You are on page 1of 52

dartyma qarTul mafias gv. 38 inga grigolia icvlis profesias gv. 17 koberiZis saqme - ufleba, icode simarTle gv.

32 monopolisti deputati gv. 25 testi tolerantobaze gv. 36 aSS-s jandacvis reforma - dartyma sabazro fundamentalizms gv. 23 iranelebis evropa gv. 30 ragbi, rogorc omis surogati gv. 44

# 24 / 29 marti - 4 aprili / 2010

fasi 2.80 lari

guantanamodan saqarTveloSi
gv. 20

# 24 / 29 marti - 4 aprili / 2010

barak obama saubrobs jandacvis reformaze, kolij parki, merilendi 2010

nomerSi: 02 04 06 12 redaqtori mokled vrclad ori azri aris Tu ara populizmi Tbilisis merobis kandidatis gia Wanturias saarCevno dapireba? demur giorxeliZe v.s. guram CalagaSvili Tvalsazrisi manqanebi TbilisSi mark maleni mimoxilva 2+2=5 politika Jurnalisti icvlis profesias teroristis daRi guantanamodan saqarTveloSi 23 saubrebi liberalizmze amerikis jandacvis reforma _ dartyma sabazro fundamentalizms 36 38 eTnikuri umciresobebi testi tolerantobaze qarTveli kriminalebi evropaSi dartyma qarTul mafias avstriaSi saeklesio maRaziebi ulicenzio marTlmadidebloba profesiuli daavadebebi samsaxuri janmrTelobis xarjze Tvalsazrisi ragbi, rogorc omis surogati irakli korZaia kultura observatoria Tbilisis centrSi dalis angelozebi winandlis baRSi diuma kavkasiaSi RmerTebis daisi qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi bitte Son, danke Son!

48

40

42

14

44 Jurnalisturi gamoZieba 25 monopolisti deputati mezoblebi 28 `putin, wadi!~ 30 somxeTi iranelebis evropa sazogadoeba 32 ufleba, icode simarTle 34 media gadavadebuli Tavisufleba

garekanze:
guantanamodan saqarTveloSi

15

45 46 46 47

17 20

Jurnali `liberali~ gamoicema fondi `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~ mxardaWeriT.

liberali . marti-aprili 2010 . 23

redaqtori

Sesworeba "liberali N23"


statia "imedi Tqveni keTildReobisaTvis" statiaSi ewera: komisiam arc radio `imedis~ sakiTxi ganixila. telesiuJeti pirdapir eTerSi radiosadgurmac gadasca. sainformacio samsaxuris ufrosi eka egaZe acxadebs, rom Secdoma dauSves, wamyvans marTlac egona rom omi daiwyo da Tavi valdebulad CaTvala, gadacemis pirdapiri translireba gaekeTebina. egaZis es gancxadeba naklebad damajerebelia, magram amave dros abaTilebs telearxis argumentebsac, rom sazogadoebis gasafrTxileblad arxis xelmZRvanelebma yvelaferi gaakeTes. Sesworeba: komisiam arc radio `imedis~ sakiTxi ganixila. telesiuJeti ramdenime wuTiT pirdapir eTerSi radiosadgurmac gadasca. sainformacio samsaxuris ufrosi eka egaZe momxdarze mTel pasuxismgeblobas Tavis Tavze iRebs. arxis xelmZRvaneli giorgi arvelaZe ki acxadebs, rom Secdoma dauSves, wamyvans marTlac egona rom omi daiwyo da Tavi valdebulad CaTvala, gadacemis pirdapiri translireba gaekeTebina. arvelaZis es gancxadeba naklebad damajerebelia, magram amave dros abaTilebs telearxis argumentebsac, rom sazogadoebis gasafrTxileblad arxis xelmZRvanelebma yvelaferi gaakeTes.

`rom gansakuTrebiT saxifaTonia RvTismosavebi da patriotebi da moralistis erTaderTi TavSesafaric uzneobaa, rom xalxma marto pirjvriswera iswavla qristesgan, sxva yvelaferi, rac Znelia, mas Seatova~... besik xaranauli `mkvdrebis simRera~

erT dros zviadisti elizbar javeliZe, erT dros komunisti rezo amaSukeli, erT dros kritikosi Tamaz wivwivaZe, erT dros socialisti da ombudsmeni nana devdariani, wamebulis imijmorgebuli Jurnalisti irma inaSvili da marTlmadidebel mSobelTa kavSiri saqarTveloSi axali saxalxo marTlmadidebluri moZraobis gasaSlelad erTiandebian. moZraobas SeuerTdnen cnobili msaxiobebi da mwerlebi da, cxadia, ubralo moqalaqeebic. erTi Tvis manZilze maT rigebSi ukve 5000 kaci gawevrianda. moZraobis damfuZneblebi politikosebsac sTavazoben TanamSromlobas. mTavaria, politikosi marTlmadideblobis da qarTuli tradiciebis dasacavad da liberalizmTan sabrZolvelad iyos mzad. cxadia, Tavkacic hyavT _ malxaz gulaSvili, redaqtori da gamomcemeli, romlis lustraciisTvis medvedevTan misi vizitebis ganxilva sulac ar aris saWiro, `jorjian Taimsis~ ramdenime nomeric sakmarisia. prezentacia, rogorc egebis, `qorTiard mariotSi~ gamarTes da dagvpirdnen, _ axali moZraobis dabadebas kidev ufro farTod erT TveSi aRvniSnavTo. gamocdili ambavia, saqarTveloSi Tu politikaSi mosvla ginda, marTlmadideblobis gadarCenisTvis mebrZolis mantia unda moirgo. ai, ori wlis win giorgi TargamaZem scada da mSvenivrad gamouvida. dRes saparlamento umciresobad iwodeba da win kidev didi gegmebi aqvs. malxaz gulaSvilma Tqva, _ vinc ar dagve-

morCileba, ilia WavWavaZeze da ilia meoreze raimes cuds ityvis, davsjiTo. dasasjelTa sia, savaraudod, gaizrdeba. gulaSvils sadamsjelo zomebze jer ar usaubria, magram cal mxares gverds marTlmadidebeli mSoblebi umSvenebdnen, romelTac dasjis ukve aprobirebuli meTodebi aqvT (gaixseneT helouinis darbeva mRvdlebisa da mrevlis mier), meore mxares ki _ soso jaWvliani, kaci, romelmac dasjis ZvelqarTuli wesebi ramdenime wlis win mxatvrulad gaacocxla sakuTar filmSi `svani~. (imedi maqvs, es yvelaferi misi mrude fantaziis nayofia, Torem ra gamodis, kaciWamiebi vyofilvarT). erTi SexedviT, axali moZraobis mTavari moqmedi pirebic da maTi ideologiac Rimilismomgvrelia. Tumca, mxolod erTi SexedviT Cans ase. cxadia, es moZraoba xelmocarulTa da gaborotebulTa kidev erTi mcdelobaa, gadaRlil, socialurad SeWirvebul da gaunaTlebel mosaxleobas yvelaze sust da mgrZnobiare wertilSi daartyas da amiT sargebeli naxos. sapatriarqodan jerjerobiT araferi uTqvamT marTlmadideblobis axlad gamoCekili damcvelebis Sesaxeb. rogorc Cans, eklesia isev ar apirebs marTlmadideblobis saxeliT Cveulebrivi faSizmis qadagebis gaprotestebas.

nino beqiSvili adamianis uflebebis da samarTlis ganyofilebis redaqtori

www.liberali.ge 2

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / distributori zviad Sengelia gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~. `liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.ge gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2,80 lari. ISSN 1987-7528

liberali . marti-aprili 2010 . 23

literaturuli kafe

13-dan 16 saaTamde 4 gansxvavebuli biznes lanC meniu : 15,99

saukeTeso adgili: gantvirTvisTvis, lit-saRamoebisTvis, korporatiuli SekrebebisTvis. samzareulo: aziur-evropuli adgilebis raodenoba: 90 misamarTi: a.furcelaZis #10 tel: 996691/874880378

mokled

aerodromebi javasa da axalgorSi


javasa da axalgorSi aerodromebis mSenebloba igegmeba. amis Sesaxeb cnobas `osinformi~ avrcelebs. vertmfrenebisTvis gankuTvnili aerodromebis aSenebaze tenderi ukve gamoacxada ruseTis federalurma saxelmwifo dawesebulebam `programebisa da proeqtebis realizaciis samxreT direqciam~.

"nabuqo" safrTxeSia
TurqeTsa da azerbaijans Soris evropaSi gazis tranzitis Sesaxeb mimdinare molaparakebebis CaSla `nabuqos~ proeqts safrTxes uqmnis. dialogi azerbaijanuli mxaris iniciativiT SeCerda, romelic TurqeTis mier somxeTTan urTierTobebis mogvarebis mcdelobis gamo ukmayofiloa. `ukve Tveze metia, azerbaijanTan molaparakebebs aRar vawarmoebT. mTavari problema politikuria. jerjerobiT gaugebaria, miiRo Tu ara azerbaijanma TurqeTis winadadeba evropaSi gazis sabazroze dabal fasSi tranzitis Taobaze~, _ ambobs TurqeTis energetikis ministri Taner ildizi. mxareebi aseve ver Camoyalibdnen 2014-2016 wlebSi Sah-denizis sabados aTvisebis meore fazis Taobaze. azerbaijanis prezidenti ilham alievi jer kidev gasuli wlis noemberSi acxadebda, rom gazis sakiTxze molaparakebebi TurqeTma Seiyvana CixSi. alievi daimuqra kidec, rom gazs irans da ruseTs mihyidda. saboloo jamSi, TurqeTsa da azerbaijans Soris arsebuli winaaRmdegoba evropaSi `nabuqos~ poziciebs asustebs, rac ruseTs aZlevs xels.

wamebis iaraRebi

sabWos mediis protesti axali wevri


parlamentma sazogadoebrivi mauwyeblis sameurveo sabWos axal wevrad Tavisuflebis institutis aRmasrulebeli direqtori giorgi melaZe airCia. es vakansia ianvarSi mas Semdeg gaCnda, rac sabWos yofili wevri zurab xaratiSvili centraluri saarCevno komisiis Tavmjdomared airCies. SesarCevi konkursi mauwyeblis kidev erT vakantur Tanamdebobaze mimdinareobs. sabWos wevr mamuka faCuaSvils uflebamosilebis vada TebervalSi amoewura. 4

estoneTis media `wyaros dacvis Sesaxeb~ warmodgenil kanonproeqts aprotestebs. protestis niSnad, ramdenime gazeTi _ Postimees , Eesti Paevaleht , Ohtuleht , Eesti Ekspress da Maaleht carieli furclebiT gamoica. gamomcemlebis TqmiT, qveynis iusticiis ministris, rein langos mier warmodgenili kanonproeqti sityvis Tavisuflebis winaaRmdegaa mimarTuli. saministros mier SemuSavebuli dokumenti Jurnalists avaldebulebs, saWiroebis SemTxvevaSi, informaciis wyaro daasaxelos da ar aZlevs uflebas, informatoris anonimuroba daicvas. im SemTxvevaSi, Tu Jurnalisti ar daasaxelebs wyaros, mas fuladi jarima da zogierT SemTxvevaSi patimrobac emuqreba.

adamianis uflebaTa damcvelma saerTaSoriso organizaciam Amnesty international angariSi gamoaqveyna, romelSic evrokavSiris wevri qveynebi _ CexeTi da germania, wamebis akrZaluli iaraRebis kanondarRveviT warmoebasa da gayidvebSi amxila. 2006 wels evropam miiRo kanoni, riTac wamebisa da sastiki mopyrobisaTvis gankuTvnili iaraRiT vaWroba aikrZala. am angariSSi saqarTveloc moxvda, radganac wamebis iaraRi _ eleqtroSokis danadgarebi, romlebic 50 000 volts atarebs, specialuri borkilebi da qimiuri aerozolebi 2006-2007 wlebSi CexeTisgan da germaniisgan SeiZina. adgilobrivi adamianis uflebaTa damcveli organizaciebi saqarTvelos xelisuflebas sTxoven, sajarod uaryos an daadasturos aRniSnuli faqti.

liberali . marti-aprili 2010 . 23

mokled

prezidenti nato-Si
saqarTvelos prezidenti bruselSi natos generalur mdivans anders fog rasmusens Sexvda. rasmusenis TqmiT, aliansis politika saqarTvelos mimarT ar Secvlila da kvlav uWeren mxars saqarTvelos evro-atlantikur miswrafebas. Sexvedrisas ganxiluli Temebis Sesaxeb generalurma mdivanma da prezidentma mogvianebiT erTobliv pres-konferenciaze isaubres. rasmusenma saqarTvelos avRaneTis operaciaSi monawileobisTvis madloba gadauxada. nato-s generaluri mdivnis TqmiT, mokavSireebi saqarTvelos regionebis - afxazeTis da samxreT oseTis - araRiarebis politikis erTgulebi rCebian. mixeil saakaSvilma aliansSi saqarTvelos gawevrianebis vadebis dakonkretebisgan Tavi Seikava da aRniSna, rom saqarTvelos natoSi integraciisTvis dabrkolebas ar unda warmoadgendes ruseTis mier separatistuli afxazeTisa da samxreT oseTis okupacia. Tumca, prezidentma arc is gamoricxa, rom saqarTvelos nato-Si Sesvlis dros, SesaZloa, saqarTvelo ukve erTiani iyos.

citatebi

`saqarTvelos nato-Si gawevrianeba xvalindeli dRis sakiTxi ar aris~. jeims apaturai nato-s oficialuri warmomadgeneli 24 marti, briuseli

baRafSi moskovSi
sergei baRafSi moskovSi erTkviriani vizitis farglebSi ruseTis premier-ministrs Sexvda. maT ekonomikuri TanamSromlobis sakiTxebi ganixiles. putinis TqmiT, ukve arsebobs afxazeTTan TanamSromlobisTvis samarTlebrivi baza, maT Soris samxedro sferoSi, romelic praqtikulad muSaobs. Sexvedraze ruseTis premier-ministrma ganacxada, rom saWiroa sarkinigzo, saavtomobilo da sazRvao transportis normaluri funqcionirebis uzrunvelyofa da infrastruqturis ganviTareba. putinis TqmiT, TiTqmis dasrulebulia samuSaoebi afxazeTis centraluri baknisTvis 700 mln rublis (daaxloebiT, 23.7 mln aSS dolari) odenobiT SeRavaTiani kreditis gamoyofis Taobaze. baRafSi SeTanxmebebis amoqmedebas Cqarobs da ambobs, rom dro cota aqvT.

