gaavleT da bambiT an TiTiT frTxilad SeurieT erTmaneTs. daakvirdiT, ro-
gor Seereva isini da miiReT Tu ara gansxvavebuli feri.
6. pasteliT xatvisas unda iyoT yuradRebiT, radgan misi waSla Znelia.
Zalian ar unda daawveT, radgan advilad tydeba.
7. pasteliT Sesrulebul naxats, marTalia, gaSroba ar esaWiroeba, magram
igi advilad cviva an iTxapneba, amitom mas damcavi laqiT faraven an aTavseben
minis qveS.
8. maswavlebeli magidaze moaTavsebs guaSis, akvarelis saRebavebs, paste-
lis Cxirebs da saxatav furclebs. Semdeg gamoiyvans erT-erT moswavles, ro-
melic romelime masaliT gaakeTebs monasmebs furcelze ise, rom moswavleebma
ver dainaxon, romel masalas iyenebs. am samuSaos Seasrulebs ramdenime mo-
swavle. Semdeg namuSevrebi gamoifineba dafaze da maswavlebeli sTxovs klass,
gamoicnon, romeli nimuSi romeli masaliT aris Sesrulebuli.
9. moswavleebi ecnobian teqsts saxelmZRvaneloSi, aTvaliereben mocemul
ilustraciebs, msjeloben maTze. aRweren, saubroben aRZrul STabeWdilebe-
bze.
10. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, pasteliT Seqmnan namuSevari
sakuTari fantaziiT. namuSevrebi SeiZleba iyos sxvadasxva JanrSi Sesrule-
buli.
_ gaixseneT, saxviTi xelovnebis romel Janrebs icnobT da gadawyviteT,
romel JanrSi SeasrulebT namuSevars.
11. samuSaos dasrulebis Semdeg, moswavleebi ajgufeben namuSevrebs Jan-
rebis mixedviT; msjeloben maTze; afaseben Tanaklaselebis namuSevrebs; sau-
broben ferTa gamaze; aRniSnaven, rogor imuSaves pasteliT; ra siZneleebi Se-
eqmnaT; riT iyo gansxvavebuli da saintereso am masaliT namuSevris Seqmna.
avseben TviTSefasebis rubrikas.
12. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba da
madlobas uxdis moswavleebs namuSevrebis SeqmnisTvis. Semdegi gakveTilisT-
vis sTxovs, moitanon naxSiris Cxirebi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi pastelis gamoyenebiT Seasruleben na-
muSevrebs sakuTari fantaziiT.
SeniSvna: arsebobs agreTve feradi carcebi, romlebiTac SeiZleba muSao-
ba. maswavlebelma SeiZleba maTi meSveobiT daaxatvinos moswavleebs skolis
ezoSi asfaltze.
1. pasteli.
2. irakli farjiani (1950-1991). qarTveli fermweri. `xareba~. kerZo kole-
qcia.
3. Tengiz mirzaSvili. `Semodgoma~. kerZo koleqcia.
4. ogiust renuari. `gogona~ (1890). kerZo koleqcia.
5. edgar dega. `mocekvave Cacmisas~ (1899). budapeStis xelovnebis muzeumi,
budapeSti, ungreTi.
60
gakveTili 22
22 naxSiri
adamiani jer kidev gamoqvabulSi cxovrebisas kedlebis mo-
saxatad naxSirs iyenebda. naxSiriT xatva advili da saintere-
soa. imisda mixedviT, Tu rogor giWiravs an ra ZaliT awvebi
naxSiris Cxirs, miiReba sruliad gansxvavebuli Sedegi: wvrili
an msxvili xazebi, muqi Savidan Ria nacrisframde.
6. daviT kakabaZe. àvtomobili~
• romeli adgilebia namuSevarSi Sesrulebuli naxSiris

wveriT? romeli _ mTliani ReroTi?
1.
3. nimuSi
2. 4. Savi feris
1, 2. naxSiriT muSaobis xerxebi sxvadasxva toni
7. daviT kakabaZe. `parkSi~
saSinao davaleba
5. xari (gamoqvabulis mxatvroba) ivarjiSe Savi feris sxvadasxva tonis miRebaSi.
52 53
Tema: naxSiri.
mizani: SevaswavloT moswavleebs naxSiriT muSaoba.
aqtivobebi: saubari, naxSiriT xatva, nimuSebis daTvaliereba, samuSao ad-
gilis mowesrigeba.
resursi: naxSiris Cxirebi an naxSiri, TeTri qaRaldi, tilo (naWeri).
_ uZvelesi droidan pirvelyofili adamianebi gamoqvabulis kedlebze
naxSiriT xatavdnen cxovelebs, nadirobis scenebs. rogorc viciT, aseTi gamo-
qvabulebi dRemdea SemorCenili (maswavlebelma SeiZleba Seaxsenos pirveli
klasis saxelmZRvaneloSi mocemuli cxenis figura). naxSiri dResac gamoiy-
eneba mxatvrebis mier namuSevrebis Sesaqmnelad. igi mzaddeba xeebis gamom-
wvari wvrili totebisgan (tirifis an vazis). naxSirs xmaroben saxeldaxelo
Canaxatebisa da eskizebis Sesaqmnelad.
2. garda Canaxatebisa (eskizebisa), naxSiriT iqmneba namuSevrebic. misi meS-
veobiT SeiZleba rogorc furclis didi farTobis dafarva, ise naxatis de-
talebis xatvac.
3. aiReT naxSiris patara natexebi da gaavleT sxvadasxvanairi xazebi. ra
feris kvali datova naxSirma? _ marTalia, naxSiri furcelze tovebs mkveTr
Sav kvals.
4. aba, daaweqiT sxvadasxva siZlieriT. xedavT, imis mixedviT, Tu rogori
siZlieriT awvebiT naxSiriT qaRaldze, miiReba Savi feris sxvadasxva toni. ra
61
ferebi miiReT? _ sworia, Ria nacrisfridan muqSav feramde.
5. xedavT, rogor kargad edeba naxSiri qaRalds. is advilad wasaSlelia
TiTiT an saSleliT (saSleli SeiZleba damzaddes puris gulis gundiT an bam-
bis gundiT). aba, ecadeT waSaloT bambiT an TiTiT (saxlSi SegiZliaT saSleli
puris gulisganac daamzadoT da scadoT waSla).
6. moswavleebi avleben xazebs, Semdeg ki Slian.
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron naxSiriT muSaobis sx-
vadasxva xerxebi, romlebic saxelmZRvaneloSia mocemuli. gaecnon teqsts.
uxsnis, rom wvrili xazebi naxSiris wveriT ixateba, xolo Tu gvinda ufro
msxvili xazebis gavleba, naxSiris natexs mTlianad gavusvamT furcelze. mas-
wavlebelma dafaze sailustraciod gakrul furcelze SeiZleba aCvenos, Tu
rogor kvals tovebs naxSiris natexi (uCvenebs orive xerxs). axsenebs pas-
teliT muSaobasac. sTxovs, daaTvalieron daviT kakabaZis namuSevrebi, rom-
lebic naxSiriT aris Sesrulebuli. uxsnis, rom mxolod SaviT da TeTriT
mxatvarma SeZlo saintereso namuSevrebis Seqmna.
7. moswavleebi naxSiriT furcelze avleben sxvadasxva zomis, sisqis, to-
nis xazebs, raTa gavarjiSdnen da daeuflon naxSiriT muSaobis teqnikas. Sem-
deg maswavlebeli sTxovs, gaakeTon Canaxatebi naxSiriT sxvadasxva Temaze.
aseve sTavazobs savarjiSos: dafaze daxatavs ramdenime figuras, mag.: rkali,
ovali, klaknili, kvadrati da sxv. da sTxovs, gamoiyenon igi namuSevris Ses-
aqmnelad.
8. gakveTilis bolos gamoTqvamen STabeWdilebebs: ramdenad saintereso
iyo naxSiriT muSaoba, xom ar gauWirdaT sxvadasxvanairi xazebis gavleba,
Canaxatebis Sesruleba. Semdeg isaubreben, vin ra daxata. avseben TviTSefasebis
rubrikas.
9. maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs savarjiSoebis Sesrulebi-
sTvis, sTxovs, moawesrigon samuSao adgili da sveli naWriT guldasmiT gai-
wmindon xelebi, CainiSnon saSinao davaleba. sTxovs, Semdegi gakveTilisTvis
moitanon sxvadasxva burRuleuli.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aiTvi seben naxSiriT xatvis xerxebs
(gaavleben sxvadasxvanair xazebs) da gaakeTeben Canaxats.
SeniSvna: Tu boTlis korpis sacobs gamovwvavT, igi danaxSirdeba da samuS-
aod gamodgeba. maswavlebelma SeiZleba winaswar sTxovos mSoblebs, daamza-
don aseTi sacobebi.
leqsikoni:
eskizi (frang. esquisse) _ winaswari monaxazi naxatisa, skulpturisa, arq-
iteqturuli proeqtisa, Teatraluri dekoraciisa da sxv.
1, 2. naxSiriT muSaobis xerxebi.
3. nimuSi.
4. Savi feris sxvadasxva toni.
5. xari (paleoliTis epoqa). laskos mRvime, sofeli matiniaki, dordoni,
safrangeTi (dam. inf. ix.: http://en.wikipedia.org/wiki/Lascaux).
6. daviT kakabaZe. àvtomobili~ (1920). seriidan `parizi~.
7. daviT kakabaZe. `parkSi~ (1920). seriidan `parizi~.
62
gakveTili 23
Tema: faqtura.
mizani: gavavarjiSoT namuSevris SeqmnaSi sxvadasxva faqturis gamoyenebiT.
aqtivobebi: èqsperimenti~ (faqturis amocnoba), davalebis Sesruleba, ward-
gena, TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, burRuleuli, marili, RerRili, makrateli,
webo, Savi fanqari, formatis furclebi, saxatavi rveulis furclebi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daxuWon Tvalebi da warmoidginon,
rom xelSi uWiravT atami da xels usvamen.
_ rogori zedapiri aqvs mas? axla warmoidgineT, rom xelSi giWiravT
vaSli, forToxali, limoni, kitri, gogra, xaxvi.
2. moswavleebi gamoTqvamen mosazrebebs da aRniSnaven, romels rogori
zedapiri aqvs. Semdeg sTxovs, Seexon Tavis an mewyvilis tansacmels da aqac
aRniSnon gansxvavebuli zedapiris mqoneni. eubneba: _ e.i. sagnebs gansxvave-
buli zedapiri aqvT da amas eZaxian faqturas. riT gansxvavdebian sagnebi erT-
maneTisgan (formiT, feriT)? aseve gansxvavebuli faqturisac SeiZleba iyos.
faqtura xSirad gansazRvravs sagnis garegnul saxes. qsovilisgan, minisgan,
xisgan, Tixisgan damzadebuli sagnebi SeiZleba sxvadasxva faqturis iyos. sax-
viT xelovnebaSi namuSevris Seqmnisas iyeneben sxvadasxva xerxebs gansxvave-
buli faqturis misaRebad.
3. modi, viswavloT gansxvavebuli xerxiT sxvadasxva faqturis miReba.
guaSis saRebavSi SeurieT romelime burRuli (manana, RerRili, Saqari,
fqvili).
4. sasurvelia, mewyvileebma gansxvavebuli masala gamoiyenon. miRebuli
masa ar unda iyos Txeli _ wyalwyala. rveulis furcelze CaatareT èqs-
perimenti~. CamousviT ramdenime monasmi. rogori faqtura gamogividaT? daak-
virdiT mewyvilis namuSevars, SeadareT mis mier miRebuli faqtura Tqvensas.
5. SesaZlebelia savarjiSos gameoreba sxva feris da sxva masalis gamoy-
enebiT.
6. Semdeg maswavlebeli sTxovs Seqmnan namuSevrebi sakuTari fantaziiT.
gamoiyenon Seswavlili sxvadasxva faqturis miRebis xerxi. samuSaos das-
rulebis Semdeg daajgufon namuSevrebi Janrebis mixedviT. isaubron, romeli
ufro moewonaT? ra ferebia gamoyenebuli? aris Tu ara namuSevarSi gamoyo-
fili mTavari? Cans Tu ara gansxvavebuli faqtura? avseben TviTSefasebis ru-
brikas.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gansxvavebuli faqturis gamoyenebiT
gundurad Seqmnian namuSevrebs, gamoyofen mTavars.
SeniSvna: moswavleebis gavarjiSebis mizniT maswavlebelma SeiZleba saxal-
iso savarjiSo SesTavazos maT sxvadasxva faqturis gamosacnobad. sxvadasx-
va sagnebs, bos tneuls, xils moaTavsebs tomsikaSi an langarze, romelzec
gadaafarebs tilos da sTxovs, xelis SexebiT gamoicnon es sagnebi.
1-4. gansxvavebuli faqturis miRebis xerxebi.
63
23 faqtura funjebi 24
sagnebi erTmaneTisgan gansxvavdeba feriT, formiT da faq- giyvars saRebavebiT xatva? ras iyeneb saRebavebiT xatvisas?
turiT. faqtura laTinuri sityvaa, rac damuSavebas niSnavs. Tavdapirvelad funjebs Cinelebi sawerad iyenebdnen da ara
imisda mixedviT, Tu rogor aris damuSavebuli sagnis zedapiri, saxatavad. funjebis wveri cxovelebis bewvisgan mzaddeboda,
mas gansxvavebuli faqtura aqvs. zedapiri SeiZleba iyos xor- xolo tari bambukis an sxva romelime masalisgan. tari xSirad
kliani, gluvi, xaverdovani da sxva. morTuli iyo Zvirfasi qvebiT. Tu dRes funjebi maRaziebSi
iyideba, adre saRebavebsac da funjebsac mxatvrebi TviTon
amzadebdnen.
1.
• daakvirdi nimuSebs, ra aris gamoyenebuli gansxvavebuli
• CamoTvale, kidev raSi gamoiyeneba funjebi?
faqturis misaRebad?
1-4. gansxvavebuli faqturis miRebis xerxebi

2.
1, 2. sxvadasxva masaliT damzadebuli funjebi
saSinao davaleba
moifiqre da Caatare eqsperimenti _ riTi SeiZleba saSinao davaleba
miiRo sxvadasxva faqtura? daamzade funji da Seqmeni namuSevari.
54 55
gakveTili 24
Tema: funjebi.
mizani: SevaswavloT moswavleebs sxvadasxva faqturis Sesaqmnelad fun-
jebis damzadeba.
aqtivobebi: nimuSebis daTvaliereba, funjebis damzadeba, xazebis gavleba,
namuSevris Seqmna, namuSevrebis wardgena, TviTSefaseba.
resursi: cocxis Rero, bambis gunda, Cxiri, fanqari, bambeuli Zafi, skoCi,
frinvelis frTa, bumbuli.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daasaxelon is masala da iaraRebi,
romlebsac iyeneben saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis gakveTilebze.
_ rodesac vxatavT guaSis an akvarelis saRebavebiT, vxmarobT funjebs.
isini gansxvavdebian zomiT da sisqiT. rodesac wvril detalebs vxatavT,
rogor funjebs viyenebT? rodesac didi monakveTis dafarva gvinda? funjis
wveriT rogori xazebi ixateba?
2. eubneba, rom guaSis da akvarelis saRebavebis garda arsebobs zeTis saRe-
bavebi. zeTis saRebavebiT muSaobisas aseve viyenebT funjebs.
3. funjebi sxvadasxva masalisgan SeiZleba damzaddes. amitom maT mier da-
tovebuli kvali (monasmi) gansxvavebuli faqturis STabeWdilebas iZleva, e.i.
furclis zedapiri sul sxvadasxvanairad daifareba. gadaSaleT saxelmZR-
vaneloebi, gaecaniT teqsts da daaTvaliereT sxvadasxva funjis nimuSebi.
4. moswavleebi aRweren maT, ecdebian, gamoicnon da daasaxelon is masa-
la, romlisganac funjebia damzadebuli. Semdeg Tavad Seecdebian, daamzadon
64
ramdenime gansxvavebuli funji. rodesac funjebi mzad eqnebaT, maswavlebe-
li sTxovs, imuSaon maTi gamoyenebiT da daakvirdnen maT mier datovebul sx-
vadasxvanair monasmebs (kvlebs). Semdeg SesTavazebs, àxali~ funjebis gamoy-
enebiT Seqmnan namuSevari nebismier Temaze. SeiZleba gamoiyenon erTi an ram-
denime funji.
5. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi awyoben namuSevrebis wardge-
nas. asaxeleben Tu rogori funjebi daamzades; romeli gamoiyenes namuSevris
Sesaqmnelad, ra faqtura miiRes sxvadasxva funjis xmarebisas; aTvaliereben
Tanaklaselebis namuSevrebs; aRniSnaven, romeli moewonaT, ratom? maswavle-
beli dafaze daxatavs 4 buSts (3 buSti ovaluri, rigiT II ki mrgvali). sTxovs,
gaaferadon buStebi ise, rom mrgvali buSti iyos lurj da mwvane buStebs So-
ris, lurji ki wiTeli buStis Semdeg da yviTlis win.
6. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis maT, sTxovs, CainiSnon
saSinao davaleba da moawesrigon saklaso oTaxi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sxvadasxva masalisgan daamzadeben fun-
jebs, Seqmnian namuSevars maTi gamoyenebiT da miiReben gansxvavebul faqturas.
1.2. sxvadasxva xerxiT damzadebuli funjebi.
65
gakveTili 25
25 zeTis saRebavebi
• daaTvaliere ferweruli namuSevrebi.
ferwera _ ferebiT wera. • ra xerxebi gamoiyenes mxatvrebma namuSevrebis Sesaqmnelad?
ferwerulia namuSevrebi, romlebic saRebavebiTaa Sesrul- • romel namuSevarSia laqebi? xazebi? monasmebi?
ebuli. swored saRebavebiT, maTi saTanado SexamebiT fermwe-
rebi namuSevrebSi gadmoscemen bunebis mravalferovnebas da
silamazes, istoriul movlenebs, gamoCenil da ubralo adamia-
nebs, scenebs yoveldRiuri cxovrebidan. SexvdebiT iseT namu-
Sevrebsac, romlebzec konkretuli araferia gamosaxuli, gar-
da ferebisa da figurebisa.
5. edmund kalandaZe. `gviani Semodgoma~
2. detali
1. JorJ sera. `kunZuli grand Jati. gazafxuli~
6. vinsent van gogi. `momkeli~
7. vinsent van gogi. `baRi~
saSinao davaleba
3. pol siniaki. `wiTeli tivtiva~ 4. bavSvis namuSevari Seqmeni cifruli namuSevari da gadaugzavne Tanaklaselebs.
56 57
Tema: zeTis saRebavebi.

mizani: saRebavebze saubari. gansxvavebuli xerxiT namuSevris Seqmna.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, msjeloba, axali
teqnikis aTviseba, namuSevris Seqmna gundurad, STabeWdilebebis gaziareba.
forma: individualuri, jgufuri, gunduri, TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, saxatavi furceli, moswavleebis mier gua-
SiT Sesrulebuli naxati, qila wyliT, tilo, Cxirebze daxveuli bamba (yuris
Cxiri).
_ ras vuwodebT mxatvrebs, romlebic saRebavebiT asruleben namuSevars
(fermwerebs)? ra saxis saRebavebi iciT (guaSi, akvareli)?
_ guaSi da akvareli orive wylis saRebavebia, e.i. isini wyalSi ixsneba.
guaSiT SeiZleba vxatoT sxvadasxva masalaze: qva, Tixa, qaRaldi, muyao, mina.
_ fermwerebi yvelaze xSirad iyeneben zeTis saRebavebs. zeTis saRebavebi
ixsneba specialur siTxeSi da ara wyalSi.
2. saRebavebiT xatvisas riT vxatavT (funjebiT)? rogorc gaxsovT, sx-
vadasxva funjis gamoyenebiT miviReT sxvadasxva faqtura. saRebavebiT xatvi-
sas iyeneben sxvadasxva xerxsac. zog naxatSi Warbobs monasmebi, laqebi, zogSi
_ Warbobs xazebi. aris naxati, romelic wertilebiT aris Sesrulebuli. zo-
gierTi mxatvari am xerxs iyenebs namuSevris Sesaqmnelad.
3. gadaSaleT saxelmZRvaneloebi da daaTvaliereT namuSevrebi, aRwereT
isini. daakvirdiT da aRniSneT, romeli naxati romeli xerxiTaa Sesrulebuli
66
(wertilebiT, xazebiT, monasmiT).
4. maswavlebeli moswavleebis yuradRebas gaamaxvilebs im namuSevrebze,
romlebic wertilebiT aris Sesrulebuli; sTxovs, daakvirdnen maT detals.
5. mogewonaT es namuSevari? dRes Cvenc SevecdebiT, vimuSaoT am xerxiT.
naxatis Sesaqmnelad gamoviyenebT Cxirze daxveul bambas (yuris Cxirebs).
SevqmnaT namuSevari Tavisufal Temaze. SeiZleba daixatos peizaJi, natiur-
morti an portreti. moifiqreT, ras daxatavT, romel ferebs gamoiyenebT.
6. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom umjobesia, jer daixatos Savi
fanqriT Canaxati, Semdeg ki frTxilad, saTanado ferebiT _ wertilebiT Ses-
ruldes namuSevari.
7. muSaobisas maswavlebeli urCevs moswavleebs, rom axali feriT xatvisas
umjobesia axali Cxiris gamoyeneba. rodesac namuSevrebi mzad iqneba, maswav-
lebeli SearCevs ramdenimes da gamofens; aqve gamofens moswavleebis ramden-
ime Zvel namuSevars. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seadaron namuSevre-
bi erTmaneTs da aRniSnon Tu riT gansxvavdeba es namuSevrebi erTmaneTisgan.
ekiTxeba, rogor moewonaT am xerxiT muSaoba. Seavson TviTSefasebis rubrika.
8. maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, axali xerxis gamoyenebiT Seas-
rulon jgufuri davaleba (Tu klasi mravalricxovania, SeiZleba ramdenime
gundad daiyos) _ formatis furcelze saerTo namuSevari Seasrulon. Sesa-
Zlebelia axali xerxis gamoyenebiT Seqmnan namuSevrebi kompiuterul saxatav
programaSi. gundur muSaobaSi monawileoba unda miiRos specialuri sagan-
manaTleblo saWiroebis mqone moswavlemac, romelic Seasrulebs martiv dava-
lebas (erTi feriT dafaravs konkretul monakveTs namuSevarze).
9. gundi irCevs liders, romelic waradgens namuSevars: aRniSnavs, ra dax-
ates, rogor imuSaves erTad, pasuxobs Tanaklaselebis SekiTxvebs.
10. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs namu-
SevrebisTvis, sTxovs, guldasmiT daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon sa-
Sinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aiTviseben axal teqnikas da Seqmnian
namuSevrebs, gamoTqvamen STabeWdilebebs namuSevrebze.
leqsikoni:
puantilizmi (fr. pointilisme) _ ferweris Taviseburi manera _ xatva
wvril-wvrili wanacxebiT: wertilebiT, viwro zolebiT.
1. JorJ sera. `kunZuli grand Jati, gazafxuli~ (1888). belgiis samefo xe-
lovnebis muzeumi, briuseli, belgia.
2. JorJ seras naxatis detali.
3. pol siniaki (1863-1935), frangi mxatvari-puantilisti. `wiTeli tiv-
tiva~ (1895). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.
5. edmund kalandaZe (1923-2014). qarTveli fermweri. `gviani Semodgoma~.
kerZo koleqcia.
6. vinsent van gogi. `momkeli~ (1889). van gogis fondi, amsterdamis saxelm-
wifo muzeumi, amsterdami, niderlandebi.
7. vinsent van gogi. `baRi~ (1890). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.
67
gakveTili 26
26 mxatvris saxelosno
mxatvris saxelosno aris adgili, sadac muSaobs mxatvari,
moqandake. aq yovelTvis SemoqmedebiTi ganwyobileba sufevs. sa-
xelosnoSi molbertis, funjebis, saRebavebis garda, aucileb-
lad naxav mxatvris Canaxatebs, dasrulebul an dausrulebel
namuSevrebs. SeiZleba naxo sxvadasxva saintereso, uCveulo niv-
Tic, romlebic mxatvrebis saxelosnoebs gansakuTrebul xibls
mateben.
3. anri matisi. `mxatvris saxelosno (vardisferi saxelosno)~
• daaTvaliere namuSevrebi, yuradReba miaqcie detalebs, aR-

niSne isini, romlebsac gansakuTrebiT sainteresod miiCnev.
1. ian vermeeri. `mxatvris saxelosno~
4. nikoloz (koka) ignatovi. 5. bavSvis

`mxatvris saxelosno~ namuSevari.
`Cemi oTaxi~
saSinao davaleba
2. frederik bazili. `mxatvris saxelosno~ daxate iseTi oTaxi, rogoric ginda, rom gqondes.
58 59
Tema: mxatvris saxelosno.

mizani: Seqmnas namuSevari sakuTari CanafiqriT garemosaTvis damaxasiaTe-
beli detalebis gamoyenebiT.
aqtivobebi: saxviTi xelovnebis dargebisa da Janrebis gaxseneba, ilustra-
ciebis daTvaliereba da ganxilva, xatva, namuSevarze msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, pasteli an feradi fanqrebi, saxatavi rveulis
furclebi.
1. maswavlebeli eubneba, rom mxatvrebi zogjer Tavis samuSao oTaxs _
saxelosnos xataven. isini cdiloben, am namuSevrebSi dagvanaxvon mxatvris
samuSao garemo.
_ gadaSaleT saxelmZRvaneloebi da daaTvaliereT ilustraciebi. ra aris
maTze gamosaxuli?
2. Tu yuradRebiT daakvirdebiT mxatvar bazilis namuSevars `mxatvris
saxelosno~, naxatze SeamCnevT bevr saintereso detals. maTi daxmarebiT mx-
atvari cdilobs, gadmosces is atmosfero, ganwyobileba, romelic aris mis
saxelosnoSi (mxatvrebi esaubrebian erTmaneTs, kedlebze uamravi naxatia,
dgas molberti).
3. moswavleebi aTvaliereben mxatvrebis da Tanatolebis namuSevrebs,
asaxeleben im nivTebs, detalebs, romlebic maTzea gamosaxuli. aRniSnaven,
romeli moewonaT gansakuTrebiT, ratom?
4. Semdeg maswavlebeli sTxovs, gaixsenon maTi oTaxi da Seecadon mis dax-
68
atvas. eubneba, rom jer moifiqron ra sagnebis daxatva undaT, sad ganalageben
am sagnebs furcelze, romeli iqneba win, ukan, erTmaneTis gverdiT.
5. namuSevrebis dasrulebis Semdeg moswavleebi saubroben maT Sesaxeb. mas-
wavlebeli SearCevs im namuSevrebs, romlebzec gamosaxulebebi gaazrebulad
aris gadanawilebuli sasuraTe sibrtyeze. sTxovs moswavleebs, gamoTqvan azri
maT Sesaxeb. moswavleebi aRniSnaven im saintereso detalebs, romlebic namu-
SevrebSia. avseben TviTSefasebis rubrikas. SesTavazebs savarjiSos; dafaze
dawers sityvas `molberti~. moswavleebi am sityvis Semadgenel asoebze Camow-
eren rac, SeiZleba met sityvas individualurad da jgufebSi.
6. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis maT Sesrulebuli sa-
muSaosTvis da sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba. Semdegi gakveTilisTvis ki
moitanon masala sakuTari survilisamebr.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sakuTari CanafiqriT
garemosTvis damaxasiaTebeli detalebis gamoyenebiT.
leqsikoni:
molberti (germ. Malbrett) _ xis sadgari, romelzedac mxatvari muSaobis
dros aTavsebs suraTs, naxats da a.S. arsebobs samfexa molberti (cnobili
iyo jer kidev antikur xanaSi) da horizontalur sayrdenebze damagrebuli
vertikalurRerZebiani molberti.
1. ian vermeeri. `mxatvris saxelosno~. vena (avstria). xelovnebis isto-
riis muzeumi.
2. frederik bazili (1841-1870), frangi mxatvari, impresionisti. `mxatvris
saxelosno~ (1870). orses muzeumi, parizi, safrangeTi.
3. anri matisi. `mxatvris saxelosno (vardisferi saxelosno)~ (1911).
a. puSkinis sax. xelovnebis muzeumi, moskovi, ruseTi.
4. nikoloz (koka) ignatovi (1937-2002), qarTveli mxatvari. `mxatvris sax-
elosno~ (1963). saqarTvelos saxelmwifo samxatvro galerea.
5. bavSvis namuSevari. `Cemi oTaxi~.
69
gakveTili 27
27 xatva bunebaSi
arian mxatvrebi, romelTa SemoqmedebaSi didi adgili uWi-
mxatvrebi xSirad xataven ara marto saxelosnoebSi, aram- ravs bunebas, kerZod tyeebs, mTebs an zRvebs.
ed Ria cis qveS: quCebSi, parkebSi, mindvrebsa da tyeebSi. isi-
ni cdiloben, zustad asaxon garemo, ferebi, ganaTeba da, rac
mTavaria, is ganwyobileba, romelic mSvenierma xedebma gamo-
iwvies maTSi.
4. nimuSi
• daakvirdi mxatvris mier daxatul xeebs. rogori xeebia

wina planze? ukanaze?
• qaRaldisgan gamoWrili xeebi simetriulia Tu asimet-
riuli?
1. elene axvlediani. `jvari~ 2. ivan SiSkini. `tye~ (Canaxati)
5. 6.
5, 6. muSaobis etapebi
saSinao davaleba
kompiuterul programaSi Seqmeni namuSevari _
3. edmund kalandaZe. `peizaJi~ gamoyavi mTavari.
60 61
Tema: xatva bunebaSi.

mizani: sxvadasxva xerxiT (feriT, formiT, zomiT) gamoyon namuSevarSi
mTavari, Seqmnan simetriuli formebi, isaubron bunebis dacvis, gafrTxilebis
aucileblobaze.
s.g.III.1; s.g.III.5.
aqtivobebi: literaturuli nawarmoebis wakiTxva, kiTxva-pasuxi, ilus-
traciebis daTvaliereba, msjeloba, namuSevrebis Seqmna, Tanaklaselebis na-
muSevrebis daTvaliereba, msjeloba maT Sesaxeb, TviTSefaseba.
resursi: feradi furclebi, makrateli, webo, feradi fanqrebi, pasteli,
formatis furceli.
1. maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs wina gakveTilis Temas. eubneba, rom
mxatvrebi namuSevrebs qmnian ara marto saxelosnoebSi, aramed Ria cis qveS,
bunebaSi. amiT maT unda zustad gadmoscen buneba da masSi mimdinare cvlile-
bebi: dRe da Rame, weliwadis droebi, aisi da daisi da a.S. gaixseneT, ra hqvia
aseT namuSevrebs (peizaJi)? kidev ra SeiZleba iyos peizaJebze (zRva, mdinare,
mindori, tye)?
2. maswavlebeli ukiTxavs moswavleebs xalxur leqss: àm tyes~
...am tyes nu gaanadgureb,

tye Cveni megobaria,
sul tyisgan aris sikeTe,
saxlis boZi da karia.
70
winaT yofila cixisebr
tye Cven TavSesafaria
tye _ mkvdrisad gamosadegi
samares wasatania.