`gaugebaria, vin memuqreba _ `aliansi~ Tu vano merabiSvili. Tuki isini erTad moqmedeben, es ukve sxva saqmea~. zurab noRaideli 26 marti, Tbilisi

`im SemTxvevaSi ki, Tuki opoziciuri speqtri Cems kandidaturaze SeTanxmdeba, Tanaxma viqnebi, kenWi viyaro Tbilisis merad~. levan gaCeCilaZe 26 marti, `meore arxi~ `es [jandacvis] kanoni wamoiwyebs reformebs, romlisTvisac amerikelebis Taobebi ibrZodnen, romlisTvisac gamosvlebi imarTeboda da xalxi SimSilobda~. barak obama 24 marti, vaSingtoni `davicavT am religias [marTlmadideblobas], romelTanac asocirebulia qarTveloba da romelsac ebrZvian fsevdoliberalebi~. malxaz gulaSvili 25 marti, Tbilisi `isini, vinc CrdiloeT koreis demokratiul respublikaSi sistemis damxobas cdilobs, mTavar rols asrulebs Tu pasiurs, daumarcxebeli armiis uprecedento birTvuli dartymebis msxverpli gaxdeba~. CrdiloeT koreis samxedro xelmZRvanelobis gancxadeba 26 marti, fxeniani
5

ricxvebi

21

marti, prezidentis brZanebulebis Tanaxmad, saqarTveloSi novruz-bairamis sadResaswaulo dRe iqneba.

2,8 miliardi aSS dolari mosTxova barak obamam kongress haitis dasaxmareblad.

10 miliard rusul rubls miiRebs afxazeTis araRiarebuli respublika ruseTisagan 2010-2012 wlebSi. 1
miliard dolaris odenobis kredits gamouyofs CineTi belaruss SeRavaTiani pirobebiT.

liberali . marti-aprili 2010 . 23

vrclad

politika, rogorc kompromisebis xelovneba Jurnalistika, rogorc kompromisebis tiraJirebis mediumi


fond inkluzivs Jurnalist aleqsandre elisaSvilis winaaRmdeg qartiis sabWoSi sarCeli Seaqvs. es SemTxveva TvalsaCino testi iqneba qartiis xelmomwerebis mier amgvari gadacdomebis mimarT mgrZnobelobaze.
paata sabelaSvili
9 marts mniSvnelovani movlena moxda. 1956 wlis sisxlian movlenebs ar vgulisxmob. 2010 wlis 9 marts telekompania kavkasiis eTerSi ToqSou barieri gavida, romlis stumrebic iyvnen petre mamraZe, malxaz gulaSvili, gubaz sanikiZe da TinaTin xidaSeli. gadacemis Tema iyo politikuri turizmi ruseTis federaciaSi. petre mamraZe tradiciulad amarTlebda sakuTari lideris moqmedebas maSin, rodesac danarCenebi am nabijs mkacrad akritikebdnen, maT Soris _ malxaz gulaSvilic, romlis mtkicebiT, sazogadoebrivi moRvaweebis stumrobis miznebi politikosebis zraxvebisgan gansxvavdeba da ufro keTilSobiluria. gadacemis mTavari Temis irgvliv msjelobis reziumireba ase mokled da martivad SeiZleba. samagierod, dausruleblad SegviZlia visaubroT gadacemis dros wamoweul im Temaze, romelmac stumrebi da wamyvani gaamxiarula. malxaz gulaSvilma wamoWra eris sulieri gajansaRebis, momavali Taobebis garyvnilebisagan dacvisa da samauwyeblo logotipiT prezervativs mimsgavsebuli qarTuli televiziebis mavne zemoqmedebis aRkveTis sakiTxi. misi pretenziebi mimarTuli iyo evropisken, romelic imdenad daeca, rom homoseqsualebisa da lesboselebis (lesboselebic homoseqsualebi arian cnobisaTvis) erTsqesian qorwinebas gvaxvevs Tavs. gulaSvils mxari gubaz sanikiZemac auba. TinaTin xidaSelma gaaprotesta evropuli faseulobebis winaaRmdeg demarSi sityvis Tavisuflebisa da qalTa uflebebis konteqstSi. homoseqsualobis Tema ki sayovelTao qirqilis sagnad iqca. am gadacemas gamoxmaureba mohyva socialur qsel Facebook-is saSualebiT. Cemi CaTvliT, bevrma gaakritika qalbatoni Tinas indiferentuli damokidebuleba sakiTxis mimarT. mokled, yvela joxi respublikelebis zurgze gadatyda. Tumca, qalbatonma Tinam imave qselis meSveobiT ar uaryo, rom es SemTxveviT ar gaukeTebia. aRniSna, rom is konkretuli mizniT iyo gadacemaSi misuli da Tavs valdebulad ar Tvlida, raime saxiT reagireba moexdina diskusiaze homoseqsualebis Sesaxeb. SekiTxvaze, Tu rogor unda misces maT xma am segmentis amomrCevelma, Tuki respublikelebi maT ar daicaven, qalbatonma Tinam ganacxada, _ xma imas mieciT, vinc dagicavTo. garkveuli periodis Semdeg, Cemda gasaocrad, aleko elisaSvili saqarTvelos Jurnalisturi eTikis kodeqsis xelismomwerTa Soris aRmovaCine. qartiis me-7 debulebis mixedviT: Jurnalists unda esmodes mediis mier diskriminaciis waxalisebis safrTxe; amitom yvelaferi unda iRonos nebismieri piris diskriminaciis Tavidan asacileblad rasis, sqesis, seqsualuri orientaciis, enis, religiis, politikuri da sxva Sexedulebebis, erovnuli an socialuri warmoSobis safuZvelze an raime sxva niSniT. gadacemis wamyvanma orjer daafiqsira sakuTari pozicia sakiTxTan mimarTebaSi _ pirvelad, rodesac ar aRkveTa es saubari, aramed SeuerTda sayovelTao qirqils, da Semdeg ganacxada: davaneboT magaT Tavi, es Cveni saubris Tema ar aris; da meored, rodesac homofobiuri siZulvilis enas sakuTar gankargulebaSi arsebuli eTeriT ulimitod cirkulirebis dro misca da amiT mayurebels imis SegrZneba gauCina, rom qsenofobiuri Tavdasxmebi gadacemis wamyvanis yuradRebis Rirsi ar aris. Sesabamisad, xeli Seuwyo sazogadoebrivi azris Camoyalibebas erT-erTi yvelaze stigmatizebuli jgufis mimarT. fond inkluzivis saxeliT, qartiis sabWos ukve gaegzavna saCivari aleqsandre elisaSvilis mier qartiis me-7 debulebis darRvevis safuZvelze. sabWos sxdoma 25 marts aris daniSnuli. es SemTxveva TvalsaCino testi iqneba qartiis xelmomwerebis mier amgvari gadacdomebis mimarT mgrZnobelobaze, Torem qronikis modelirebuli siuJeti rom cudi idea iyo, es ukve sayovelTaod damkvidrebuli azria.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

vrclad

gogoebi sxva qveynebSic "qrebian"


genderuli disbalansis Temas `ekonomistic~ exmaureba.
rusudan fanoziSvili
_ ufro siRrmiseuli kvlevebiTa da statistikiT _ kidev ufro Semzarav suraTs xatavda. im wyaros mixedviT, romelsac `ekonomisti~ eyrdnoba, genderuli disbalansis mxriv, saqarTvelo msoflios qveynebs Soris meoTxea. pirvel sam adgils ki CineTi, somxeTi da azerbaijani ikaveben. Tumca, sxva qveynebSic pirvel, ufro xSirad ki meore da mesame bavSvebs metwilad mxolod imitom iSoreben, rom isini gogonebi arian. `sabWoTa kavSiris dangrevis Semdeg, 1991 wlidan saqarTveloSi, somxeTsa da azerbaijanSi biWebis Sobadobis maCvenebeli erTi-orad gaizarda. sqesTa Soris Tanafardoba 1991-2000 wlebSi misaRebi donidan 115-120-s miaRwia~, _ naTqvamia statiaSi. `ekonomistis~ werilSi gansakuTrebiT aris gamoyofili CineTis SemTxveva, sadac demografiul balansze zrunvam seriozuli genderuli disbalansi gamoiwvia. mxolod erTi Svilis yolis dakanonebas dabadebuli gogonebis ricxvis mkveTri Semcirebac mohyva. iq ZiriTadad pirvelive Svils `irCeven~ da biWis molodinSi Tuki eqoskopiaze gogona gamoCnda, aborts ikeTeben. Sedegad ki axla CineTSi imdeni kacia ucolo, sul ramdeni axalgazrda kacic cxovrobs amerikis SeerTebul StatebSi. `ekonomistis~ mixedviT, 2020 wlisTvis CineTSi 40 milioniT meti mamrobiTi sqesis warmomadgeneli icxovrebs, vidre qali. dRes CineTSi yovel 100 gogonaze 120 biWi modis. saqarTveloSi ki 2008 wels yovel 100 gogoze 128 biWi modioda, xolo 2009 wels _ 110. am ricxvebze yuradReba kavkasiis kvlevisa da resursebis centrma CRRC-mac gaamaxvila. mis vebgverdze gamoqveynebul blogSi aRniSnulia, rom es problema saqarTveloSi, iseve rogorc kavkasiaSi, axali ar aris. magram iqvea kiTxva: `ratom gvsmenia aqamde ase cota, da sad aris diskusiebi am sakiTxze?~ amis erT-erTi mizezi albaT kulturaSi Rrmad gamjdari crurwmenebi da moZvelebuli Sexedulebebia. saqarTveloSi da msoflios sxva qveynebSic jer kidev daubadebeli gogonebisadmi `gamocxadebul oms~ swored stereotipuli midgoma ganapirobebs. aseT ojaxebSi jer kidev fiqroben, rom gogonebi, biWebTan SedarebiT, gvaris srulfasovani gamgrZeleblebi ar arian. `gendercidis~ erT-erTi mTavari `damnaSave~ ki teqnologiuri miRwevebia, radgan es problema msoflioSi mas Semdeg gamZafrda, rac eqoskopiis meSveobiT, sqesis winaswar amocnoba gaxda SesaZlebeli.
qveynebi, sadac biWebi umravlesobaSi arian
biWebis raodenoba yovel 100 gogoze (2000-2005) sqesTa bunebrivi Sefardebis maCvenebeli 100 105 110 CineTi somxeTi azerbaijani saqarTvelo samx. korea indoeTi serbeTi belarusi bosnia kviprosi hong kongi singapuri

`is bavSvi ar aris, gogoa~, _ uTxres gogonas mSoblebma Cinel Jurnalists, romelic CineTis erTerT provinciaSi bavSvis dabadebas da Semdeg mis mkvlelobas _ `gadagdebas~ Seeswro. am ambiT iwyeba 4 martis `ekonomistis~ statia `gendercidi~, romelic msoflioSi genderuli disbalansis problemas exeba. `gendercids~ statiis avtori mTel msoflioSi gogonebis masobriv gaqrobas uwodebs da am termins 1985 wels gamoqveynebuli, mari an uorenis wignis saTauridan iRebs. saqarTveloSi gamqral gogoebze `liberali~ jer kidev sami Tvis win werda. avtorma, Tiko comaiam SemaSfoTebeli statistikiTa da eqimebTan interviuebiT miakvlia mwvave problemas, romelsac sazogadoebis daintereseba arc statiis gamoqveynebamde da arc mis Semdeg ar gamouwvevia. farTo diskusiebi am aRmoCenas arc profesiul wreSi mohyolia. samagierod, uaryofili gogonebis problemas Jurnalma `ekonomistma~ martis dasawyisSi ori statia miuZRvna. pirveli problemas zogadad aRwerda, meore statia ki
liberali . marti-aprili 2010 . 23

115

120

125

wyaro: gaero

vrclad

evropasTan mezoblobis perspeqtiva


ramdenad asrulebs saqarTvelo 2006 wels evrokavSirTan SeTanxmebul samezoblo politikis samoqmedo gegmas?
Tamar faradaSvili

"ucnobi kavkasia" daixura


gadacemis wamyvanisTvis mizezi ucnobia.
elene CaxunaSvili
telekompania `maestros~ axali xelmZRvanelobis gadawyvetilebiT, `maestrosa~ da `radio ucnobis~ erToblivi proeqti `ucnobi kavkasia amieridan eTerSi aRar gava. gadacemis daxurvis erT-erTi oficialuri mizezia arxze mimdinare reorganizacia, romlis farglebSic axali gadacemebi unda momzaddes. Tumca, winasaarCevnod sazogadoebriv-politikuri Toq-Sous daxurva sazogadoebaSi garkveul eWvebs badebs. erT-erTi wamyvani, zviad qoriZe ar adasturebs gavrcelebul informacias imis Taobaze, rom gadacemas finansuri problemebi hqonda. igi aseve ar eTanxmeba kompaniis generaluri direqtoris, kaxa beqauris mier gamoTqmul mosazrebas, rom gadacemis daxurva wamyvanebis mxridan drois uqonlobamac ganapiroba. zviad qoriZe ver asaxelebs `ucnobi kavkasiis~ daxurvis konkretul mizezs da acxadebs: `Cemi mosazreba aseTi iyo maSinac da dResac, rom sasurvelia, qveyanaSi sadiskusio sivrce ar SeizRudos~. qoriZe acxadebs, rom vidre `ucnobi kavkasia~ `maestros~ eTerSi gadioda, saredaqcio jgufs sruli
8

Tavisufleba hqonda. igi aRniSnavs, rom Tuki momavalSi amgvari gadacemebis saredaqcio Tavisufleba SeizRudeba, es mTlianad qarTul medias daazaralebs. ganaxlebuli `maestro~ eTerSi aprilis bolodan gava da es iqneba axali ambebis 24-saaTiani arxi. rogorc internet televizia ITV.ge -sTan saubarSi arxis generaluri direqtori kaxa beqauri ambobs, arxze gakeTdeba ramdenime axali gadacema, maT Soris sazogadoebriv-politikuri Toq-Sou. beqauris TqmiT, `ucnobi kavkasiis~ msgavsi formatis gadacema, rodesac erT proeqts sami avtori hyavda, ganaxlebuli arxis saeTero badeSi aRar moxvdeba. beqauri imave interviuSi dasZens, rom gadacemis wamyvanebs sakuTari saavtoro proeqtebis gakeTeba SesTavazes. Tumca, `liberalTan~ saubrisas zviad qoriZe acxadebs, rom mas raime konkretuli SeTavazeba arxis xelmZRvanelobisgan jer ar miuRia. 24 marts gavrcelebuli informaciiT, aprilis bolos daixureba `maestros~ meore gadacemac, `profesia Jurnalisti~.