_ ra SeiZleba gamoiwvios tyis ganadgurebam? ratom unda gavufrTxildeT
tyes? ra SeiZleba moxdes? rogori xeebis moWra SeiZleba (amiT maswavlebeli
cdilobs, ganamtkicos moswavleebis codna ekologiis _ garemos dacvis Ses-
axeb: Seaxsenebs moswavleebs bunebis dacvis aucileblobas, isaubrebs ekolo-
giis sakiTxebze)?
4. Tqvengan vin aris namyofi tyeSi? aRwereT igi. riTi gansxvavdebian xeebi
erTmaneTisgan (wiwvovani, foTlovani, zomiT, formiT...)?
_ tyeSi risi Segroveba SegviZlia (girCis, sokoebis, fiCxis, rkoebis)?
_ Tqven rogor ufrTxildebiT tyes (ar yrian nagavs, aqroben kocons da
a.S.)?
cemuli ilustraciebi; aRweron isini da imsjelon, rogor daxata mxatvarma
tye, ra zomisaa naxatze axlos mdgomi xeebi (ufro didia)? ukan gamosaxuli
xeebi (TiTqos ufro patarebia)?
_ gaixseneT, Tu xes Zalian Soridan uyureb, rogori geCveneba (patara)?
roca miuaxlovdebi (aRmoCndeba, rom Turme didi yofila)?
Tu sagans Soridan uyureb, igi geCveneba patarad. xatvis drosac ase iqcev-
ian. im sagnebs, romlebic axlosaa, xataven didad da furclis qveda mxares,
xolo Sors mdebare sagnebs _ ufro mcire zomebSi da furclis zeda mxares.
6. dRes Cven SevqmniT peizaJs `tye~. davxatoT da gamovWraT sxvadasxva
zomis xeebi (SesaZlebelia, xeebi formiTac gansxvavdebodnen).
xeebi ise ganvalagoT furcelze, rom miviRoT `tye~, anu axlos didi xee-
bi, patarebi ki _ Sors. e.i. didi xeebi furclis qveda nawilSi ganvalagoT,
patarebi ki _ zeviT.
7. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daxaton da gamoWran sami sxvadasxva
zomis da formis xeebi. gadakeceT furceli Suaze, davxatoT xis siluetis nax-
evari da gamovWraT. rodesac furcels gaSliT, miiRebT mTlian xes, romlis
orive mxare zustad erTnairia e.i. simetriulia. simetriuls eZaxian sagnebs,
romelTa sapirispiro mxare zustad erTnairia, mag.: foToli, pepela, Wiamaia
da a.S., xolo sagani, romlis orive mxare gansxvavebulia, asimetriulia, mag.:
Caidani, Wiqa... Semdeg wyvilebma erT furcelze ganalagon gamoWrili xeebi
ise, rom gamovides `tye~. dawebebamde wyvilebma imsjelon, ramdenad sworad
ganalages xeebi (maswavlebeli urCevs, rom dawebeba umjobesia, daiwyon fur-
clis zeda nawilidan). avseben TviTSefasebis rubrikas.
8. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben Tanaklaselebis
namuSevrebs. msjeloben, vis ukeT gamouvida tye; rogori xeebia `tyeSi~; ra fe-
rebia gamoyenebuli; Semodgomis tyea Tu zamTris; romeli namuSevaria yvelaze
saintereso; romeli moewonaT gansakuTrebiT da a.S. avseben TviTSefasebis ru-
brikas.
9. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daalagon sak-
laso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
71
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qmnian namuSevars, sxvadasxva xerxiT
gamoyofen mTavars da gaazrebulad anawileben mas sasuraTe sivrceze.
SeniSvna: am samuSaos Catareba SeiZleba gunduradac. maswavlebelma Sei-
Zleba kedelze gaakras didi formati an `Spaleri~ da mTelma klasma Seqmnas
namuSevari `tye~. amiT xeebis raodenoba gaizrdeba da tyec ufro didi gamova.
1. elene axvlediani. `jvari~. kerZo koleqcia.
2. ivan SiSkini (1832-1898), rusi mxatvari-peizaJisti. `tye~ (Canaxati). sax-
elmwifo rusuli muzeumi, sanqt-peterburgi, ruseTi.
3. edmund kalandaZe. `peizaJi~ (1865). kerZo koleqcia.
4. nimuSi.
5,6. muSaobis etapebi.
gakveTili 27a
Tema: gamofena. Semajamebeli.

mizani: saklaso gamofenaSi monawileoba; gavuvarjiSoT moswavleebs sau-
bris unari xelovnebis am Tu im dargze, Janrsa da gamoyenebul masalaze.
s.g. III.3; III.5; III.4.
aqtivobebi: gamofenis mowyoba, krosvordi, STabeWdilebebis gaziareba, na-
muSevrebis Sefaseba, maTze msjeloba.
forma: jgufuri.
resursi: moswavleebis namuSevrebi.
1. gamofenis mosawyobad moswavleebs moaqvT, maTi azriT, saintereso na-
muSevrebi xelovnebis sxvadasxva dargSi, JanrSi, masalaSi Sesrulebuli.
gamofenen namuSevrebs. mniSvnelovania, rom moswavleebma isaubron namuSevre-
bze: romel dargs, Janrs miekuTvneba da ra masaliTaa Sesrulebuli. moswav-
leebi asaxeleben, Tu xelovnebis romeli dargi, Janri moswonT gansakuTrebiT,
ra masalaSi urCevniaT muSaoba, asabuTeben, ratom, aseve ixseneben cnobili
mxatvrebis namuSevrebs, romlebic sxvadasxva masaliTaa Sesrulebuli. amoic-
noben Tanaklaselebis namuSevrebSi nacnob literaturul personaJebs, cxove-
lebs, mcenareebsa da sxv.
2. SesTavazebs krosvordis amoxsnas.
amoxseni krosvordi.
72
1.
f
2.
a
3.
n
4.
q
5.
a
6.
r
7.
i
1. riT vxatavT?
2. riT vZerwavT?
3. adamiani, vinc aqandakebs.
4. adamiani, vinc aproeqtebs, aSenebs.
5. saRebavi.
6. grafikosis masala.
7. mzaddeba patara nawilebisgan, kenWebisgan.
3. maswavlebeli cdilobs, rom msjelobaSi monawileoba miiRos yvela mo-

swavlem, pasiurebs usvams SekiTxvebs an sTxovs moswavleebs, dasvan da upa-
suxon erTmaneTis SekiTxvebs.
4. vinaidan gakveTili Semajamebelia, maswavlebeli TiToeul moswavles
afasebs ganmaviTarebeli SefasebiT (gakveTilis mizanze dayrdnobiT SemuSave-
buli rubrikiT).
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sakuTari namuSevrebiT moawyoben gamof-
enas, imsjeleben namuSevrebze, upasuxeben erTmaneTis SekiTxvebs, isaubreben
xelovnebis dargebsa da Janrebze, agreTve gamoyenebul masalaze.
gakveTili 27b
Tema: eqskursia.
mizani: kulturuli memkvidreobis gacnoba; xelovnebis Zeglebze msjelo-
bis unaris gavarjiSeba; naturidan Canaxatis Sesrulebis unaris gamomuSaveba.
III.5; III.1; III.4; III.3
aqtivobebi: istoriuli Zeglis an sxva xelovnebis nimuSis gacnoba, STabe-
Wdilebis gaziareba, Canaxatis Sesruleba.
resursi: saxatavi rveuli, Savi fanqari, saSleli.
1. maswavlebels moswavleebi mihyavs axlomdebare istoriuli Zeglis
dasaTvaliereblad. ekiTxeba, Tu ra ician am Zeglis Sesaxeb? maswavlebelma
SeiZleba damatebiTi informacia miawodos.
73
2. Semdeg sTxovs, daiyon jgufebad da daaTvalieron Zegli, gaakeTon
Canawerebi sakuTar STabeWdilebebze dayrdnobiT.
3. Semdeg TiTo jgufi acnobs danarCenebs, Tu ram gamoiwvia maTi gansa-
kuTrebuli interesi, ras miaqcies yuradReba (gumbaTi, ornamenti, sarkmelebi,
freskebi, warwerebi...). aRniSnaven, aris Tu ara es Zegli ganaxlebuli.
4. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom droTa ganmavlobaSi dazianebu-
li arqiteqturuli Zeglis an xelovnebis nawarmoebis pirveladi saxiT aRd-
genas restavracia hqvia; adamians, romelic aRadgens Zegls _ restavratori.
5. ekiTxeba, ra aris grafikuli xelovneba:
_ gaixseneT grafikuli namuSevrebi. riTia isini Sesrulebuli? kidev
risTvis iyeneben mxatvrebi fanqrebs, naxSirs? _ sworia, CanaxatisTvis, es-
kizisTvis.
_ modiT, dRes Tqvenc gaakeTeT am Zeglis Canaxati _ eskizi.
_ ras vuwodebT naturidan xatvas?
_ unda ecadoT, rom Tqveni eskizic maqsimalurad miamsgavsoT nimuSs _
Zegls. SegiZliaT, am Canaxatis daxmarebiT saxlSi SeqmnaT namuSevari.
6. imisaTvis, rom namuSevrebi iyos mravalferovani, maswavlebeli sTxovs,
daiyon jgufebad da daxaton Zegli sxvadasxva mxridan.
7. Semdeg moswavleebi erTmaneTs aCveneben Canaxatebs. Tanaklaselebi cdi-
loben, gamoicnon, vin romeli nawilis (mxaris) Canaxati gaakeTa. msjeloben
Canaxatebze: visi moewonaT? avtorebi aRniSnaven, ra gamouvidaT kargad da ra
ara.
maswavlebeli ganviTarebeli SefasebiT afasebs moswavleebis msjelobis
unars.
8. eqskursiis bolos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron
teritoria, daalagon igi.
SeniSvna: sakuTari Canaxatebis gamoyenebiT kompiuterul programaSi Se-
qmnan cifruli namuSevari da gadaugzavnon Tanaklaselebsa da maswavlebels.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gaecnobian kulturuli memkvidreobis
Zegls da Seasruleben Canaxats naturidan.
leqsikoni:
restavracia (laT. restauratio) _ darestavrireba _ JamTa viTarebaSi da-
zianebuli arqiteqturuli Zeglis, xelovnebis nawarmoebis, arqeologiuri
nivTebisa da sxv. aRdgena pirveladi saxiT.
74
Tavi IV. vamzadebT TviTon
gakveTili 28
28 kalendari SesafuTi qaRald

kalendarze aRniSnulia dReebi, kvirebi, Tveebi, romlebic saCuqari ufro mimzidveli xdeba, rodesac i
mTlianobaSi erT wels qmnian _ 365 dRes. unda gavides zamTari, SefuTuli. kargia Tu saCuqris SefuTvisas
gazafxuli, zafxuli da Semodgoma. es is droa, romelsac an- rasTan dakavSirebiT an vis aCuqeb mas. kargia,
domebs dedamiwa mzis garSemo erTi wris gavlas. wlis, aRdgomis, dabadebis dRis saCuqari gansx
SefuTuli.
• rogor SeiZleba iyos gaformebuli kalendari?
2.
1. 1.
1, 2. SesafuTi qaRaldis damzadebis sxvad
• rogor SefuTav Tanaklaselis saCu

• patara bavSvis saCuqars?
4.
3.
3. SesafuTi qaRaldebi
5.

6. nimuSi 4. nimuSi
saSinao davaleba saSinao d

daasrule kalendris damzadeba. Caatare eqsperimenti sxvadasxva xerxis ga
64
Tema: kalendari.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi nacnobi masaliT (qaRaldi) martivi na-
keTobis damzadebaSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari, savarjiSo, ilustraciebisa da muSao-
bis etapebis daTvaliereba, samuSaos Sesruleba, TviTSefaseba.
resursi: saxatavi rveuli, feradi Jurnalebis furclebi, feradi fanqre-
bi, Savi fanqari, webo, makrateli.
_ vin icis, ra aris kalendari? risTvis gvWirdeba igi?
2. moswavleebis pasuxebis Semdeg eubneba, rom kalendari yvelasTvis Za-
lian saWiro ram aris. misi daxmarebiT viciT, ramdeni dRea weliwadSi, TveSi;
rodis aris dasvenebis dReebi, dResaswaulebi; ramdeni dRe dagvrCa ardadege-
bamde an axal wlamde.
3. ekiTxeba: _ ramdeni droa weliwadSi? ramdeni Tvea?
_ vin damisaxelebs weliwadis droebs, Tveebs?
_ vin icis, ramdeni dRea TiToeul TveSi?
_ romelia yvelaze mokle Tve?
_ vin icis, rogor weliwads eZaxian nakians?
4. Semoxaze swori pasuxi:
75
ramdeni dRe ar SeiZleba iyos TveSi?
29, 28, 30, 32, 31.
romeli ar aris zamTris Tve?
ianvari, noemberi, Tebervali, dekemberi.
ramdeni Tvea weliwadSi?
14, 12, 11, 13.
5. dafaze dawers weliwadis droebs da eubneba: Seecade, weliwadis TiToeu-
li dro erTi gamosaxulebiT, figuriT daxato.
6. eubneba, rom kalendari SeiZleba iyos specialuri daniSnulebis, mag.:
saeklesio (aseT kalendarze aRniSnulia sxvadasxva saeklesio dResaswaule-
bi). arsebobs kalendari qalebisTvis, romelSic kulinariuli receptebi da
sxva saintereso, sasargeblo rCevebia. kidev rogori kalendari arsebobs? gi-
naxavT? aRwereT igi.
7. Semdeg eubneba: _ dRes Cvenc davamzadebT kalendars, romelzec SeiZle-
ba, aRniSnoT TqvenTvis mniSvnelovani dReebi, axloblebisa da Tanaklaselebis
dabadebis dReebi, saskolo RonisZiebebi da sxva.
8. viRebT saxatavi rveulis or Sua furcels. TiTo furceli gadaikeceba
4 tol nawilad (e.i. sul 8 nawilad). miviRebT 16-gverdian `kalendars~, ro-
melic Semdeg unda gaformdes. kalendris pirveli da bolo furclis orive
gverdi iqneba yda, Semdegi 12 gadanakeci ki _ Tveebis aRmniSvneli.
9. ydaze SeiZleba dawebdes gamoWrili detalebi an daixatos naxati. Sei-
Zleba daeweros mflobelis saxeli da gvari. aucilebelia, zed iyos aRniS-
nuli weli. yovel gverdze lamazad daiweros Tvis dasaxeleba.
10. Tveebis gverdebic unda moirTos aplikaciiT an naxatiT. sasurvelia,
gaformeba Seesabamebodes weliwadis dros, konkretul Tves. ra SeiZleba
daixatos Semodgomis Tveebze? _ sworia, feradi foTlebi, yurZnis mtevnebi;
zamTarSi? _ naZvis xe, Tovlis babua da a.S.
11. SesTavazebs, yvela Tvis gverdi Seavson RirsSesaniSnavi TariRebiT.
muSaobis dawyebamde moswavleebi aTvaliereben saxelmZRvaneloSi moce-
mul nimuSs da muSaobis etapebs. ecnobian teqsts.
12. muSaobisas maswavlebeli exmareba maT, visac uWirs arCevanis gakeTeba.
_ gaixsene, rogor vamzadebdiT aplikaciebs. gamoWeri Tevzebi, manqanebi,
yvavilebi, naZvis xe, foTlebi. ecade, akuratulad daawebo detalebi weboTi.
13. miuTiTebs, rom kalendari SeiZleba hqondeT sawer magidaze da peri-
odulad Seavson xolme.
14. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs da
sTxovs, droulad daalagon saklaso oTaxi. ekiTxeba, Tu rogor moewonaT dRe-
vandeli gakveTili. moswavleebi usmenen erTmaneTs da acdian azris gamoTqmas.
avseben TviTSefasebis rubrikas. Semdeg sTxovs, CainiSnos saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qaRaldisgan daamzadeben kalendars da
lamazad gaaformeben mis ydas.
SeniSvna: gakveTilze SeiZleba damzaddes kalendari da yda, danarCeni sa-
muSao ki moswavleebma saxlSi Seasrulon.
SeniSvna: maswavlebeli SesTavazebs, kompiuterul saxatav programaSi Se-
qmnan romelime Tvis kalendari, gaaformon am TvisTvis Sesabamisi gamosaxule-
bebiT da eleqtronulad gadaugzavnon Tanaklaselebs. Semdegi gakveTilisT-
vis moitanon TeTri an feradi furclebi, guaSis saRebavebi, jagrisi, asanTis
76
Rerebi, qaRaldisgan gamoWrili geometriuli figurebi.
1-5. muSaobis etapebi. 6. nimuSi.
gakveTili 29
SesafuTi qaRaldi 29
saCuqari ufro mimzidveli xdeba, rodesac is lamazad aris
SefuTuli. kargia, Tu saCuqris SefuTvisas gaiTvaliswineb, ra
sTan dakavSirebiT, an vis aCuqeb mas. kargia, rodesac axali
wlis, aRdgomis, dabadebis dRis saCuqari gansxvavebulad aris
SefuTuli.
1. 2.
1, 2. SesafuTi qaRaldis damzadebis sxvadasxva xerxi
• rogor SefuTav Tanaklaselis saCuqars?

• patara bavSvis saCuqars?
3. SesafuTi qaRaldebi
4. nimuSi
saSinao davaleba
Caatare eqsperimenti sxvadasxva xerxis gamoyenebiT.
65
Tema: SesafuTi qaRaldi.

mizani: SevaswavloT moswavleebs namuSevris Seqmna axali teqnikiT (jag-
risiT).
aqtivobebi: saubari, axali teqnikis gacnoba, nimuSis daTvaliereba, samuS-
aos Sesruleba, STabeWdilebebis gaziareba, TviTSefaseba.
resursi: TeTri an feradi furclebi, guaSis saRebavebi, jagrisi, asanTis
Rerebi, qaRaldisgan gamoWrili geometriuli figurebi.
1. maswavlebeli klass dayofs gundebad da SesTavazebs saxaliso sa-
varjiSos: warmoidgineT, rom gvaqvs maRazia, romelSic iyideba xelovnebis
gakveTilebisTvis saWiro nivTebi. gundi, romelic met nivTs daasaxelebs,
gaimarjvebs.
_ dRes Cven viswavliT SesafuTi qaRaldis damzadebas gansxvavebuli xe-
rxiT. rodesac axlobels, megobars vCuqniT, SeiZleba is ubralo, TeTr qa-
RaldSi SeifuTos, magram Tu geqnebaT lamazi, feradi, originaluri SesafuTi
qaRaldi, saCuqari ufro mimzidveli gaxdeba.
3. SesafuTi qaRaldis damzadeba sxvadasxva xerxiT SeiZleba. dRes viswav-
liT kbilis jagrisis gamoyenebiT mis damzadebas.
77
4. viRebT saWiro formis, arcTu ise sqel TeTr an ferad furcels,
romelSic saCuqari advilad gaixveva. gemovnebis mixedviT valagebT masze
asanTis Rerebs an sxvadasxva geometriul figuras, romlebsac winaswar
gamovWriT qaRaldisagan. kbilis jagriss CavawobT guaSis saRebavSi (saRebavi
ar unda iyos zedmetad Txeli) da asanTis Rers frTxilad wavusvamT jagrisze
ise, rom warmoiqmnas Sxefebi, riTac Tanabrad daifareba furclis zedapiri.
SesaZlebelia, gamoviyenoT erTi an ramdenime feris saRebavi. rodesac fur-
clis zedapiri mTlianad daifareba da saRebavi gaSreba, furcels frTxilad
gadavabrunebT, raTa asanTis Rerebi an sxva formebi gadmovyaroT.
5. samuSaos dawyebamde maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron
saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSebi da samuSaos Sesrulebis xerxebi, rom-
lebic wignSi mocemulia TvalsaCinoebisaTvis.
samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi erTmaneTs STabeWdilebebs uzi-
areben; aTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs; aRniSnaven, rogor moewonaT ase-
Ti tipis samuSaos Sesruleba. avseben TviTSefasebis rubrikas.
maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs da sTxovs maT, daalagon sa-
muSao adgili da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aiTviseben axal teqnikas da misi gamoy-
enebiT Seqmnian namuSevars.
SeniSvna:
• SesafuTi qaRaldi SeiZleba damzaddes adre naswavli xerxiTac (magal-
iTad, foTlebiT beWdva). SeiZleba gamoyenebul iqnas sxvadasxva feris saReba-
vi foTlebis SesaRebad. amiT namuSevari ufro feradovani da lamazi gaxdeba.
• kbilis jagrisis garda, SeiZleba gamoviyenoT patara zomis jagrisi an
funji.
1, 2. SesafuTi qaRaldis damzadebis sxvadasxva xerxi.
3. SesafuTi qaRaldebi. 4. nimuSi.
78
gakveTili 30
30 qvis moxatva Tojinebi

albaT gipovia saintereso feris, formis an faqturis qva. qva msoflios yvela qveyanaSi, uZvelesi droida
is bunebrivi masalaa, romliTac iqmneba xelovnebis nimuSebi. Tu Svebis sayvareli saTamaSoa. arqeologiuri gaTx
mouxmob fantazias da qvebs moxatav, SeiZleba Seni namuSevrebi sabavSvo saTamaSoebi. saTamaSoebi mzaddeboda x
oTaxis mosarTavad an saCuqrad gamoiyeno. selisgan, qsovilisgan, dedebi da bebiebi Tojin
bavSvebs matylisgan, Zafebisgan. mogvianebiT go
amzadebdnen Tojinebs da ase swavlobdnen qsov
gvas _ xelsaqmes. dRes ki saTamaSoebi iqmneba
masalisgan.
• rogoria Tanamedrove Tojinebi? aRwe
1.
2.
• Sen rogori formisa da zedapiris qvas airCev mosaxatad? 1. 2.
3. 4.
3. 4.
5.
1-5. nimuSebi 1-5. muSaobis etapebi

5.
6. nimuSebi
saSinao davaleba saSinao d

moxate qva ornamentiT. daxate Seni sayvareli saTamaSo
66
Tema: qvis moxatva.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs buneb rivi masalis gamoyenebiT namu-
Sevris Seqmnis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari, ilustraciebis daTvaliereba, qvebis
moxatva, namuSevrebis ganxilva, maTze msjeloba, TviTSefaseba.
resursi: sxvadasxva formis qvebi, saRebavebi, flomasterebi, frCxilis
ufero laqi.
1. maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, moifiqron mis mier dawyebu-
li zRapris gagrZeleba (TiTo moswavle amatebs sityvas ise, rom Sinaarsi
gagrZeldes): ìyo da ara iyo ra, iyo erTi mefe, romelmac karis mxatvars
daukveTa gansacvifrebeli namuSevris Seqmna...“
2. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon da CamoTvalon, Tu ra ma-
sala gamoiyeneba saxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi. ra masalas iyeneben mxat-
vrebi (saRebavebi, akvareli, guaSi, zeTis saRebavebi)? axsenebs, rom mxatvari,
romelic sxvadasxva saRebavebiT muSaobs, fermweria; mxatvari, romelic Savi
fanqriT, naxSiriT, tuSiT qmnis namuSevrebs, grafikosi.
_ ra masalas iyeneben moqandakeebi (qvas, Tixas, brinjaos)?
_ dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis ostatebi ra masalas iyeneben na-
muSevrebis Sesaqmnelad (fardagi, xaliCa, Teqa _ matyli, WurWeli _ Tixa,
mina, keramika; oqromWedloba _ oqro, vercxli da sxv.)? xelovnebis nimuSis
Sesaqmnelad SeiZleba gamoyenebul iqnas sxvadasxva bunebrivi masalac.
79
3. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, CamoTvalon, ra bunebrivi masala
dasWirdaT saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis gakveTilebze.
4. eubneba: _ dRes SevqmniT namuSevrebs Cveulebrivi qvebis gamoyenebiT.
gadaSaleT saxelmZRvaneloebi, gaecaniT teqsts da daaTvaliereT nimuSebi. ra
aris qvebze daxatuli? rogorc xedavT, qva SeiZleba moixatos mravalnairad.
SeiZleba qvis forma miamsgavso raimes (magaliTad, adamianis Tavis formas an
cxovelis sxeuls) da Sesabamisad moxato.
5. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, ganixilon motanili masala; daak-
virdnen da gadawyviton, risi daxatva SeiZleba masze.
6. Semdeg iwyeben muSaobas. mewyvileebi exmarebian erTmaneTs Temis SerCevi-
sas.
7. samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebeli SearCevs ramdenime gansxvave-
bul namuSevars da moswavleebs sTxovs, imsjelon maTze: ra aris maTze gamo-
saxuli; aris Tu ara igi akuratulad Sesrulebuli; romeli ufro moswonT,
ratom? moewonaT Tu ara amgvari samuSaos Sesruleba. Seavson TviTSefasebis
rubrika.
8. maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs da sTxovs, daalagon samuSao
magida.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi bunebrivi masalis (qvebi) gamoyenebiT
Seqmnian namuSevars.
SeniSvna:
• maswavlebelma SeiZleba uTxras moswavleebs, rom moxatuli qvebi Sesa-
Zloa gamoiyenon samuSao magidis gasalamazeblad an saCuqrad, an sawer mag-
idaze furclebis dasamagreblad; rom sakuTari xeliT Seqmnili nivTi ufro
saintereso da gamorCeulia;
• Tu moswavleebi qvas moxataven guaSis saRebavebiT, maswavlebeli Seax-
senebs maT, rom mcire zomis gamosaxulebebis Sesaqmnelad wvrili funjebi
unda gamoiyenon da xaton funjis wveriT;
• rodesac namuSevrebi dasruldeba, umjobesia, maTi dafarva frCxilis
ufero laqiT. amiT namuSevari didxans SeinarCunebs ferebs da priala zeda-
piri ufro srulyofil saxes miscems.
• Semdegi gakveTilisTvis moitanon saqsovi Zafebi an Cala, sxvadasxva
feris Zafebi an lentebi, makrateli, maqmani, wvrili mZivebi.
1-5. nimuSebi.
80
gakveTili 31
Tojinebi 31
msoflios yvela qveyanaSi, uZvelesi droidan, Tojina bav
Svis sayvareli saTamaSoa. arqeologiuri gaTxrebisas napovnia
sabavSvo saTamaSoebi. saTamaSoebi mzaddeboda xisgan, Zvlisgan,
selisgan, qsovilisgan, dedebi da bebiebi Tojinebs umzadebdnen
bavSvebs matylisgan, Zafebisgan. mogvianebiT gogonebi TviTon
amzadebdnen Tojinebs da ase swavlobdnen qsovas, kervas, qar
gvas _ xelsaqmes. dRes ki saTamaSoebi iqmneba mravalferovani
masalisgan.
• rogoria Tanamedrove Tojinebi? aRwere isini.
1. 2.
3. 4.
5.
15. muSaobis etapebi
6. nimuSebi
saSinao davaleba
daxate Seni sayvareli saTamaSo.
67
Tema: Tojinebi.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masaliT martivi nakeTobebis
damzadebis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, nimuSebis da Tvaliereba, teqstis gacnoba,
Tojinas damzadeba, Tanakla selebis namuSevrebis daTvaliereba da azris
gamoTqma, savarjiSo. TviTSefaseba.
resursi: saqsovi Zafebi an Cala, sxvadasxva feris Zafebi an lentebi,
makrateli, maqmani, wvrili mZivebi.
1. rogorc viciT, Zvelad Tojinebs xeliT amzadebdnen bavSvebisaTvis. vis
axsovs, risgan amzadebdnen aseT Tojinebs?
2. dRes SeviswavliT Tojinas damzadebas sxvadasxva masaliT. Tojinas ga-
sakeTeblad gamoviyenebT Salis Zafs. aseTi Tojinas damzadeba SesaZlebelia
Calisganac. Calisgan umTavresad im qveynebsa da regionebSi amzadebdnen To-
jinebs, sadac xorbali mohyavdaT.
cemuli nimuSebi da muSaobis etapebi, gaecnon teqsts.
4. imisda mixedviT, Tu ra zomis Tojina gvinda gavakeToT, SevarCioT wigni,
bloknoti, sigaretis kolofi an raime sxva nivTi da zed davaxvioT Salis
Zafi ramdenime wyebad. mere frTxilad gamovacaloT is sagani, romelzec Za-
fia daxveuli. warmoidgineT, rom daxveuli Zafebi adamianis mTeli sxeulia.
moniSneT kisris adgilebi (maswavlebeli moswavleebs yuradRebas amaxvile-
81
binebs adamianis sxeulis proporciaze, amowmebs, yvelas sworad aqvs Tu ara
moniSnuli kisris adgili. Tu proporcia darRveulia, mewyviles sTxovs, dae-
xmaros megobars).
5. axla davamzadebT xelebs. aviRoT igive sagani, romelzec Tavdapirve-
lad davaxvieT Zafi, isev davaxvioT zed Zafi, oRond, siganeze. Semdeg frTxi-
lad gamovacaloT sagani, SevkraT boloebi TokiT da gavuyaroT Tojinas im
nawilSi, sadac xelebi unda iyos. Semdeg movniSnoT welis adgili da SevkraT
TokiT.
6. Tu gvinda biWi Tojinas damzadeba, welidan daSvebul Zafebs vyofT or
tol nawilad da boloebs TokiT SevukravT; Tu gogonas vamzadebT, vtovebT
CamoSvebul Zafebs, romlebsac qveviT frTxilad gavWriT Sua adgilas.
_ rogor fiqrobT, xom ar SeiZleba mas raime davumatoT (movrToT maqma-
niT, mZiviT, bafTiT an sxva ramiT)?
8. Tu Tavis zeda nawilSi gavuyriT Zafs, amiT davamzadebT sakids. ase Cveni
Tojinas Camokideba SeiZleba CanTaze, kedelze an rame sxva nivTze.
9. moswavleebi daaTvaliereben erTmaneTis Tojinebs. aRniSnaven, ra mos-
wonT namuSevarSi. daasabuTon sakuTari pozicia; romeli Tojina ufro mos-
wonT, ratom; rogor apireben Tojinas gamoyenebas. avseben TviTSefasebis ru-
brikas.
10. samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daalag-
on saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi daamzadeben Tojinebs Zafebisgan, isau-
breben erTmaneTis namuSevrebze.
SeniSvna: maswavlebels SeuZlia daavalos moswavleebs, moifiqron da dax-
aton saTamaSoebis maRaziis sareklamo abra. SearCion saukeTeso da moawyon
`Tojinebis maRazia~. SeuZliaT, imuSaon wyvilebSi, maswavlebeli sTxovs
moswavleebs, Semdegi gakveTilisTvis moitanon aplikaciis dasamzadebeli ma-
sala.
1-5. muSaobis etapebi. 6. nimuSebi.
82
gakveTili 32
32 mosawvevi baraTi sasanTle
sxvadasxva dResaswaulze mosawvevi baraTis gagzavnas didi albaT, iciT, rom eleqtronuli naTuris gam
xnis istoria aqvs. pirveli saSobao misaloci baraTi ingliselma lebs anaTebdnen sanTlebiT. sanTlis Casamagreb
mxatvarma gaugzavna megobars. masSi gamosaxuli iyo naZvis xis sanTle _ Sandali hqvia. mas sxvadasxva masalisg
garSemo TavSeyrili bednieri ojaxi. am baraTma iseTi mowoneba zogierTi maTgani iseTi ostatobiTaa Seqmnili,
daimsaxura, rom axali tradicia damkvidrda _ dResaswaulebze nimuSs warmoadgens.
erTmaneTisTvis misaloci baraTebis gagzavna. mosawvev bara-
Tebs gzavnian dabadebis dRis, naTlobis, qorwilis, skolisa da
sabavSvo baRis zeimze mosapatiJeblad.
1. konvertis
sqema
1. nimuSi
2. Zveleb
• sad ginaxavT sasanTleebi?

2. 3.
• ra masalisgan iyo igi damzadebul
2, 3. konvertebis nimuSebi
• ra weria mosawvev baraTebSi?

• migiRia an gagigzavnia mosawvevi baraTi?
4, 5. mosawvevi baraTebis nimuSebi 4. dekoratiu

3. sadResaswaulo sufra sanT
saSinao davaleba
Seqmeni cifruli mosawvevi baraTi da gaugzavne saSinao d
maswavlebels da megobrebs. ecade daamzado sasanTle gansxvavebuli
68
Tema: mosawvevi baraTi.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis gamoyenebiT martivi
aqtivobebi: saubari, kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, teqs-
tis gacnoba, mosawvevisa da konvertis damzadeba, STabeWdilebebis gaziareba,
TviTSefaseba.
resursi: feradi da TeTri qaRaldi, makrateli, webo, Savi fanqari, Zveli
Jurnalis furclebi.
_ migiRiaT werili vinmesgan? gagigzavniaT werili? raSi devs werili?
sworia, konvertSi. ra iwereba konvertze? ratom awebeben konverts? konver-
tiT mxolod werilebs gzavnian (misaloc da mosawvev baraTebsac)?
2. dRes Cven viswavliT mosawvevi baraTis damzadebas, romelsac movaT-
avsebT Cven mier damzadebul konvertSi. Tu stumrebis mopatiJeba gvinda, um-
jobesia, maT gavugzavnoT sakuTari xeliT damzadebuli da gaformebuli mo-
sawvevi baraTebi.
cemuli nimuSebi, gamoTqvan mosazrebebi.
4. maswavlebeli eubneba: `dRes Cven davamzadebT mosawvev baraTs da kon-
verts. moifiqreT, romeli dResaswaulisTvis gindaT baraTis damzadeba da
rogor gaaformebT mas~.
83
5. sasurvelia, maswavlebelma xeli Seuwyos moswavleebs arCevanis ga-
keTebisas, raTa mosawvevi baraTebi mravalferovani gamovides, sxvadasxva
dResaswaulisa da RonisZiebisTvis iyos gamiznuli. aseve gaformebuli iyos
sxvadasxva xerxiT da masaliT (aplikacia, naxati, Sereuli masala), Semdeg
aswavlis konvertisa da baraTis damzadebas.
6. aviRoT Tabaxis furceli, gadavkecoT da Suaze gavWraT. erTi nawilis-
gan davamzadebT mosawvev baraTs (Tabaxis furceli SeiZleba feradi iyos).
gadavkecavT mas Suaze da SevudgebiT gareTa mxaris gaformebas.
7. moswavleebi amzadeben baraTs da Sexedulebisamebr aformeben mas.
8. Semdeg daamzadon konverti saxelmZRvaneloSi mocemuli sqemis mixed-
viT. rodesac konverti mzad iqneba, gaukeTon mas lamazi `saketi~. `saketi~
qaRaldisgan gamoWrili nebismieri detali SeiZleba iyos, romelic gaalama-
zebs konverts.
9. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben erTmaneTis namu-
Sevrebs, aRniSnaven, vin rogor daamzada, rogor morTo baraTi da konverti. ra
detalebi gamoiyena, vin ufro akuratulad imuSava. avseben TviTSefasebis ru-
brikas. aRniSnaven, visTvis gaakeTes mosawvevi baraTi. maswavlebeli asaxelebs
sxvadasxva dResaswaulebs da RonisZiebebs, sTxovs moswavleebs, daasaxelon
Sesabamisi simboloebi _ nivTebi (mag: skolis koncerti - notebi an instru-
menti; skolis gamofena _ palitra an funjebi da sxv.).
10. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moa wesrigon samuSao adgili da
CainiSnon saSinao davaleba. Semdegi gakveTilisTvis moitanon plastilini,
Tixa da saRebavebi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi daamzadeben mosawvev baraTs da kon-
verts da morTaven furclis formis, zomisa da ganlagebis Sesabamisad (hori-
zontaluri, vertikaluri).
1. konvertebis sqema.
2, 3. konvertis nimuSebi.
4, 5. mosawvevi baraTebis nimuSebi.
84
gakveTili 33
sasanTle 33
albaT, iciT, rom eleqtronuli naTuris gamogonebamde sax
lebs anaTebdnen sanTlebiT. sanTlis Casamagrebel WurWels sa
sanTle _ Sandali hqvia. mas sxvadasxva masalisgan amzadeben da
zogierTi maTgani iseTi ostatobiTaa Seqmnili, rom xelovnebis
nimuSs warmoadgens.
1. nimuSi
2. Zveleburi sasanTle
• sad ginaxavT sasanTleebi?

• ra masalisgan iyo igi damzadebuli?
4. dekoratiuli gvirgvini _
3. sadResaswaulo sufra sanTlebiT
saSinao davaleba
ecade, daamzado sasanTle gansxvavebuli masaliT.
69
Tema: sasanTle.
mizani: SevaswavloT moswavleebs Tixisgan martivi formebis gamoZerwva da
maTi moxatva.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, Zerwva, sas-
anTleebis moxatva, namuSevrebis wardgena. TviTSefaseba.
resursi: Tixa, guaSis saRebavebi, xis dafa, tilo, funjebi, qila wyliT.
_ rogor awyoben sadResaswaulo sufras Tqvens ojaxebSi?
2. moswavleebis pasuxebis Semdeg maswavlebeli maT eubneba, rom dRes iswav-
lian sasanTlis damzadebas, romelic gamoadgebaT sufris gasalamazeblad an
saaxalwlo saCuqrad axloblebisTvis.
3. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi
mocemuli ilustraciebi, gaecnon teqsts. eubneba, rom bevri qveynis sadRe-
saswaulo sufris aucilebeli elementia sanTlebi, romlebic lamazad ga-
formebul sasanTleebSi devs. ekiTxeba: CamomiTvaleT, sad viyenebT sanTlebs
(dabadebis dRis tortze, eklesiaSi...)
4. dRes Cven SeviswavliT sasanTlis damzadebas Tixisgan, romelsac Semdeg
movxatavT. sasanTleebis damzadeba SeiZleba sxvadasxvanairad. aviRoT Tixis
gunda, gamovZerwoT fanqris formis sqeli zoli, romelsac wris formas mi-
vcemT, oRond boloebi gadavajvaredinoT ori yunwis msgavsad.
5. meore sasanTlis dasamzadeblad darbilebuli Tixis mrgval gundas cera
85
TiTiT centrSi davawveT ise, rom miviRoT CaRrmaveba (sanTlis zomis). CaR-
rmavebis kideebze Tu bzarebi gauCnda, sveli TiTiT frTxilad gavasworebT.
6. mesame sasanTle SeiZleba oTxkuTxedis formis iyos. SuaSi masac TiTiT
CavaRrmavebT, gverdebs ki mivcemT oTxkuTxa formas.
7. maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, gadawyviton, vin rogori for-
mis sasanTles daamzadebs. rodesac moswavleebi gamoZerwaven sasanTleebs,
maswavlebeli SesTavazebs maT morTvas. eubneba, rom sasanTleebi unda moix-
atos guaSis saRebavebiT. sasanTleebi SeiZleba gansxvavebulad moixatos
mcenareuli, geometriuli ornamentiT, xazebiT, fifqebiT, koplebiT da a.S.
maswavlebelma unda Seaxsenos moswavleebs, rom moxatvisas guaSis saRebavi
ar unda gaixsnas didi raodenobis wyalSi. rodesac namuSevrebi mzad iqneba
da saRebavi gaSreba, sasurvelia, isini daifaros ufero (frCxilis, laqiT).
amiT sasanTlis zedapiri iqneba priala, ferebi ufro mkafio da kaSkaSa. na-
muSevari srulyofil saxes miiRebs.
8. Semdeg moswavleebi erTmaneTs warudgenen namuSevrebs. aRweren, vin
rogori formis sasanTle daamzada da rogor moxata igi. aRniSnaven, gansa-
kuTrebiT romeli namuSevari moewonaT, ratom; risTvis gamoiyeneben damzade-
bul sasanTleebs, saCuqrad Tu sufris mosarTavad. Seavseben TviTSefasebis
rubrikas.
9. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, guldasmiT
daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba. Semdegi gakveTilisT-
vis moitanon feradi furclebi, webo, makrateli, saxazavi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Tixisgan gamoZerwaven sasanTleebs da
morTaven maT.
1. nimuSi.
2. Zveleburi sasanTle.
3. sadResaswaulo sufra.
4. dekoratiuli gvirgvini sanTlebiT.
86
gakveTili 34-35
34- naZvis xe,
35 naZvis xis saTamaSoebi • rogor irTveba qalaqebi saaxalwlod?
• rogor irTveba garemo dabadebis dReebze? saskolo
Turme erTi germaneli mRvdeli SobaRames tyis gavliT Sin zeimebze?
brundeboda. igi aRfrTovanda _ ra lamazad cimcimebdnen va-
rskvlavebi naZvebs Soris. waiRo patara naZvi saxlSi, morTo
anTebuli sanTlebiT da varskvlaviT kenweroSi. swored aqedan
modis saSobao naZvis xis morTvis tradicia.
7. 8.
1. 2.
9. 10.
3. 4.
11. 12.
5. 6. nimuSi
saSinao davaleba
1-5. muSaobis etapebi Seni fantaziiT daamzade naZvis xis saTamaSo.
70 71
Tema: naZvis xe, naZvis xis saTamaSoebi.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs nacnobi masaliT martivi nakeTobebis
damzadebis codna (qaRaldis plastika) saklaso oTaxis mosarTavad.
aqtivobebi: nimuSebis daTvaliereba, nakeTobebis damzadeba, namuSevrebis
daTvaliereba, azris gamoTqma. TviTSefaseba.
resursi: TeTri da feradi furclebi, makrateli, webo, Savi fanqari, saxa-
zavi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon, rogor emzadebodnen saa-
xalwlo zeimisTvis wina wlebSi. rogor, riT rTavdnen saklaso oTaxs, naZvis
xes? eubneba, rom dResac iswavlian axali nakeTobebis damzadebas saklaso
oTaxis mosarTavad. amiT klasSi saaxalwlo ganwyobileba Seiqmneba.
2. dRes viswavliT qaRaldisgan naZvis xis mosarTavi farnebis damzade-
bas. gadaSaleT saxelmZRvaneloebi. daaTvaliereT nimuSebi, gaecaniT teqsts
da daasaxeleT, ramdeni detalisgan Sedgeba farani. romeli geometriuli
formisgan keTdeba farnis ZiriTadi detalebi (Sida da gare mxareebi)?
3. rogor fiqrobT, isini erTi zomisaa? e.i. farnis dasamzadeblad gvWird-
eba sami detali, umjobesia, isini sxvadasxva feris qaRaldisgan iyos gamoW-
rili (ori toli marTkuTxedi da erTi viwro zoli).
4. aiReT erTi didi marTkuTxedi da misgan cilindri daamzadeT. meore
did marTkuTxeds movkecavT orad, furclis orive kides gadavkecavT 1 sm-iT,
Semdeg gavWriT swor zolebs gadanakecamde (ix. nimuSi). gadanakeci adgilebiT
87
vawebebT cilindrze, ara kideebze, aramed ufro centrisken (daaxloebiT 1 sm-
is daSorebiT). Semdeg davamagrebT `saxelurs~.
5. es aris farnis damzadebis ZiriTadi xerxi. misi galamazeba SeiZleba sx-
vadasxvagvari detalebis damatebiT. daakvirdiT nimuSebs saxelmZRvaneloSi
da Tqvenc daumateT detalebi (sxva feris an brWyviala qaRaldisgan gamoW-
rili wreebi, varskvlavebi, fifqebi da a.S. aseve SesaZlebelia, farnis gareTa
nawilis msgavsad daiWras feradi qaRaldi, gaiyos or nawilad da dawebdes
farnis qveda mxares).
6. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom farnebi SeiZleba Camoikidos ro-
gorc naZvis xeze, aseve saklaso oTaxSi erTmaneTze gadabmulad, girlandebis
saxiT. amitom, Tu moswavleebi SeTanxmdebian, SesaZlebelia, wyvilSi imuSaon
an jgufurad daamzadon ramdenime girlanda.
7. axla viswavloT naZvis xeebis damzadeba qaRaldisgan. naZvis xis dasamza-
deblad dagvWirdeba sami erTnairi, simetriuli samkuTxedi. isini SegviZlia,
erTdroulad gamovWraT. aviRoT TeTri qaRaldi, gadavkecoT Suaze da kidev
erTxel gadavkecoT. gavxazoT Suaze ise, rom miviRoT ori toli samkuTxedi
(diagonalze). imisTvis, rom xazi swori iyos, SeiZleba gamoviyenoT saxazavi.
gavWraT xazze da miviRebT saWiro sam tol samkuTxeds. vawebebT erTmane-
Tze samkuTxedebs gare gverdebiT. sanam webo gaSreba, makratliT frTxilad
da akuratulad CavWriT gverdebs simetriuli, paraleluri xazebiT. Semdeg
frTxilad vkidebT naZvis xes erT xels wverSi, meores _ ZirSi da vatrialebT
ise, rom naZvis xe daigrixos.
8. am naZvebiT SeiZleba moirTos saklaso oTaxi.
9. muSaobis procesSi mewyvileebi erTmaneTs exmarebian gamoWraSi, dawe-
bebaSi, naZvis xis dagrexaSi. maswavlebeli yuradRebas aqcevs moswavleebs
muSaobis procesSi, raTa samkuTxedi simetriuli iyos, sworad, Tanabari man-
ZiliT CaWran furclebi, sworad daawebon gverdebi da a.S.
10. namuSevrebis Sesrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben maT,
aRniSnaven, romeli ufro akuratulad aris Sesrulebuli, imsjeleben da
gadawyveten, sad ras dakideben, rogor morTaven saklaso oTaxs. avseben TviT-
Sefasebis rubrikas.
11. gakveTilis bolos maswavlebeli sTxovs moswavleebs, droulad da
guldasmiT daalagon saklaso oTaxi, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu nacnobi masaliT (qaRaldisgan) moswavleebi Seqmnian
martiv nakeTobebs da morTaven saklaso oTaxs.
SeniSvna:
• es samuSao unda gadanawildes or gakveTilze; • maswavlebeli asrulebs
moswavleebis ganmaviTarebel Sefasebas.
1-5. muSaobis etapebi (naZvis xis saTamaSoebi).
6. nimuSi.
7-11. muSaobis etapebi (naZvis xe).
12. nimuSi.
88
gakveTili 36
36 cxovelebi
• romelia Seni sayvareli cxoveli? mouyevi Tanaklaselebs
miuxedavad imisa, rom yvelam icis, Tu ra didi mniSvneloba
ra ici mis Sesaxeb.
aqvs bunebas, adamiani mainc udierad epyroba mas; Cexs tyeebs,
abinZurebs garemos, ris gamoc gaqra mcenareebisa da cxove-
lebis zogierTi jiSi. bunebis dasacavad da gadasarCenad Seq-
mnilia wiTeli wigni. masSi Setanilia gadaSenebis piras myofi
mcenareebi da cxovelebi.
7. 8.
1. jorj stabsi. 2. niko firosmani. `TeTri deda

`xariremi~ Rori goWebTan erTad~
9. masala
3. anri ruso. „idealuri baRi“ 4. niko firosmani. `cxvari~
10. 11.
7, 8, 10, 11. nimuSebi
5. jorj stabsi. saSinao davaleba

`meZebari ZaRlebi~ 6. endi uorholi. `martorqa~ moiZie informacia Sens sayvarel cxovelze.
72 73
Tema: cxovelebi.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs qaRaldisgan martivi nakeTobebis damza-
debisa da namuSevrebSi nacnobi cxovelebis amocnobis unari; sakuTari fanta-
ziiT namuSevris Seqmna.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, qaRaldisgan
geometriuli formebis damzadeba, namuSevrebis Seqmna, jgufuri namuSevris
Seqmna, wardgena. TviTSefaseba.
forma: individualuri, gunduri.
resursi: furclebi, makrateli, webo, fanqrebi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, isaubron cxovelTa samyaros Sesaxeb:
_ CamoTvaleT Sinauri cxovelebi, gareuli, mtacebeli, balax-
ismWamelebi. Tu iciT, romeli cxovelebi cxovroben afrikaSi? CrdiloeTSi
romeli cxovelebi binadroben? romelia yvelaze swrafi cxoveli? didi?
gonieri? Tqven yvelaze metad romeli cxoveli mogwonT? romelia gadaSeneb-
uli cxovelebi? isaubron, imsjelon bunebis dacvis aucileblobaze.
2. amiT maswavlebeli Seamzadebs maT gakveTilis TemisTvis da uqmnis saTa-
nado ganwyobilebas.
3. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron saxelmZRvanelo-
Si mocemuli ilustraciebi da amoicnon cxovelebi; daaxasiaTon isini; gamoyon
maTTvis damaxasiaTebeli niSnebi; gaixsenon igav-arakebi an zRaprebi, romlebSic
moqmedi gmirebi cxovelebi arian da xazgasmulia maTi xasiaTis Taviseburebebi.
gaecnon teqsts.
89
cemuli nimuSebi da aRweron isini. aRniSnon, ra masala da romeli geometri-
uli formebia gamoyenebuli maTSi. Semdeg maswavlebeli SesTavazebs moswav-
leebs, gamoWran da daamzadon sxvadasxva zomisa da formis geometriuli fig-
urebi; mza figurebisgan sakuTari fantaziiT Seqmnan sxvadasxva cxovelebi,
daamaton saWiro detalebi.
5. gakveTili saintereso da mravalferovani rom gaxdes, maswavlebeli
SesTavazebs namuSevrebis Tematurad dajgufebas. magaliTad: `zooparki~, àf-
rika~, `CrdiloeTi~, `Cemi ezo~ da sxv. moswavleebi gaerTiandebian jgufebSi,
imisda mixedviT, Tu vis ra namuSevari aqvs.
6. samuSaos dasrulebis Semdeg jgufi irCevs liders, romelic warad-
gens namuSevars: isaubrebs, ratom airCia jgufma es Tema, vin romeli figura
daamzada, ra gamouvidaT kargad, ra _ ara; pasuxobs Tanaklaselebis mier
dasmul SekiTxvebs.
7. Semdeg klasi imsjelebs da daasaxelebs saukeTeso namuSevars.
8. maswavlebeli SesTavazebs, daamzadon samkerde niSani muyaosgan,
romelzec iqneba mowodeba garemos dacvisa da gafrTxilebisken. klasi ganixi-
lavs namuSevrebs, gamoyofs yvelaze originalurs da sainteresos. Seavseben
9. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs, sTxovs,
guldasmiT daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi qaRaldisgan damzadebuli geometriuli
figurebis gamoyenebiT sakuTari fantaziiT qmnian nakeTobebs _ cxovelebs.
SeniSvna: National Geographic _ dokumenturi filmebi (YouTube).
gaixsenon sayvareli animaciuri an mxatvruli filmebi, romlebic cxove-
lebs eZRvneba.
1. jorj stabsi (1724-1806), ingliseli mxatvari. `xariremi~ (1770). han-
teris (glazgos universitetis, muzeumi), glazgo, didi britaneTi.
2. niko firosmani. `TeTri deda Rori goWebTan erTad~. saqarTvelos
erovnuli muzeumi, S. amiranaSvilis sax. xelovnebis muzeumi.
3. anri ruso – „idealuri baRi“ (1844-1910).
4. niko firosmani. `cxvari~ (1913). saqarTvelos erovnuli muzeumi, S. ami-
ranaSvilis sax. xelovnebis muzeumi.
5. jorj stabsi. `meZebari ZaRlebi~ (1792). galerea teiti, londoni, didi
britaneTi.
6. endi uorholi. `martorqa~.
7, 8, 10, 11. nimuSebi.
9. masala.
90
gakveTili 37
37 Citebi
Cvens planetaze binadrobs TiTqmis asi aTasi jiSis frinveli.
maT gansxvavebuli frTebi, Seferiloba, kudis da niskartis
forma aqvT. zogi gvxiblavs SesaniSnavi galobiT. siraqlema
yvelaze didi frinvelia, romelic simaRliT TiTqmis 2,5 metrs
aRwevs da iseTi didia, rom verc ki dafrinavs. kolibri ki iT-
vleba yvelaze patara frinvelad. igi mxolod 7 santimetria.
3.
4.
10. nimuSebi
• gaixsene da aRwere is Citi, romelmac Senze yvelaze didi

5. STabeWdileba moaxdina.
1.
11. 12.
2.
7.
6.
13. 14.
9. endi uorholi. saSinao davaleba

8. 1-8. Citebi àrwivi~ daamzade faskunji.
74 75
Tema: Citebi.
mizani: nacnobi masaliT nakeTobebis damzadeba; SevaswavloT gamogonili
samyaros asaxvisas gansxvavebuli ferebis gamoyeneba.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, SekiTxva-gamocanebi, sityvebis Sedgena, Citis
damzadeba, Txroba, STabeWdilebebis gaziareba. TviTSefaseba.
resursi: saxatavi furclebi, feradi furclebi, makrateli, webo, Savi
fanqari, feradi fanqrebi..
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, moi fi
q
ron da erTmaneTs daus-
van kiTxva-gamocanebi frinvelebze. maswavlebelic daexmareba moswavleebs
da TviTonac dasvams SekiTxvebs. mag.: romeli Citia gvirgvinosani (ofofi)?
romel Cits aqvs maraos msgavsi ulamazesi kudi (farSavangs)? romeli fr-
inveli cxovrobs Tovlian-yinulovan garemoSi (antarqtidaSi)? ar dafrinavs,
magram kargad curavs (pingvini)? romeli frinvelia didi zomis, ar dafrinavs,
magram Cqara darbis (siraqlema) da a.S. moswavleebi gamoicnoben SekiTxvebs,
axmovaneben da ganasaxiereben kidec pasuxebs SeZlebisdagvarad.
2. maswavlebeli dafaze dawers sityvas `frinvelebi~ da sTxovs, moifiqron
da Camoweron am sityvis Semadgeneli asoebis gamoyenebiT sityvebi. mag.: rveuli,
beli, fuli, viri da a.S. Semdeg Seamowmeben, vin ufro meti sityva moifiqra.
3. Semdeg sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSebi da
maTi damzadebis etapebi, gaecnon teqsts. eubneba: _ imisaTvis, rom Citi ga-
keTdes, furcelze unda daixatos silueti da gamoiWras. silueti SeiZleba
91
daixatos TeTr an ferad furcelze, romelic moixateba. Semdeg damzaddeba
frTebi. frTebis zoma unda Seesabamebodes Citis sxeulis zomas (arc Zalian
didi unda iyos da arc Zalian patara). aviRoT oTxkuTxa furceli da misi sami
mxare movamrgvaloT, makratliT SemovWraT akuratulad. Semdeg igi davkecoT
maraoseburad. swori mxare kideebiT mivaweboT erTmaneTs, frTebi ki mivawe-
boT erTmaneTis paralelurad Citis sxeulis orive mxares. imisaTvis, rom
Citis figura dasrulebuli iyos, unda miexatos an miwebdes Tvali, niskarti,
kudi. kudi SeiZleba makratliT CaiWras ramdenime adgilas (kudi da bibilo
SeiZleba damzaddes frTebis msgavsadac).
4. Citebi ufro lamazi rom gamovides, maswavlebeli moswavleebs sTavazobs
maT morTvas originalurad. gaixsenon, ra ician ferebis Sesaxeb (ZiriTadi,
Sedgenili, cisartyelas, Tbili, civi).
5. vinaidan ar vakeTebT romelime konkretul Cits, amitom maTi gaferadeba,
galamazeba, gaformeba Tqvens fantaziazea damokidebuli. daamzadeT zRapru-
li, Tqven mier mofiqrebuli Citebi. maTi ferebi SeiZleba sruliad gansxvave-
buli da originaluri iyos. mza Citebi SeiZleba lamazi sakidebiT Camoikidos
saklaso oTaxSi.
6. moswavleebi daaTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs. aRniSnaven, rome-
lia yve laze akuratulad damzadebuli; romelia gansxvavebulad gaferade-
buli; romelSi Warbobs ferTa simravle; romeli ufro hgavs zRaprul Cits;
vin gamoiyena damatebiTi detalebi; romeli moswonT yvelaze metad, ratom?
Semdeg namuSevrebis avtorebi hyvebian mokle istorias Tavisi Citis Sesaxeb:
sad binadrobs; rogori bude aqvs; hyavs Tu ara bartyebi. zogierTma moswavlem
patara zRapari SeiZleba moifiqros da mouyves klaselebs. avseben TviTSe-
fasebis rubrikas.
7. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs
namuSe vrebis
Tvis, sTxovs, guldasmiT daalagon saklaso oTaxi, aRniSnavs,
rom igi ukve morTulia zeimisTvis da sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
Semdeg gakveTilze moitanon webo, makrateli.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi daamzadeben Citebs da gaferadebisas
gamoiyeneben gansxvavebul ferebs.
SeniSvna: National Geographic _ dokumenturi filmebi (YouTube).
gaixsenon leqsi an literaturuli nawarmoebebi, simRera, romelic
Citebis Temas eZRvneba.
1-8. Citebi.
9. endi uorholi. àrwivi~ (1983). kerZo koleqcia.
10. nimuSebi.
92
gakveTili 38
38 gemebi
• ginaxavs gemi? sad?
gemebi sxvadasxva daniSnulebisaa: zogi samogzauro, komfo- • ra daniSnulebis gemi ginaxavs?
rtuli gemia, zogi satvirTo, zogi ki samxedro. yvela satra-
nsporto saSualebisagan gansxvavebiT, gemebs yovelTvis aqvT
sakuTari saxeli.
gemebis naxva navsadgurSia SesaZlebeli, sadac isini Sore-
uli qveynebidan brundebian da emzadebian momavali mogza-
urobisTvis.
6.
5.
1.
7.
2.
1-3, 5-7.
sxvadasxvagvari 8.
3. gemi
9.
8-10. nimuSebi
10.
saSinao davaleba
4. argo
daamzade mekobreebis gemi.
76 77
Tema: gemebi.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva teqnikiT muSaobis unari,
aplikacia.
aqtivobebi: literaturuli nawarmoebis gacnoba, eqsperimenti, kiTxva-pa-
suxi, ilustraciebis daTvaliereba, teqstis gacnoba, jgufuri muSaoba, namu-
Sevrebis wardgena. TviTSefaseba.
resursi: feradi da TeTri furclebi, makrateli, webo, Savi fanqari, fe-
radi fanqrebi.
1. maswavlebeli moswavleebs ukiTxavs an uyveba miTs argonavtebis Sesaxeb
(ix. danarTi). ekiTxeba: _ rogor Camovidnen argonavtebi Zvel kolxeTSi? ra
erqva maT gems? rogori gemi iyo àrgo~ (ialqniani)?
2. uambobs, rom gemTmSenebloba adamianma uZvelesi droidan daiwyo. daax-
loebiT 3000 wlis win adamianebma iswavles qaris Zalis gamoyeneba da xis
gemebze daamagres ialqani.
3. CavataroT patara eqsperimenti. aiReT furceli, orive xeliT daiWireT
saxesTan da SeubereT mas xan Zlierad, xan sustad.
_ ra mosdis furcels (igi izniqeba)?
_ swored aseve emarTeba afrebs. qari mas àwveba~ da navic moZraobs. ro-
gor fiqrobT, rodesac zurgis qari susti iyo, ras akeTebdnen mezRvaurebi
(iyenebdnen niCbebs)?
_ gemebs hqondaT erTi an ramdenime ialqani. vis ginaxavT ialqniani ge-
93
mebi? sad ginaxavT isini? vinmes xom ar axsovs moTxroba, filmi an zRapari,
romelSic ialqniani gemebia (`piter peni~, `zRvis mekobreebi~...). vin iyvnen
mekobreebi?
4. Semdeg moswavleebi aTvaliereben saxelmZRvaneloSi mocemul ilustra-
ciebs da nimuSebs, aRweren maT.
5. maswavlebeli SesTavazebs, daamzadon ialqniani gemebi. Tavdapirvelad
gemebi da ialqnebi unda damzaddes. jer unda daixatos Savi fanqriT silueti
da Semdeg akuratulad gamoiWras. imisaTvis, rom namuSevrebi mravalferovani
iyos, isini unda moixatos.
_ moifiqreT da gadawyviteT, rogor moxatavT Tqvens gems, ialqnebs.
6. mza gemebi SeiZleba dawebdes cisfer qaRaldze an saxatav furcelze,
romelzec daxatulia zRva. muSaobis dasrulebis Semdeg, moswavleebi aTva-
liereben erTmaneTis namuSevrebs; aRweren, vin rogori gemi gaakeTa, rogor
morTo igi, aRniSnaven, aqvs Tu ara romelimes saintereso detalebi; rome-
lia ufro akuratulad Sesrulebuli; romeli ufro moswonT. avseben TviT-
Sefasebis rubrikas.
_ kidev raime xom ar iciT gemebis Sesaxeb? riT gansxvavdebian isini erT-
maneTisagan? ra aris Ruza? rogori saWevari aqvs gemebs? da a.S.
8. Semdeg maswavlebeli eubneba, rom xSirad Soreul qveynebSi samogzau-
rod da savaWrod midiodnen ramdenime gemiT.
_ warmoidgineT, rom xarT gemebis kapitnebi da midixarT Soreul mogzau-
robaSi. daiyaviT jgufebad, gadawyviteT, romeli jgufi sad gaemgzavreba.
9. maswavlebeli daurigebs TiTo jgufs formatis furcels, romelzec
isini daawebeben gemebs. namuSevrebis dasrulebis Semdeg, jgufebi airCeven
liderebs, romlebic isaubreben Sesrulebul samuSaoze, Tu sad miemgzavre-
bian, ra mizniT, riT aRWurves gemebi da a.S. jgufis wevrebi pasuxoben dasmul
SekiTxvebs.
10. gakveTilis bolos, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daalagon sak-
laso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba. Semdeg gakveTilze moitanon gua-
Sis saRebavebi, feradi fanqrebi, Toki, makrateli, skoCi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aplikaciis teqnikiT daamzadeben gemebs.
1-3, 5-7. sxvadasxvagvari gemebi.
4. àrgo~.
8-10. nimuSebi.
94
gakveTili 39
42 axali wlis zeimi

msoflios bevr qveyanaSi saSobao da saaxalwlo ganwyobile
bis Sesaqmnelad irTveba qalaqebis quCebi, parkebi da Senobebi,
idgmeba specialuri warmodgenebi, sabaleto da saopero speq
taklebi, imarTeba mxiaruli RonisZiebebi da koncertebi, sko
lebSi ki ewyoba saaxalwlo gamofenebi da zeimebi.
1. axali wlis zeimi (speqtakli `maknatuna~, foto)
• romel saaxalwlo RonisZiebaze xar namyofi?