am sakiTxis monitorings 2009 wlis oqtombridan fondi `Ria sazogadoeba _ saqarTvelo~ uwevda, ramac mxolod sami mimarTuleba moicva: mediis Tavisuflebis sakiTxi, mTavrobis ekonomikuri politika da usafrTxoebis seqtoris marTvis demokratizaciis Tema. angariSi 26 marts sastumro `Tbilisi mariotSi~ mediamkvlevarma nino daneliam, ekonomikis eqspertma revaz sayevariSvilma da usafrTxoebis sakiTxebis specialistma Tamar pataraiam warmoadgines. isini am angariSis momzadebaSi uSualod monawileobdnen. saqarTveloSi mediis Tavisuflebaze saubrisas nino daneliam is gare da Sida faqtorebi gamoyo, rac mis ganviTarebas uSlis xels. gare faqtorebs Soris komunikaciebis erovnuli komisiis sakiTxi daisva. mediamkvlevris daskvniT, komisia xelisuflebis gadawyvetilebebzea damokidebuli. am argumentis gasamyareblad telekompania `maestrosTvis~ licenziis modificirebaze uaris Tqma dasaxelda, maSin, roca xelisuflebis interesebis gamtarebeli telekompania `alania~ licenziis gareSe weliwad-naxevari mauwyeblobda. `maestrom~ licenzia parlamentis Tavmjdomaris gadawyvetilebiT miiRo. ase bevri cvlileba konkretuli adamianebis nebazea damokidebuli~, _ aRniSnavs nino danelia.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

vrclad

mediis damoukideblobaze gavlenas sareklamo bazris monopolizaciac axdens. gadawyvetilebas imis mixedviT iReben, Tu ramdenad kritikulad aris ganwyobili mauwyebeli xelisuflebis mimarT. reklamis damkveTebi amboben, rom problemebis Seqmna ar surT da reklamis ganTavsebaze uars amboben, _ ganacxada daneliam. danelias TqmiT, mniSvnelovania mflobelobis gaumWvirvalobis sakiTxic. 12-ma telekompaniam miyolebiT Seicvala mflobeli, ris Semdegac es televiziebi bevrad loialurebi gaxdnen xelisuflebis mimarT. amas Jurnalistebze sainformacio samsaxuris ufrosebis mxridan zewolac emateba. `telekompania `imedSi~ Jurnalistebs hqondaT termini `siuJeti Camovida zemodan~, Sedegad eTerSi kiTxulobdnen im teqsts, romelsac zemdgomi piri karnaxobda~, _ ambobs danelia. angariSis prezentacias xelisuflebis mxridan mxolod saqarTvelos parlamentis evropis struqturebSi integraciis komitetis Tavmjdomare daviT darCiaSvili eswreboda. misi TqmiT, parlamenti mediis mflobelobasTan dakavSirebiT kanonmdeblobis gamkacrebis sakiTxs daayenebs. `Tumca Tu X Y-is gavlenis qveS eqceva, amas Cven ver davaregulirebT~, _ acxadebs daviT darCiaSvili. mTavrobis ekonomikur politikaze saubrisas revaz sayevariSvilma privatizaciis gaumWvirvalobis da sursaTis usafrTxoebis Tema gamohyo. misi TqmiT, qonebis gadacema xSirad konkursis gareSe, pirdapiri miyidvis wesiT xorcieldeba. `amave dros gaumWvirvalea tenderebsa da auqcionebSi gamarjvebuli kompaniebisa da maTi damfuZneblebis saqmianobis Sesaxeb informacia~, _ aRniSnavs revaz sayevariSvili. evrokavSiris samezoblo gegmis farglebSi mniSvnelovania sursaTis uvneblobis sakiTxis daregulirebac, rasac ar Cqarobs saqarTvelos mTavroba. 2010 wels ZalaSi Seva mxolod is muxlebi, romelic sawarmoebs registracias avaldebulebs. sawarmoTa kontrolis sakiTxi 2016 wlamde ar dadgeba dRis wesrigSi. es ki evrokavSiris moTxovnis sruli ugulebelyofaa. rac Seexeba saqarTvelos usafrTxoebis sakiTxs, am seqtorSi efeqturi mmarTvelobis danergvisa da SeiaraRebul Zalebze demokratiuli kontrolis gansaxorcieleblad saparlamento zedamxedvelobaa saWiro. Tamar pataraiam mTavar problemad 2004 wlis Semdeg swored parlamentis uflebamosilebis Sesusteba daasaxela. evrokavSirs angariSi fondma `Ria sazogadoeba _ saqarTvelom~ 2009 wlis dekemberSi warudgina. `dainteresdnen. angariSis sruli saxiT naxva surT. sakuTar Sexedulebebs mxolod amis Semdeg gagvacnoben~, _ ambobs fondis xelmZRvaneli qeTi xuciSvili. angariSi srul saxes maSin miiRebs, roca hainrix biolis fondis samxreTkavkasiuri regionuli biuro da evraziis partniorobis fondi kanonis uzenaesobis, mdgradi ganviTarebis, garemos dacvis politikis da sakvebis usafrTxoebis sakiTxebis Sesaxeb kvlevas daasruleben.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

gamoiwereT Jurnali liberali

24 nomeri (6 Tve) 60 lari 48 nomeri (1 weli) 120 lari PDF versia 24 nomeri (6 Tve) 35 lari 48 nomeri (1 weli) 70 lari

Jurnalis gamosawerad dagvikavSirdiT telefonebze: 23 37 31, (899) 48 62 41 an mogvawodeT Tqveni sakontaqto informacia el-fostiT: info@liberali.ge

vrclad

SimSiloba da specrazmi geguTis cixeSi


geguTis me-8 sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi patimris gardacvalebas masobrivi SimSiloba da specrazmis Sesvla mohyva.
nino beqiSvili
d.k., romelic qurdobisTvis ixdis sasjels geguTis me-8 sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi, orSabaTs, 22 marts paemanze misul dedas nacemi daxvda. `Tvalebi Calurjebuli hqonda. cxviri gasiebuli. vkiTxe, _ ra gWirs-meTqi da, _ araferiao, _ mipasuxa, Sevatyve, ar undoda CemTan amaze laparaki~, _ hyveba madona k. misi TqmiT, im dRes paemanze misulTagan bevrma saerTod ver naxa sakuTari axlobeli. cixis administraciis TanamSromlebi maT eubnebodnen, rom zogi rusTavSia gadayvanili, zogic _ qsanSi. man ramdenime atirebuli qalic naxa, romlebic ambobdnen, rom cemis kvali maT Svilebsac etyobodaT. saxalxo damcvelis aparatis TanamSromlebi adastureben, rom bolo xanebSi geguTis sasjelaRsrulebis dawesebulebidan gaxSirda patimarTa saCivrebi, romelTa didi nawili araadamianur da damamcirebel mopyrobas Seexeba. adamianis uflebaTa saparlamento komitetis Tavmjdomaris moadgilis dimitri lorTqifaniZis TqmiT, nacemi patimrebis mSoblebi mas daukavSirdnen, ris Semdegac lorTqifaniZem ombudsmenis aparats mimarTa. am mimarTvidan maleve, 24 marts aparatma gamoaqveyna gancxadeba `geguTis me-8 saerTo da mkacri reJimis sasjelaRsrulebis dawesebulebis Taobaze~. irkveva, rom ombudsmenis aparatisTvis cnobili iyo im procesebis Sesaxeb, rac am dawesebulebaSi 26 Tebervals daiwyo. patimarTa umetesma nawilma SimSiloba gamoacxada. protestis mizezi gaxda karcerSi ganTavsebuli patimris giorgi kvantriSvilis gardacvaleba. saxalxo damcvelis aparatis TanamSromelTa gancxadebiT, patimrebi hyvebian, rom giorgi kvantriSvili geguTis dawesebulebaSi,
10

e.w. axal me-6 korpusSi ixdida sasjels, saidanac raRac darRvevisTvis karcerSi moxvda. karceridan Zvel korpusSi aRar daabrunes da sxva korpusSi gadaiyvanes. giorgi kvantriSvili ki isev Tavis Zveli ganTavsebis adgilas dabrunebas iTxovda. roca moTxovnaze uari uTxres, SimSiloba gamoacxada, ris gamoc, rogorc patimrebi amboben, isev karcerSi moxvda, sadac imave dRes Tavi CamoixrCo. saxalxo damcvelis aparats giorgi kvantriSvilis saqmesTan dakavSirebiT sajaro gancxadeba ar gaukeTebia. maT sasjelaRsrulebis departamentidan kvantriSvilis saqmesTan dakavSirebuli masalebi gamoiTxoves da jerjerobiT saqmis Seswavla mimdinareobs. geguTis me-8 sasjelaRsrulebis dawesebulebis patimrebs eWvi aqvT, rom giorgi kvantriSvili Zaladobis msxverpli gaxda. is ara uSualod Zaladobisgan gardaicvala, aramed imitom, rom gamouval mdgomareobaSi Caayenes. Tavis mokvlis versiisa patimrebs naklebad sjeraT; eWvi imitom eparebaT, rom kvantriSvili morwmune adamiani iyo. patimrebma kvantriSvilis sikvdili gaaprotestes da solidarobis mizniT 26 Tebervals SimSiloba daiwyes. SimSilobidan mesame dRes, 28 Tebervals sasjelaRsrulebis departamentis Tavmjdomaris pirveli moadgile da dawesebulebis administraciis TanamSromlebi patimrebs Sexvdnen. patimrebs ar daumalavT, rom maT mimarT araadamianur mopyrobas sistematuri xasiaTi hqonda _ kerZod, msjavrdebulTa karcerSi umizezod moTavsebas da maTze fizikur zewolas. miuxedavad imisa, rom dawesebulebaSi aranairi areuloba ar yofila, administraciam saWirod

CaTvala, sasjelaRsrulebis teritoriaze specrazmi Seeyvana. swrafi reagirebis specialuri daniSnulebis samsaxuris ramdenime aTeulma TanamSromelma patimarTa sacxovrebel korpusebSi Cxreka Caatara, Semdeg siiT gamoiZaxes ramdenime patimari, danarCenebs ki uTxres, rom Wamis dro iyo. msjavrdebulTa ganmartebiT, im patimrebs, vinc sakvebze uari ganacxada, specrazmis e.w. koridorSi atarebdnen, da fizikur Seuracxyofas ayenebdnen. amis Semdeg 200-mde msjavrdebuli, pirvel rigSi ki isini, vinc SimSilobis Sewyvetaze uari ganacxada, sxvadasxva dawesebulebaSi gadaiyvanes. `rusTavis me-2 dawesebulebaSi Cven geguTidan gadayvanili Zalian bevri patimari movinaxuleT. cemasa da arasaTanado mopyrobaze bevrma ilaparaka, Tumca werilobiT amis dafiqsirebaze bevrma uari ganacxada. patimrebis erT-erTi moTxovnaa ministrTan Sexvedra, rom problemebis Sesaxeb mas piradad moaxsenon~, _ ambobs saxalxo damcvelis aparatis prevenciis da monitoringis departamentis ufrosi naTia imnaZe. sasjelaRsrulebis, probaciis da iuridiul sakiTxTa saministroSi geguTis me-8 sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi SimSilobis faqts, swrafi reagirebis specialuri daniSnulebis TanamSromlebis Sesvlas, patimrebis cemis SemTxvevebs uaryofen da amboben, rom araviTari incidenti ar momxdara. patimrebis sxvadasxva cixeebSi gadayvanas ki imiT xsnian, rom sxvadasxva patimars sxvadasxva reJimi ekuTvnis. saxalxo damcvelma mis xelT arsebuli masalebi reagirebisTvis saqarTvelos mTavar prokurors gadaugzavna.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

axali wigni
brZolis meTodebis enciklopedia
gaecaniT brZolis Tanamedrove meTodebs!

fasi 19.00

wignSi mocemulia Tanamedrove samxedro saqmis amomwuravi analizi, romlis mixedviTac mzaddeba rogorc Cveulebrivi, aseve elituri samxedro qvedanayofebi. ganxilulia realuri faqtebi da magaliTebi samxedro istoriidan, aRwerilia 50 sxvadasxva taqtikuri ileTi: danis xmarebis teqnika, moieriSe SaSxanebisa da naRmi-xafangebis gamoyeneba, snaiperuli brZola, sabrZolo desantireba paraSutiT da mowinaaRmdegis Zebna. wignSi ganxilulia realuri faqtebi da magaliTebi samxedro istoriidan. wigni 200-ze meti Sav-TeTri fotoTi da naxatiTaa ilustrirebuli.

mis: aRmaSeneblis 150 tel: 910 954, 911 165 www.sulakauri.ge

ori azri

momxre demur giorxeliZe


eqsperti ekonomikis sakiTxebSi

rogorc dargobrivi ekonomikis komitetis yofilma Tavmjdomarem, romelsac energoseqtoris kontroli mevaleboda, SemiZlia giTxraT, rom, eleqtroenergiis TviTwarmoebis Rirebuleba ar SeiZleba aRematebodes 2,5 TeTrs. saubari maqvs hidroeleqtroenergiaze. amas transportirebis da sadistribucio kompaniis xarjebic rom davumatoT, saboloo tarifi, romliTac dRes energias momxmarebels miawodeben, ar SeiZleba ase maRali iyos. gia Wanturias mier dasaxelebuli tarifebis miRweva savsebiT realuria 5, maqsimum 10 weliwadSi. energetika strategiulad umniSvnelovanesi dargia, ara marto saqarTvelosTvis, aramed evrokavSirisa da aRmosavleTis qveynebisTvis, magaliTad _ erayisa da TurqeTisTvis. im potencialis meSveobiT, romelic saqarTvelos aqvs, savsebiT SesaZlebelia axali simZlavreebis amoqmedeba. saqarTvelo SeiZleba iqces mniSvnelovan satranzito qveynad rusuli eleqtroenergiis evropaSi gadasazidad. nebismieri maRali donis profesiuli da aratendenciuri analizi aCvenebs, rom energetikis produqciaze dRes arsebuli tarifebi aris ubralod usamarTloba saqarTvelos moqalaqeebis mimarT. SeiZleba vidavoT maqsimum 1-2 TeTris farglebSi. meqanizmi, romliTac energetikis maregulirebeli komisia am tarifebs aregulirebs, qveyanaSi monopolias qmnis. ar arsebobs konkurencia, miT umetes _ energetikis sferoSi; ar arsebobs sakanonmdeblo baza da instituciuri warmonaqmnebi, romelic samarTlian konkurencias daicavs. igive SeiZleba iTqvas gazze, romlis tarifi, rogorc wesi, gamoiTvleba specialuri formuliT, romelSic figurirebs mimdinare fasi navTobze, Semdeg transportirebis xarjebi da a.S. amdenad, tarifi ar SeiZleba dawesdes voluntaristulad. Tu navTobis fasi 150 dolaramde aiwevs, maSin gazze dRevandeli fasi SenarCundeba, magram raki uaxloes momavalSi navTobis aseTi gaZvireba mosalodneli araa, maSin dRevandeli situacia iZleva saSualebas, gazze fasi im tarifamde daviyvanoT, razec batoni Wanturia laparakobs. es ar aris populizmi, es realobaa. rac Seexeba wyals, roca batoni Wanturia ufaso wyalze msjelobs, is ar gulisxmobs saerTod ufaso wyals, radgan ufaso bunebaSi araferia. TbilisSi aris imis potenciali, rom momxmareblamde wylis miwodebisTvis saWiro danaxarjebi qalaqma dafaros. es iqneba arCeuli meris da dedaqalaqSi mcxovrebi moqalaqeebis SeTanxmeba imaze, rom danaxarjebi Tavis Tavze aiRon SeZlebulma adamianebma. aseTebi Tbilisis mosaxleobis 30 procents Seadgenen; anu, wylis warmoebis da miwodebis Rirebulebas mTlianad Tbilisis biujeti dafaravs. rac Seexeba im proeqts, romlis mixedviTac, yulevis midamoebSi energetikuli kompleqsis mSeneblobaa dagegmili. proeqti 10-12 miliardis Rirebulebisaa da
12