• isaubre STabeWdilebebze.
3. baleti `maknatuna~.
speqtakli (foto)
2. baleti `maknatuna~ (eskizi)
saSinao davaleba
moifiqre gamocanebi sxvadasxva dResaswaulis Sesaxeb.
84
Tema: droSebi.
mizani: gavufarTooT moswavleebs Tvalsawieri da gavuvarjiSoT Canafiqris
namuSevarSi gadmocemis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari, saxelmZRvanelos daTvaliereba, STabeW
dilebis gaziareba, droSis xatva, saklaso droSis arCeva, msjeloba, droSebis
gamofena. TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, feradi fanqrebi, saxatavi furclebi, Toki,
makrateli, skoCi.
1. maswavlebeli eubneba klass, rom gakveTilis Temaa – droSebi.
_ yvelam iciT, rogoria saqarTvelos droSa. modiT, aRvweroT igi. ra
ferebia droSaze? ra aris masze gamosaxuli? ratom aris masze jvrebi? kidev
romeli saxelmwifos droSa iciT? ra aris masze gamosaxuli? vin icis, ratom
aqvs yvela saxelmwifos sakuTari droSa (moswavleebi gamoTqvamen mosazre-
bebs)?
2. maswavlebeli eubneba, rom droSa aris saxelmwifos simbolo. droSebi
uZvelesi droidan arsebobs. Tavdapirvelad droSebs iyenebdnen brZolaSi.
droSad iyenebdnen xis joxs, romelzec damagrebuli iyo cxovelebis tyavebi
da cxenis Zua. droSa saWiro iyo, raTa meomrebs advilad daenaxaT beladis
adgilsamyofeli. mogvianebiT droSa gadaiqca saxelmwifos simbolod. sax-
elmwifo droSaze gamosaxulia raime ganmsazRvreli niSani, romelic asaxavs
95
am saxelmwifos Taviseburebas an istorias.
3. ra formisaa droSebi? _ marTalia, umravles SemTxvevaSi, droSebi marT-
kuTxedis formisaa, Tumca SeiZleba iyos gansxvavebulic.
4. Semdeg sTxovs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi da daaTvalieron dro-
Sebis fotoebi da gaecnon teqsts.
5. riT gansxvavdeba es droSebi erTmaneTisgan? ra formisaa isini? ra fere-
bia gamoyenebuli? ra aris maTze gamosaxuli?
6. saxelmZRvaneloSi, garda saxelmwifo droSebisa, mocemulia sportuli
droSa, olimpiuri droSa. ra aris masze gamosaxuli (xuTi kontinentis aRm-
niSvneli xuTi rgoli)?
7. yvelas nanaxi gaqvT multfilmebi da filmebi mekobreebze. daxateT
kidec maTi gemi. rogori droSa hqondaT mekobreebs? ra feris iyo es droSa?
ra iyo masze gamosaxuli (Sav tiloze TeTrad exata Tavis qala gadajvared-
inebuli ZvlebiT)?
8. vinmem xom ar icis ra mniSvnelobis matarebelia TeTri droSa (molapara-
kebis an danebebis, brZolis Sewyvetis simbolo)?
9. kargi iqneboda, rom Cvens klassac hqondes sakuTari droSa. gamovacxadoT
konkursi _ TiToeulma Tqvenganma moifiqros da daxatos Cveni klasis dro-
Sa. Semdeg namuSevrebidan avarCioT is, romelic yvelaze ufro mogewonebaT.
pirvel rigSi, moifiqreT, ra formis iqneba droSa, ra ferebiT gaaferadeb mas,
ra simbolos daaxatav da a.S. Tu klasSi aris specialuri saganmanaTleblo
saWiroebis mqone moswavle, man SeiZleba imuSaos wyvilSi. Seasrulos samuSao
sakuTari SesaZleblobebiT.
10. namuSevrebis dasrulebis Semdeg, klasi gamofens droSebs da yvela er-
Tad gadawyvets, romeli iqneba gamarjvebuli. maswavlebeli sTxovs maT, daas-
abuTon arCevani.
11. Semdeg nimuSi gamoifineba dafasTan da mTeli klasi daxatavs klasis
`droSas~. droSebs daamagreben Tokze da gamofenen klasis mosarTavad.
_ rogor fiqrobT, risTvis gamoviyenebT Cvens droSas (klasis mosar-
Tavad, eqskursiaze, sportul RonisZiebaze da a.S.)? daavalebs saxlSi, kom-
piuterul saxatav programaSi Seqmnan skolis an nebismieri sxva daniSnulebis
mqone droSa da gadaugzavnon Tanaklaselebs da maswavlebels gansaxilvelad.
momdevno gakveTilze SeiZleba moxdes maTi ganxilva, Sefaseba. avseben TviT-
Sefasebis rubrikas.
13. gakveTilis bolos, maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs sazri-
anobis da samuSaos SemoqmedebiTad SesrulebisaTvis da sTxovs, CainiSnon saSin-
ao davaleba. sTxovs, Semdeg gakveTilze moitanon kartofili, dana, saRebavebi,
funjebi, TeTri furclebi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gaecnobian sxvadasxva droSebs da Sem-
deg moifiqreben da daxataven klasis droSas.
1. saqarTvelos droSa.
2. olimpiuri droSa.
3. nepalis droSa.
4. iaponiis droSa.
96
5. vatikanis droSa.
6. kanadis droSa.
7. aSS-is droSa.
8. braziliis droSa.
gakveTili 40
droSebi beWdva 40
axelmwifos Tavisi droSa aqvs. droSa saxelmwifos sxvadasxva ornamentis, gamosaxulebis, niSnebisa da asoebis
droSas aqvs tari, romelsac `Zeli~ anu `buni~ hqvia, gadmotana qaRaldze an qsovilze SeiZleba specialuri sabe-
e damagrebul tilos ki _ àlami~. sakuTari droSa WdaviT. sabeWdavs asveleben saRebavSi da Semdeg mWidrod ade-
qondes organizacias, sportul gunds da a.S. ben qaRalds an qsovils. sakuTari beWdebi hqondaT mefeebs, di-
debulebs da kerZo pirebsac. isini am sabeWdavebiT sxvadasxva
sabuTis utyuarobas adasturebdnen.
2. olimpiuri droSa
. saqarTvelos droSa
1. Zveleburi beWdebi
3. nepalis
droSa • ginaxavs beWedi, sad?
4. iaponiis droSa
i sportuli gundis an organizaciis droSa ici?

ia igi? 3.
tikanis droSa 6. kanadis droSa 4.
1-8. 5.
S-is droSa 8. braziliis droSa 2. beWdva qsovilze
droSebi 3-5. muSaobis etapebi

Seqmeni Seni ojaxis droSa. kidev ras gamoiyeneb sabeWdad? Caatare eqsperimenti.
79
Tema: beWdva.
mizani: SevaswavloT moswavleebs axali teqnikiT namuSevris Seqmna; Sevax-
senoT martivi ornamentebis Seqmna ganmeorebadi figurebisa da ferebis meS-
veobiT.
aqtivobebi: nimuSebis daTvaliereba, teqstis gacnoba, kliSes (Stampis)
damzadeba, beWdva, msjeloba, jgufuri namuSevris Seqmna, STabeWdilebebis ga-
ziareba, TviTSefaseba.
resursi: kartofili, mWreli patara dana, saRebavebi, lambaqi, funji, Te-
Tri da sxvadasxva feris furclebi, sasinji furclebi.
1. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom dRes Seiswavlian gansxvavebuli
teqnikiT namuSevrebis Seqmnas, beWdvas kartofilisgan damzadebuli StampiT,
sabeWdiT. sTxovs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi, gaecnon teqsts da daaTva-
lieron nimuSebi. masze mocemulia kartofilisgan Stampis damzadebis xerxebi
da misi gamoyenebiT sxvadasxvanairad gaformebuli furclebi.
2. pirvel rigSi aviRoT kartofili, gavWraT Suaze. ganaWer zedapirze
97
centrSi Cav xatoT raime forma, magaliTad, samkuTxedi. daniT frTxilad-
amovWraT samkuTxedis gverdebi ise, rom samkuTxedi amaRlebuli darCes. lam-
baqze movaTavsoT wyalSi gazavebuli saRebavi. kartofilisgan damzadebuli
sabeWdi CavawoT lambaqSi (an funji CavawoT saRebavSi da wavusvaT amaRlebul
nawils, saRebavi SeiZleba wyalSi ar gaixsnas), SevamowmoT furcelze, rogori
anabeWdi gamodis da Semdeg daviwyoT beWdva ZiriTad furcelze.
3. SegviZlia, davamzadoT gansxvavebuli 2-3 formis Stampi da imis mixed-
viT, Tu rogori monacvleobiT vixmarT maT, miviRebT gansxvavebuli forme-
biTa da ferebiT morTul furclebs.
4. rogor fiqrobT, risTvis SeiZleba gamoviyenoT es furclebi (saCuqris
SesafuTad, wignze gadasakravad, konvertis an misaloci baraTis an saniSnis
dasamzadeblad)?
5. maswavlebeli sTxovs, daamzadon Stampebi (sabeWdebi) da dabeWdon fur-
clebze. SesTavazebs, mewyvileebma erTmaneTs gaucvalon sabeWdebi.
6. ekiTxeba:
_ vin ra formis sabeWdi daamzada? beWdvisas gamoiyeneT Tu ara mewyvilis
masala?
7. sTxovs, gamofinon namuSevrebi da aRniSnon, romel namuSevarSia daculi
ornamentis ZiriTadi principi _ ferisa da formis garkveuli Tanamimdevro-
biT monacvleoba, romelSia daculi ritmi. ra ferebia gamoyenebuli namu-
SevrebSi, romeli formebi?
8. Semdeg maswavlebeli SesTavazebs moswavleebs, Seqmnan saerTo namuSe-
vari. erT formatze yvelam sakuTari anabeWdi moaTavsos. gamoTqvan STabeW-
dilebebi saerTo namuSevris Sesaxeb. Seavson TviTSefasebis rubrika.
9. maswavlebeli eubneba, rom StampiT (sabeWdiT) beWdva SeiZleba muyaozec
da naWerzec.
10. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis moswavleebs namu-
SevrebisaTvis, sTxovs, guldasmiT daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon sa-
Sinao davaleba. sTxovs, Semdegi gakveTilisTvis moitanon toti, plastilini,
guaSis saRebavi, funji, bafTebi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seiswavlian axal teqnikas da misi saSu-
alebiT daamzadeben sxvadasxva namuSevrebs.
leqsikoni:
kliSe (frang. cliché) _ suraTis, naxatis, naxazisa da misT. piri, romelic
reliefuradaa gamoyvanili liTonis, xis an sxva masalis firfitaze (iyeneben
dasabeWdad).
1. Zveleburi beWdebi.
2. beWdva qsovilze.
98
gakveTili 41
41 natvris xe
saqarTvelos bevr kuTxeSi naxavT natvris xes, romelzec
sxvadasxva feris naWrebia Sebmuli _ survilebis Sesasruleb-
lad. Turme msgavsi tradicia msoflios bevr qveyanaSia. Sot-
landielebi natvris xeze naWrebis nacvlad monetebs amagre-
ben.
1. 5.
• Tu natvris xesTan moxvdebi, ra survils Caifiqreb?
3.
2.
7.
6.
1-7. natvris xe (fotoebi)
saSinao davaleba
4. kompiuterul saxatav programaSi daxate natvris xe.
80 81
Tema: natvris xe.

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi wyvilSi nacnobi, winaswar moZiebuli
masaliT (xis toti) namuSevris SeqmnaSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, saubari, fotoebis daTvaliereba, teqstis gac-
noba, namuSevris Seqmna wyvilSi, namuSevrebis gaerTianeba, STabeWdilebebis
gaziareba, TviTSefaseba.
forma: wyvilSi, jgufSi.
resursi: toti, plastilini, guaSis saRebavi, funji, sxvadasxva feris
bafTebi.
_ ra iciT natvris xis Sesaxeb? xom ar ginaxavT igi? CauTqviT survili?
xom ar iciT leqsi an simRera natvris xeze?
2. Tu romelime moswavlem icis, maswavlebeli sTxovs, Seasrulos. Semdeg
moasmeninebs simReras `natvris xeo~. eubneba, rom uZvelesi droidan xalxs
sjeroda, rom Tu raime survils Caifiqrebda da xes bafTas an naWers Seabamda,
survili ausruldeboda. aseTi tradicia msoflios bevr qveyanaSi arsebobs.
3. sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli fotoebi; aRweron
isini; aRniSnon, romeli moewonaT gansakuTrebiT. gaecnon teqsts.
4. SesTavazebs, eqskursiaze Segrovili totebis gamoyenebiT, wyvilSi
daamzadon natvris xe. jer mewyvileebi SeTanxmdebian, Tu romlis toti
ufro gamoadgebaT namuSevris Sesaqmnelad. tots daamagreben plastilinis-
gan damzadebul sayrdenze. totis SeRebva SeiZleba TeTrad an mwvaned, raTa
99
igi ufro lamazi iyos da masze dakidebuli bafTebi ufro mkveTrad, mkafiod
gamoCndes. saRebavebis SeSrobamde unda daiWras bafTebi, romlebic totis
zomis Sesatyvisi iqneba. Semdeg Seabamen maT xis totebze. sasurvelia, bafTe-
bi sxvadasxva feris iyos.
5. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben Tanaklaselebis
namuSevrebs; gamoTqvamen mosazrebebs: romeli moswonT gansakuTrebiT, ratom?
aris Tu ara igi akuratulad Sesrulebuli? avseben TviTSefasebis rubrikas.
6. maswavlebels winaswar momzadebuli aqvs nebismieri formis xis an muy-
aos dafa, romelzec moswavleebi daawyoben namuSevrebs. ekiTxeba: ra gamogviv-
ida? natvris xeebis tye?
7. natvris xis damzadeba SeiZleba aplikaciiTac, jgufurad. furcelze
unda daixatos an dawebdes xe (damzaddes aplikacia). moswavleebma sxvadasx-
va feris viwro furcelze daweron survilebi da miawebon _ `dakidon~ xis
totebze. namuSevari SeiZleba daikidos saklaso oTaxis gasalamazeblad. mas
SeiZleba daerqvas `klasis ocnebebi~ _ `klasis natvris xe~.
mizani miRweulia, Tu moZiebuli masalis gamoyenebiT moswavleebi wyvilSi
Seasruleben namuSevars.
1-7. natvris xe (fotoebi).
gakveTili 41a
Tema: gamofena _ Semajamebeli gakveTili.

mizani: ganvamtkicoT moswavleebSi skolis an klasis gamofenebis mowyobis
unari; namuSevrebze msjelobis, maTi Sefasebis da aRqmis unari. saWiro termi-
nologiis gamoyeneba namuSevrebze msjelobisas.
aqtivobebi: gamofenis mowyoba, namuSevrebze STabeWdilebis gaziareba.
forma: gunduri.
resursi: moswavleebis namuSevrebi, Wikartebi, skoCi an samagrebi.
1. am gakveTilze moswavleebi moitanen, maTi azriT, saintereso, mniSvnelo-
van namuSevrebs da moawyoben saklaso an saskolo gamofenas.
2. maswavlebeli SesTavazebs maT, namuSevrebi moaTavson erTmaneTis gver-
diT, Tematurad an nebismierad, oRond, ecadon ise SearCion, rom maT erTma-
neTi ar `daCrdilon~ (mag., Zalian didi namuSevris gverdiT Zalian patara
SeiZleba SeumCnevlad darCes da a.S.).
3. nakeTobebi SeiZleba moaTavson oTaxis SuaSi, magidaze an specialur
stendze. gamofenis msvlelobisas moswavleebi rigrigobiT gamoTqvamen azrs
namuSevrebis Sesaxeb: aRniSnaven, romel dargSia, ra JanrSia Sesrulebuli na-
muSevari; romeli ferebia gamoyenebuli; romeli masala; saubroben im ganwyo-
baze, romelic gauCndaT am namuSevrebis daTvalierebisas; amoicnoben da asax-
100
eleben namuSevrebSi nacnob siuJets (nawyvets literaturuli nawarmoebidan,
nacnobi filmidan).
4. maswavlebeli am gakveTilze cdilobs, rom sakuTari azri yvela moswav-
lem gamoTqvas, saubrisas gamoiyenon specifikuri terminologia, mousminon
erTmaneTs da dausvan SekiTxvebi, Tu romelime moswavle pasiuria, aseve sssm
moswavles. SeiZleba mas damatebiTi SekiTxvebi dausvas (`romeli namuSevari
mogwons? ratom?~). afasebs moswavleebis SeZenil codnas da gamomuSavebul
unar-Cvevebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sakuTari namuSevrebiT moawyoben gamof-
enas, imsjeleben Tanaklaselebis namuSevrebze saTanado terminologiis gamo-
yenebiT.
101
Tavi 5. xelovneba sainteresos xdis cxovrebas
gakveTili 42
42 axali wlis zeimi niRbebi

msoflios bevr qveyanaSi saSobao da saaxalwlo ganwyobile- italiis erT-erT ulamazes qalaqSi, veneciaSi, T
bis Sesaqmnelad irTveba qalaqebis quCebi, parkebi da Senobebi, didi marxvis dawyebamde, yvelieris kviraSi, imarTeba
idgmeba specialuri warmodgenebi, sabaleto da saopero speq- karnavali. mosaxleoba da specialurad am dRisTvis m
taklebi, imarTeba mxiaruli RonisZiebebi da koncertebi, sko- fliodan Camosuli stumrebi nairgvar kostiumebsa d
lebSi ki ewyoba saaxalwlo gamofenebi da zeimebi. gamowyobilebi monawileoben saxaliso RonisZiebebsa
rsebSi, koncertebsa da warmodgenebSi. vis aRar Sexv
princesebs, imperatorebs, mekobreebs, istoriul gm
1. axali wlis zeimi (speqtakli `maknatuna~, foto)
• romel saaxalwlo RonisZiebaze xar namyofi? 1. veneciis karnavali

• isaubre STabeWdilebebze.
• gaixsene filmis an wignis gmirebi, romlebic
atareben.
speqtakli (foto)
2. baleti `maknatuna~ (eskizi) 2. nimuSebi
saSinao davaleba saSinao davale

moifiqre gamocanebi sxvadasxva dResaswaulebze. moiZie informacia niRbebze.
84
Tema: axali wlis zeimi.

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi sakuTari fantaziiT siuJetis Seqmnasa
da namuSevrebidan aRZrul STabeWdilebebze saubarSi. TviTSefaseba.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, ilustraciebis daTvaliereba, namuSevris Se-
qmna, STabeWdilebebis gaziareba.
àxali wlis zeimi~.
eubneba, rom axal wels naZvis xis morTvis tradicia saqarTveloSi ger-
maniidan Semovida. ekiTxeba:
_ vin icis, manamde saqarTveloSi ras rTavdnen saaxalwlod (CiCilaks)?
riT rTavdnen CiCilaks?
sTxovs, gaixsenon leqsebi da simRerebi axal welze, naZvis xeze. SeuZlia,
saerTo ganwyobilebis Sesaqmnelad waukiTxos m. maWavarianis leqsi `gilo-
cav!~ (ix. danarTi); isaubron saaxalwlo speqtaklebze, warmodgenebze.
maswavlebeli aCvenebs nawyvetebs sabaleto speqtaklidan `maknatuna~ (You-
Tube: Piotr Tchaikovsky: “(The Nuteracker”). Semdeg sTxovs, miRebuli STabeWdilebe-
biT gauziaron erTmaneTs, isaubron kostiumebze, dekoraciaze. aRniSnon, ra
moewonaT gansakuTrebiT. SesTavazebs, sakuTari fantaziiT Seqmnan namuSevari
102
Temaze àxali wlis zeimi~. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daaTvalieron
saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebi da fotoebi; aRweron isini. maTze
Tqven xedavT swored fotoebs da eskizs baletidan `maknatuna~. xom ar ginax-
avT romelime winasaaxalwlo warmodgena? romeli? uyveba, rom saaxalwlo
dReebSi Tqven SegiZliaT naxoT sabaleto speqtakli p. Caikovskis `maknatuna~,
romelic idgmeba Tbilisis zaqaria faliaSvilis operisa da baletis saxelm-
wifo TeatrSi.
2. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, CamoTvalon, kidev romeli dResas-
waulebi ician, romeli uyvarT gansakuTrebiT. xom ar daswrebian romelime
speqtakls an sxva sanaxaobas. daasaxelebs romelime dResaswauls an sTxovs,
Caxaton am dResaswaulis atributebi (mag: axali weli _ naZvis xe).
moswavleebi daaTvaliereben erTmaneTis Canaxatebs da gamoicnoben, rom-
eli Canaxati romel dResaswauls ekuTvnis.
3. moswavleebi saubroben sakuTar da Tanaklaselebis namuSevrebze, aRniS-
naven Tu ra ganwyobilebas uqmnis esa Tu is namuSevari. amoicnoben personaJebs
Tanaklaselebis namuSevrebSi. aRniSnaven ferTa mravalferovnebas; romeli na-
muSevari moewonaT, ratom. saubroben im STabeWdilebebze, romelic aReZraT
namuSevrebis daTvalierebisas. avseben TviTSefasebis rubrikas.
4. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs,
sTxovs, daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sakuTari fantaziiT Seqmnian namuSevars
saaxalwlo Temaze da isaubreben namuSevrebidan miRebul STabeWdilebebze.
1. axali wlis zeimi (speqtakli `maknatuna~, foto).
2. baleti `maknatuna~ (eskizi).
3. axali wlis zeimi (baleti `maknatuna~, foto).
103
gakveTili 43
axali wlis zeimi niRbebi 43
vr qveyanaSi saSobao da saaxalwlo ganwyobile- italiis erT-erT ulamazes qalaqSi, veneciaSi, TebervalSi,
irTveba qalaqebis quCebi, parkebi da Senobebi, didi marxvis dawyebamde, yvelieris kviraSi, imarTeba 12-dRiani
luri warmodgenebi, sabaleto da saopero speq- karnavali. mosaxleoba da specialurad am dRisTvis mTeli mso-
eba mxiaruli RonisZiebebi da koncertebi, sko- fliodan Camosuli stumrebi nairgvar kostiumebsa da niRbebSi
saaxalwlo gamofenebi da zeimebi. gamowyobilebi monawileoben saxaliso RonisZiebebsa da konku-
rsebSi, koncertebsa da warmodgenebSi. vis aRar SexvdebiT aq _
princesebs, imperatorebs, mekobreebs, istoriul gmirebs.
wlis zeimi (speqtakli `maknatuna~, foto)
l saaxalwlo RonisZiebaze xar namyofi? 1. veneciis karnavali

re STabeWdilebebze.
• gaixsene filmis an wignis gmirebi, romlebic niRbebs
atareben.
speqtakli (foto)
natuna~ (eskizi) 2. nimuSebi

e gamocanebi sxvadasxva dResaswaulebze. moiZie informacia niRbebze.
85
Tema: niRbebi.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs sxvadasxva masalis gamoyenebiT martivi
aqtivobebi: nimuSebis daTvaliereba, kiTxva-pasuxi, saubari, niRbebis
damzadeba, STabeWdilebebis gaziareba. TviTSefaseba.
resursi: muyao, sqeli qaRaldi, webo, makrateli, feradi fanqrebi an saRe-
bavebi, Zafebi, zonari, wvrili mZivebi, brWyviala qaRaldebi an sxva mosarTavi
masala.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvaneloebi da
daaTvalieron niRbebis nimuSebi. ekiTxeba:
_ ra iciT niRbebis Sesaxeb? rodis, sad gamoiyeneba niRbebi? gqoniaT ni-
Rabi?
2. maswavlebeli uambobs moswavleebs, rom adamiani niRbebs uZvelesi droi-
dan amzadebs da iyenebs. niRbebs Tojinebze adre amzadebdnen. niRbis daxmare-
biT igi advilad ganasaxierebda jadoqars, keTil ferias an romelime cxov-
els, zRapris gmirs. sxvadasxva qveyanaSi sxvadasxva niRbebs amzadebdnen. isini
mzaddeboda sxvadasxva masaliT: xe, matyli, TabaSiri, qsovili, tyavi, oqro-
sa da vercxlisagan. maT rTavdnen Zvirfasi TvlebiT an sxvadasxva ornamen-
tiT. niRbebs iyenebdnen saxalxo dResaswaulebis aRniSvnisas. saqarTveloSi
uZveles dResaswaulze _ berikaobaze, swored niRbebs iyenebdnen.
104
3. iciT raime berikaobis Sesaxeb? berikaobaze niRbebiani adamianebi _
berikebi patar-patara Teatralur warmodgenebs marTavdnen. berikebi xan kar-
dakar dadiodnen, xan moednebze marTavdnen warmodgenebs, xan ki _ darbazebSi.
aCvenebdnen Tu rogor cxovrobda xalxi, rogor ebrZoda dampyrobels. aseTi
warmodgenebi sasacilo da saxaliso iyo. berikebs ekeTaT gansxvavebuli niR-
bebi: cxovelebis, adamianebis, zogjer usulo sagnebisac ki.
4. sad iyeneben dRes niRbebs? _ sworia, niRbebs dResac iyeneben TeatrebSi,
cirkSi, sxvadasxva dResaswaulebze, zeimebsa da karnavalebze.
5. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom dRes isini Seiswavlian niRbebis
damzadebas, romlebsac gamoiyeneben zeimze.
6. maswavlebeli dafaze daxatavs niRbis ramdenime nimuSs. moswavleebi muy-
aos furcelze gadmoixataven romelimes. maswavlebeli eubneba moswavleebs:
7. gamoWeriT, gaalamazeT, morTeT niRbebi (morTva sxvadasxvanairad Sei-
Zleba: moixatos, dawebdes maqmani, mZivebi, brWyviala, wvrilad daWrili qa-
Raldebi).
8. Semdeg orive kideze unda gakeTdes naxvretebi, romelSic gaiyreba rezi-
ni an zonari dasamagreblad.
9. rodesac niRbebi gaSreba da mzad iqneba, moswavleebi gaikeTeben maT,
rom erTmaneTis namuSevrebi Seafason. moswavleebi gamoTqvamen sakuTar STabe-
Wdilebebs, aRniSnaven, visi niRabia lamazi, saintereso; ratom moewonaT is
gansakuTrebiT. aRniSnaven gansxvavebas. Seavseben TviTSefasebis rubrikas.
10. samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebeli madlobas gadauxdis moswav-
leebs, sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba da moawesrigon saklaso oTaxi.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi sxvadasxva masaliT daamzadeben niRbebs.
leqsikoni:
karnavali _ saxaliso dResaswauli _ maskaradi cekva-TamaSiT da sxva
garTobiT (Caisaxa da ganviTarda italiaSi).
1. veneciis karnavali.
2. nimuSebi.
105
gakveTili 44
44 dedis dRe sporti
3 marti dedisadmi pativiscemisa da siyvarulis gamoxatvis sports udidesi adgili uWiravs adamianis cxovr
dRea. deda yvelas gviyvars. am dRes yvelas aqvs saSualeba, rom gierTisTvis igi ara marto garTobisa da dasvenebis
kidev erTxel agrZnobinos mas didi siyvaruli da siTbo. dedas aramed jansaRi cxovrebisTvis aucilebeli piroba
unda aCuqo saCuqari da Tu igi Seni xeliT iqneba damzadebuli, Ti adamianisTvis sporti profesiaa _ igi profesio
ufro gauxardeba. rtsmenia.
1.
1. 2. • romelia Seni sayvareli sportis saxeoba? ra

• Sen rogor ulocav dedas am dRes?
3.
4.
3. nimuSebi
1-5. bavSvebis namuSevrebi
saSinao davaleba saSinao davale

Seqmeni cifruli namuSevari `saCuqari~ da ecade daxato, rac SeiZleba, meti sxvadasxv
gadaugzavne dedas eleqtronulad. sportuli inventari.
86
Tema: dedis dRe.

mizani: ganvumtkicoT moswavleebs Tixisgan martivi formebis damzadebisa
da maTi moxatvis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, nimuSis da muSaobis etapebis daTvaliereba, na-
muSevris damzadeba, misi gaformeba, daTvaliereba, msjeloba Tanaklaselebis
namuSevrebze, andazis mniSvnelobaze. TviTSefaseba.
resursi: Tixa, Cxiri, guaSis saRebavi, xis dafa, Toki an Zua.
1. maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom dResaswaulebs Soris aris
qalTa da dedis dRe.
2. rogor aRniSnaven am dReebs? ras Cuqnian am dResaswaulebze qalbatonebs
_ dedebs? rogor miuloceT wina wlebSi dedebs dResaswauli? ra aCuqeT?
3. uyveba, rom adamianebi uZvelesi droidan sayofacxovrebo nivTebTan er-
Tad akeTebdnen samkaulebs. maTi nimuSebi napovnia arqeologiuri gaTxrebis
dros. Tavdapirvelad samkaulebi iyo Zvlis, Tixis, qvis. Semdeg, rodesac ada-
mianma oqrosa da vercxlis damuSaveba iswavla, samkaulebis dasamzadeblad am
masalas iyenebdnen. maTi naxva muzeumebSi SeiZleba. isini xelovnebis nimuSebia.
4. xom ar iciT, ra hqvia ostats, romelic samkauls amzadebs (oqromWe-
deli)? oqromWedels iuvelirsac eZaxian.
_ ra saxis samkaulebi iciT?
5. dRes viswavliT Tixisgan mZivebis damzadebas, romelic SeiZleba dedas
106
aCuqoT. daaTvaliereT saxelmZRvaneloSi mocemuli mZivebis nimuSebi. gaeca-
niT teqsts.
6. Tavdapirvelad mZivis Semadgeneli nawilebi unda damzaddes. isini Sei-
Zleba gansxvavebuli formis iyos (wreebi, ovalebi, oTxkuTxedebi). mZivi Sei-
Zleba iyos erTi an sxvadasxva formiT Sedgenili. mZivis gasalamazeblad misi
nawilebi unda movxatoT, sakuTari fantaziiT, gemovnebiT, SexedulebiT. mox-
atvamde unda gadawyvitoT, rogori mZivis agebas apirebT. SeiZleba misi yvela
nawili moixatos erTnairad an sxvadasxvanairad. Tu nawilebi sxvadasxvanai-
radaa moxatuli, mZivis Sedgenisas umjobesia garkveuli ritmis dacva, anu
sxvadasxvanairad moxatuli nawilebis gansazRvruli monacvleobiT acma.
7, Semdeg aiRon Tixis gunda da daamzadon mZivis nawilebi, rogori formi-
sac undaT. gaxvriton CxiriT. moxaton. rodesac mZivis nawilebi mzad iqneba,
aawyon TanamimdevrobiT.
8. mewyvileebi aTvaliereben namuSevrebs, usvamen erTmaneTs SekiTxvebs, aZ-
leven rCevebs. im SemTxvevaSi, Tu moswavle agebs mZivs garkveuli ritmis dac-
viT, maswavlebeli amowmebs, xom ar aris igi darRveuli. Semdeg moswavleebi
ageben mZivis nawilebs Tokze an Zuaze.
9. rodesac mZivebi damzadebuli iqneba, moswavleebi aTvaliereben erT-
maneTis nakeTobebs, msjeloben namuSevrebze: aRweren maT, aRniSnaven, romeli
ufro moswonT. avseben TviTSefasebis rubrikas.
10. Semdeg maswavlebeli SesTavazebs, rom mTelma klasma daamzados saerTo
mZivi. amisaTvis TiToeulma moswavlem unda daamzados mZivis erTi nawili,
moxatos sakuTari Sexedulebisamebr da aagos erT Tokze; aRniSnon, riT gansx-
vavdeba saerTo namuSevari TiToeuli maTganis mier damzadebuli mZivebisagan.
11. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon leqsebi da simRerebi
dedaze da urCevs, saCuqarTan erTad leqsi an simRera Seusrulon. amiT ufro
metad gaaxareben mas. maswavlebeli eubneba andazas dedaze da sTxovs misi
mniSvnelobis axsnas: `qali sustia, deda _ Zlierio~.
gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas uxdis yvelas, sTxovs, daalag-
on saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Tixisgan daamzadeben da moxataven
mZivebs.
SeniSvna:
• mZivebi ufro lamazi, priala da saintereso iqneba, Tu mas dafaraven fr-
Cxilis ufero laqiT. ferebi ufro mkafio gaxdeba da didxans SenarCundeba.
Semdegi gakveTilisTvis moitanon saxatavi masala.
leqsikoni:
iuveliri (holand. Juwelier) _ oqro-vercxlisa da Zvirfasi qvebisgan samkaulebis,
fufunebis sagnebis damamzadebeli ostati; aseTi nivTebiT movaWre; oqromWedeli.
1, 2. muSaobis etapebi. 3. nimuSebi.
107
gakveTili 45
sporti 45
sports udidesi adgili uWiravs adamianis cxovrebaSi. zo
gierTisTvis igi ara marto garTobisa da dasvenebis saSualeba,
aramed jansaRi cxovrebisTvis aucilebeli pirobaa. zogier
Ti adamianisTvis sporti profesiaa _ igi profesionali spo
rtsmenia.
1. 2.
• romelia Seni sayvareli sportis saxeoba? ratom?
3.
4. 5.
15. bavSvebis namuSevrebi
saSinao davaleba
ecade, daxato, rac SeiZleba, meti sxvadasxva
sportuli inventari.
87
Tema: sporti.
mizani: SevaswavloT moswavleebs, Seqmnan namuSevrebi saxviTi xelovnebis
ZiriTadi elementebisa da principebis gaTvaliswinebiT, sportis Temaze.
TviTSefaseba.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, fotoebisa da namuSevrebis daTvaliereba, namu-
Sevris Seqmna, wardgena. TviTSefaseba.
`sporti~. sanaxaobebs Soris sportul sanaxaobas didi adgili uWiravs ada-
mianis cxovrebaSi.
2. sportis romel saxeobebs icnobT? romelia Tqveni sayvareli saxeo-
ba? dadixarT romelime sportul wreze? vin damisaxelebs zamTris sportis
saxeobebs? sportis romel saxeobebSi iyeneben burTs? kidev romeli spor-
tuli inventaris dasaxeleba SegiZliaT? sportis romeli saxeoba imarTeba
ringze (krivi)? stadionze (fexburTi, ragbi...)? kortze (CogburTi)? yinu-
lis moedanze (hokei, ciguraoba)? tatamze (Ziudo, Widaoba...)? daasaxeleT
cnobili sportsmenebi.
3. Semdeg sTavazobs saxaliso gamocanebs: erTi moswavle ganasaxierebs
sportis romelime saxeobis warmomadgenels pantomimiT (mag., CogburTels,
fexburTels, kalaTburTels da a.S.), danarCenebi gamoicnoben. aseTi gamocane-
108
bi ramdenjerme SeiZleba gaTamaSdes.
cemuli bavSvis namuSevrebi, daasaxelon sportis saxeobebi, inventari. sTxovs,
gamoTqvan STabeWdilebebi Tanatolebis namuSevrebze.
5. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Seqmnan namuSevrebi sayvarel
sportis saxeobaze. muSaobis dawyebamde gadawyviton, Tu ras daxataven, Se-
sabamisad, SearCion furclis mdebareoba. SeZlon namuSevarSi mTavaris gamo-
yofa.
6. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi waradgenen namuSevrebis:
aRniSnaven, ra daxates, ratom airCies sportis es saxeoba; sportsmeni; rogor
ganalages figurebi furcelze; aRniSnaven, SeZles Tu ara Canafiqris gadmoce-
ma namuSevarSi. upasuxeben Tanaklaselebis SekiTxvebs. gansakuTrebiT romeli
namuSevari moewonaT, ratom? Seavson TviTSefasebis rubrika.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs sportis Temaze,
gamoyofen mTavars.
leqsikoni:
sporti (ingl. sport) _ fizikuri varjiSi (tanvarjiSi, krivi, turizmi da
sxv.), romlis mizania organizmis gakaJeba, agreTve gamarjvebis miRweva.
SeniSvna: maswavlebeli miuTiTebs moswavleebs, rom Semdeg gakveTilze
isini wavlen eqskursiaze, sadac gaakeTeben Canaxatebs, amisTvis unda hqondeT
fanqrebi da saxatavi rveuli. maswavlebeli dayofs klass gundebad da Ses-
Tavazebs, moamzadon proeqti `jansaRi cxovrebis wesi~.
1-5. bavSvebis namuSevrebi.
109
gakveTili 46-47
46- aRdgoma
47 • yofilxarT saaRdgomo wirva-locvaze?
sagalobeli religiasTan dakavSirebuli musikaluri nawar- • mogismeniaT sagaloblebi?
moebia. sagalobeli sruldeba taZrebSi, eklesiebSi, sinagoge-
bSi, meCeTebSi. qarTuli sagaloblebi samxmiania. Tu aRdgomis 7. jvari konstantinesa da
brwyinvale dResaswaulze mixvalT eklesiaSi, aucileblad elenes gamosaxulebiT
moismenT ulamazes sagaloblebs. maTi mosmena aseve SeiZleba (xaxulis karedi)
wirva-locvisas, naTlobis, sadResaswaulo da samgloviaro
ritualebze.
3. 8, 9. gulsakidi jvrebi
martvilidan
8.
9.
1. 4.
10.
5.
11.
12. nimuSi (jvari)
6. saSinao davaleba
2.
3-6. muSaobis etapebi Seqmeni sxvadasxva ornamenti saaRdgomo Temaze
1, 2. nimuSebi (angelozebi) kompiuterul saxatav programaSi.
88 89
Tema: aRdgoma.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi nacnobi masaliT martivi nakeTobebisa
da konstruqciebis damzadebaSi; gavuRrmaoT musikalur da saxviTi xelovnebis
nawarmoebebs Soris Tematuri kavSiris danaxvis unari.
aqtivobebi: musikaluri nawarmoebis mosmena, Canaxatebis damzadeba, saa-
Rdgomo epistoles nawyvetis mosmena, namuSevrebis Sesruleba, kiTxva-pasuxi,
STabeWdilebebis gaziareba. TviTSefaseba.
resursi: plastilini, sqeli da Txeli TeTri qaRaldi, webo, makrateli,
maqmani, wvrili mZivebi, fanqari, patara boTli, bamba.
1. sasurvelia, gakveTili daiwyos qarTuli sagaloblebis mosmeniT.
_ xom ar iciT vinmem, romeli musikaluri nawarmoebi movismineT?
_ adre mogismeniaT sagaloblebi? sad? mogewonaT? ra ganwyobileba da-
geuflaT?
2. maswavlebeli etyvis, rom gviaxlovdeba aRdgomis brwyinvale dResas-
wauli da sTxovs, isaubron masze.
3. maswavlebeli ekiTxeba: _ vin metyvis, ratom iRebeba kvercxebi wiTlad
saaRdgomod?
4. ukiTxavs nawyvets sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uw-
mindesisa da unetaresis, ilia II-is saaRdgomo epistoledan: (wyaro: gazeTi
`sapatriarqos uwyebani~, № 15(117), 2001 w. /http://www.orthodoxy.ge/dgesastsaulebi/
agdgoma1.htm/.)
110
wiTeli kvercxi
...amaRlebamde ieso qristem Tavisi mowafeebi sxvadasxva adgilebSi dagza-

vna, raTa adamianebisTvis misi aRdgomis Sesaxeb exarebinaT. saqadageblad gae-
Sura mariam magdalinelic, romlisganac macxovarma Svidi eSmaki gandevna da
romelmac RvTismSoblis Semdeg pirvelma ixila mkvdreTiT aRmdgari ufali.
wminda mariami romSi Cavida da pirdapir imperatoris sasaxles miaSura. igi
cnobili pirovneba iyo da amitom daubrkoleblad gaatares sasaxleSi. man
imperator tiberiuss saCuqrad kvercxi gauwoda da axara: „qriste aRdga“.
imperatorma qals eWviT Sexeda da wamoiZaxa: „rogor SeeZlo mkvdars aRmd-
gariyo?! es iseve daujerebelia, rogorc is, rom axla es kvercxi gawiTlde-
so“. sityvebi jer ar hqonda damTavrebuli, rom kvercxi marTlac gawiTlda.
am dRidan moyolebuli qristianebi wiTeli kvercxebiT egebebian aRdgomis
brwyinvale dResaswauls.
5. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daxaton is, rac aRdgomis dRe-

saswauls ukavSirdeba. Canaxatebis dasrulebis Semdeg uziareben erTmaneTs
STabeWdilebebs da asaxeleben, vin ra daxata.
_ gaixseneT, risi damzadeba viswavleT am dResaswaulisTvis?
_ dRes viswavliT angelozebisa da jvris damzadebas.
_ daaTvaliereT saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSebi. aRwereT isini.
6. axla davamzadoT angelozebi. aviRoT plastilinis gunda, mivceT mas Ta-
vis (ovaluri) forma; CamovacvaT fanqarze. plastilinis zedapiri davfaroT
bambis Txeli feniT. aviRoT oTxkuTxa Txeli TeTri qaRaldi da SemovaxvioT
kisris adgilze (frTxilad davamagroT ZafiT an skoCiT). movaTavsoT patara
boTlSi. Semdeg gamovZerwoT frTebi. odnav sqeli qaRaldi gavkecoT orad,
mkrTalad davxatoT frTis konturi, gamovWraT da mivamagroT. amis Semdeg
gaaformeT igi sakuTari Sexedulebisamebr. gamoiyeneT is masala, romelic
gaqvT. SesaZlebelia, mewyvileebma erTmaneTis masala gamoiyenon.
7. angelozis damzadeba SeiZleba meorenairadac. Tavdapirvelad mzaddeba
sami qaRaldis cilindri. erTi didi (tanisTvis) da ori patara (xelebi). rbi-
li mavTulisgan mzaddeba jvris forma, romelic qvevidan gaeyreba cilindrs
da amoweuli mavTulis nawilze magrdeba plastilinisgan gamoZerwili Tavi.
Semdeg did cilindrze dawebdeba ori patara cilindri _ xelebi. frTebi
mzaddeba imave xerxiT. rodesac figura dasruldeba, isic unda moirTos.
8. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi daaTvaliereben erTmaneTis
namuSevrebs. aRniSnaven, visi namuSevari moewonaT gansakuTrebiT. visia sain-
tereso _ gansxvavebulad morTuli. romelia ufro akuratulad Sesrule-
buli. Seavson TviTSefasebis rubrika.
9. momdevno gakveTilze maswavlebeli agrZelebs saaRdgomo cikls. eub-
neba, rom dRes iswavlian jvris damzadebas.
_ vin Semoitana qristianoba saqarTveloSi (wminda ninom)?
_ risgan daamzada man jvari? kidev ra masalisgan iqmneba jvari? vis
gaxsovT, ra hqvia ostats, romelic oqrosa da vercxlisgan amzadebs sxvadasx-
va nakeTobebs, maT Soris, jvrebs (oqromWedeli, iuveliri)?
10. sTxovs, daaTvalieron saxelmZRvaneloSi mocemuli fotoebi. uxsnis,
rom maTze mocemulia uZvelesi nimuSebi da isini imdenad Zveli, mniSvnelovani,
111
Zvirfasia, rom daculia muzeumebSi.
11. imisaTvis, rom jvari davamzadoT, aviRoT rbili mavTuli, mivceT jvris
forma. mavTuls davfaravT sxvadasxva feris plastiliniT. CxiriT vasworebT
gverdebs da wveriT davkawravT zedapirs ise, rom ferebi erTmaneTSi airios. Sem
deg jvars vrTavT sxvadasxva masaliT: wvrili mZivebiT, vercxlisferi an
oqrosferi wvrilad daWrili qaRaldiT da a.S.
12. Tanaklaselebi daaTvaliereben mza nakeTobebs, gamoTqvamen STabeW-
dilebebs.
samuSaos dasrulebis Semdeg maswavlebeli sTxovs, guldasmiT daalagon
saklaso oTaxi da CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu sxvadasxva masalis gamoyenebiT moswavleebi Seqmnian
nakeTobebs.
SeniSvna: 45-46 gakveTilebis miznebi da misaRwevi Sedegebi saerToa, xolo
saSinao davaleba orive gakveTils damoukideblad aqvT mocemuli.
paraklisi berZnuli sityvaa da TxovniT locvas niSnavs. mas sasuliero
piri aRasrulebs. paraklisi aResruleba sxvadasxva saWiroebisas, iqneba es
raime sasixarulo movlena Tu samwuxaro gansacdeli.
1, 2. nimuSebi (angelozebi).
3-6. muSaobis etapebi (angelozebi).
7. jvari konstantinesa da elenes gamosaxulebiT (gelaTis monastris xax-
ulis xatis karedi (triptiqoni). karedi (triptiqoni) _ erTi ideiiT gaer-
Tianebuli sami nawilisagan Semdgari xelovnebis nawarmoebi.). X s-is bizanti-
uri xeloba. saqarTvelos erovnuli muzeumi, S. amiranaSvilis sax. xelovnebis
muzeumi.
8, 9. gulsakidi jvrebi martvilidan. VIII-X ss.
10, 11. muSaobis etapebi (jvari).
12. nimuSi (jvari).
112
gakveTili 48-49
48- zRapris ilustracia
49 • giyvars ilustrirebuli wignebis kiTxva?
wignis ilustracia xelovnebis erT-erTi mniSvnelovani sfe- • raSi gexmareba ilustraciebi?
roa. dasuraTebuli wignebis kiTxva ormagad sasiamovnoa. sa-
bavSvo wignebi TiTqmis yovelTvis ilustrirebulia. Tumca
ilustraciebs xSirad ufrosebis wignebSic SexvdebiT. wignis
ilustraciaze bevr cnobil mxatvars umuSavia.
6.
5-11. kadrebi animaciuri filmidan

7. `Tovlis dedofali~
8.
`Tovlis dedofali~
2.
12. bavSvis namuSevari. `herda~
9.
10.
3.
13. nimuSi
11.
4.
saSinao davaleba
2-4. `Tovlis dedofali~. zRapris ilustraciebi
Seqmeni sayvareli zRapris wignis garekani.
90 91
Tema: zRapris ilustracia.