aris Tu ara populizm kandidatis gia Wanturi


Tavisi mniSvnelobiT saqarTvelos interesebs scildeba. aseTi Tanxis investireba mxolod saqarTvelos saWiroebisTvis SeuZlebeli iqneboda, saerTaSoriso mniSvnelobis proeqtisTvis ki am Tanxis moZieba rTuli ar iqneba. proeqtiT dainteresebulia aSS da evrokavSiri. Tu saqarTveloSi politikuri da socialuri mdgomareoba iqneba Sesabamisi, rom saTanado pirobebi Seiqmnas, proeqti aucileblad amoqmeddeba. Tu gaviTvaliswinebT imas, rom TbilisSi saqarTvelos moqalaqeebis mesamedze cota metia koncentrirebuli, maSin Tbilisis arCeul mers, romelsac kanoniT gansazRvruli uflebebic mieniWeba, Tavisi mniSvnelobidan gamomdinare, imis saSualebac eqneba, rom tarifebze seriozuli gavlena moaxdinos. SeuZlebelia mTeli qveynis 30 procentze meti moqalaqis mier arCeuli adamianis winadadebebi ar gaiTvaliswinos iseTma organom, rogoricaa magaliTad energetikis maregulirebeli erovnuli komisia. meri iqneba Zalian gavleniani figura, romelmac yvelaferi unda gaakeTos dedaqalaqSi mcxovrebi moqalaqeebis ekonomikuri mdgomareobis gaumjobesebisTvis.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

ori azri

mi Tbilisis merobis ias saarCevno dapireba?


mowinaaRmdege guram CalagaSvili
saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisiis Tavmjdomare

eleqtroenergiis tarifis _ 5 TeTramde, gazis ki 10 TeTramde daweva, araTu mokle droSi, zogadad, grZelvadian perspeqtivaSic sakmaod ararealurad mimaCnia. adamianisTvis, romelic gazmomaragebis Tu energetikis sistemaSi odnav mainc aris Caxeduli, naTelia, rom realuri dRes SeiZleba ewodos mxolod im tarifebs, romliTac saqarTvelos mTel teritoriaze vrceldeba eleqtroenergiis da bunebrivi airis miwodeba. dRes, rogorc ar unda Seecados komisia, SeuZlebelia, erTi measedi TeTriTac ki Seamciros bunebrivi airis Tu eleqtroenergiis tarifi. tarifis daTvla xdeba TviTRirebulebidan gamomdinare. amas damatebuli sxvadasxva xarji. komisiam daiTvala da gaiTvaliswina yvela is xarji, romelic ama Tu im kompaniis funqcionirebisTvisaa saWiro. mxolod amis Semdegaa miRebuli
liberali . marti-aprili 2010 . 23

dRes moqmedi tarifebi. im dokumentaciisa da gaangariSebis mixedviT, rac warmodgenilia komisiaSi, tarifis Semcireba SeuZlebelia. Tu vinmem konkretulad icis, rogor SevamciroT tarifi, gviTxras, da mis winadadebas aucileblad ganvixilavT. Zalian mainteresebs, rogor apirebs gia Wanturia qalaqis meris statusiT tarifebis Semcirebas, ramdenad Sedis es meris uflebamosilebaSi? es mTlianad energetikis maregulirebeli erovnuli komisiis prerogativaa, rac kidev erTxel adasturebs, rom batoni Wanturias winadadeba moklebulia yovelgvar realur safuZvels. aSkaraa, rom es dapireba winasaarCevno populizmia. saqarTveloSi bunebrivi airis misaRebad didi da mcire odenobis sxvadasxva wyaro arsebobs. gvaqvs aseve tranzitiT miRebuli savaldebulo wili, rac saqarTvelos ekuTvnis. yvela am komponents Soris udidesi wili Sesyidul bunebriv airze modis. Sesabamisad, saerTo moculobidan da maTi fasebidan komisiam saboloo fasi gamoiyvana. samomavlod, Tuki gaCndeba axali gazsadeni, an saxelmwifos savaldebulo wili gaizrdeba da daiklebs bunebrivi airis safasuri, tarifis Semcirebazec SeiZleba saubari. dRevandeli mdgomareobiT, tarifi, SesaZleblobebis farglebSi, minimaluria. bunebrivi airis sazafxulo sacavi, romelsac axsenebs batoni Wanturia, Soreuli perspeqtivaa. ra Tqma unda, aseTi sacavis arseboba da misi aSeneba SesaZlebelia, monaxazic arsebobs, ris Sesaxeb mec maqvs informacia da vici, rom SeiZleba male daiwyos mSenebloba, magram es araa ubralo sacavi, sadac martivad raRacas Seitan da daawyob. amas wlebi sWirdeba, usafrTxoebis zomebis dacva, rom mosaxleobisTvis problema ar Seiqmnas. kidev erTxel vimeoreb, rom dRes arsebuli bunebrivi gazis fasebis, momaragebis da sxva xarjebis gaangariSebiT, rac komisiaSia warmodgenili, 0,01 TeTriTac ki SeuZlebeli iqneba tarifebis Semcireba. komisia iTvaliswinebs mommaragebeli kompaniebis xarjebsac, raSic Sedis saremonto da sareabilitacio samuSaoebi, muSa-mosamsaxureTa xelfasebi, yvelaferi, rac normaluri funqcionirebisTvis nebismier kompanias sWirdeba. ra Tqma unda, aq minimaluri mogebac gaTvaliswinebulia, roca investori kompania qveyanaSi Semodis, saqmes xels ar mokidebs, Tu mogeba ar iqna, Tumca amaze naklebi mogebis Cadeba, rac dRes aqvT, SeuZlebelia. SemiZlia giTxraT mxolod is, rom, Tuki tafirebis Semcirebis odnavi saSualeba mainc iqneba, ra Tqma unda, komisia imsjelebs tarifis gadaxedvaze da Seamcirebs mas. es CemTvisac iseve misaRebi da sasurvelia, rogorc nebismieri moqalaqisTvis.
13

Tvalsazrisi

manqanebi TbilisSi
erT-erTi mTavari cvlileba, rac TbilisSi wlebis Semdeg SeiniSneba, aris manqanebis raodenobis zrda. am raodenobis manqanebTan gamklaveba vaxtang gorgasals namdvilad ar hqonda gegmaSi da Tbilisis mosaxleobam es axla unda gadawyvitos.
mark maleni dRevandel sacobebSi Tavisuflebis moednidan vakem- gis akrZalva. am kanonebma Tbilisi ufro usafrTxo de misvla orjer ufro Znelia, vidre ramdenime wlis da sasiamovno qalaqad aqcia. Semdegi nabiji SeiZleba win. ori gza arsebobs, rom amas gavumklavdeT. pirveli, usafrTxoebis qamrebis daweseba iyos. raRac auxsneli rom meti adgili gamoinaxos manqanebisTvis, gzebisTvis, mizeziT, saqarTveloSi adamianebs usafrTxoebis qamreparkingisTvis da a.S. da meore, rom manqanebis ricxvi bis mimarT garkveuli zizRi aqvT. zogierTi mZRoli Semcirdes. faqtobrivad msoflios yvela qalaqSi, da saerTodac Tvlis, rom Tu misi mgzavri usafrTxoebis gansakuTrebiT mdidar qalaqebSi, Zalisxmeva manqanebis qamars xmarobs, es misi Seuracxyofaa. statistikis mixedviT ki aSkaraa, rom qamrericxvis Semcirebiskenaa bis gamoyenebiT sicocxlis gamimarTuli. amis gansaxordarCena SeiZleba. cieleblad bevri gza arsemTavroba ar aris darwbobs, manqanebze gadasaxamunebuli Tavis politikaSi debis daweseba ki yvelaze manqanebTan dakavSirebiT. xekargi gzaa. xolo gadasaxalisuflebis gavleniani, lidi did da naklebad ekonobertarianuli frTa Tvlis, miur manqanebze meti unda rom Tu xalxs surs rom maniyos. qana hqondes, maSin dae, maT Tbilisi unikaluria im daikmayofilon TavianTi qalaqebs Soris, romlebsac survili. es manqanebi saxelTavis Tanasworad Tvlis mwifos bevr Tavis tkivils _ Tundac imiT, rom mas uCenen da saqarTveloSi imaze ar aqvs daregulirebeli ufro iafia manqaniT sargetaqsebis sistema. es taqsacobi TbilisSi, 2010 bloba, vidre sxva nebismier sis iafs xdis da sajaro iseT qveyanaSi, romelsac transports momxmarebels xelisuflebis gavleniani, bunebrivi navTobis resurseukargavs. saqarTvelo unikaluria imiTac, rom libertarianuli frTa Tvlis, rom bi ar aqvs. mTavroba xSirad iyenebs manqanebis Sesyidvebis aq ar arsebobs manqanebis Tu xalxs surs manqana hqondes, statistikas, rogorc ekowliuri Semowmeba. msgavsi inspeqcia manqanebis mflodae, maT daikmayofilon TavianTi nomikuri zrdis irib indikators. es SeiZleba asec aris, belis sajaro protests survili. magram mTavroba apriori imas gamoiwvevs, magram droa, iRebs, rom manqanebis gayidverom aseTi aucilebeli nabis zrda kargia, magram sinabiji gadaidgas. axali aeroporti, romelic qveynis vizitorebs xvde- mdvileSi ase ar aris. ZiriTadad, ukeTesi sazogadoebrivi transporti ba, STambeWdavi da gamarTulia. is maT SesaniSnav pirvel STabeWdilebas uqmnis. iqidan gamomdinare, rom gvWirdeba. Tu qalaqSi naklebi manqana iqneba, avtobuseaeroportSi ucxoeTidan ZiriTadad Rame Camodian, vi- bi imaze swrafad ivlian, vidre dRes manqaniani mZRolezitorebi qiraoben taqsis, romelTa mZRolebic 150 km/ bi dadian. mTel msoflioSi qalaqis merebs aqvT gegmebi sT siCqariT miqrian. es ki stumrebs iseT STabeWdile- da iZlevian dapirebebs TavianT qalaqebSi manqanebis ribas uqmnis, rom saqarTvelo aracivilizebuli qveyanaa cxvis Semcirebis Taobaze. axla, rodesac adgilobrivi da aq kanoni ar moqmedebs. yvela gzaze siCqaris limi- arCevnebi modis, iqneb erT-erT saarCevno Temad esec iqces. tebi unda dawesdes. msgavsi kanonis aRsrulebis ori SesaniSnavi magaliTi bolo xanebSi ukve gvaqvs: mTvrali mZRolebis devna da rusTavelisa da sxva prospeqtebze manqanebis parkininglisuridan Targmna giorgi cxadaiam
foto giorgi abdalaZe

14

liberali . marti-aprili 2010 . 23

mimoxilva

2+2=5

arsebobs saSiSroeba, rom saqarTvelos statistikis departamenti Tavisi monacemebiT ararsebuli realobis warmoCenas cdilobs.
martin nogtoni, `saerTaSoriso gamWvirvaloba _ saqarTvelo~
Tavidan acileba gsurTo. ra Tqma unda, pirveli statistikuri kvleva dafinansebulia Rvinis industriis mier, meore ki, savaraudod, im interesTa jgufma gamoaqveyna, romelsac surs samTavrobo dafinanseba moipovos. gamodis, rom orive SemTxvevaSi kvleva arc ise damajerebelia. rogorc jorj oruelma iwinaswarmetyvela, orjer ori SeiZleba gaxdes xuTi, Tumca es SeiZleba moxdes ara totalitaruli kontrolis dawesebis gamo, rogorc es mas egona, aramed piaris teqnologiebis (magaliTad, spinis) gamoyenebiT da xalxis keTilganwyobis mosapoveblad. faqtebis aseTi damaxinjeba, magaliTad nebismieri saxis tyuili, matyuaras mxolod moklevadiani (ukeTes SemTxvevaSi, saSualovadiani) upiratesobis mopovebaSi exmareba, imiT, rom aZlevs minimalur sasicocxlo sivrces, magram grZelvadian perspeqtivaSi, igi ganwirulia gamoaSkaravebisa da dacinvisTvis, ris gamoc, matyuaras gamudmebiT uwevs sakuTari damZimebuli mdgomareobis gamosworeba. arsad iseTi TvalnaTeli ar yofila msgavsi SemTxveva, rogorc saberZneTSi, sadac ekonomikuri da finansuri sisusteebi wlebis manZilze finansuri gayalbebebiT iniRbeboda, sabolood ki gamoaSkaravda. Cveulebriv neitralurma evrokavSirmac ki, evrostatis meSveobiT, mkacrad gaakritika saberZneTi da daadanaSaula finansuri problemebis masobriv miCqmalvaSi, ufro zustad ki imaSi, rom moaxdines sajaro finansuri informaciis falsificireba da
15

erTxel mark tvenma Tqva: arsebobs sami saxis tyuili: tyuili, saSineli tyuili da statistika. es yvela CvenganisTvisac aRiarebuli WeSmaritebaa. konteqstidan amoglejili statistikuri monacemebiT da gamokiTxvebiT maliberali . marti-aprili 2010 . 23

nipulirebas cxovrebaSi xSirad vawydebiT. magaliTad, erT dRes gveubnebian, rom Wiqa Rvino kargia Cveni janmrTelobisTvis, meore dRes ki dabejiTebiT gvarwmuneben, _ alkohols arasdros ar unda gaekaroT, Tu gulis problemebis

mimoxilva

ikiTxeT

liberalis
portalze

www.liberali.ge

blogi: marika qoCiaSvili

No Bush No Problem!
`davijero, marTla ase hgoniaT?! neta, marTla adardebT, rom TbilisSi buSis quCaa?! Tu es yuradRebis misaqcevad mowyobili performansi iyo mxolod?! mokled, guSin buSis banerTan xuTma `pirovnebam~ mciremasStabiani aqcia gamarTa. isini sxvadasxva arasamTavrobo organizacias warmoadgendnen, maT Soris `Tanasworobis instituts~, magram miTxres, rom performanss aravis saxeliT ar marTaven da aqciaze `pirovnebebad gamovidnen~.

multimedia: podqasti

yovel orSabaTs! axali nomris mimoxilva


Sorena SaverdaSvili mTavari redaqtori nino jafiaSvili aRmasrulebeli redaqtori

politikuri zewoliT daamaxinjes realuri statistika. ra Tqma unda, raRac momentSi saberZneTs gamouvida Tavisi damaxinjebuli buRalteriiT evrozonaSi moxvedra, radgan germanelebi daajeres, rom maTi qveynis ekonomikuri da finansuri safuZvlebi myari iyo. samagierod, axla saberZneTs mSp-sTan SefardebiT msoflioSi erT-erTi yvelaze mZime vali awevs, qveyanas gabankroteba emuqreba, sakredito saagentoebi ki mis sakredito reitings dabla sweven, rac imas niSnavs, rom fulis sesxeba momavalSi ufro gauWirdeba. zogierTma germanelma politikosma berZnebs urCia akropolisi gaeyidaT imisTvis, rom wina wlebis fsevdoekonomikuri aRmasvlis Sedegebi aenazRaurebinaT; mTeli fasadi sabolood CamoiSala. statistika _ berZnuli potiomkinis sofeli _ aRmoCnda tyuili, romelic saberZneTs iseTad warmoaCenda, rogoric arasdros yofila. cota adamiani Tu ityvis, rom saqarTvelos statistikis departamentSi iseTive ambebi xdeba, rogorc mis berZnul analogSi, magram mainc arsebobs imisi saSiSroeba, rom monacemebiT is realoba warmoaCinon, rac ar arsebobs. magaliTad, saqarTvelos statistikis departamentis mixedviT, saqarTveloSi umuSevrobis done 16.3%-ia. amave dros, rodesac moqalaqeebs ekiTxebian maTi samuSao statusis Sesaxeb, sul sxva suraTs viRebT. magaliTad, NDI-is (nacionalur demokratiuli instituti - mTargmnelis SeniSvna) bolo gamokiTxvis mixedviT, mosaxleobis 68%-ma ganacxada, rom maT ar aqvT samsaxuri, 43% ki aqtiurad cdilobs samsaxuris Sovnas. am monacamebiT, saqarTveloSi umuSevrobis done 29.24%-ia. iqidan gamomdinare, rom statistikis departamenti ar axdens gamokiTxvis dros moqalaqeebis registrirebas da xelmZRvanelobs imave principiT, riTic NDI, SegviZlia Tamamad vTqvaT, rom am ukanasknelis monacemebi iseve sarwmunoa, rogorc _ oficialuri, SeiZleba ufro metad sarwmunoc, radgan xelisuflebas aqvs aSkara interesi, rom

qveynis problemebis seriozuloba Searbilos. darRveva Tavs iCens ara imitom, rom statistikis departamenti igonebs monacemebs, aramed imis gamo, rom rasac departamentSi Tvlian TviTdasaqmebulad, sinamdvileSi dausaqmeblebi an, ukeTes SemTxvevaSi, kvalifikaciis Seusabamod dasaqmebulebi arian. am kategoriaSi ZiriTadad Sedian sakuTari miwis amara myofi glexebi, romelTa ricxvsac umateben dasaqmebulTa kategorias, anu mosaxleobis 50%-s. glexebi awarmoeben mSp-s 10%-s. aqedan gamomdinare, maTi umravlesoba awarmoebs Zalian cotas, an _ TiTqmis arafers. am dakvirvebas daadasturebs nebismier qarTul sofelSi viziti, sadac sameurneo aqtivobebi Zalze dabalia. gamodis, rom 16.3% umuSevrobis done SeiZleba mTlad tyuilic ar aris, magram arc simarTlea. rogorc saberZneTis magaliTidan viciT, arsebobs moklevadiani da saSualovadiani mogebebi msofliosTvis Selamazebuli suraTis miwodebis SemTxvevaSi. erTi ram naTelia, rom realobis aRiareba politikuri TviTmkvleloba iqneboda. ekonomikis ganviTarebis ministri rom gamovides da Tqvas, _ iciT ra, Cveni mosaxleobis naxevari dausaqmebelia, _ albaT esec simamace an sibriyve iqneba. an kidev Tu ityvis, rom ekonomikurma politikam da biznes klimatis reformam ver uzrunvelyo umuSevrobis donis Semcireba, da rom sinamdvileSi qveynis ekonomika Zalze sustia da mTavrobam araferi gaakeTa amis gamosasworeblad, is albaT Tavadac umuSevrebis rigebs SeuerTdeba. grZelvadian perspeqtivaSi ki realobisTvis Tvalis arideba gamoiwvevs imas, rom situaciis gamosworebisTvis aucilebel zomebs da radikalur gadawyvetilebebs ar miviRebT. Tu Cven Tvals ar gavusworebT im realobas, rom sofelSi gogris Teslebis Wama sinamdvileSi dasaqmebas ar niSnavs, SeiZleba erT dRes gviTxran, rom, tyuilis sanacvlod, sveticxoveli unda gavyidoT.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

16

politika

Jurnalisti icvlis profesias


inga grigolia veRarasodes iqneba miukerZoebeli Jurnalisti, amis SesaZleblobas misi bolo arCevani gamoricxavs.
maia wiklauri

`ar vapireb politikuri bataliebi opoziciasTan gavmarTo _ Cemi mTavari konkurenti mmarTveli Zalaa da debatebSi mxolod masTan Seval~, _ es gancxadeba cnobil telewamyvans inga grigolias ekuTvnis. Jurnalistika ukve grigolias warsulia. qristian-demokratiulma moZraobam saarCevno siis pirvel nomrad da sakrebulos Tavmjdomareobis kandidatad 10 marts swored grigolia daasaxela. miuxedavad imisa, rom partiam saarCevno kampania ukve daiwyo, momavali qristian-demokrati jer londonSi imyofeba da inglisuri enis Semswavlel kursebs eswreba. aqtiur saarCevno kampaniaSi CarTvas is aprilSi gegmavs, mas Semdeg rac inglisurs iswavlis. Tanagundelebi ingas partiul liderad xedaven.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

inga grigolia gadacema `praim taimis~ studiaSi

17

foto giorgi abdalaZe

politika

marTalia, Tavad grigolia ambobs, rom misi mTavari oponenti xelisuflebaa, magram 30 maisis TviTmmarTvelobis arCevnebze sakrebulos TavmjdomareobisTvis brZolaSi misi erT-erTi mTavari konkurenti opozicioneri sozar subari iqneba. `inga iseTive politikosi iqneba, rogori Jurnalistic iyo. mas aqvs instinqti da kargad xvdeba, ra surs auditorias~, _ acxadebs levan vefxvaZe, romelic dawmunebulia, rom grigolias popularoba partiis reitings gazrdis. igi ambobs, rom yofil Jurnalist inga grigolias qalaqis biznes da kulturul elitasTan kargi piradi kontaqtebi akavSirebs, rac mas, rogorc sakrebulos Tavmjdomares, muSaobaSi daexmareba. Tavad grigolia TviTmmarTvelobis arCevnebis win ambiciur paralelebs avlebs. igi apirebs sakrebulos Tavmjdomareobis posti iseve efeqturad gamoiyenos, rogorc es Tavis droze mixeil saakaSvilma moaxerxa. `Cven SegviZlia saakaSvilze ukeTesebic viyoT~, _ ambobs yofili telewamyvani. grigolia, iseve rogorc dRevandeli politikosebis umravlesoba, `moqalaqeTa kavSiridan~ modis. jer kidev 1997 wels igi

mmarTveli partiis presmdivani iyo. Semdgomi 12 weli mis karieraSi aRmasvlis xanaa. grigolia yvelaze popularul, reitingul da maRalanazRaurebad Jurnalistad iqca saqarTveloSi. misi kritikosebic da megobrebic Tanxmdebian imaze, rom grigolias warmateba mis epataJurobaSia. maprovocirebeli, uxeSi, pirdapiri, respondents azrs awyvetinebda da amiT qmnida Sous, _ es is epiTetebi da Sefasebebia, riTac grigolias axasiaTeben. `mas eTerSi hqonda iseTi muxti da energia, rogoric aravis ar gvaqvs dRes qarTul telesivrceSi. mas SeeZlo ekrani gaexeTqa da Zalian axlos misuliyo mayurebelTan~, _ ambobs Jurnalisti daviT paiWaZe. Tumca iqve dasZens, rom grigolia JurnalistikaSi diletanti iyo. `mayurebelTan urTierTobis niWs ingam saTanado ganaTleba ar miaSvela, amitom is profesional Jurnalistad ver iqca~. grigolias megobari da ukve misi politikuri partniori, levan vefxvaZe ambobs, rom diletantoba mxolod roli iyo, romelsac grigolia Tavis gadacemebSi specialurad irgebda, raTa respondentis aRSfoTeba gamoewvia

inga grigolias gadacemebis reitingebi


angariSSi moxvda Semdegi gadacemebi: 1. pirvelebi - 11.01.05-dan 27.12.05-mde 2. reaqcia - 14.01.05-dan 02.11.07-mde 3. Ria eTeri - 06.02.07-dan 06.11.07-mde (mxolod samSabaTobiT ingasTan erTad) 4. praim taimi - 10.12.07-dan 05.06.08-mde 5. politikuri kvira - 11.01.09-dan 26.07.09-mde

kvleva im qalaqebSi Catarda, sadac mosaxleoba aris 45 000+, samizne - 4+


gadacemebi reitingi* % satelevizio auditoriis wili** %

politikuri kvira praim taimi Ria eTeri reaqcia pirvelebi

9.99 % 19.19 % 12.55 % 13.43 % 19.07 %

29.14 % 58.63 % 42.75 % 35.85 % 23.30 %

* gamokiTxulTa ramdeni procenti aniWebs gadacemas upiratesobas **gamokiTxulTa ramden procents hqonda CarTuli televizori konkretul gadacemaze Ti-vi em-ar saqarTvelo, AGB Nielsen Media Research-is licenzirebuli warmomadgeneli

da, Sesabamisad, cocxali gadacema gamosuliyo. misi, rogorc Jurnalistis sisuste yvelaze kargad 2009 wlis TebervalSi kaxa benduqiZesTan interviuSi gamoCnda. am skandalur gadacemaSi ususur mdgomareobaSi Tavad wamyvani aRmoCnda. benduqiZem mayurebels daanaxa, rom misi Tanamosaubre da yvelaze popularuli wamyvani saTanadod ar icnobda Temas da mxolod provokaciuli kiTxvebi hqonda momzadebuli. Tavad grigolia ambobs, rom misi warmatebis saidumlo profesiul damoukideblobaSia. igi yvelgan da yovelTvis xazgasmiT aRniSnavda, rom miukerZoebeli Jurnalistia da misi gadacemebis momzadebaSi aravin arasodes Careula. xolo, Tu aseTi SemTxvevebi yofila, mas `arasodes moutyuebia mayurebeli da amis Sesaxeb pirdapir eTerSi uTqvams~. 2009 wlis 8 marts gadacema `politikuri kviris~ pirdapir eTerSi grigoliam Tqva, rom pirveli arxis xelmZRvanelobam mas irakli oqruaSvilis gadacemaSi CarTva aukrZala. am faqtis Semdeg ramdenime dReSi grigoliam arxis generaluri direqtoris moadgilis Tanamdeboba datova. Tumca, grigolia arasodes midioda saxlSi. erTi proeqtis daxurvisTanave igi yovelTvis axerxebda sxva, Tundac prosaxelisuflebo arxze axali gadacema gaekeTebina. roca SevardnaZis dros gadacema `Ramis moambe~ dauxures, mkveTrad imijSecvlili grigolia telekompania `mzeze~ gamoCnda da am axlad Seqmnili arxis imdroindel popularobaSi mniSvnelovani wvlili Seitana. `Ramis mzera~ vardebis revoluciis Semdeg 2004 wlis gazafxulze sxva arxebis Toq-SouebTan erTad daixura, ris Semdegac grigolia telekompania `imedSi~ gamoCnda. Tumca 2007 wlis 7 noembris movlenebis Semdeg man arxi datova. am gadawyvetilebas igi badri patarkaciSvilis politikuri poziciiT xsnis. is ambobda, rom `imedi~ politikur mxared iqca da ar surda, amiT misi profesiuli Taliberali . marti-aprili 2010 . 23

18

politika

giorgi axvlediani, inga grigolia da giorgi TargamaZe gadacema `praim taimis~ studiaSi

inga grigolia apirebs sakrebulos Tavmjdomareobis posti iseve efeqturad gamoiyenos, rogorc es Tavis droze mixeil saakaSvilma moaxerxa.