mizani: gavavarjiSoT moswavleebi filmis, animaciuri personaJebis xatva-
sa da martivi nakeTobebis damzadebaSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, zRapris gacnoba, ilustraciebis daTvaliere-
ba, naxatebis Seqmna, wignis damzadeba, namuSevrebze STabeWdilebis gaziareba.
TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, feradi fanqrebi an pasteli, saxatavi rveuli,
webo (stepleri an skoCi), zonari an bafTa, makrateli.
_ romelia Tqveni sayvareli zRapari? romelimes xom ar wagikiTxavT (an
ginaxavT animaciuri filmi) hans qristian andersenis zRapari `Tovlis dedo-
fali~?
2. Tu moswavleebma ician zRapris Sinaarsi, dausvams SekiTxvebs, raTa ukeT
gaixsenon igi. Tu klasisTvis ucnobia es zRapari, maSin ukiTxavs mas (ix. da-
narTi).
3. Semdeg imsjeleben zRapris Sinaarsze, dasvamen SekiTxvebs, daaxasiaTeben
personaJebs, aRniSnaven, romeli ufro daamaxsovrdaT, moewonaT, ratom?
4. sabavSvo wignebSi xSiradaa naxatebi. vis axsovs, ras vuwodebT am nax-
atebs (ilustraciebi)? naxatebian wignebs (ilustrirebuli wignebi)? sabavS-
vo wignebi umTavresad ilustrirebulia, raTa zRapris Sinaarsi bavSvisTvis
ufro gasagebi da saintereso iyos.
113
5. vin metyvis, animaciur filmebs ras eZaxian meorenairad (naxati filme-
bi)? e.i. mxatvrebi naxatebs qmnian rogorc wignebis, aseve animaciuri filmebi-
sTvis. daaTvaliereT saxelmZRvaneloSi mocemuli ilustraciebi. aRwereT
isini. romeli gmirebia maTze gamosaxuli? icaniT isini?
6. modiT, viswavloT ilustrirebuli wignis damzadeba. amisaTvis dRes
davxatoT ilustraciebi zRaprisTvis `Tovlis dedofali~, xolo Semdeg
gakveTilze davamzadoT wigni.
7. jer moifiqreT, zRapris romel epizodebs, gmirebs daxatavT. Tu yvela
naxatis daxatvas klasSi ver moaswrebT, daasruleT isini saxlSi da moitaneT
Semdeg gakveTilze.
8. Semdeg maswavlebeli sTxovs moswavleebs, erTmaneTis naxatebi daaTva-
lieron. aRweron, daasaxelon, Tu vin romeli epizodi an personaJi daxata, ra
ferebi gamoiyena; visi namuSevrebi moewonaT gansakuTrebiT.
9. Semdeg sTxovs, daawyon namuSevrebi TanamimdevrobiT, siuJetis ganvi-
Tarebis mixedviT da akinZon wignad anu daadon naxatebs sufTa furclebi
ydisTvis, gaukeTon marcxena mxares ori naxvreti (an daamagron stepleriT,
weboTi an skoCiT), gauyaron nebismieri zonari, bafTa, Zafi da lamazad Sekran.
wignis ydaze daweron zRapris saTauri da moxaton sakuTari survilisamebr
(SeiZleba damzaddes aplikaciac).
10. samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi daaTvaliereben erTmaneTis
namuSevrebs, Seafaseben, vis ufro akuratulad aqvs Sesrulebuli samuSao,
visi wignia ufro mravalferovani, vis ufro meti ilustracia aqvs gamoy-
enebuli wignis Sesaqmnelad, romeli moewonaT gansakuTrebiT, ratom? avseben
maswavlebeli maT eubneba, rom es wignebi daamSveneben maT biblioTekas.
gakveTilis bolos daalageben saklaso oTaxs da CainiSnaven saSinao dava-
lebas.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi daxataven zRapris personaJebs, sx-
vadasxva epizodebs da daamzadeben ilustrirebul wigns.
1. bavSvis namuSevari. `Tovlis dedofali~.
2-4. `Tovlis dedofali~. zRapris ilustraciebi.
5-11. kadrebi multfilmidan `Tovlis dedofali~.
12. bavSvis namuSevari. `herda~.
13. nimuSi.
114
gakveTili 50
50 buratino
• ginaxavs mxatvruli, animaciuri filmi an speqtakli bu-
personaJi literaturuli nawarmoebis moqmedi piria. per- ratinoze an pinokioze?
sonaJi umTavresad adamiania, magram SeiZleba iyos cxoveli, • CamoTvale am nawarmoebis mTavari da meorexarisxovani
nivTi an bunebrivi movlena, romelsac adamianuri Tvisebebi personaJebi.
miewereba. romelia Seni sayvareli personaJi?
6.
11. buratino _
animaciuri filmis
1. 2. personaJi
7.
8.
3. 4.
`buratino~
9.
10.
6-10. kadrebi animaciuri
filmidan `buratinos
Tavgadasavali~ 13. bavSvis namuSevari (plastilini)
5.
saSinao davaleba
1-5. kadrebi filmidan `buratinos Tavgadasavali~ daxaze labirinTi _ miiyvane buratino skolaSi.
92 93
Tema: buratino.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi mxatvruli nawarmoebis, filmis, ani-
maciuri filmis personaJis xatvaSi.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, zRapris wakiTxva, ilustraciebis daTvaliere-
ba, msje loba, saxaliso savarjiSo, namuSevris Seq mna, gamofena da STabeW-
dilebebis gaziareba, personaJebis amocnoba. TviTSefaseba.
resursi: guaSis saRebavebi, feradi fanqrebi, saxatavi rveuli.
_ vin icis zRapari xis biWunaze? vin gamoTala biWuna? ra SeemTxva mas? ra
erqva Tojinebis Teatris borot direqtors? ra erqvaT buratinos megobrebs?
da a.S.
_ vinmem xom ar icis msgavsi Sinaarsis zRapari („pinokios Tavgadasava-
li“)?
_ ra msgavseba da gansxvavebaa am zRaprebs Soris?
2. im SemTxvevaSi, Tu moswavleebma ver gaixsenes zRapris Sinaarsi, maswav-
lebelma SeiZleba waukiTxos an mouyves mokled (ix. danarTi).
3. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, Caifiqron da ganasaxieron romelime
personaJi. danarCenebma amoicnon maTi Canafiqri. daaTvaliereben saxelmZR-
vaneloSi mocemul ilustraciebs da amoicnoben zRapris personaJebs. axa-
siaTeben TiToeul maTgans; aRniSnaven, romelia dade biTi gmiri, romeli _
uaryofiTi. maswavlebeli ekiTxeba: _ buratinos ra dadebiTi da uaryofiTi
115
Tvisebebi aqvs? ra rCevas miscemdiT buratinos?
4. Semdeg maswavlebeli sTxovs, daxaton zRapridan romelime personaJi an
epizodi.
5. samuSaos dasrulebis Semdeg gamofenen namuSevrebs. moswavleebi aTva-
liereben erTmaneTis namuSevrebs, amoicnoben personaJebs da epizodebs. cdi-
loben, Seafason, ramdenad SeZles Canafiqris ganxorcieleba namuSevarSi.
aRniSnaven, ra moswonT namuSevarSi da ra ara, ratom? Seavson TviTSefasebis
rubrika.
6. gakveTilis bolos, maswavlebeli madlobas gadauxdis klass namu-
SevrebisTvis, sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi Seqmnian namuSevrebs, daxataven person-
aJebs zRapridan òqros gasaRebi, anu buratinos Tavgadasavali~.
SeniSvna: maswavlebelma SeiZleba SesTavazos kidev erTi saxaliso savarji-
So-gamocana. moswavleebi daxataven romelime zRapris personaJs an persona-
JisTvis damaxasiaTebel raime sagans, nivTs, detals, Tanaklaselebi ki gamoic-
noben (magaliTad: wiTeli qudi _ zRapari `wiTelquda~, oqros gasaRebi _
zRapari òqros gasaRebi, anu buratinos Tavgadasavali~, brolis fexsacmeli
_ zRapari `konkia~ da sxv.).
leqsikoni:
buratino (rus. Буратино, ital. Burattino _ Tojina) _ aleqsei tolstois
zRapris òqros gasaRebi, anu buratinos Tavgadasavali~ /`Золотой ключик,
или Приключения Буратино~/ (1936) gmiri /dam. inf. ix.: http://ru.wikipedia.org/wiki/
Буратино; http://en.wikipedia.org/wiki/Buratino/.
aleqsei tolstoi (1882-1945) _ rusi mwerali /dam. inf. ix.: http://ru.wikipedia.
org/wiki/Алексей_Николаевич_Толстой; http://en.wikipedia.org/wiki/Aleksey_Nikolayevich_Tol-
stoy/.
1-5. kadrebi filmidan `buratinos Tavgadasavali~ /`Приключения Буратино”,
`Беларусьфильм”, 1975/.
6-10. kadrebi animaciuri filmidan `buratinos Tavgadasavali~
/`Приключения Буратино”, `Союзмультфильм”, 1959/.
11. buratino _ animaciuri filmis personaJi.
12. bavSvis namuSevari. `buratino~.
13. bavSvis namuSevari (plastilini).
116
gakveTili 51
51- Teatri
52 Teatris Zveli qarTuli saxelwodebaa saxilveli.
sityva Teatri berZnulia da sanaxaobas niSnavs. Teatri xe
lovnebis mniSvnelovani dargia. Teatri hqvia im adgilsac, sa
dac warmodgena imarTeba. speqtaklis scenis gamarTva garda
specialuri Senobisa, SesaZlebelia Ria cis qveS, parkSi, ta
ZarSi da a.S. warmodgenebi mravalferovania _ dramatuli,
sabaleto, saopero, Tojinebis, sacirko da a.S. aris Teatrebi,
sadac warmodgenebi mxolod bavSvebisTvis imarTeba.
5. 6.
1. `komedi fransezis~
(franguli Teatris)
darbazi
(parizi, safrangeTi)
7. 8.
58. muSaobis etapebi
• yofilxar TeatrSi?
2. `bolSoi • ra speqtaklebi ginaxavs?
Teatr~is
(didi Teatris)
didi darbazi,
(moskovi,
ruseTi)
3, 4. leon baqsti.
kostiumebi
speqtaklisaTvis
òidipos mefe 9. nimuSi
kolonosSi~
saSinao davaleba
3. 4. gamoWeri simetriuli da asimetriuli xeebi.
94 95
Tema: Teatri.
mizani: ganvumtkicoT moswavleebs mexsierebiT xatvisa da speqtaklze yof-
nisas miRebuli STabeWdilebebis gadmocemis unari.
aqtivobebi: kiTxva-pasuxi, asociaciuri rukis Sedgena, saubari, ilustra-
ciebis daTvaliereba, namuSevris Seqmna, STabeWdilebebis gaziareba. TviTSe-
faseba.
1. maswavlebeli moswavleebs eubneba, rom dRevandeli gakveTilis Temaa
`Teatri~:
ekiTxeba: _ Tqven Soris vin aris namyofi TeatrSi? ra na xeT? ra saxis
Teatraluri warmodgenebi iciT? ra hqvia speqtakls, romelSic warmodgena
mimdinareobs simReriT (opera)? moZraobiT, cekviT (baleti)? da a.S.
2. vin aris namyofi Tojinebis TeatrSi?
cirki
romelia Tqveni sayvareli speqtakli?
3. Semdeg maswavlebeli dafaze qmnis asocia
sabavSvo baleti ciur rukas. moswavleebma unda daasaxelon is
Teatri
Teatraluri warmodgenebi, romlebic ician.
warmodgena 4. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom
Teatri didi xnis winaT warmoiSva saberZneTSi.
Tojinebis
Teatri
opera warmodgenebi imarTeboda yurZnis krefis dam-
Tavrebis aRsaniSnavad. mas Semdeg Teatrma mniS-
pantomima vnelovani cvlilebebi ganicada, Camoya libda
117
rogorc xelovnebis damoukidebeli dargi. Teatrs didi adgili uWiravs ada-
mianis cxovrebaSi. Teatralur warmodgenebze daswreba uyvarT rogorc didebs,
agreTve bavSvebsac.
5. rogor fiqrobT, rogor iqmneba Teatraluri warmodgena _ speqtakli?
ra profesiis adamianebi monawileoben speqtaklis SeqmnaSi (mwerali _ dra-
maturgi, kompozitori, mxatvari, qoreografi, reJisori, msaxiobebi da a.S.)?
6. vis axsovs, ra hqvia im adgils TeatrSi, romelzec imarTeba warmodgena
(scena)? vin icis, rogor vigebT, TeatrSi ra warmodgena imarTeba? ra aris
gamokruli TvalsaCino adgilze Teatris win (afiSa)? riT aris scena mayure-
belTa darbazisagan gamoyofili (fardiT)? rogor fiqrobT, vin qmnis Teat-
ralur kostiums, dekoracias? swored afiSis, dekoraciis, kostiumis, fardis
Semqmneli aris mxatvari, e.i. mas didi roli eniWeba speqtaklis Seqmnasa da
warmatebaSi.
cemuli fotoebi da ilustraciebi, aRweron isini, Semdeg ki Seecadon, Seqmnan
naxati Temaze `Teatri~. maswavlebeli exmareba im moswavleebs, visac uWirT
Tematikis SerCeva, SesTavazebs, gaixsenon da daxaton darbazi an personaJi
Sesabamis kostiumSi, scena da a.S.
8. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi waradgenen namuSevrebs; aTva-
liereben erTmaneTis namuSevrebs; amoicnoben personaJebs Tanaklaselebis na-
muSevrebSi; saubroben namuSevrebiT aRZrul STabeWdilebebze. avseben TviTSe-
fasebis rubrikas.
tereso namuSevrebisTvis da sTxovs, CainiSnon saSinao davaleba. aseve, Ses-
Tavazebs, saxlSi, mSoblebTan isaubron Teatris Sesaxeb.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi mexsierebiT xataven TeatrSi yofnisas
miRebuli STabeWdilebebis amsaxvel naxats.
SeniSvna: maswavlebeli gaafrTxilebs moswavleebs, rom Semdeg gakveTilze
imuSaveben wyvilSi, unda moitanon kolofebi (TiToeulma wyvilma), feradi
furclebi, plastilini da a.S. am Temas mieZRvneba Semdegi gakveTilic.
leqsikoni:
qoreografia (berZ. choreia _ cekva da _ grapho _ vwer) _ cekvis xelovne-
ba: cekvebisa da sabaleto speqtaklebis dadgmis xelovneba.
dramaturgi _ mwerali, romelic wers dramatul nawarmoebebs.
dramaturgia (berZ. dramaturgia) _ 1. dramatul nawarmoebTa Seqmnis xe-
lovneba, Teoria. 2. romelime mwerlis, epoqis, qveynis da a.S. dramatul nawar-
moebTa erToblioba.
dekoracia (frang. decoration) _ moqmedebis adgilis gaformeba scenaze fer-
werulad an arqiteqturulad; scenis mowyobiloba.
afiSa _ TvalsaCino adgilze gamokruli gancxadeba speqtaklis, koncer-
tis, kinosuraTisa da sxva sanaxaobis Sesaxeb; reklamis saxeoba.
1, 3, 5. leon baqsti /leib-haim rozenbergi/ (1866-1924), rusi (warmoSobiT
ebraeli) mxatvari da scenisa da kostiumebis dekoratori. kostiumebi ale-
qsandras2 Teatris speqtaklisTvis òidipos mefe kolonosSi3~ (1904), sanqt-
peterburgi, ruseTi.
2
a. puSkinis saxelobis ruseTis saxelmwifo akademiuri dramis Teatri /dam. inf. ix: ”Русский театр”,
Иллюстрированная хроника театральной жизни, http://books.interros.ru/.
3
kolonosi _ daba aTenis maxloblad.
118
2. `komedi fransezis~4 (franguli Teatri) darbazi (me-18 s. akvareli), parizi,
safrangeTi.
4. `bolSoi~5 (didi) Teatris didi darbazi, moskovi, ruseTi.
6. Tanamedrove Teatri (foto).
7-10. muSaobis etapebi. 11. nimuSi.
gakveTili 52
Tema: Teatri.
mizani: gavavarjiSoT moswavleebi martivi konstruqciebis damzadebaSi _
mTavari nawilebis gamoyofaSi namuSevrebSi.
aqtivobebi: saubari, ilustraciebis daTvaliereba, wyvilSi namuSevris Se-
qmna, Zerwva, STabeWdilebebis gaziareba namuSevrebze, minispeqtaklebi. TviT-
Sefaseba.
forma: wyvilSi.
resursi: muyaos kolofi, saxatavi furclebi, makrateli, webo, plasti
lini, feradi fanqrebi an guaSis saRebavebi.
1. maswavlebeli sTxovs moswavleebs, gaixsenon da isaubron wina gakveTi-
lis Temaze `Teatri~. ekiTxeba:
2. esaubreT ojaxis wevrebs Teatris Sesaxeb? vinmes raime axali xom ar
gaugia Teatrze?
3. eubneba, rom dRes gaakeTeben Teatris scenis nimuSs.
_ warmoidgineT, rom xarT Teatris mxatvari da gadawyviteT, SeqmnaT
romelime zRapris dekoracia. imuSaveT wyvilebSi. moifiqreT da SeTanxmdiT,
romeli zRapris dekoraciis gakeTebas apirebT. jer daaTvaliereT saxelmZR-
vaneloSi mocemuli nimuSi da muSaobis etapebi.
4. kolofisgan damzadebuli scena SeavseT dekoraciiT. amisaTvis dagWird-
ebaT ori furceli _ erTi wina planisTvis, meore _ ukana planisTvis, orive
furceli SeiZleba moixatos.
5. win rogori zomis sagnebs moaTavsebT, ratom? ukana nimuSzec Cans, rom
is xeebi, romlebic winaa, ufro didia, ukan ki xeebic da sagnebic ufro pata-
raa, imitom rom ufro `Sorsaa~. mTavari sagnebi da figurebi unda gamoyoT _
feriT, formiT da zomiT. scena unda SeavsoT zRapris gmirebiT. SeTanxmdiT,
vin romel gmirs gamoZerwavs da sad ganalagebs maT scenaze.
6. namuSevrebis dasrulebis Semdeg moswavleebi aTvaliereben erTmane-
Tis namuSevrebs, cdiloben, amoicnon Canafiqri, Tu romeli zRapris dekora-
ciaa, romeli personaJebia, aRniSnaven, romeli wyvilis namuSevari moewonaT
yvelaze metad.
7. maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom SeuZliaT, naswavli xerxiT
saxlSic daamzadon sxvadasxva zRapris dekoraciebi da gaiTamaSon speqtak-
lic. avseben TviTSefasebis rubrikas.
8. maswavlebelma SeiZleba SesTavazos ramdenime wyvils, gaiTamaSon nawyve-
4
komedi fransezi, anu franguli Teatri daarsda 1680 wels, 1799 wlidan igi pale-ruaialSi, parizis
pirvel olqSi mdebareobs. es aris erTaderTi saxelmwifo Teatri safrangeTSi, romelsac hyavs msax-
iobebis mudmivi dasi /dam. inf. ix.: http://www.comedie-francaise.fr/.
5
ruseTis saxelmwifo akademiuri bolSoi (didi) Teatri /dam. inf. ix.: http://www.bolshoi.ru/.
119
ti romelime nacnobi speqtaklidan.
9. gakveTilis bolos maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs
wyvilSi SeTanxmebulad muSaobisaTvis, amave unarebs Seafasebs ganmaviTare-
beli SefasebiT. sTxovs, guldasmiT daalagon saklaso oTaxi da CainiSnon
saSinao davaleba.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi wyvilSi daamzadeben Teatraluri sce-
nis dekoracias, SeZleben gamoyon mTavari namuSevarSi.
1, 3, 5. leon baqsti /leib-haim rozenbergi/ (1866-1924), rusi (warmoSobiT
ebraeli) mxatvari da scenisa da kostiumebis dekoratori. kostiumebi ale-
qsandras Teatris speqtaklisTvis òidipos mefe kolonosSi~ (1904), sanqt-
peterburgi, ruseTi.
2. `komedi fransezis~ (franguli Teatri) darbazi (me-18 s. akvareli),
parizi, safrangeTi.
9. nimuSi.
gakveTili 53
53 qudebi
• migiRia monawileoba speqtaklSi?
speqtaklis SeqmnaSi msaxiobebisa da reJisoris garda, mo • vin dagexmara kostiumis SeqmnaSi?
nawileoben _ mxatvari, kompozitori, qoreografi, mkeravi, • vin SearCia musika?
gamnaTebeli da sxva. rodesac TeatrSi mixval, gaxsovdes, rom
speqtakli sxvadasxva profesiis adamianebis erToblivi Sromis
Sedegia.
5. 6.
7. 8.
2. 58. muSaobis etapebi
1.
9. nimuSi
3.
saSinao davaleba
14. qudebi 4. daamzade qudebi bunebrivi masaliT.
96 97
Tema: qudebi.
mizani: sxvadasxva masaliT martivi nakeTobebis damzadeba.
aqtivobebi: piesis wakiTxva, msjeloba, ilustraciebis daTvaliereba,
qudebis damzadeba, STabeWdilebebis gaziareba, klasis mowesrigeba.
120
resursi: feradi furclebi, makrateli, webo, Savi da feradi fanqrebi.
1. maswavlebeli moswavleebs acnobs piesas `Rrubela~ (ix. danarTi). mo-
swavleebi msjeloben piesis Sinaarsze. aRweren piesaSi dasaxelebul mcena-
reebs da buneb riv movlenebs. saubroben im Rirebulebebze, romelic piesa-
Sia aRwerili (megobroba, movaleobis grZnoba). afaseben moqmedi gmirebis
saqciels. yuradRebas amaxvileben naleqebis mniSvnelobaze mcenareebisaTvis,
zianze, romelsac gvalva iwvevs (moswavleebi gamoiyeneben bunebis gakveTilze
miRebul codnas). Semdeg eubneba, rom zeimisaTvis SeiZleba es piesa dadgan.
2. ekiTxeba: _ imisaTvis, rom warmodgena lamazi, mravalferovani iyos,
kidev ra dagvWirdeba (dekoracia, farda, kostiumebi)?
3. vis axsovs, vin amzadebs TeatrSi eskizebs dekoraciebisa da kostiumebi-
saTvis? _ marTalia, Teatris mxatvari.
4. dRes Tqvenc Teatris mxatvrebi iqnebiT da SeqmniT am piesisTvis kosti-
umebs. vinaidan piesis mTavari moqmedi gmirebi mcenareebia, SeviswavliT sx-
vadasxva mcenaris kostiumebis _ qudebis damzadebas.
5. daaTvaliereT saxelmZRvaneloSi mocemuli nimuSebi da muSaobis eta-
pebi. airCieT, vin romel quds daamzadebs da SeudeqiT muSaobas. muSaobisas mo-
swavleebma SeiZleba iTxovon daxmareba Tanaklaselebis an maswavleblisgan.
1. gvirila: yviTeli an mwvane qaRaldisgan gamoiWras zoli, romlis sig-
rZec iseTi unda iyos, rom boloebis gadawebebis Semdeg moswavlem SeZlos misi
Tavze daxurva. zolis boloebis dawebebamde unda gamoiWras gvirilis gvir-
gvinis furclebi. gvirgvinis furclis erTi mxare unda CaiWras da gverdebi
gadawebdes (imisTvis, rom gvirgvinis furclebi brtyeli ar iyos). gvirgvinis
furclis meore mxare ki dawebdes zolis Sida mxares, or rigad, SigadaSig
daematos mwvane foTlebi. Semdeg zolis boloebi gadawebdes.
2. RiRilo: vamzadebT konusis formis quds. konusze vawebebT iasamnisferi
furclisgan gamoWril yvavilis gvirgvinis furclebs (romlebic gvirilis
gvirgvinis furclebis msgavsad mzaddeba) ise, rom konusi mTlianad daifaros.
3. yayaCo: vamzadebT konusis formis quds, romlis wvers gadavWriT (daax-
loebiT konusis SuaSi). masze vawebebT wiTeli qaRaldisgan gamoWril, oval-
uri formis gvirgvinis furclebs. zeda nawilze ki dawebdeba Savi furclis-
gan gamoWrili mrgvali formebi _ yvavilis guli. aseTive xerxiT SeiZleba
damzaddes sxva yvavilebic.
6. rodesac yvavilebis qudebi mzad iqneba, moswavleebi daixuraven maT.
daaTvaliereben erTmaneTis namuSevrebs. msjeloben da afaseben sakuTar da
Tanaklaselebis namuSevrebs. SearCeven, romels gamoiyeneben speqtaklisTvis.
maswavlebeli ekiTxeba:
7. piesis sxva moqmedi gmirebis kostiumebs rogor daamzadebdiT?
moswavleebi gamoTqvamen mosazrebebs. mag.: gvalvas SeiZleba tomrisgan
SevukeroT samosi, wvimis kostiumisaTvis celofanis gamWvirvale parkebisgan
lentebi damzaddes da a.S.
8. moswavleebi droulad daalageben saklaso oTaxs, Seinaxaven samuSao
masalas da iaraRebs da CainiSnaven saSinao davalebas.
9. maswavlebeli agreTve daavalebs, moiZion cnobebi maTi qalaqis, dabis,
soflis cnobil xelovan adamianebze (mxatvari, mwerali, poeti, musikosi...).
es SeiZleba iyos biografiuli monacemebi, fotoebi, ilustraciebi, leqsebi
121
an moTxrobebi. am masalis gamoyenebiT iswavlian proeqtis momzadebas da mis
wardgenas auditoriis winaSe.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi daamzadeben speqtaklisTvis kostiumebs
_ mcenareebis qudebs.
SeniSvna: speqtaklis momzadebas daeTmoba ramdenime gakveTili. maswavle-
beli gadaunawilebs moswavleebs rolebs da musikis maswavleblis daxmarebiT
SearCevs musikalur nawarmoebs speqtaklisTvis, romelsac saswavlo wlis bo-
los warmoadgenen. moiwveven pedagogebs, mSoblebs da megobrebs.
1-4. qudebi.
9. nimuSi.
gakveTili 53a
Tema: proeqti.
mizani: SevaswavloT moswavleebs proeqtis momzadeba, misi wardgena, msj-
eloba xelovan adamianebsa da xelovnebis nimuSebze.
aqtivobebi: proeqtis Sesruleba, wardgena, dasmul SekiTxvebze pasuxis
gacema, STabeWdilebebis gaziareba.
forma: gunduri, jgufuri.
resursi: moswavleebis mier moZiebuli masala, makrateli, webo, formatis
furclebi, feradi fanqrebi, Wikartebi an skoCi.
maswavlebeli klass gayofs ramdenime gundad. TiToeuli gundi maT mier
motanil masalas formatis furcelze aTavsebs. maswavlebeli urCevs, sad da
rogor jobia fotoebis, teqstis ganlageba, raTa daculi iyos manZili, Tana-
mimdevroba da garkveuli monacvleoba. sTxovs moswavleebs, moifiqron, ro-
gor daasaTaureben proeqts da sad moaTavseben formatze mas. gansazRvron
formatis ganlagebac; moifiqron da gadawyviton, romeli detalebiT gaala-
mazeben proeqts (gundis proeqts). es SeiZleba iyos fotos garSemo CarCo an
ornamenti da sxva. proeqtze aRniSnuli unda iyos avtorebis gvarebi.
rodesac proeqtebi mzad iqneba, TiToeuli gundis mier arCeuli lideri
gaakeTebs wardgenas, xolo gundis wevrebi upasuxeben Tanaklaselebis SekiTx-
vebs. maswavlebeli gamohkiTxavs gundis TiToeul wevrs Tavisi `Rvawlis~
Sesaxeb, ra gaakeTa man saerTo namuSevarSi. amiT yvela moswavle CaerTveba
saerTo samuSaos SesrulebaSi da misi pasuxismgebloba amaRldeba. special-
uri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavle aucileblad unda monaw-
ileobdes proeqtis momzadebaSi. wardgenisas mxars uWeren da amxneveben erT-
maneTs.
maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, rogor moewonaT proeqtis Seqmnis pro-
cesi; saintereso iyo Tu ara gundSi muSaoba; ra gaiges axali da saintereso;
ra aris erTsa da imave Temaze Seqmnil proeqtebSi gansxvavebuli. etyvis, rom
momavalSic mouwevT aseTi tipis samuSaos Sesruleba, bolos ki _ madlobas
gadauxdis proeqtebisTvis.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi gundurad Seqmnian proeqtebs da warud-
genen maT auditorias.
122
SeniSvna: kargi iqneba, Tu maswavlebeli gaamaxvilebs yuradRebas imaze, Tu
ramdenad sworad gadainawiles moswavleebma erTmaneTSi funqciebi. mag.: kargi
kaligrafiis moswavlem dawera teqsti, vinc ukeT xatavs _ naxati Seqmna da
a.S.
gakveTili 53b
Tema: viqtorina _ Semajamebeli gakveTili.
mizani: saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis gakveTilebze miRebuli codnis
da unar-Cvevebis gavarjiSeba; SemoqmedebiTi azrovnebisa da socialuri unar-
Cvevebis ganmtkiceba.
aqtivobebi: viqtorinis davalebebi.
forma: gunduri da jgufuri.
resursi: Jurnalebidan amoWrili ilustraciebi, formatis furclebi,
fanqrebi, moswavlis saxelmZRvanelo.
maswavlebeli viqtorinisTvis SearCevs ramdenime aqtivobas, sakuTari
Sexedulebisamebr:
1. dayofs klass gundebad da sTxovs, Camoweron SekiTxvebi saxviTi da gamoy-
enebiTi xelovnebis dargebisa da Janrebis, ferebis, masalis Sesaxeb (daax-
loebiT 10-10 kiTxva).
2. aCvenebs ilustraciebs ganvlili masalidan da moswavleebi asaxeleben av-
tors, aseve _ xelovnebis romel dargs miekuTvneba igi an romel JanrSia
Sesrulebuli.
3. jgufs aZlevs romelime reproduqcias, romlebic ramdenime nawiladaa
daWrili da sTxovs, Seadginon igi (nawilebisgan mTelis Sedgena).
4. 3-4 ilustraciidan amoWris detals. moswavleebma unda moZebnon, romeli
detali romel ilustracias ekuTvnis.
5. dafaze wers sityvas, magaliTad, àrqiteqtori~ da sTxovs gundebs, Seadgi-
non sityvebi am sityvis Semadgeneli asoebis gamoyenebiT.
6. dafaze xatavs wreebs da oTxkuTxedebs da gundebi cdiloben, Seadginon
rac SeiZleba meti figura (gamosaxuleba) am formebis gamoyenebiT.
7. mxiaruli savarjiSo `tyuili Tu marTali?~:
a) maswavlebeli aCvenebs romelime portretis ilustracias da eubneba:
_ SexedeT, ra saintereso natiurmortia. moswavleebi adastureben an
uaryofen pasuxs;
b) pasteli unda gaixsnas wyalSi...
g) sabaleto speqtaklze kargad mRerian...
d) wina planze xataven patara zomis sagnebs, ukana planze ki _ dids da
a.S.
8. maswavlebeli TiToeul jgufs miscems davalebas. erT SemTxvevaSi eubneba:
_ warmoidgineT, rom simaRliT fanqrisxela xarT. ras gamoiyenebdiT sab-
nis magivrad? Wiqis nacvlad? baliSis? manqanis? saxlis?
da Tu goliaTi iqnebodi, maSin ras gamoiyenebdi sabnis, Wiqis, baliSis,
manqanis da saxlis magivrad? (aseTi tipis davalebebiT maswavlebeli cdi-
lobs SemoqmedebiTi azrovnebis (kreatiulobis) ganviTarebas, amocanis
123
originalurad gadaWris unaris gavarjiSebas.
9. ganasaxieron zRapris gmirebi da Tanaklaselebma gamoicnon Canafiqri.
10. moswavleebi xataven romelime zRapris, filmis an multfilmis gmiris
nivTs da Tanaklaselebi gamoicnoben, romel gmirs ekuTvnis igi.
11. maswavlebeli uCvenebs sxvadasxva masaliT daxatul namuSevrebs da mo-
swavleebi gamoicnoben im masalas, romliTac namuSevaria Sesrulebuli
(akvareli, guaSi, pasteli, fanqari, naxSiri, flomasterebi).
maswavlebeli cdilobs, viqtorinaSi monawileoba miiRos yvela moswavlem
(sssm moswavlemac). pasuxebis gacemisas gamoiyenon saTanado terminologia.
iTanamSromlon, daexmaron, mousminon erTmaneTs, ar Seawyvetinon saubari,
gaamxnevon erTmaneTi. davalebebis Sesrulebisas gamoavlinon saxviTi da gam-
oyenebiTi xelovnebis gakveTilebze wlis ganmavlobaSi miRebuli codna da
SemoqmedebiTobis unari.
mizani miRweulia, Tu saklaso viqtorinis msvlelobaSi yvela moswavle
miiRebs monawileobas.
SeniSvna: maswavlebelma unda ecados viqtorinisTvis masalis momzadebisas,
maqsimalurad isargeblos kompiuteruli teqnikiT. maswavlebeli Seaxsenebs
moswavleebs, rom Semdeg gakveTilze isini moawyoben zeims da rom amisaTvis
maT moamzades piesa, aseve sTxovs, gamofinon Tavisi saukeTeso namuSevrebi da
moiwvion stumrebi (mSoblebi da megobrebi).
• gakveTilebi: proeqti da viqtorina Semajamebeli gakveTilebia, rom-
lebzec maswavlebeli afasebs moswavleebis mier SeZenil codnas da un-
arebs ganmaviTarebeli SefasebiT.
gakveTili 53g
Tema: zeimi.
mizani: moswavleebma moawyon zeimi da miiRon masSi aqtiuri monawileoba.
aqtivobebi: namuSevrebis wardgena, kiTxva-pasuxi, speqtaklis gaTamaSeba.
forma: jgufuri.
resursi: speqtaklisTvis saWiro kostiumebi, namuSevrebi.
moswavleebi stumrebs rigrigobiT warudgenen Tavis an Tanaklaselis na-
muSevrebs (isaubreben imaze, Tu xelovnebis romel dargs, Janrs miekuTvneba
namuSevari, ra ferebia gamoyenebuli, ra masalaSia Sesrulebuli namuSevari
da a.S.). Semdeg gaimarTeba mxiaruli savarjiSoebi. amisaTvis wina gakveTilze
Catarebuli viqtorinidan maswavlebelma SeiZleba SearCios ramdenime aqtivo-
ba da moswavleebi aqtiur monawileobas miiReben masSi (amiT moswavleebi Se-
Zleben auditoriis winaSe gamoamJRavnon is codna da unar-Cvevebi, romlebic
maT saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis gakveTilebze miiRes).
bolos moswavleebi gaiTamaSeben speqtakls, romelic am dRisTvis
moamzades.
mizani miRweulia, Tu moswavleebi aqtiurad monawileoben zeimSi.
SeniSvna: maswavlebeli madlobas gadauxdis moswavleebs mTeli wlis man-
Zilze warmoebuli nayofieri muSaobisTvis; eubneba, rom momdevno wels isini
gaagrZeleben am saintereso da mniSvnelovani sagnis ufro Rrmad Seswavlas
124
da sTxovs, zafxulis ardadegebze gaakeTon Canaxatebi, Seagrovon bunebrivi
masala, daamzadon herbariumi, raTa moemzadon momavali saswavlo wlisTvis;
waikiTxon raime nawarmoebi cnobil xelovan adamianebze, daaTvalieron maTi
namuSevrebi, saxl-muzeumebi an naxon samxatvro galereebsa da muzeumebSi
maTi namuSevrebi; Tvali adevnon satelevizio gadacemebs, romlebic xelovne-
bas eZRvneba an moiZion igive masala internetSi.
125
danarTi
gakveTili 4
simRera Tbilisze
Sen gazarde bevri brZeni,
bedniero qarTlis gulo,
saqarTvelos margalito,
saqarTvelos Taigulo!
ca gaixsna, mze gamoCnda,
cam nislebi gadiyara,
Tavisufal hangebs mReris
metexi da nariyala!
gSvenis vardi da walkoti,
ciur cvariT danamuli,
Senze mReris, Senze galobs
mTaSi mwyemsis salamuri!
vin dasTvalos, rac rom xalxma
Sens gulmkerdze aaSena?
Tbilis-qalaq-saqarTvelo
mohqarga da daamSvena!
acimcimdi, aelvardi,
Svebisa da lxenis wyarov,
saqarTvelos margalito,
saqarTvelos burjad mdgaro!
lado asaTiani
gakveTili 19
fanqari
wverwatexili fanqari
kidec ari da arc ari, _
Tu damijereb,
fanqarSi
fanqris gulia
mTavari.
zog fanqars
rbili guli aqvs,
zogierTs kidev
magari...
magram ugulo fanqari
ukve fanqari
ar ari.
ugulo kacic ar varga,
rogorc ar varga
fanqari.
moris focxiSvili
126
gakveTili 38
gemebi
iasoni, argo, medea da oqros sawmisi6
ufliswul iasons samefo taxtSi biZa ecileboda. biZam ZmisSvilis daRupva
gadawyvita da misi kolxeTSi gagzavna moindoma.
erT mSvenier dRes iasons qalRmerTi aTena gamoecxada da gemis kiCoze muxis jados-
nuri toti miumagra.
_ vici, kolxeTisken migiwevs guli, oqros sawmisis Camotanas apireb, ufliswulo.
mxolod ase SeZleb mamis taxtis dabrunebas, saxelovanic gaxdebi, magram gafrTxi-
leb, win bevri gansacdeli gelis, frTxilad iyavi. gaxsovdes, me mudam SenTan viqnebi!
qalRmerTisgan gulmicemuli iasoni imedianad daadga gzas.
iasons sityvasityviT auxda winaswarmetyveleba _ nemsis yunwSi mouwia gaZroma.
mTlad nemsis yunwSi ara, magram simpegladebSi, anu moZrav kldeebSi, namdvilad gaZ-
vra, or saSinel urCxuls, skilas da qaribdas Sorisac gaatara Tavisi saxelganTqmu-
li gemi àrgo~. mas Semdeg gamoTqma skila da qaribda imaves niSnavs, rasac qarTuli
`vais gaveyare da vuis Seveyare~ an `win wyali da ukan mewyeri~.
roca iasonma kolxeTis, anu saqarTvelos, miwaze daadga fexi, ukve mravalWirgadan-
axadi iyo.
es ar akmares da kolxeTis mefe aietma gamoucxada:
_ oqros sawmiss mxolod mas mere miiReb, rac sami dRis saxnav yanas erT dReSi
daxnav da drakonis kbilebs daTesav.
sxva ra gza hqonda berZen ufliswuls: cecxlismfrqvevel xarebsac mougrixa ki-
seri, yanac moaxvnevina da mzis Casvlamde drakonis kbilebic Tesa da Tesa.
is iyo oflis mowurva daapira, rom drakonis kbilebidan kbilamde SeiaraRebuli
meomrebi amoizardnen da iasons Seuties.
staca iasonma xeli mTisxela lods da meomrebs Soris Caagdo. meomrebma iasons
zurgi aqcies da dascxes da dascxes erTmaneTs.
am ambis mere „drakonis kbilebis Tesva“ iseTi saqmis aRmniSvnel gamoTqmad iqca,
romelsac gauTvaliswinebeli da usiamovno Sedegebi mohyveba xolme, „iasonis qva“ ki
mwyobr rigebSi aurzauris Setanis sinonimad ixmareba.
ise, codva gamxelili sjobs da, Tavad iasoni amdens ver moaxerxebda, medea rom ar
daxmareboda.
kolxeTis mefis aietis, lamaz da Wkvian qaliSvils, medeas, eqimoba itacebda da
6
iasoni (berZn. Ίασων) _ berZnuli miTologiiis gmiri, romelic winamZRolobda argonavtebs oqros
sawmisis ZiebaSi. mamamisi iyo aesoni, iolkosis Zlevamosili mefe.