visufleba SezRuduliyo. zustad erT TveSi inga grigolias axali proeqti `rusTavi 2~-ze daiwyo da vadamdeli saprezidento da saparlamento arCevnebis gaSuqebis Semdeg daixura. 2007 wlis dekemberSi `TBC TV~ studiis mier momzadebuli ToqSous _ `praim taimis~ pirveli stumari saqarTvelos gadamdgari prezidenti mixeil saakaSvili iyo. grigolias hqonda SemoTavazeba telekompania `maestrodanac~. Tumca man `sazogadoebriv mauwyebelze~ sakuTari gadacema da generaluri direqtoris moadgilis posti arCia. 2009 wels igi opoziciis sagazafxulo aqciebis mzadebis process
liberali . marti-aprili 2010 . 23

aSuqebda. `omis pasuxismgeblobiT dawyebuli, saakaSvilis halstuxis TemiTa Tu masaJistis gaxmaurebuli ambiT damTavrebuli, am gadacemaSi yvelaferi Suqdeboda~, _ ambobs grigolia. gasuli wlis gazafxulze televiziis SenobasTan mowyobil `sircxvilis koridorebSi~, sadac opozicionerebs pirveli arxis Jurnalistebis fotoebi hqondaT gamokruli, grigolias fotos ver naxavdiT. grigolias megobari koka yandiaSvili ambobs, rom inga xelisuflebis niRabi iyo demokratiis STabeWdilebis gasamyareblad. `Tavis gadacemebSi is uCvenebda, rom qveyanaSi opozicia arsebobs

da amiT igi SeiZleba saakaSvilis xelisuflebas uwyobda xels. amasTanave inga iyo erTaderTi, visac SeeZlo xalxisTvis eTqva is, rasac veravin bedavda. SeiZleba simarTles bolomde ver ambobda, magram raRacas mainc axerxebda~, _ aRniSnavs yandiaSvili. oponentebi amboben, rom grigolia arasodes wasula va-bankze da xelisuflebasTan kritikul konfrontaciaze. misi radikaluri nabijebisa da mkveTri gancxadebebis miRma pragmatizmi ikiTxeba, romelic yovelTvis axal, momgebian proeqtSi monawileobis garantia iyo. sanacvlod ki, mas garkveul daTmobebze wasvla uxdeboda. grigolia xSirad Riad ambobda,
19

foto giorgi abdalaZe

politika

roca xelisufleba mis saqmianobaSi ereoda, Tumca arasodes adanaSaulebda konkretul adamianebs da amis gamo pasuxi aravisTvis mouTxovia. `yvelaze TvalsaCino kompromisi 2007 wlis dekemberSi saakaSvilTan misi interviu iyo, _ ixsenebs daviT paiWaZe, _ iq mas kiTxvebi ar dausvams, ufro mtkicebiTi winadadebebiT da mravalwertilebiT laparakobda. Tavis Tavs ar hgavda. es iyo misi separatistuli zavi xelisuflebasTan~. kidev erTi legenda, romelic grigolias ukavSirdeba, misi xelfasia. yviTeli Jurnalebi mudmivad werdnen imis Sesaxeb, rom grigolia saqarTveloSi yvelaze maRalanazRaurebadi Jurnalisti iyo. `sazogadoebrivi mauwyeblis~ sa-

daixura. am dros Seicvala pirveli arxis xelmZRvanelobac. axalma direqtorma gia Wanturiam grigolias gadacemis gagrZeleba SesTavaza, Tumca erTi pirobiT _ proeqti mauwyebelTan pirdapiri kontraqtiT unda ganxorcielebuliyo. grigoliam am winadadebaze uari Tqva: `pirdapiri kontraqti ar mindoda. gadacemaze muSaobasTan dakavSirebiT pirveli arxis standartebisgan gansxvavebuli xedva mqonda. kontraqti aRar gavagrZele. me mqonda arCevanis ufleba~, _ ambobs igi. inga grigolias arCevani dRes politikaa. masze, rogorc politikosze msjeloba dRes mxolod misi Jurnalisturi warsuliT SeiZleba. mosalodneli iyo, rom misi ar-

teroristis daRi

kidev erTi legenda, romelic grigolias ukavSirdeba, misi xelfasia. yviTeli Jurnalebi mudmivad werdnen imis Sesaxeb, rom grigolia saqarTveloSi yvelaze maRalanazRaurebadi Jurnalisti iyo.

guantanamodan saqarTveloSi
saqarTvelo pirveli postsabWoTa qveyana aRmoCnda, romelmac guantanamodan sami patimari miiRo. ori maTgani warmoSobiT libiidanaa. erT-erTis vinaoba misma advokatma gaamxila.
olesia varTaniani, radio `Tavisuflebis~ korespondenti, Tbilisi, specialurad `liberalisTvis~

meTvalyureo sabWos wevri bakur sulakauri ambobs, rom grigolias xelfasis garkveva man sabWos sxdomazec scada, magram sabWom es sakiTxi ar ganixila. sulakauri eWvobs, rom inga grigolias, rogorc wamyvanis xelfasi, daaxloebiT, 30 aTasi lari iyo. swored amdens uricxavda yovelTviurad mauwyebeli Sps `politikur kviras~. sulakauri ambobs, rom sabuTebis mixedviT gawerili xarjTaRricxva butaforia iyo da, savaraudod, es Tanxa mTlianad grigolias xelfass Seadgenda. `Cemi informaciiT, es gadacema yvelaferSi iyenebda mauwyeblis resurss. is adamianebi, vinc `politikur kviraze~ muSaobdnen, xelfass iRebdnen, rogorc mauwyeblis da ara rogorc Sps `politikuri kviris~ TanamSromlebi~, _ ambobs bakur sulakauri. misi TqmiT, amis dokumenturad dadastureba dRes ukve Zalian rTulia. `politikuri kvira~ 26 ivliss
20

Cevani zomier qristian-demokratebze SeCerdeboda. rogorc koka yandiaSvili ambobs, grigolia Tavis redaqciaSi moxvda, oRond _ politikurSi. garda amisa, grigolia yvelaze ukeT swored im partiis koniunqturaSi jdeba, romelsac oponentebi xelisuflebis satelitad ganixilaven. Tanapartielebisgan gansxvavebiT, romlebic Tbiliselebis socialur problemebze saubroben da xelisuflebis kritikisgan Tavs ikaveben, grigolia TviTmmarTvelobis arCevnebis politikur xasiaTze amaxvilebs yuradRebas. `Tu movaxerxebT da davamarcxebT am arCevnebSi `nacionalur moZraobas~, es iqneba saxelisuflebo partiis dasasruli. ratom ar SeiZleba, rom arCevnebiT mmarTveli partia erTxel mainc aRmoCndes opoziciaSi, an sulac gaqres politikuri sarbielidan, rogorc es `moqalaqeTa kavSiris~ SemTxvevaSi moxda?!~ _ ambobs yofili Jurnalisti.

abdel xamid al-gxazavi 47 wlisaa. is warmoSobiT libiidanaa da dRemde am qveynis moqalaqed iTvleba. is avRaneTis specsamsaxurebma 2002 wels qalaq koganSi daapatimres. dakavebamde ramdenime
liberali . marti-aprili 2010 . 23

politika

guantanamos patimarTa banaki, kuba

patimris etapireba, guantanamos patimarTa banaki, kuba

wlis ganmavlobaSi abdels avRaneTis qalaq jalalabadSi patara maRazia hqonda. masTan erTad iqve cxovrobdnen misi avRaneli coli da patara qaliSvili. dakavebisTanave abdeli gadasaces amerikul mxares, romelmac is kubaze, guantanamos patimarTa banakSi gadaiyvana. abdels ramdenime braldeba wauyenes: teroristuli organizacia alqaidasa da libiis islamisturi samxedro dajgufebis wevroba, sawvrTnel banakebSi momzadeba, da aseve teroristuli operaciisTvis mzadeba. abdelis saqmianobis dawvrilebiTi aRwerisas iTqva, rom man icoda sabrZolo iaraRis xmareba, ramdenjerme Rame gaaTena teroristuli organizaciebis StabbinebSi da, garda amisa, piradad icnobda alqaidas zogierT cnobil liders. braldebis masalebSi naTqvamia, rom is bin ladenis dacvis piradi Semadgenlobis wevric iyo. abdelis Sesaxeb aseTi informaciiT Catarda ori sasamarTlo sxdoma. pirvelze mosamarTleebma is mebrZolad ar cnes, meoreze ki sruliad sapirispiro gadawyvetileba gamoitanes. abdelis pirad advokats, cnobil Cikagoel iurist kendeis gormans Tavidanve, rogorc ki es saqme xelSi Cauvarda, ar sjeroda misi
liberali . marti-aprili 2010 . 23

dacvis qveS myofis braleuloba. is dausruleblad aqveynebda statiebs internetsa da adgilobriv gazeTebSi, mohyavda faqtebi da Tavis klientis ganTavisuflebas moiTxovda. swored misi aqtiurobis wyalobiT gaxda abdelis saqme ase cnobili samarTaldamcavTa farTo wreebsa da dainteresebul Jurnalistebs Soris. advokatma ramdenjerme dawera presaSi, Tu rogor eubnebodnen mis klients uars hepatitisa da tuberkulozis mkurnalobaze, ris gamoc is RviZlis avadmyofobiT `neli da mtanjveli~ sikvdiliT kvdeboda. kendeisi erT-erTi pirvelTagani iyo, vinc sazogadoebas warudgina guantanamoel tusaRebze `sruliad saidumlo~ mtkicebulebebi, romelTa umetesoba adasturebda, rom maT realurad araviTari brali ar miuZRodaT. abdelis sasamarTlo Cvenebebidan irkveva, rom 80-ian wlebSi is avRaneTSi sabWoTa jaris winaaRmdeg ibrZoda. man samxedro swavleba libiis flotSi gaiara, magram Semdeg samxedro samsaxuri miatova da avRaneTSi gadavida. sasamarTloze man ganacxada, rom ukanaskneli 13 wlis manZilze erTxelac ar usvria. man aseve Tqva, rom yvela im mogzaurobaSi, romlebsac xeli-

kendeisi erT-erTi pirvelTagani iyo, vinc sazogadoebas warudgina guantanamoel tusaRebze `sruliad saidumlo~ mtkicebulebebi, romelTa umetesoba adasturebda, rom maT realurad araviTari brali ar miuZRodaT.

sufleba teroristuli aqtebis momzadebas ukavSirebda, is sakuTari gvariT da turistuli mizniT imyofeboda. abdeli ambobs imasac, rom mebrZolTa SemadgenlobaSi Sesvlas da momzadebis gavlas aiZulebdnen, magram man uari ganacxada, vinaidan _ rogorc oficialur dokumentebSi weria _ `is adamianebi an adamianebis jgufi, romlebic terorizmiT arian dakavebulebi, islams amaxinjeben~. rogorc abdelis advkati wers, am Cvenebebis Semowmeba didi xnis ganmavlobaSi SeuZlebeli iyo. bevri mowmis Cveneba aRniSnuli iyo grifiT `saidumlo~, da maT pati21

politika

marTa interesebis damcvelebsac ki ar uCvenebdnen. organizacia `reprivis~ warmomadgenlis, poli rodseilis TqmiT, romelic guantanamoze adamianis uflebebis dacvis sakiTxebiTaa dakavebuli, patimarTa 85%-ze metis mimarT ar arsebobs realuri mtkicebulebebi maTi teroristuli dajgufebebis wevrobis Sesaxeb. samarTaldamcavi organizaciebi TavianT publikaciebSi weren, rom guantanamoeli patimrebis umetesobis tyved ayvana aSS-sa da nato-s sxva jarebis mier avRaneTSi ganxorcielebuli samxedro operaciis pirvel wlebSi moxda. amerikeli samxedroebi avRaneTis qalaqebSi avrcelebdnen furclebs, romelTa Sinaarsis mixedviT, teroristTa liderebis gamcemebi milionobiT dolariT dajildovdebodnen.

banakis mTlianad daxurvis Sesaxeb. dadga sakiTxi, Tu sad waeyvanaT iqauri patimrebi. amerikelma kongresmenebma uari ganacxades patimrebis qveynis teritoriaze gadasaxlebis nebarTvis gacemaze. mTavrobas mouwia, iseTi qveynebi eZebna, romlebic guantanamoelebs miiRebdnen. am process saTaveSi edga deniel fridi, saxelmwifo mdivnis yofili moadgile evropasa da aziaSi. `denieli imdenjer gadafrinda sxvadasxva qveyanaSi, ramdenic amqveynad arc erT sxva adamians ar ufrenia~, _ hyveba britaneli Jurnalisti endi vorfingtoni, guantanamoel tusaRebze dawerili ramdenime wignisa da dokumenturi filmis avtori. `is xvdeboda sruliad gansxvavebul mTavrobebs da maT im adamianebis sias uCvenebda, romlebsac

`simarTle ki isaa, rom patimarTa umravlesobis winaaRmdeg maT mtkicebulebebi ar gaaCndaT. isini ubralod apatimrebdnen am adamianebs. da mesmis, ramdenad Znelad gasacnobierebelia es im qveynebis [patimrebis mimRebi] moqalaqeebisTvis, da ra rTulia im eWvebis gadalaxva, romlebic maT dik Ceinisa da misi xalxis damsaxurebiT gauCndaT~, _ ambobs vorfingtoni. vorfingtonis mtkicebiT, obamas xelisufleba ar gariskavda, iseTi adamianebi gaeTavisuflebina, romelTa udanaSaulobaSic sruliad darwmunebuli ar iqneboda. `Tavs am saSiSroebis winaSe ar daiyenebdnen~, _ ambobs igi. gasuli wlis ganmavlobaSi obamas mTavrobam 40 patimari gadaasaxla. bevri maTgani evropisa da aziis qveynebSi gaemgzavra. vorfingtoni ambobs, rom bevri

vorfingtoni ambobs, rom bevri patimari uars acxadebs guantanamodan mSobliur qveyanaSi dabrunebaze, radgan sakuTar sicocxles ufrTxildebian. Jurnalistis TqmiT, is orive patimari, romelic bolo wlebis ganmavlobaSi libiaSi dabrunda, cixeSi Casves.
rosdeilis TqmiT, amerikaSi cota vinme Tu erkveoda realurad saqmis detalebSi an cdilobda im informaciis gadamowmebas, rasac avRaneTis, pakistanis Tu axlo aRmosavleTis sxva qveynebis specsamsaxurebidan iRebdnen. amgvarad, 2006 wlisTvis guantanamoSi 500-ze meti adamiani Segrovda. imave wels amerikulma presam zedized daiwyo im wamebis faqtebze wera, rac patimrebis mimarT xdeboda, da masalebis gamoqveyneba im konkretul adamianebze, romelTa braleulobaze ar arsebobda realuri mtkicebulebebi. `guantanamo amerikuli demokratiis sircxvilad iqca~, _ ambobdnen adgilobrivi samarTaldamcveli organizaciebi da politikosebi. patimarTa am banakis daxurva barak obamas erT-erTi mTavari winasaarCevno dapireba gaxda. obamam inauguraciis meore dRes, 2009 wlis ianvarSi xeli moawera brZanebas guntanamos yvela patimris saqmis gadaxedvis, mogvianebiT ki erTi wlis ganmavlobaSi am
22

Sin dabruneba ar SeeZloT, radgan maT sicocxles safrTxe emuqreboda. is maT sias uCvenebda da ekiTxeboda, _ `waiyvanT TqvenTan romelime am adamians?~ da Tuki xelisufleba interess gamoTqvamda, maT warmomadgenels guantanamoSi Casvlis da am adamianebis saqmeebis gacnobis saSualebas aZlevdnen~. vorfingtonis TqmiT, fridis saqmianoba advili ar iyo, radgan bevr qveyanaSi am patimrebs teroristebad aRiqvamdnen. Tuki fridi politikosebs daiTanxmebda, Semdeg maT ukve sakuTari moqalaqeebis darwmuneba uWirdaT, rom guantanamodan Camosuli adamianebi safrTxes ar warmoadgendnen. `es SiSi yvela im qveyanaSi hqondaT, sadac guantanamoel patimrebs asaxlebdnen~, _ ambobs vorfingtoni. misi TqmiT, SiSi im informaciis Sedegad gaCnda, romelic wlebis manZilze modioda buSis mTavrobidan: `eseni arian saSineli adamianebi, romlebic, iZulebulebi varT, rom CvenTan gvyavdes~.