argonavtebi berZnul miTologiaSi gmirTa jgufi iyo, romelTac troas omamde iasonTan erTad
kolxeTSi imogzaures oqros sawmisis mosapoveblad. maTi saxelis warmomavloba modis maTive
gemis saxelwodebidan _ àrgo~, romelic Tavis mxriv, misi amSenebeli argusis saxels atarebda.
argonavtebs aseve minianelebs uwodeben, maTi warmoSobis adgilis mixedviT /dam. inf. ix.: http://
ka.wikipedia.org/wiki/argonavtebi/.
troas omi, legendis Tanaxmad, warmoebda mcire aziaSi qalaq troas winaaRmdeg aqevelTa mier, tro-
eli parisis mier spartis mefis menelaosis colis _ umSvenieresi elenes motacebis gamo /dam. inf.
ix.: http://ka.wikipedia.org/wiki/troas omi/.
oqros sawmisi (berZn. Χρυσόμαλλον Δέρας) berZnul miTologiaSi cxvari qrizomalosis oqros tyavi
iyo, romelic erT-erTi versiiT hermesma gamogzavna heras an Tavad zevsis brZanebiT, da romlis
zurgze orqomenis mefe aTamasis Svilebi _ friqsosi da hele _ aziis napirebisken gaemgzavrnen
dedinacval inosgan gadasarCenad. gzad hele zRvaSi Cavarda, romelic mas Semdeg mis saxels atarebs
_ helesponti (Tanamedrove dardanelis srute).
friqsosma kolxeTis sanapiros miaRwia da cxvari zevss Seswira, xolo misi oqros tyavi kolxeTis
mefes uboZa. oqros sawmisi kolxTa keTildReobis sawindari gaxda, romelsac aresis WalaSi dra-
koni sdarajobda. swored aqedan moitaca iasonma argonavtebTan erTad sawmisi da saberZneTSi waiRo
/dam. inf. ix.: http://ka.wikipedia.org/wiki/oqros sawmisi/.
127
jadoqrobiT iyo ganTqmuli. sityvebic: `medikosi~, `medicina~, `samedicino~, swored
saxel medeadan gaCnda. ase rom, Zvel berZnebsa da kolx asuls didi wvlili miuZRviT
saeqimo saqmis dasaTaurebaSi.
aieti mixvda, es pirze rZeSeuSrobeli ucxoeli Cemi qaliSvilis gareSe verafers
gaxdebodao da ganrisxda, magram ra ganrisxda kolxeTis mefe. medeac mSvenivrad mix-
vda, mama gavabrazeo, saxlidan gaipara da iasons eaxla.
_ iason, axlave Tu ar gaviparebiT, momklavs mamaCemi!
_ oqros sawmisis gareSe aqedan fexs ar movicvli! _ jiutad upasuxa medeas
rCeulma.
maSinve datrialda medea. balaxbulaxis naxarSiT miaZina oqros sawmisis mcveli
sazareli urCxuli, staca xeli oqros sawmiss da àrgos~ gembans miaSura...
medea da iasoni erTxans tkbilad cxovrobdnen saberZneTSi, magram, aba, vis SerCenia
samSoblos Ralati?! medeasac mwared miezRo orgulobisTvis.
mas mere oqros sawmisi mTel msoflioSi warmatebas, simdidres, miRweul mizans
da mopovebul didebas aRniSnavs, mxolod qarTvelebs swydebaT guli da am gamoTqmas
dakarguli Rirsebisa da gatacebuli ganZis aRsaniSnavad xmaroben.
ra bedi ewia medeas, ar mogiyvebi. es grZeli, sevdiani da saidumloebiT moculi am-
bavia. iasonis ambavs ki bolomde giambob. yvelasagan mitovebuli da miviwyebuli gmiri
zRvis piras daexeteboda. uceb àrgo~ dainaxa, isic mitovebuli da gapartaxebuli.
iasoni sayvareli gemis kiCoze mokalaTda da tkbilad CaeZina. gemi Zveli iyo, misi
gulgamompali ficrebi Caimtvra da patronic Tan Caitana.
ase gaxda gamoTqma àrgos kiCoze daZineba~ Zveli didebis CrdilSi sikvdilis aRm-
niSvneli.
gakveTili 42
gilocav!
gilocav! me dResac ar vswavlob gana?!

gilocav! amitom erTmaneTs,
axal wels gilocav amitom erTmaneTs
Sen _ vusurvoT xuTebze swavla...
visac samSoblo giyvars! gviyvardes samSoblo,
gela xar! simarTle gviyvardes,
Tina xar! gviyvardes,
SoTa xar! gviyvardes wigni...
cira xar! rac unda isurvo,
es sul erTia, rac unda inatro, _
vin xar. esaa yvelaze didi.
axali welia... gilocav!
Tovlic gvesalmeba... gilocav!
Tovlic gvesalmeba cidan... axal wels gilocav
_ cremlebi?! Sen _
_ cremlebze _ bodiSi! visac samSoblo giyvars!
_ Rimili?! zaza xar!
_ Rimili _ laSa xar!
ramdenic ginda... vaJa xar!
bavSvebo! nino xar!
TqvensaviT es sul erTia _
mec viyav moswavle... vin xar.
muxran maWavariani
128
gakveTili 48-49
Tovlis dedofali
amqveynad avze avi kudiani eSmaki cxovrobda. mis sarkeSi yvela sikeTe da silamaze
maxinji da sazizRari moCanda. erTxelac kudians sarke gautyda da aTasobiT namsx-
vrevi dedamiwaze mimoibna. yvela, visac ki natexi moxvda, gaborotda da guli yinuli-
viT gaucivda.
jadosnuri sarkis pawawina namceci gulSi moxvda mxiarul da keTil biWunas _
kais. igi megobrobda mezobel gogonasTan, romelsac herda erqva. megobrebi mSvenier
vardebs axarebdnen da uvlidnen.
moulodnelad kai gamoicvala, uxeSi da braziani gaxda, rasac herda Zalian ganic-
dida.
zamTris erT saRamos fanjarasTan mdgomma kaim Tovlian qarbuqSi ulamazesi qa-
lbatoni dainaxa. qalbatonma biWs aniSna, fanjara gaeRo. kaim gons mosvla verc ki
moaswro, rom Tovlis dedofalma igi marxilze daisva da gaaqana.
saSineli yinva kais Zvalsa da rbilSi atanda, magram rogorc ki Tovlis dedofalma
akoca, biWunam sicive veRar igrZno.
uzarmazarma, TeTrma frinvelebma vercxlisferi marxili Tovlis samefosaken
gaaqroles.
meore dRes herda kais saZebnelad wavida. igi martodmarto grZnobda Tavs. mzad
iyo, qveyana Semoevlo da rogorme megobari epova. gogonam moiara qalaqebi, tyeebi,
mTebi da velebi. yvelgan kais ambavs kiTxulobda, magram mis Sesaxeb aravin araferi
icoda.
erT dRes herda avazakTa cixe-darbazSi moxvda.
beber ataman qals undoda gogona moekla, magram misma patara qaliSvilma dedas
uTxra: `Cven erTad viTamaSebT!~ veRaravin gabeda patara avazakisTvis ewyeninebina.
`momiyevi raime saintereso ambavi!~ _ ubrZana man herdas. herdam Tavisi Tavgadasavali
uambo.
patara avazaki moixibla herdas naambobiT. man herdas uTxra: `me TviTon davinaxe,
rogor miqroda Tovlis dedofali yinulis sasaxlisaken. marxilSi biWunac ijda.
ginda masTan waxvide? me gaTxoveb irems. iremi megobars gapovninebs. wadi Cqara, sanam
ar gadamifiqrebia~.
ramdenime dRe da Rame miaqrolebda iremi herdas, sanam Tovlis dedoflis yinulis
sasaxlemde miaRwevda.
herda SenobaSi Sevida da kai dainaxa. igi ijda da yinulis kubikebs ukirkitebda.
dedofalma daavala, kubikebi ise daelagebina, rom sityva `maradisoba~ gamosuliyo.
`Tu amas SeZleb, saxlSi gagiSveb~, _ Sehpirda dedofali biWunas.
kaim herdas Sexeda, magram megobari ver icno. sasowarkveTili gogona atirda. misma
cremlebma kais gayinuli guli gaulRo, sixaruliT saxe gaunaTda da herdac gaax-
senda.
uecrad yinulis kubikebi TviTonve dalagda. biWunam waikiTxa sityva `maradisoba~.
kaim da herdam saswrafod datoves yinulis cixe-darbazi. isini Zalian bednierebi
iyvnen. Sinisaken mimavali Sori gza SeumCnevlad gaiares. saxlSi maT ulamazesi var-
debi elodaT.
hans qristian andersenis mixedviT
gakveTili 50
buratinos Tavgadasavali
didi xnis winaT, am qveynad erTi kaci cxovrobda _ mas yvela ostat juzepes eZa-
xda. erTxelac, ostats xelSi saidanRac xis mori Cauvarda. bevri ifiqra ostatma, ra
129
gaekeTebina am morisgan da gadawyvita, Tavisi moryeuli magidisTvis fexi Seecvala.
is iyo xelSi najaxi moimarjva da morisTvis unda daertya, rom wripinis xma Semoesma:
_ ar gecodebi? ar damartya!
ostat juzepes najaxi xelSi gauSeSda, oTaxSi mimoixeda, magram iq aravin iyo, ga-
reT gaixeda _ arc iq Canda vinme. albaT, xma momesmao, gaifiqra, najaxi isev moimarjva
xelSi da mors mTeli ZaliT daartya:
_ ei, xom giTxari, nu mirtyam, mtkiva-meTqi, _ isev daiwripina viRacam. roca mixv-
da juzepe, rom xis mori wripinebda, gaocebisgan ena kinaRam mucelSi Cauvarda, najaxi
Zirs dado da gaognebuli skamze daeSva.
cota xnis Semdeg, roca gons moego, ostatma gadawyvita, kargi iqneba, Tu am mo-
laparake morisgan viRaca xis Tojinas gamoTliso da mori Tavis megobar karlos
aCuqa.
karlo patara, bnel sardafSi cxovrobda. mis avladidebas erTi patara magida, sa-
woli da kedelze Camokidebuli tilo warmoadgenda, romelzec buxarSi mogizgize ce-
cxli da qvabi exata.
karlom male daasrula xis Tojinas gamoTla da mas saxelad buratino daarqva.
biWuna iatakze daxta, xis Tvalebi aafaxula, xis xel-fexi gaiqn-gamoiqnia da maSinve
oTaxSi aqeT-iqiT sirbils mohyva.
_ erTi dRis xar da ukve ase celqob?! _ gauwyra mas mamilo karlo, _ me waval,
raime saWmels mogitan, Sen ki Cems mosvlamde Wkvianad moiqeci.
rogorc ki mamilo karlom kari gaixura, buratinom oTaxis yvela kuTxe-kunWuli
dairbina, tiloze daxatul buxarsac miadga da Tavisi wvetiani cxviriT gaxvrita
kidec, Sig SeiWyita da didi, mtvriani kari dainaxa. Semdeg misi yuradReba ucnauri
WriWinis xmam miipyro, miixeda da erT kuTxeSi mSvidad mjdari WriWina SeniSna:
_ vin xar? _ hkiTxa gaocebulma.
_ me WriWina var da asi welia aq vcxovrob, Sen TviTon vin xar? _ gaocda WriWina.
_ me buratino var, dReidan es bina me mekuTvnis da kargi iqneba, Tu aqedan axlave
waxval! _ uxeSad miugo buratinom.
_ Sen uzrdeli xisTava biWuna xar, amitomac sakadrisad daisjebi, _ uTxra WriWinam
buratinos.
_ axlave momSordi! _ buratinom WriWinas CaquCi mouRera da SeSinebulma WriWi-
namac oTaxis datoveba arCia.
mosaRamovda. mamilo karlo, rogorc iqna, dabrunda da buratinos ramdenime msxa-
li moutana. is saimovnebiT ucqerda, rogor madianad Seeqceoda xis biWuna msxals da
Semdeg uTxra:
_ buratino, me Cemi qurTuki gavyide da ai, naxe, anbani giyide, skolaSi rom iaro
da ganaTlebuli biWi gaizardo.
buratinos keTili guli hqonda, mas Seecoda mamilo karlo, romelsac mTeli zam-
Tari uqurTukod unda gaetarebina da saRamos dasaZineblad dawolilma gadawyvita,
kargad eswavla da mamilo karlosTvis uamravi Tbili qurTuki eyida.
diliT buratinom wigni iRliaSi amoido da mxiarulad gauyva skolisken mimaval
gzas. rac ufro uaxlovdeboda skolas, miT ufro garkveviT Caesmoda yurSi dafdafebis
da dolebis xma. ifiqra, skola moicdis, jobs, vnaxo ra xdebao da xmas mihyva. aR-
moCnda, rom im qalaqSi sagastrolod Tojinebis Teatri iyo Casuli da mxiaruli
warmodgena unda gaemarTaT. buratinos bileTis SesaZeni fuli ar hqonda, amitom xis
sulel biWunas didxans ar ufiqria, Tavisi anbani gayida, TeatrSi Sesasvleli bileTi
iyida da pirvel rigSi mokalaTda.
warmodgenac daiwyo da buratinom scenaze mowyenilsaxiani Tojinebi ixila. bura-
tinos cnobismoyvareobam sZlia, gadawyvita gaego ratom hqondaT maT aseTi mowyenili
saxeebi da kulisebs miRma SeZvra. iq Tojinebis mepatrone, didwveriani, sazareli Ses-
axedaobis kaci _ yarabas-barabasi daxvda, romelmac aramkiTxe buratinos buxarSi
130
dawva ganizraxa.
_ ar SemagdoT cecxlSi, batono! _ daiwripina buratinom.
_ ratom?! _ dainteresda yarabas-barabasi.
_ iciT, me erTxel ukve vcade buxarSi SeZroma da... gavxvrite...
_ es rogor? _ verafers mixvda yarabas-barabasi.
_ rogor da buxari Turme tiloze yofila daxatuli, mis iqiT ki damtverili kari
aRmoCnda.
_ sad moxda es? _ wamoxta fexze gakvirvebuli yarabas-barabasi.
_ sad da mamilo karlos sardafSi, _ miugo buratinom.
yarabas-barabasma buratinosTan laparaki aRar gaagrZela, radgan ukve SeZlo imis
gageba, rac yvelaze metad ainteresebda _ saidumlo karis adgilsamyofeli. amitomac
man buratino gaaTavisufla, xuTi oqros fuli aCuqa da Tan gaafrTxila:
_ es fuli mamilo karlos mieci da uTxari, sacxovrebeli ar Seicvalos, im bneli

sardafidan arsad gadavides, Tanac tiloze daxatul buxars xeli ar axlos, sanam me
saidumlo karis gasaRebs ar vipovio...
buratinom yarabas-barabass madloba gadauxada da Sinisken gaiqca, Tan imazec
fiqrobda, ra saidumlo unda yofiliyo buxris miRma, rom yarabas-barabasi ase dain-
teresda.
Sinisken xtunva-xtunviT mimaval buratinos gzaze im qalaqSi cnobili matyuarebi
_ mela da kata Sexvdnen da rogorc ki buratinos oqros fulebis ambavi daacdenines,
SesTavazes, iseT jadosnur mindorze wagiyvanT, rom Sens oqros fulebs Tu Camarxav,
diliT xe amova, romelsac foTlebis nacvlad oqros fulebi esxmebao. katam da melam
buratinos miwaSi Cafluli fulebi waarTves da tyis piras, xeze Tavdayira dakide-
buli datoves.
diliT tyis piras saxlis fanjridan lurjTmianma gogonam gamoixeda da xeze da-
kidebuli buratino dainaxa. es gogona yarabas-barabasis Teatris ulamazesi Tojina
malvina iyo. mas tyveobaSi cxovreba mohbezrda, Teatridan gamoiqca da patara saxlSi
Tavis erTgul ZaRlTan, artemonTan erTad cxovrobda. gogonam buratino ZaRlis dax-
marebiT male gaaTavisufla, moarCina da sacxovreblad TavisTan datova, raTa misT-
vis qcevis wesebi da zrdiloba eswavlebina, magram buratinos xom xis Tavi hqonda
da amitomac damjeri biWi ver iqneboda. mas male mohbezrda zrdilobian, lurjTmian
gogonasTan cxovreba, misi darigebebis mosmena da gaiqca... bevri irbina Tu cota, erT
did tbas miadga da mis napiras CaeZina.
diliT buratino bayayebis yiyinma gaaRviZa da mas SroSanis did foTolze myofi
moxuci ku miuaxlovda.
_ ratom dadardianebulxar, patarav?
_ imitom, rom bedi ar mwyalobs, jer oqros fulebi matyuara katam da melam mom-
pares, Semdeg ki erTma sulelma gogom Cemi aRzrda ganizraxa, me ki minda mamilo kar-
losTan davbrunde da uamravi Tbili qurTuki vuyido, _ cremlebi moeria buratinos.
_ nu tiri, patarav, me iseT nivTs mogcem, romelic bednierebas mogitans, _ uTxra
kum, wyalSi CayvinTa, male isev wylis zedapirze gamoCnda da buratinos oqros gas-
aRebi misca.
_ waiRe da gaufrTxildi, movxucdi da damaviwyda, risTvisaa es gasaRebi, erTi ki
danamdvilebiT maxsovs, igi im kars aRebs, romlis iqiTac didi bedniereba imaleba, _
uTxra buratinos kum da tbis Suagulisken gacura.
buratinom gasaRebi jibeSi Caido da imaze fiqrs mohyva, Tu ra bednierebas moutan-
da es gasaRebi. gzaSi mas yarabas-barabasis Teatridan gamoqceuli Tojinebi Sexvdnen
da yvelam erTad ganagrZo gza bednierebis saZebnelad.
roca qalaqSi Sevidnen, buratinos uecrad gaaxsenda, rom boroti yarabas-barabasi
mamilo karlos sardafSi gadamalul karze laparakobda da ifiqra, SeiZleba es gas-
131
aRebi swored im karis iyoso da megobrebTan erTad mamilo karlos saxlisken gaemarTa.
qalaqSi myofi Tojinebis Sesaxeb yarabas-barabasmac Seityo da maTi ukan dabruneba
moindoma. rogorc ki Tojinebi mamilo karlos sardafSi Cavidnen, kars yarabas-bara-
basi moadga da braxuni atexa, Cemi Tojinebi damibruneTo, magram mamilo karlo Seewi-
naaRmdega da yarabas-barabasi ar SeuSva.
_ mamilo karlo, Cqara CamoglijeT es tilo, mis ukan saidumlo karia, _ sTxova
buratinom karlos. yvelam erTad Camoglija tilo, kars gasaRebi moarges da mtvrian
kibeze daeSvnen. rogorc ki maT ukan saidumlo kari daixura, yarabas-barabasi sardaf-
Si SeiWra, magram saidumlo kari iseTi magari aRmoCnda, rom misi Semtvreva verafriT
SeZlo, iqve Camojda, simwrisgan wvers iglejda da Rmuoda.
megobrebi ki kibeze daeSvnen da Tavi saocar adgilas _ TeatrSi amohyves. maT ula-
mazesi dekoraciebi ixiles, mSvenieri musika moismines da gadawyvites, Tojinebis axa-
li Teatri SeeqmnaT da qveyniereba moevloT.
asec moiqcnen. im dRidan yarabas-barabasi marto ijda Tavis TeatrSi da masTan
aravin midioda. mamilo karlos, buratinosa da maTi megobrebis Teatrs ki uamravi
mayurebeli hyavda da iqidan mudam sicilis, simRerisa da bednieri bavSvebis Jriamuli
ismoda.
aleqsei tolstois mixedviT
gakveTili 53
Rrubela (piesa erT moqmedebad)
moqmedi pirni:
Rrubela (patara Rrubeli)
ia
gvirila
SroSana
RiRilo
Worikana
gvalva
wvima
pirveli suraTi
scena warmoadgens qalaqis erT-erT quCaze mdebare pawawina skvers, sadac yvavian
iebi, gvirilebi, SroSanebi, RiRiloebi, Worikanebi. caze dasavleTisaken micuraven
Rrublebi. mze nazad anaTebs. ismis musika da Rrublebis simRera:
`deli, dela, delia,
mze sul oqrosferia,
saqarTvelo lamazo,
zeciT jvari gweria.
aba, deli-delia-da,
aba, deli-delia!
es ameri da imeri
yvelaferi Cvenia!..~
yvavilebi maT simReras ritmuli rxeviT hyvebian da siamovnebiT iRimebian. Tan cis-
ken aqvT Tavebi aweuli da TviTonac mRerian:
`mzeo, amodi,
amobrialdi
gagvinaTe bneli Ramis wyvdiadi...~
132
uceb Rrublebs patara, TeTri Rrubeli gamoeyofa da cekva-TamaSiT trialebs caSi,
Tan mReris:
`dedaCemi zRva ari,
mamaCemi ca ari,
es feradi Rrublebi
Cemi da da Zma ari!
la-la, la-la, la-la, la
dedaCemi zRva ari...~
moulodnelad dainaxavs gaRimebul yvavilebs da Zirs daeSveba:
`ramdeni yvavilebia!
Camovide dabla!
kidev! cota kidev!
ai, TqvenTana var!~
(midis iasTan)
Rrubela: _ me Rrubela var, Sen ra gqvia?
ia (morcxvad): _ me ia var!
gvirila: _ me ki gvirila!
SroSana: _ me SroSana mqvia!
Worikana: _ mec mqvia naTlobis saxeli, magram yvela Worikanas meZaxis da Senc ase
damiZaxe!
Rrubela: _ Worikana? ra sainteresoa!
Worikana: _ ho, yvelaferi mainteresebs da Tu ramis gageba undaT, me mekiTxebian,
Tanac Worikanas meZaxian, ai, aseTebi arian es yvavilebi!
gvirila: _ siyvaruliT geZaxiT, Worikana, Seni Tvisebebis gamo, aqamde ar gwyinda
da axla gewyina?
Worikana mxrebs iCeCavs da gverdze iyureba.
Rrubela: _ ra kargebi xarT. sul ar hgavxarT erTmaneTs da mainc erTad xarT,
wamodiT, vifrinoT!
(yvavilebi moiwyenen)
erTad: _ Cven xom frena ar viciT!
Rrubela: _ arc me vicodi, magram qarma maswavla, Tqvenc male iswavliT! ra kar-
gia, iciT, caSi?
gvirila: _ ara, Rrubela, Cveni frena vin gaigona!
Rrubela: _ ara? aba sul erT adgilze ra gaCerebT, ar iRlebiT? Tanac ramdeni
sanaxavia am qveyanaze!
Worikana: _ qari Cvenc gvarxevs xolme!
SroSana: _ roca vmReriT, maSinac virweviT, ai, ase:
(mRerian)
`mzeo, amodi,
amobrialdi,
gagvinaTe bneli
Ramis wyvdiadi...~
Rrubela: _ ra kargad mReriT! mec minda viswavlo, aba, erTad vimReroT!
(mRerian)
Rrubela: _ ise, mec vici mzeze erTi simRera!
yvavilebi: _ marTla? gvaswavli?
Rrubela: _ rogor ara. jer me vimRereb da mere yvelam erTad vimReroT. kargi?
yvavilebi: _ ra kargi iqneba!
Rrubela:
133
(mReris)
`mzeo, naTlis dedav,
amomavalo,
Sen acocxle erTad
mTeli samyaro!
yvavilebi: _ ra advilia! aba, erTad!
`mzeo,
naTlis dedav,
amomavalo,
Sen acocxle erTad
mTeli samyaro!~
ia: _ ra kargia, erTad rom varT. Rrubela, xom darCebi CvenTan?
Rrubela: _ ara, darCeniT ver davrCebi, ia! Cems debs unda gavyve (caze Rrublebi
nel-nela micuraven aRmosavleTisaken da sadacaa miefarebian)! unda viCqaro, rom dav-
ewio, ra Sors wasulan ukve! ar ijavro, xval isev moval, Cven xom ukve megobrebi varT!
RiRilo: _ megobrebi ra aris?
Rrubela: _ ra aris da, erTad yofna rom gvixaria, rom waval da mogenatrebiT.
ia (mokrZalebiT): _ namdvilad momenatrebi!
gvirila: _ mec, Zalian!
sxvebi: _ Cvenc, Cvenc!
Worikana: _ guli damwydeba, rom waxval, magram mTeli qveynis ambebs xom mogvitan, rom
moxval?
Rrubela: _ aucileblad moval, me veRar gavZleb uTqvenod! axla ki, Cemo mego-
brebo, unda wavide. me xom Cemi movaleoba maqvs!
SroSana: _ movaleoba? eg raRaa?
Worikana: _ ho, marTla, ra aris movaleoba? jer aseTi sityva ar msmenia!
Rrubela (iRimeba): _ movaleoba isaa, rom visac yvelaze Zalian sWirdebi da gelo-
deba, imedi ar unda daukargo.
yvavilebi: _ Cvenc gvWirdebi, Rrubela, Cvenc!
Rrubela: _ hoda, Cems movaleobas rom Sevasruleb, isev moval, kargi (Tan cisken
iyureba, Rrublebi xom ar miefarnen Tvals)?
ia: _ kargi, Rrubela, wadi, iCqare, rom daewio Sens daikoebs, oRond, Cvenc ar
dagviviwyo!
sxvebi: _ ar dagviviwyo, naxvamdis!
Rrubela: _ naxvamdis! (mifrinavs. yvavilebi xels uqneven).
SroSana: _ ia, ia, ra kargi vinmea es Rrubela, ara? ramdeni rame gviTxra, ese igi,
Cven megobrebi varT, ase ar aris?
ia: _ ho, SroSano, mec Zalian momewona! Tanac, ramdeni rame icoda!
gvirila: _ sul sxvanairi gavxdi! ase mgonia, ufro SemiyvardiT yvela! Sen ra Cumad
xar, RiRilo. ar mogewona Rrubela?
RiRilo: _ ras ambob! Zalian momewona da amitomac vfiqrob amdens.
Worikana: _ ifiqre, ifiqre! Tavi imitomac gaqvs, rom ifiqro! maincdamainc sxvam
unda gaiZulos fiqri?
RiRilo: _ rom vfiqrob, imitomac vlaparakob cotas, Worikana, zogierTiviT ena
ki ar miswrebs!
Worikana: _ ena imitomac maqvs, rom vilaparako, aba, ras fiqrob, saidan unda gavi-
go!
gvirila: _ ranairebi xarT, siyvarulze da megobrobaze vlaparakobdiT da Tqven
mainc kinklaobT, es ra wesia?
ia: _ gvirila, gvirila, Tavi daanebe magaT! mzes Sexede, ra ucnaurad anaTebs, Tva-
lebi mewveba da gegoneba, cecxli mekideba!
134
gvirila: _ nu geSinia, dobilo, foTlebSi Seimale, am dros ase icis xolme, daga-
viwyda?
SroSana: _ ara, ara, es Cveulebriv sicxes ar hgavs!
Worikana: _ uh, mec suli mexuTeba! ra dros Semodgomaa, erTi uyureT, xeebs rogor
scviva foTlebi!
RiRilo: _ Sen ar gagigonia, Worikana! wels Turme didi gvalva iqneba!
gvirila: _ ras ambob, RiRilo, vin Tqva aseTi sisulele?!
Worikana: _ ho, mec gavige! kaWkaWma moitana eg ambavi. ar gesmodaT, wuxel rogor
qoTqoTebda? WoraobaSi Segvianebia da ise daRamebia, Tavis budesac Zlivs miagno.
ia: _ vaiTu, marTalia, raRa gveSveleba, SroSano!
SroSana: _ nu geSiniaT, iqneb wvima movides!
gvirila: _ ucnauri xmebi mesmis! es wvimis xmas ar hgavs!
(Semodis gvalva, yviTeli tansacmeli acvia, xelSi funji uWiravs da yvelafers
yviTlad Rebavs).
gvalva:
`piri miSreba,
ise mwyuria
almurSi viwvi _
ra zafxulia!
sadac ki vnaxe
davaSre wyaro _
yviTlad SevRebe
mTeli samyaro!
la-la, la-la-la.
la-la, la-la-la.
almurSi viwvi,
ise mwyuria...~
(Rebavs yvelafers da nela midis)
ia: _ RmerTo, gviSvele! gvirila, marTali yofila is Wori, axla ra unda vqnaT?
gvirila: _ nu geSinia, Cemo patarav, Cven xom Seni megobrebi varT, raRacas giSveliT.
ia: _ ho, magram Tqvenc cud dReSi xarT!
SroSana: _ Worikana, Worikana, gadaefare ias, Sen xom masze Zlieri xar, Tanac,
ufro moZravi! male gadaivlis es sicxe da yvelani kargad viqnebiT!
Worikana (niSnis mogebiT): _ hoo, dagWirdaT Worikana! Turme, mec saWiro vyofil-
var! me rom mWirdebodes, gadamefareboda ia?
gvirila: _ ras laparakob, Worikana, ara grcxvenia? megobrobaSi zedmeti da nak-
lebi ar arsebobs. Sen Tu meti SegiZlia, unda gaakeTo, magram ki ar unda daayvedro!
ias ra SeuZlia! Tanac, ra lamazia! yvela valdebulebi varT, gavufrTxildeT!
Worikana (zantad): _ ho, lamazi namdvilad brZandeba! ras vizam, gadavefarebi, ma-
gram Cemze vin izrunebs?
ia: _ ara, Worikana, ar minda aseTi mowyaleba, rac momiva, momiva, Tqven iyaviT
oRond kargad!
Worikana: _ ho, kargi, kargi, ra vTqvi netav iseTi, ase rom gewyina! mogefarebi, aba,
ras vizam! visi Tqma mWirdeba! nu geSinia, Cemo ia, gavuZlebT am yviTel eSmaks da wvima
aucileblad mogviswrebs, Rrubela mogvitans, ai, naxav! (gadaefareba)
ia (susti xmiT): _ Rrubela? wvimas mogvitans?
(Tavs Caqindravs. yvela yvavili mowyenili da TavCaqindrulia)
bneldeba
135
meore suraTi
pirveli suraTis msgavsad, caze isev miirwevian Rrublebi _ mzec nel-nela amodis,
xandaxan Rrublebi efarebian. ismis Rrubelas simRera:
`dedaCemi zRva ari,
mamaCemi ca ari,
wvima momaqvs kalTiT,
damisvelda kvarTi (perangi)
wveTebia imdeni,
TiTebze ver daTvliT!
wvima momaqvs kalTiT!..~
uceb dainaxavs, rom misi megobrebi, damWknarni da Tavdaxrilebi, TiTqmis miwaze
arian garTxmulni. dabla eSveba da yviris.
Rrubela: _ ia! gvirila! ra mogsvliaT es! RmerTo (Tavs uwevs ias, efereba SroSa-
nas, gvirilas)! RiRilo! Worikana! Sen mainc ra dagemarTa!
(Worikana Zlivs axels Tvalebs da susti xmiT)
Worikana: _ gvalvam gviqna yvelaferi! dagvaWkno da gagvanadgura!
Rrubela: _ nu geSinia, Worikana! Zala moikribe! me movedi, gesmis? giSveliT,
aucileblad giSveliT!
Wirikana: _ me ki miSveli, magram, amaT ras uzam! im unamuso gvalvam raRa Cven
amogvarCia!
Rrubela: _ marto Tqven ki ara, mTeli qveyana almurSi gaaxvia!
(ias efereba)
_ ia, ia, gamococxldi!
_ gvirila, Sen xom ufro Zlieri xar!
_ vai Sen, Cemo Tavo! ratom ar davrCi TqvenTan, magram ra unda meqna!
tiris:
`Cemo SroSano, Cemo iao, ra vqna, rogorRa
SegexmianoT!
ra movifiqro,
riT mogeSveloT,
oh, Tavo Cemo... oh, Tavo Cemo...
Cemo RiRilo,
Cemo gvirilav,
cremls ver vikaveb,
ise vtirivar _
riT mogeSveloT!~
Rrublis cremlebi wvimad awkapunebdnen yvavilebze:
`wkap-wkup,
wkap-wkup,
zeciuri xma varT,
monatrebiT movalT,
sinanuliT wavalT,
wkap-wkup,
wkap-wkup,
aravis ar vgavarT...
la la la la la la
aravis ar vgavar!..~
Rrubela nel-nela qreba. yvavilebi gamococxldebian da foTlebs amoZraveben,
mere TandaTan sweven Tavebs maRla.
gvirila: _ ra ambavia Cems Tavs?!
136
SroSana: _ vai, ramden xans mZinebia!
Worikana: _ aba, aba, gZinebia! erTi Cveni patara Rrubeli ar gamoCeniliyo da ram-
den xans iZinebdi vnaxavdi!
RiRilo: _ rao! patara Rrubela? sizmarSi vnaxe, rogor damtrialebda Tavze da
rogor damtiroda! netav ras unda niSnavdes?
Worikana: _ oi, RmerTo, axla amas auxseni ra da rogor! ki, magram, veRar mixvdiT, rom
kvdebodiT da Rrubelam gadagarCinaT? aq rom ar mosuliyo, mec TqvenTan erTad viqnebodi
miwis qveS.
ia (gamococxlda): _ Worikana, Worikana, madlobeli var Seni, magram Rrubela
raRa iqna, aki, mesmoda misi Zaxili!
Worikana: _ oo, lamazo da mSveniero, gamofxizldi? madloba RmerTs! ise gex-
veodi, gvalva rom ar Segxeboda, lamis welSi gadavwydi!
ia: _ gmadlobT, Worikana, gmadlobT! Zalian davalebuli var Sengan! Rrubelas
raRa vuSveloT?!
yvavilebi: _ ra moxda, ra iqna Cveni megobari?!
Worikana: _ Tqven rom aseT dReSi gnaxaT, itira, itira, itira da gaqra!
ia (tiris): _ ras ambob, Worikana, rogor Tu aRar aris! aRarasodes aRar mova Cven-
Tan? verasodes veRar vnaxavT?
gvirila: _ Worikana, ra mikibul-mokibulad gvelaparakebi, Tu rame ici, garkveviT
gviTxari!
Worikana: _ meti ra giTxraT da ranairad agixsnaT, mainc verafers ver gagebinebT
(xels Caiqnevs da gverdze iyureba)!
SroSana: _ Worikana, ras niSnavs itira da gaqra?
ia: _ ho, Worikana, gasagebad gviTxari!
Wirikana: _ imas niSnavs, rom wvimad gadaiqca da gaqra!
ia: _ Cven gadagvarCina da gaqra?
RiRilo: _ ra Tavganwirvaa!
gvirila: _ gaxsovT, movaleobaze rom gvelaparakeboda?
yvavilebi: _ rogor ar gvaxsovs! maSin kargad verc ki gavigeT, ras niSnavda eg si-
tyva!
gvirila: _ hoda, axla xom mixvdiT!
RiRilo: _ saqmiT dagvanaxa!
ia: _ Cemi lamazi Rrubela! sadRa unda veZeboT axla!
(icremleba, yvela mowyenilia)
mze nel-nela amodis Rrublebidan, yvavilebidan da xeebidan aorTqlebuli nisli
isev erTdeba. ismis musika da susti simRera, romelic TandaTan Zlierdeba:
`dedaCemi zRva ari,
mamaCemi ca ari,
es feradi Rrublebi
Cemi da da Zma ari...~
ia: _ SexedeT, SexedeT, Rrubela cocxalia!
yvavilebi: _ Rrubela! Rrubela! vaSaa! cocxalia (xels uqneven)!
Rrubela: _ ia, gvirila, Worikana! kidev moval TqvenTan! bevrjer moval!
yvavilebi: _ naxvamdis!
Rrubela Rrublebs uerTdeba da yvelani erTad mRerian:
`deli, deli, delia,
mze sul oqrosferia.
Cemo kargo qveyanav,
zeciT jvari gweria!~
cira SalaSvili
(`sabavSvo literaturis almanaxi~)
137
leqsikoni
(pirveli klasis saxelmZRvanelos mixedviT)
abstraqtuli xelovneba _ usagno xelovneba. principulad uaryofs ferweraSi, qandakebasa