patimari uars acxadebs guantanamodan mSobliur qveyanaSi dabrunebaze, radgan sakuTar sicocxles ufrTxildebian. Jurnalistis TqmiT, is orive patimari, romelic bolo wlebis ganmavlobaSi libiaSi dabrunda, cixeSi Casves. misive TqmiT, igive sasjeli emuqreboda saqarTveloSi Camosul abdelsac. oficialur sasamarTlo sabuTebSi naTqvamia, rom mas jer kidev dapatimrebamde didi xniT adre eSinoda samSobloSi dabrunebis, radgan iq iZulebuli iyo, samxedro flotSi emsaxura, rac ar undoda. uarisTvis ki cixeSi Casvamdnen. saqarTvelos Sss-s informaciiT, saqarTveloSi Camosuli guantanamoelebi Cveulebrivi adamianebiviT icxovreben kerZo sacxovrebel adgilebze. yofil patimrebs xels Seuwyoben, rom qarTuli ena iswavlon da samsaxuris moZebnaSic daexmarebian. maT mimarT imoqmedebs erTaderTi SezRudva _ aekrZalebaT qveynidan gasvla.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

saubrebi liberalizmze

amerikis jandacvis reforma dartyma sabazro fundamentalizms


axali amerikuli umravlesoba wertils dausvams miuwvdomeli jandacvis servisis TavaSvebulobas. Cven erTad SevkrebT eqimebsa da pacientebs, muSebsa da biznesmenebs, demokratebsa da respublikelebs, da vetyviT medikamentebisa da dazRvevis industriebs, rom isini amjerad yvela adgils ver iyidian!~ _ obamas winasaarCevno sityva niu-hemfSirSi, 2008 wlis 8 ianvari.
giorgi cxadaia
lebeli Tu ara, ukiduresad rTuli saqme iqneba. jorj buSis sajaro gamosvlebis teqstebis erT-erTma avtorma, devid frumma hafington postSi dabeWdil statiaSi aRniSna, rom respublikelebs Zalian gauWirdebaT im adamianebisTvis janmrTelobis dacvis mTeli rigi SesaZleblobebis warTmeva, rac am reformiT ukve moipoves. amerikis Sida politikur arenaze respublikelebsa da demokratebs Soris TiTqmis erT weliwads gagrZelda daZabuli debatebi. jandacvis reformis ganxilva mniSvnelovania ramdenime faqtoris gamo. misi mokle mimoxilva aucilebelia imisTvis, rom ukeT warmovidginoT misi miRebis mniSvneloba; gavigoT vin waago da vin moigo am gadawyvetilebiT da aseve, sainteresoa rogor imoqmeda kanonproeqtis miRebam aqamde sayovelTaod gavrcelebul Sexedulebebze bazrisa da saxelmwifos rolis Sesaxeb. kanoni jandacvis reformis Sesaxeb TandaTanobiT Seva ZalaSi. yvela cvlileba 2010 wlidanve ar daiwyeba, sakvanZo cvlilebebis nawili 2014 wlisTvis amoqmeddeba. am droidan yoveli amerikelisTvis savaldebulo gaxdeba jandacvis sadazRvevo polisis qona. winaaRmdeg SemTxvevaSi, jarimis saxiT _ 95 dolars, momdevno wlebSi ki, Sesabamisad, 350 da 750 dolars gadaixdian. es nabiji aTanaswore23

barak obama saubrobs jandacvis reformaze, kolij parki, merilendi 2010

amerikis istoriaSi socialuri reformebis axali era daiwyo. 2010 wlis 23 marts demokratma prezidentma barak obamam xeli moawera jandacvis reformis kanonproeqts, riTac, misive TqmiT, safuZveli Caeyara sayovelTao jandacvis zogad princips. dReidan fundamenturad icvleba bolo 29 wlis ganmavlobaSi respublikelebis mier aRebuli memarjvene kursi. sabazro kapitalizmis (an rogorc mas kritikosebi uwoliberali . marti-aprili 2010 . 23

deben sabazro fundamentalizmis) ZiriTadi maqsima, rom bazari yvelafers TavisiT daaregulirebs moTxovna-miwodebis kanonebis Sesabamisad, kidev erTxel dadga seriozuli eWvis an koreqtirebis safrTxis qveS. respublikelebi revanSiT imuqrebian, rac, SesaZloa, nawilobriv moaxerxon kidec 6 Tvis Semdeg dagegmil Sualedur arCevnebze. magram faqtia, rom jandacvis reformis ZiriTadi punqtebis gauqmeba SeuZ-

saubrebi liberalizmze

bs risks mTel mosaxleobaSi, anu yvela adamiani Tanabrad iqneba dazRveuli da isini Tanabrad aiReben pasuxismgeblobas erTmaneTze. moqalaqeebi da mcire biznesebi miiReben xelmisawvdom dazRvevis polisebs. programa mediqeidi (MEDICAID) mosaxleobis daucveli jgufebisTvis miiRebs met dafinansebas da ufro meti iseTi moqalaqe moeqceva saxelmwifo dafinansebis farglebSi, romelic weliwadSi 14 440 dolarze naklebs gamoimuSavebs. da erT-erTi yvelaze mniSvnelovani: vidre kanonproeqti srulad Seva ZalaSi, mTavroba gamoyofs subsidiebs imisTvis, rom polisis moTxovnamde sadazRvevo kompaniebma moqalaqeebs im sababiT ar uTxran uari, rom maT ukve aqvT janmrTelobis problemebi. cvlileba Seexeba programa MEDICARE-sac (anu 65 welze ufrosi

qeebs, rodesac sadazRvevo kompaniebi manipulirebdnen bazriT; magaliTad, irCevdnen janmrTel klientebs da uars eubnebodnen imaT, visac janmrTelobis problemebi hqonda. obamas iniciativa, romelic gulisxmobs federaluri, saxelmwifo regulaciebis gazrdas da specialuri sadazRvevo gacvlis bazris Camoyalibebas, imaze miuTiTebs, rom sabazro fundamentalizmi anu rwmena, rom bazris moTxovna-miwodebis kanonebi TavisiT daaregulirebs adekvatur fasebsa da xarisxs, seriozuli eWvis qveS dadga. mTavrobis mier MEDICAID-is da MEDICARE-is programebis ukeTesma subsidirebam, janmrTelobis problemis mqone moqalaqeebisTvis polisebis miRebis gamartivebam da sxva iniciativebma politikur oponentebs imis sababi misca, rom

reformiT, 30 milion adamians miecema jandacvis dazRvevis miRebis SesaZlebloba. aqedan 15 milioni saSualo fenis warmomadgeneli moqalaqe miiRebs subsidiebs mTavrobisgan, xolo MEDICAID-is programiT, masSi dazRveuli 15 milioni Raribi moqalaqe Caebmeba. aqedan gamomdinare, SegviZlia Tamamad vTqvaT, rom tendencia, romelic amerikaSi 70-iani wlebis meore naxevarSi daiwyo da formalurad prezident reiganis xelisuflebaSi mosvliT gaformda, dasrulda axali saukunis masStaburi socialuri programiT, romelic daaxloebiT am aTwleulis bolomde gagrZeldeba. reiganis politika gulisxmobda gadasaxadebis Semcirebas yvela socialuri fenisTvis da samTavrobo regulaciebis minimumamde dayvanas, maT Soris _ socialuri programebis Sesustebas.

dReidan fundamenturad icvleba bolo 29 wlis ganmavlobaSi respublikelebis mier aRebuli memarjvene kursi. sabazro kapitalizmis ZiriTadi maqsima seriozuli eWvis an koreqtirebis safrTxis qveS dadga.
asakis moqalaqeebis jandacvis meqanizms): Semcirdeba im adamianebis ricxvi, romlebic ver iRebdnen poliss imis gamo, rom ar akmayofilebdnen mTavrobis mier dawesebuli limitebis farglebs (e.w. `Donut hole~). 26 wlamde axalgazrdebs miecemaT saSualeba, isargeblon TavianTi mSoblebis polisiT. e.w. kadilakis polisebs, anu ZviradRirebul sadazRvevo polisebs ki mTavroba daabalansebs specialuri gadasaxadebiT, romelic sadazRvevo kompaniebs daekisrebaT. jandacvis kanoni 1965 wels miRebuli Medicare-is kanonis Semdeg pirveli mniSvnelovani socialuri programaa, romelic federalurma mTavrobam ganaxorciela. iniciativas mxars uWerda nobelis premiis 2008 wlis laureati ekonomikis dargSi da `niu-iork Taimsis~ kolumnisti, prinstonis universitetis profesori, pol krugmani. ara mxolod krugmanisTvis, aramed meinstrim ekonomistebis didi nawilisTvisac naTeli iyo, Tu ra dabrkolebebi eqmnebodaT moqala24

reformiT gamowveul biujetis SesaZlo deficitze esaubraT. am mosazrebis sapirispirod, kongresis biujetis ofisma (CBO) waradgina angariSi, romlis mixedviTac, reforma deficits, gazrdis nacvlad, Seamcirebs. miuxedavad aRniSnuli organos reputaciisa, amasTan dakavSirebiT eWvebi mainc arsebobs. jandacvis iniciativiT dazaraldebian upirvelesad sadazRvevo kompaniebi, romlebic adre ar yofilan aseTi masStabis federaluri regulaciebis msxverplni; aseve, visi wliuri Semosavalic 200 000 dolars Seadgens _ amerikis am mdidar moqalaqeebs SedarebiT maRali gadasaxadebi mouwevT. rTulia imis Tqma, dazaraldeba Tu ara respublikuri partia, romelsac garkveuli Sansebi gauCnda Sualedur arCevnebSi (iqidan gamomdinare, rom amomrCevlis solidur nawils ar surda mTavrobis rolis ase gazrda), Tumca, saboloo jamSi, maTTvis jandacvis kanonproeqtis miReba udidesi dartyma iyo.

aRniSnuli tendencia, marTalia, mTeli Tavisi masStabiT ar gagrZelebula wina ori aTwleulis manZilze, magram misi gamoZaxilebi jorj buS ufrosisa da umcrosis prezidentobis xanaSi garkveuli interpretaciebiT mainc moqmedebda. ufro sworad ki, es iyo amerikis ekonomikuri da socialuri politikis ganmsazRvreli niSani, romelic, bevri eqspertis mosazrebiT, jandacvis kanonis miRebam Searyia. respublikelebis nawilma obamas socialisti uwoda, xolo misi iniciativa mTavrobis rolis katastroful gazrdad Seafasa. jandacvis reforma, erTi mxriv, misi politikuri datvirTvisa da socialuri sargeblianobis gamo, meore mxriv ki, misi ideologiuri konteqstis _ saxelmwifosa da bazris urTierTobis gaTvaliswinebiT, obamas prezidentobis erTerT mTavar simbolod iqca. am Temaze debatebi gagrZeldeba, magram jandacvis reforma ukve istoriul gadawyvetilebaTa rigs SeuerTda.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

Jurnalisturi gamoZieba

monopolisti deputati
samma sxvadasxva kompaniam moigo. Tumca samive maTgani im firmasTan aris asocirebuli, romlis 70 procents parlamentis umravlesobis wevri Temur koxoZe flobs.
Tea zibzibaZe, axali gazeTi, quTaisi

quTaisSi saavtobuso xazebze gamocxadebuli tenderis Sedegad 17 xazi

avtosadguri, quTaisi 2010

saavtobuso xazebze tenderi gasuli wlis bolos Catarda. 17 xazi samma Sps-m gainawila: Sps `Tegeta siti laini~ _ 8, Sps `samgzavro~ (romelic `Tegeta motorsis~ filialia) _ 5, xolo Sps `samgzavro 2007~ _ 4. am kompaniebs meriam xuTwliani kontraqtebi gauforma. am tenders win uZRvoda reforma, romlis Semdeg quTaisSi 280 mikroavtobusidan 80 unda darCeniliyo, xolo avtobusebis ricxvi piriqiT _ 80-dan 140-mde unda gazrdiliyo. mikroavtobusebis mZRolebma saprotesto aqciebi gamarTes, vinaidan reformis Semdeg umuSevrad rCebodnen, ris gamoc es gegma gadavadda. tenderSi gamarjvebuli samive
liberali . marti-aprili 2010 . 23

2008 wlis dekemberSi meriam `avtotransdizels~ 27-e saavtobuso xazi samTviani saeqsperimento vadiT gadasca, Tumca sabolood xazi aRar daumtkica.
kompania erTsa da imave misamarTzea registrirebuli. sajaro reestridan amonawerSi maTi iuridiuli misamarTia _ quTaisi, nikeas mecxre Cixi, nomeri 2. amasTan, Sps `samgzavro~ `Tegeta motorsis~ filialia da mTlianad

mas ekuTvnis. `Tegeta motorsis~ 70 procents, rogorc Tavad gviTxra, parlamentis umravlesobis wevri Temur koxoZe flobs, xolo danarCeni wili man naTesavebs aCuqa. `samgzavros~ direqtoria meriis transportis samsaxuris yofili TanamSromeli zaal saxelaSvili, romelic Sps `Tegeta siti lainis~ erTpirovnuli xelmZRvanelia. Sps `TegeTa siti lainis~ 10 procenti zaal saxelaSvils ekuTvnis, 10 _ andro jinWvelaSvils, da 80 procenti _ quTaisSi `Tegeta motorsis~ maRaziis direqtors, raJden zviadaZes. Sps `samgzavro 2007~-is 30 procenti imave andro jinWvelaSvils ekuTvnis, 30 procenti _ `Tegeta siti lains~, xolo 40 procenti bela abramiZezea gaformebuli. zaal saxelaSvilis TqmiT, saqalaqo transports Sps `samgzavros~ meSveobiT marTaven, romlis direqtoric Tavad aris. mas miaCnia, rom transportis sferos monopolistia, magram ambobs, rom es misi brali ar aris: `tenderSi monawileobis miReba yvelas SeeZlo, Tu vinmes es surda, saTanado gancxadeba unda waredgina~. s/s `avtotransdizelSi~ ganmartaven, rom meriam sxva kompaniebs tenderSi monawileobis SesaZlebloba ar misca. 2008 wlis dekemberSi meriam `avtotransdizels~ 27-e saavtobuso xazi samTviani saeqsperimento vadiT gadasca, Tumca sabolood xazi aRar daumtkica. `saeqsperimento vadis dasrulebis Semdeg Cven uari gviTxres, Tumca
25