da grafikaSi realuri sagnebis gamoxatvas. XX saukunis mimarTulebaa.
avtoliTografia _ liTografia, romlis originali qvaze TviTon mxatvars gadaaqvs da ara
ostat liTografs.
aplikacia – laTinuri sityvaa _ applicatio _ midebas, morgebas niSnavs. naxatis, ornamentis
Seqmna sxvadasxva feris qaRaldis an qsovilis naWrebis dawebebiT (dakerebiT).
SesaZlebelia sruliad warmoudgeneli masalis gamoyenebac – Tiva, muyao, Zafebi,
Jurnalebi da sxva.
aRorZinebis xana _ renesansi (renesansi
franguli sityvaa da aRorZinebas, aRdgenas niSnavs). me-14-16 saukuneebi (pirvelad
italiaSi) kulturuli da ideologiuri ganviTarebis periodia, romlisTvisac
damaxasiaTebelia mecnierebisa da xelovnebis ayvaveba, aRorZineba.
baleti `maknatuna~ _ daidga petre Caikovskis musikaze, e. hofmanis zRapris `maknatuna
da Tagvebis mefe~ mixedviT. baletis premiera Sedga 1892 wels. dRemde msoflioSi
aRiarebulia qoreografi. grigoroviCisa da mxatvar solomon (soliko) virsalaZis
speqtakli (dadgma).
gerbi _ emblema, ganmasxvavebeli niSani (beWedze, fulze, droSebze da a.S.), romelic miku
Tvnebuli aqvs ama Tu im saxelmwifos, qalaqs, Tavadaznaurul gvars da sxva.
graviori _ gravirebis specialisti
(mxatvari an ostati).
graviura _ a) raime magari masalis (liTonis, xis, qvis da sxva) gluv zedapirze amokveTili
naxati; b) aseTi naxatis anabeWdi qaRaldze.
guaSis saRebavi _ guaSi franguli sityvaa
da gaumWvirvale akvarelis saRebavs
niSnavs. igi ixmareba rogorc qaRaldze,
ise abreSumze, muyaoze, tiloze da sxva
masalaze dasaxatad. akvarelis msgavsad,
isic wyalSi ixsneba. gaSrobis Semdeg
zedapiri xaverdovani xdeba.
ilustracia _ (laTinuri illustratio) _ naxatebiT, suraTebiT gaformeba, dasuraTeba.
ilustracia wignis gaformebis erT-erTi umniSvnelovanesi nawilia.
impresionizmi _ mimarTuleba xelovnebaSi, romelic Seiqmna me-19 saukunis meore naxevarSi
safran
geTSi; cdilobda, gadmoeca mxatvris ufaqizesi subieqturi gancdebi, wuTieri
STabeWdilebani da ganwyobilebani. mimarTulebam saxeli mxatvar klod mones naxatis
saxelwodebis mixedviT daimkvidra (Ìmpressio~ _ `mzis amosvla – STabeWdileba~), romelic
eqsponirebuli iyo parizis gamofenaze 1874 w.
iuveliri – ostati, romelic oqro-vercxlisa da Zvirfasi qvebisgan samkaulebs da sxva
fufunebis sagnebs amzadebs.
kompozicia _ laTinuri sityvaa da Sedgenas, ganlagebas niSnavs. mxatvruli nawarmoebis
struqturuli ageba, yvela misi komponentis gaerTianeba erT mTlianSi.
liTografi _ liTografiis specialisti, ostati.
liTografia _ a) beWdva specialuri brtyeli qvis zedapiridan, romelzedac winaswar
xataven; b) am wesiT miRebuli anabeWdi.
maiolika – gamomwvari Tixa, romelic dafarulia gaumWviri WiquriTa da naxatiT.
miniatiura _ a) patara feradi suraTi an moxatuli mTavruli aso Zvel xelnawerebSi,
138
wignebSi; b) faqizad Sesrulebuli patara suraTi, portreti; g) patara literaturuli
an musikaluri nawarmoebi.
mozaika _ franguli sityvaa _ mosaique _ da niSnavs suraTs an saxes; mozaika Sedgenilia
cementis fenaze damagrebuli, erTmaneTTan mWidrod miwyobili feradi kenWebis,
sxvadasxva feris minis (smaltis) marmarilos an emalis patar-patara naWrebisagan.
`msoflios upirvelesi mezRapre~ _ ase uwoda Tavis droze msoflio literaturis didma
klasikosma Carlz dikensma did daniel mezRapres _ hans qristian andersens (1805-1875).
natiurmorti _ franguli sityvaa da sityvasityviT niSnavs `mkvdar bunebas,” e.i. naxats,
suraTs, romelzec gamosaxulia usulo sagnebi, yvavilebi, xili, nanadirevi, gawyobili
sufra da sxva.
opera _ TeatrSi Sesasruleblad gankuTvnili musikalur-dramatuli nawarmoebi, romelSic
instrumentaluri musika Sexamebulia vokalTan.
ornamenti – mxatvruli, grafikuli an skulpturuli samkauli, romelic Sedgeba geometriu
li figurebis anda stilizebuli cxovelebis, mcenareebis gamosaxulebisagan; CuqurTma.
palitra _ Txeli firfita, romelzec mxatvari aTavsebs ferebs da azavebs maT sasurveli
elferis misaRebad.
pasteli _ italiuri sityvaa da niSnavs coms. feradi „Cxirebi~ Zalian kargi da
moxerxebuli masalaa saxatavad.
peizaJi _ franguli sityvaa _ Pasage _ da niSnavs suraTs, naxats, romelzec buneba,
qalaqis, soflis xedia asaxuli.
peizaJisti _ peizaJis specialisti, mxatvari.
portreti _ adamianis an adamianTa jgufis ferweruli, grafikuli, skulpturuli an
fotografiuli gamosaxuleba.
portretisti _ mxatvari, romelic portretebs qmnis.
postimpresionizmi _ (laT. `post~ _ Semdeg).
es termini pirobiTia, am mimdinareobis
mxatvrebi moRvaweobdnen ara impresionistebis Semdeg, aramed paralelurad. impre
sionizmisgan gansxvavebiT, isini erT jgufSi ar iyvnen gaerTianebuli. isini mkveTrad
gamoxatuli individualistebi iyvnen. gamomsaxvelobiTi saSualebebis Ziebisas, TiToeuli
Tavisi gziT midioda, Taviseburad esmoda Tavisi amocana, xelovnebis roli da ferweris
arsi. postimpresionizmis dasawyisad 1886 weli iTvleba.
primitivizmi _ a) simartive, ubraloeba risime SesrulebaSi; b) mibaZva, Segnebuli
gaubraloeba, rac damaxasiaTebelia me-19-20 ss. xelovnebis am mimdinareobisTvis.
reproduqcia _ naxatis an xelovnebis sxva nimuSis gamosaxva poligrafiis an fotografiis
saSualebiT.
ritmi – zogadi gagebiT, ritmi ewodeba raime formis an elementebis Tanazomier periodul
monacvleobas.
scenografi _ saTeatro dekoraciebis mxatvari.
faiumis portreti _ micvalebulis ferweruli portreti Zv. egvipteSi, romelsac atandnen
saflavSi. faiumis portretis ayvavebis xanad miCneulia ax.w. I saukunis Sua wlebi _ III
saukune. sruldeboda xis firfitaze cvilis ferweris teqnikiT, adrindeli nimuSebi ki
_ tiloze. arsebobs faiumis portretis 2 saxeoba: pirveli _ antikuri, xolo meore _
egvipturi xelovnebis tradiciebidan momdinareobs.
flandriuli xelovneba (flandria amJamad belgiis SemadgenlobaSi Sedis) _ me-17
saukuneSi flandriulma kulturam maRal dones miaRwia. flandrieli mxatvrebi xSirad
139
mimarTavdnen religiur da miTologiur Temebs. qmnidnen portretebs, yofiT siuJetebs,
peizaJebs da natiurmortebs.
foni _ a) ZiriTadi feri, toni, romelzedac ixateba suraTi; zedapiri (mag. qsovilisa,
xaliCisa), romelzedac gamoyvanilia raime saxe; b) raime sagnis (mag. Senobis, qandakebis)
ukana plani.
freska _ italiuri sityvaa (fresco) wylis saRebavebiT daxatuli suraTi axlad Selesil
(jer kidev svel) kedelze, Werze.
himni _ sazeimo simRera, saxotbo galoba.
140
leqsikoni
(meore klasis saxelmZRvanelos mixedviT)
bareliefi _ skulpturuli gamosaxuleba, romelic amoburculia brtyel zedapirze Tavisi

savaraudo moculobis naxevarze naklebad.
baroko (franguli sityvaa da uswormasworo margalits niSnavs) _ evropuli xelovnebis
stili; Caisaxa me-16 s.-is II naxevrSi da me-18 s.-is Sua wlebamde gagrZelda. barokos
stili gamoirCeva grandiozulobiT, dinamikurobiT da dekoratiuli wvrilmanebis
siWarbiT.
grafika _ xazebis, Strixebis (usaRebavod) xatvis xelovneba.
grafikosi _ grafikis dargSi momuSave mxatvari.
etiudi _ saxviTi xelovnebis nawarmoebi _ winaswari monaxazi, romelic naturidan aris
Sesrulebuli.
zaqaria faliaSvilis saxelobis Tbilisis operisa da baletis saxelmwifo akademiuri
Teatri _ gaixsna 1851 wels. Senoba aigo arqiteqtor skudieris proeqtiT, interieri
moxata g. gagarinma. 1874 wels Teatris Senoba daiwva da 22 wlis manZilze warmodgenebi
imarTeboda `sazafxulo TeatrSi~ (e.w. inJinerTa baRSi). 1896 wels gaixsna Teatris
axali Senoba, romelic aigo arqiteqtor v. Sreteris proeqtiT.
faqtura (laT. factura _ damuSavebuli, agebuli) _ 1. saxviT xelovnebaSi mxatvruli
nawarmoebis zedapiris struqtura, Tavisebureba; 2. zedapiris damuSavebis teqnika.
kolaJi _ franguli sityvaa (collage) da dawebebas niSnavs. saxviT xelovnebaSi: teqnikuri xerxi
_ raime safuZvelze, fonze dawebeba iseTi masalebisa, romlebic misgan gansxvavdeba feriTa
da faqturiT.
marina (fr. marine, it. marina, laT. marinus _ zRvis) _ naxati, romelzec gamosaxulia zRvis
peizaJi.
marinisti (fr. mariniste, laT. marinus _ zRvis) _ mxatvari, romelic xatavs zRvis peizaJebs.
minanqari (laTinurad _ Smaltus) _ metalis safuZvelze minisebri masis Casma-daduReba.
pirvelad es meTodi gamoiyenes Zv.w. 1400 wels, savaraudod, kviprosze.
natura _ bunebrivi, cocxali nimuSi, romelsac xataven, iReben da sxva.
neoimpresionizmi _ mimdinareoba ferweraSi, warmoiSva safrangeTSi, daaxloebiT 1885 w.
(mTavari warmomadgenlebi: J. sera da p. siniaki) da gavrcelda belgiaSi, italiaSi da sxv.
masSi ganviTareba pova gviandeli impresionizmis tendenciebma.
originali _ laTinuri sityvaa (originalis) da Tavdapirvels, dedans niSnavs.
oforti _ a) liTonze Sesrulebuli graviura, sadac gamosaxulebis CaRrmavebuli
elementebi miRebulia mJavebiT liTonis amoWmis gziT; b) aseTi graviuris anabeWdi.
ofortisti _ ofortis specialisti mxatvar-graviori.
puantilizmi _ ferweris Taviseburi manera _ xatva wvril-wvrili wanacxebebiT,
wertilebiT, viwro zolebiT.
realisti _ realizmis mimdevari (literaturasa da xelovnebaSi). realizmi _
literaturasa da xelovnebaSi mxatvruli Semecnebis meTodi, romelsac axasiaTebs
sinamdvilis marTali asaxva, tipobrivi saxeebisa da tipobriv garemoebaTa daxatva.
simbolizmi _ antirealisturi mimarTuleba xelovnebaSi (me-19 saukunis bolo da
me-20 saukunis dasawyisi). mxatvrul xerxad acxadebda simbolos, rogorc sagnebisa da
movlenebis arsis gamoxatvis saSualebas.
Sapito _ franguli sityvaa da niSnavs did brezentis karavs, romelSic sacirko
warmodgenebi imarTeba.
Strixi _ xazi, romelic warmoadgens naxatis erT-erT ZiriTad elements.
141
cnobari
(pirveli klasis saxelmZRvanelos mixedviT)
miqelanjelo buonaroti (1475-1564), aRorZinebis epoqis udidesi mxatvari da moqandake.

daviT kakabaZe (1889-1952), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari,
xelovnebis mkvlevari da gamomgonebeli.
anri matisi (1869-1954), frangi fermweri, grafikosi, moqandake.
lukas kranaxi (1472-1553), germaneli fermweri da grafikosi.
jakob haldsonki, flandriuli skola, XVII s.
nino yifSiZe, qarTveli mxatvari, Cveni Tanamedrove.
ana kalatoziSvili, qarTveli mxatvari, Cveni Tanamedrove.
luka dela robia, italieli mxatvari, moqandake.
viqtor vazareli (1908-1978), ungreli mxatvari, abstraqcionisti.
vaxtang qoqiaSvili, qarTveli mxatvari, Cveni Tanamedrove.
ogiust renuari (1841-1919), frangi mxatvari, impresionisti.
martiros sariani (1880-1972), somexi mxatvari. muSaobda portretis, natiurmortis,
gansakuTrebiT, peizaJis JanrSi.
odilion redoni (1840-1916), frangi mxatvari.
vinsent van gogi (1853-1890), holandieli fermweri da grafikosi, romelmac cxovrebisa da
Semoqmedebis bolo wlebi safrangeTSi gaatara. postimpresionisti.
irakli oCiauri, Weduri xelovnebis erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli, fermweri,
moqandake, grafikosi.
klod mone (1840-1926), frangi fermweri,
impresionisti.
isaak levitani (1860-1900), rusi mxatvari, peizaJisti.
henri ruso (1844-1910), frangi mxatvari, primitivisti.
niko firosmani (firosmaniSvili) (1856(62)-1918), qarTveli TviTnaswavli mxatvari.
elene axvlediani (1901-1971), qarTveli
fermweri, grafikosi, Teatrisa da kinos mxatvari.
piter breigeli (ufrosi) (1525(30)-1569), niderlandeli fermweri da grafikosi.
solomon (soliko) virsalaZe (1909-1989), Teatraluri mxatvari. igi miCneulia msoflio
scenografiis klasikosad.
ilia maSkovi (1881-1944), rusi mxatvari.
kiril zdaneviCi (1892-1967), qarTveli fermweri da xelovnebis mkvlevari,
warmoSobiT poloneli.
moris utrilo (1883-1955), frangi mxatvari, impresionisti.
irine zaiCenko. Tanamedrove rusi xelovani.
Tengiz mirzaSvili (1934-2008), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari.
leonar ueisgardi, Tanamedrove amerikeli mxatvari.
anTimoz (aliko) gorgaZe (1924-1969), qarTveli moqandake, oqromWedeli, grafikosi.
zurab niJaraZe (1928), qarTveli fermweri da grafikosi, Cveni Tanamedrove.
ian vermeeri (1632-1675), holandieli fermweri.
amadeo modiliani (1884-1920), italieli fermweri da moqandake, parizis skolis
warmomadgeneli.
francisko goia (1746-1828), espaneli fermweri, grafikosi, graviori.
levan WoRoSvili (1953), qarTveli mxatvari, fermweri, Cveni Tanamedrove.
eduard mane (1832-1883), frangi fermweri, impresionizmis erT-erTi fuZemdebeli.
142
leonardo da vinCi (1452-1519), italieli mxatvari, moqandake, arqiteqtori, mecnieri da
inJineri. aRorZinebis xanis italiuri kulturis erT-erTi udidesi moRvawe.
ian filip van teileni (me-17 s.), holandieli mxatvari.
fernand leJe (1881-1955), frangi xelovani, fermweri.
nikoloz rerixi (1874-1947), rusi fermweri.
hirosige, iaponeli mxatvari.
nodar malazonia (1929), qarTveli grafikosi, Cveni Tanamedrove.
rusudan javriSvili (1918-1980), qarTveli fermweri.
sergo qobulaZe (1909-1979), qarTveli grafikosi, Teatris mxatvari da fermweri.
vorobiovski, rusi xelovani, keramikosi.
vasil kandinski (1866-1944), rusi fermweri,
abstraqtuli xelovnebis erT-erTi fuZemdebeli.
kamil pisaro (1831-1903), frangi mxatvari, impresionizmis erT-erTi fuZemdebeli.
ian lansieni, flandrieli mxatvari (me-17 s.).
fumio kitaoka, iaponeli mxatvari.
ian qristian sepi (1770-1829), niderlandeli mxatvari.
valter roTSildi (1868-1937), ingliseli mxatvari, koleqcioneri.
143
cnobari
(meore klasis saxelmZRvanelos mixedviT)
JorJ sera (1859-1891), frangi fermweri da grafikosi, neoimpresionizmis (puantilizmi)

fuZemdebeli da lideri.
raul diufi (1877-1953), frangi mxatvari.
Jan-batist-simeon Sardeni (1699-1779), frangi fermweri.
lado (vladimer) gudiaSvili (1896-1980), qarTveli fermweri, grafikosi, Teatrisa da kinos
mxatvari.
konstantine merabiSvili (1906-1993), qarTveli moqandake.
dinara nodia (1931-2003), qarTveli grafikosi.
bartolome esteban murilio (1618-1682), espaneli fermweri.
karavajo (1573-1610), barokos epoqis italieli mxatvari.
valentin serovi (1865-1911), rusi fermweri.
oTar jiSkariani (1929-1995), qarTveli mxatvari, grafikosi.
ivan SiSkini (1832-1898), rusi fermweri, realisturi peizaJuri ferweris warmomadgeneli.
pol sezani (1839-1906), frangi mxatvari, postimpresionisti.
fransisko de surbarani (1598-1664), espaneli mxatvari.
iulia kuznecova (1973), rusi mxatvari.
boris smirnovi (1903-1986), rusi xelovani.
anatoli sokolovi (1952), rusi mxatvari.
pablo pikaso (1881-1973), espaneli mxatvari.
zurab wereTeli (1934), qarTveli mxatvari, moqandake, Cveni Tanamedrove.
edgar dega (1834-1917), frangi mxatvari, impresionisti.
arxip kuinji (1842-1910), rusi mxatvari.
konstantin korovini (1861-1939), rusi mxatvari.
igor grabari (1871-1960), rusi mxatvari.
kacusika hokusai (1760-1849), iaponeli mxatvari, ilustratori, graviori.
albert marke (1875-1947), frangi mxatvari.
ivan aivazovski (1817-1900), rusi mxatvari, zRvis peizaJis ostati.
kitaoka fumio (1918), iaponeli mxatvari.
odilon redoni (1840-1916), frangi mxatvari, simbolizmis erT-erTi fuZemdebeli.
anri de tuluz-lotreki (1864-1901), frangi mxatvari.
alan aleqsander milni (1882-1956), ingliseli mwerali.
karlo kolodi (karlo lorencini) (1826-1890), italieli mwerali.
iakob (1785-1863) da vilhelm (1786-1859) grimebi, germaneli mezRapreebi.
hans qristian anderseni (1805-1875), danieli mezRapre.
Sarl pero (1628-1703), frangi mezRapre.
astrid ana emilia lindgreni (1907-2002), Svedi mwerali.
piter-paul rubensi (1577-1640), flamandeli fermweri.
antonio gaudi (1852-1926), espaneli arqiteqtori.
144

ხელოვნება და შემოქმედება - III კლასი (მასწავლებლის წიგნი) ID307

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ხელოვნება და შემოქმედება - III კლასი (მასწავლებლის წიგნი) ID307

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba

დაფინანსებულია „მოსწავლეების სახელმძღვანელოებით

საქართველოში ზოგადი განათლების სისტემა მიზნად ისახავს შექმნას

ა) ქვეყნის ინტერესების, ტრადიციებისა და ღირებულებების მიმართ

ბ) ბუნებრივი გარემო პირობების შენარჩუნება და დაცვა;

გ) ტექნოლოგიური თუ სხვა ინტელექტუალური მიღწევების ეფექტიანად

დ) დამოუკიდებლად ცხოვრება, გადაწყვეტილების მიღება;

ე) იყოს შემოქმედი, თავად შექმნას ღირებულებები და არ იცხოვროს

ვ) საკუთარი შესაძლებლობებისა და ინტერესების უწყვეტი განვითარება

ზ) კომუნიკაცია ინდივიდებთან და ჯგუფებთან;

თ) იყოს კანონმორჩილი, ტოლერანტი მოქალაქე.

ამ სახელმძღვანელოს გაყიდვის ფაქტის აღმოჩენის შემთხვევაში,

redaqtori: TaTia mTvareliZe

dizaini da dakabadoneba: manana maWavariani, zurab wereTlis

yvela ufleba daculia.

© j. kaxiani, T. kiknaZe, l. gorgaZe, m. CubiniSvili 2017

XELOVNEBA DA SHEMOKMEDEBA (ART AND CREATION) 3

Authors: Jana (Darejan) Kakhiani, Tamar Kiknadze,

All rights reserved

mesame klasis saxelmZRvanelo eyrdnoba da agrZelebs I da II klasebis

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: შემოქმედებითობა და პრაქტიკა

ს.გ.III.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს საკუთარი ჩანაფიქრის, გუნება-განწყობის (ემოციების) და/

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

ს.გ.III.2. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სხვადასხვა მასალისა და ტექნიკის გამოყენების უნარის

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაცია

ს.გ.III.3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს თანაკლასელებთან თანამშრომლობით (წყვილში, გუნდში)

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

ს.გ.III.4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ინდივიდუალური და ერთობლივი ნამუშევრის წარდგენა;

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

მიმართულება: ხელოვნების აღქმა კონტექსტში

ს.გ.III.5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების დარგების,

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

სახვითი ხელოვნების ძირითადი ელემენტები და პრინციპები:

ფერი: ძირითადი და შედგენილი, ცივი და თბილი ფერები.

ფორმა: 2D და 3D - ბრტყელი და მოცულობითი, სიმეტრიული და ასიმეტრიული.

პრინციპები: ძირითადის გამოყოფა, რიტმი.

მასალა და იარაღი: ფანქარი (ფერადი, უბრალო), პასტელი, ფლომასტერი, გუაში, აკვარელი,

ტექნიკა და პროცედურა: ფერწერა, გრაფიკა, ძერწვა, აპლიკაცია, კოლაჟი, მოზაიკა, ანაბეჭდი,

Cven mier Seqmnili mesame klasis saxelmZRvanelos kompleqti eyrdnoba

s.g.III.1; s.g.III.2 s.g.III.4 TviTSefaseba,

`Tavisufali Tema~, `gamofena~, `viqtorina~ _ Semajamebeli gakveTilebia:

Cven mier warmodgenili saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis mesame klasis

maswavleblis wignSi mocemulia:

moswavlis saxelmZRvaneloSi mocemulia:

yvela gakveTilisTvis gansazRvrulia:

12. Tbili da civi ferebi. gakveTili.

1. Temis gacnoba 3. Sesrulebuli samuSaos ganxilva

1. saqarTvelos Zveli qalaqebi, `Tbilisi~. 2002.

Tema: zafxulis ardadegebi.

kargad damakmayofileblad cudad

advili (yviTeli) arc ise advili (cisferi) rTuli (lurji)

kmayofili arc ise kmayofili ukmayofilo

• rogori iqneboda Cveni cxovreba musikis, kinos an

1. Zveli berZnuli amfora

2. leonardo da vinCi. `mona liza~

7. sveticxovlis sakaTedro taZari

3. albrext diureri. saSinao davaleba

Tema: xelovnebis dargebi.

• visi Zegli ginaxavs? sad?

2. edgar dega. ` patara

3. Zvelegvipturi saSinao davaleba

Tema: qandakeba (ojaxi)