Jurnalisturi gamoZieba

imave sxdomaze saxelaSvils nomer me-100 Cqarosnuli xazi misces~, _ ambobs `avtotransdizelis~ direqtori danver lominaZe. is amtkicebs, rom uari mas saxelaSvilis interesis gamo uTxres. saxelaSvilma saCivriT mimarTa merias, rom `avtotransdizeli ver akmayofilebda Sesabamis normebs da misTvis avtobusis xazi ar gadaecaT. samgzavro xazis uqonlobis gamo, am kompaniis avtobusebis mZRolebi usaqmod darCnen, risTvisac `samgzavrom~ isini avtobusebianad Tavis kompaniaSi gadaiyvana. dRevandeli mdgomareobiT, qalaqSi 90-mde avtobusi muSaobs, aqedan 20 `Tegeta motorss~ ekuTvnis, da-

wlovanebaze~, _ ambobs saxelaSvili. man gviTxra, rom TurqeTSi avtobusebs internetis saSualebiT yidulobda. quTaisSi momuSave avtoimportiorebma agvixsnes, rom Turquli warmoebis Iveco-s, Otoyol-is, Isuzu-s avtobusebi, romlebic ukve moZvelebulia da eqspluataciaSi TiTqmis aRar gamoiyeneba, uamravia da adgilze Casvlisas fass daaxloebiT 30%-s akleben. maTi realuri fasis dasadgenad msgavsi avtobusebi internetiT Cvenc movZebneT. SevarCie aTamde Turquli vebgverdi, sadac avto-auqcionebi ewyoba da romelTa saSualebiTac

saxelaSvilma TurqeTidan Camoyvanili daaxloebiT 50 avtobusi gayida. uxeSi gaangariSebiT, Tuki iq 3000 dolarad SeiZenda da Semdeg gzis da ganbaJebis xarjebs daumatebda, fasi 6000 dolars ar gadaaWarbebda, xolo gayidvidan mogeba TiTqmis 100 procents Seadgenda. mas erTi avtobusidan, saSualod, 5000 dolari mogeba rCeboda. saerTo jamSi ki, tenderis mimdinareobisas, sul raRac sami Tvis manZilze saxelaSvilma avtobusebis gayidvidan 250 000 dolari miiRo, rac wilobrivad ganawildeboda. `midis TurqeTSi, sadac Zvel, uvargis avtobusebs yidulobs, aq Camohyavs da amuSavebs. amis miuxeda-

`me, rogorc specialisti, ar var kmayofili im avtobusebiT, rac quTaisSi Camoiyvanes. es aris utilizaciisTvis gankuTvnili, anu jarTze gadasayreli avtobusebi~.
narCenTa didi nawili ki zaal saxelaSvilma TurqeTidan Camoiyvana da kerZo pirebs mihyida. saxelaSvilma TurqeTidan Zveli, Camowerili (2000-3000 dolaris Rirebulebis) avtobusebi Camoiyvana, xolo tenderis mogebis Semdeg isini mZRolebs Zvirad _ 12000-13000 dolarad mihyida. mZRolebic iZulebulebi iyvnen pirobas daTanxmebodnen, vinaidan am avtobusebs xazebze muSaobis ufleba hqondaT. faqtobrivad, dasaqmebis sanacvlod, maT ormagi Tanxa gadaaxdevines. quTaisis meriis transportis samsaxurSi TurqeTidan Camoyvanil avtobusebze miTiTebulia, rom avtobusebis umravlesoba 18-19 wlisaa (1991-1992 wlebSi gamoSvebuli), ramdenime _ 14-15 wlis (1997-1998 wlebis gamoSveba). biznesi Zveli avtobusebiT tenderSi monawileobisTvis nebarTvis maZiebels saTanado raodenobis avtobusebi unda hqonoda. `Cvenma organizaciam sul 20 avtobusi SeiZina: 10 axali `bogdani~, 10 ki sxvadasxva markis avtobusi. xolo sxva danarCeni aris kerZo investorebis da pirebis mier SeZenili, romlebic Cven xelSekrulebiT gvyavs ayvanili. es avtobusebi ganbaJebian-Camoyvanianad 12000 dolaramde dajda. fasi damokidebulia avtobusebis
26

saxelaSvilma avtobusebi SearCia da Semdeg SeiZina. h t t p: // w w w. a r a b a . co m / 2 5 8 0 875/ Otoyol%20M23 _ am vebgverdze ganTavsebulia informacia, rom iyideba Otoyol M23, 1992 wlis gamoSveba. aRniSnuli avtobusi 5000 lira Rirs, rac 3300 dolars Seadgens. miTiTebulia, rom karg mdgomareobaSia. davureke mepatrones, vinme mustafa Caglaians, romelmac 500 lira damiklo, _ Tu realurad iyidi, am fasad dagiTmobo. Iveco-s tipis avtobusis sayidlad sxva vebgverdze (htpp://www.otobusmarket.com/otobus/ikinciel/iveco-diger-1991/1679) sakontaqto pirs _ vinme faTih koRluis davukavSirdi: `3000 liras vafaseb, mets veRar davakleb. quTaisidan gasul wels bevri SekveTa gvqonda. Cemma megobrebma bevri avtobusi gayides. Tu axlac ramdenime gindaT, Cems axloblebs hyavT gasayidi avtobusebi. 1992-1995 wlis avtobusebs 3000-5000 liris farglebSi gayidinebT. CamodiT nebismier dros~. quTaisSi saavtobuso xazebze dasaqmebuli mZRolebisagan gavarkvieT, rom maT avtobusebi zaal saxelaSvilisgan SeiZines, rac 10000-12000 dolaramde daujdaT. mZRolebma agvixsnes, rom saxelaSvilma mis mier TurqeTidan Camoyvanili avtobusebi jer tenderze gaitana da xazebis damtkicebis Semdeg maT mihyida.

vad, saxelaSvils nebismier xazs gauxsnian, radgan qalaqis mTavrobasac daintereseba aqvs~, _ ambobs danver lominaZe. im faqts, rom Zveli avtobusebi Camoiyvana, saxelaSvilic adasturebs: `axali avtobusebi gvinda? _ ki, batono, iqneba, magram mgzavrobis Rirebuleba 30 TeTri ver iqneba. es fasi rom SevinarCunoT, mikroavtobusebis raodenoba unda ganaxevrdes. mZRolebma ician, rom Tu axal avtobusebs iyidian, romlis Rirebuleba 17-18 000 dolars aRemateba, is ukve wamgebiania. xolo Tu avtobusis fasi aris 10-15000 dolaris farglebSi, maSin mZRoli SeZlebs, rom 20-30 lari ojaxSi waiRos~, _ ambobs zaal saxelaSvili. `me, rogorc specialisti, ar var kmayofili im avtobusebiT, rac quTaisSi Camoiyvanes. es aris utilizaciisTvis gankuTvnili, anu jarTze gadasayreli avtobusebi. maTze nebarTvis gacemas kategoriulad vewinaaRmdegebodi, winaaRmdegni iyvnen Cveni samsaxuris sxva warmomadgenlebic, magram maSindelma qalaqis xelmZRvanelobam, Samugias TaosnobiT, ar dagvijera. televiziiTac gamovedi da davafiqsire pozicia. meti ra gveqna?!~ _ ambobs quTaisis meriis transportis samsaxuris specialisti daviT kbilaSvili. qalaqSi Semoyvanili avtobusebis
liberali . marti-aprili 2010 . 23

Jurnalisturi gamoZieba

teqnikur gaumarTaobaze pretenziebs mosaxleobac gamoTqvams: `avtobusSi Cajdoma mezareba. Zlivs dadis, karebebi normalurad ar iReba da iketeba~, _ ambobs quTaisSi mcxovrebi naTia xaWapuriZe. daaxloebiT ori Tvis win qalaqis erT-erT gareubanSi TurqeTidan Camoyvanili ori avtobusi erTmaneTs Seejaxa. mgzavrebi ambobdnen, rom mZRolma avtobusi veRar daimorCila. aRniSnuli faqti ar ukvirT transportis samsaxurSi. `Cveni samsaxuris mier Catarebuli avtobusebis teqnikuri daTvalierebisas dadginda, rom es aris Zveli modifikaciis avtobusebi, nawilebi moSlilia~, _ ambobs daviT kbilaSvili. Zveli avtobusebis gamo problemebi aqvT mZRolebsac. acxadeben, rom avtobusi xSirad fuWdeba da maTi

tegoriuli gancxadebis miuxedavad, avtosatransporto saSualebis teqnikuri daTvalierebis Semdeg nebarTva yvela maTganze gaica. Tumca irkveva, rom Sefasebis kriteriumebs avtobusebi ver akmayofilebdnen. quTaisSi adgilobrivi saqalaqo samgzavro gadayvanis nebarTvis gacemisa da momsaxurebis wesis me-8 muxlSi weria, `rom nebarTvis maZieblis Sefaseba moxdeba Sefasebis kriteriumebis cxriliT, romelic moicavs gadamzidavis, avtosatransporto saSualebebisa da avtosatransporto bazis mdgomareobis, warmodgenili programisa da biznes-gegmis, aseve, gadamzidavis Semajamebel Sefasebas. Semmowmebeli adgens daskvnas TiToeuli satransporto saSualebis sanebarTvo pirobebTan Sesabamisobis Sesaxeb, romelsac unda axldes Sevsebuli Sefasebis cxrilebi~.

Tegeta motorsi Te m u r k o x oZe 70% (de pu tat i n ac i o n a lu r i m oZr a o b i d a n)

samgzavro d i reqt o r i zaa l sa xe laSv i l i

Tegeta siti laini zaal saxelaSvi li (e rTpi r ovnu li xe lmZRvane li) _ 10% and r o jinWvelaSvi li _ 10% raJden zviadaZe (maRaz ia `Tegeta moto rsis~ d i reqto r i) _ 80%

samgzavro 2007 a n d r o ji nWve laSv i l i _ 30% Te ge ta s i t i la i n i _ 30 % be la a br a m iZe _ 40%

Senaxva Zviri ujdebaT. mwyobridan gamosuli 4 avtobusi axlac `Tegeta motorsis~ bazaze dgas da usaxsrobis gamo jerjerobiT maT SekeTebas ver axerxeben. ratom gaica nebarTva Zvel avtobusebze? `viwyebT avtobusebis daTvalierebas, Tuki ar iqneba pirobebis Sesabamisi, me piradad xels ar movawer nebarTvis gacemas~, _ ambobda meriis transportis samsaxuris maSindeli ufrosi vitali boWoriSvili. mogvianebiT aRmoCnda, rom aseTi kaliberali . marti-aprili 2010 . 23

swored aRniSnuli Sefasebis cxrilebidan dasturdeba, rom daTvalierebaze warmodgenili avtosatransporto saSualebebi kriteriumebs ver akmayofileben. `Cven pretenzia pirovnulad gamovxateT. daskvnaSi mets arc dagvawerinebdnen~, _ amboben transportis samsaxurSi. tenderis mimdinareobisas s/s

`avtotransdizelis~ direqtori danver lominaZe (romelic aTeuli wlebis manZilze saqmianobda transportis sferoSi) Riad acxadebda, rom: `quTaisSi transportis sferoSi korufciaa, romelSic monawileobs qalaqis transportis samsaxuri, qalaqis meri nugzar Samugia da zaal saxelaSvili~. sanebarTvo mowmobas, danarTTan erTad, xels swored qalaqis maSindeli meri nugzar Samugia awerda. amas imiT xsnian, rom Tuki kompromisze ar wavidodnen da Zvel avtobusebze nebarTvebs ar gascemdnen, quTaisi avtobusebis gareSe darCeboda. `qalaqi rom ar darCeniliyo avtobusebis gareSe, nebarTva amitom gaica~, _ ambobs vitali boWoriSvili, romlis TqmiT, Zveli avtobusebi naklebad TvalSisacemi rom ar yofiliyo, isini sagareubno xazebze daniSnes. Zvel avtobusebze gacemuli nebarTva rom gamarTlebuli yofiliyo, nebarTvis gamcemma gadamzidavs sanebarTvo mowmobis danarTSi SeniSvna Cauwera: `nebarTvis gacemidan erTi wlis Semdeg nebarTvaSi dafiqsirebuli avtobusebi imave kategoriis axali modifikaciis avtobusebiT Canacvldes~. `dRevandel situaciaSi ararealuria imis moTxovna, rom erT weliwadSi me dRevandeli avtobusebi axali modifikaciis avtobusebiT Cavanacvlo. qalaqis xelmZRvanelobam da mosaxleobam Tavi unda daanebos ocnebas da Seeguos imas, rom Tu ar iqneba rentabeluri, aravin aris raimes Camnacvlebeli~, _ ambobs saxelaSvili. quTaisis meriaSi ki irwmunebian, rom pirobebis darRvevis SemTxvevaSi, am kompaniebis winaaRmdeg sanqciebs gaatareben. imuqrebian, rom SesaZloa, saqme xazis CamorTmevamdec mivides. rac Seexeba winamorbedi merisa da misi gundis mier Catarebul tenderebs, amJamindeli xelmZRvaneloba pasuxismgeblobas icilebs. vice-meri merab meSveliani acxadebs, rom isini mxolod im konkursebsa da tenderebs gaakontroleben, romlebsac Tavad Caatareben.

100%

Jurnalisturi gamoZieba ganxorcielda evrokavSiris finansuri mxardaWeriT. 27

mezoblebi

mezoblebi

"putin, wadi!"
SefasebebiT, quCaSi 20-dan 30-mde aTasi adamiani gamovida. aseTi xalxmravloba uprecedentoa ruseTisTvis.
olga alionova, moskovi

20 marts ruseTis 50 qalaqSi saprotesto aqciebi Catarda. opoziciis mier organizebul am RonisZiebas `risxvis dRe~ ewoda da, sxvadasxva

`risxvis dRis~ monawileebis darbeva aqciis dros, moskovi 2010

`risxvis dRe~ vladivostokma gaxsna. mitingze, romelsac komunistebi, `iabloko~, saxalxo-demokratiuli kavSiri da moZraoba `tigri~ (iniciativiani moqalaqeebis amxanagoba) atarebdnen, daaxloebiT 2 aTasi moqalaqe mivida. es uCveulo xalxmravlobaa rusuli sinamdvilisTvis. aqcia mSvidobiani iyo. erTi is
28

aris, rom aqtivistebs, miliciis miTiTebiT, im plakatebis dakecva mouxdaT, romlebzec ewera `putler kaput!~ moskovSi opoziciis mitingze samasamde adamiani Seikriba, maT Soris mesamedi Jurnalistebi iyvnen. moskovis meriam ar darTo neba opozicias, mitingi puSkinis moedanze _ aqciebis gasamarT yvelaze

popularul adgilas Caetarebina. Tumca, moqalaqeebs ufleba misca, bolotnaiaze gamoexataT protesti. aqtivistebma gadawyvites, rom meriis es akrZalva ukanono iyo da puSkinskaiaze mainc mividnen, wiTeli SuSxunebi aanTes da dayvirebac moaswres: `putini gadadges!~, `es Cveni qalaqia!~, `Zirs miliciuri saxelmwifo!~
liberali . marti-aprili 2010 . 23

mezoblebi

amis Tqma iyo da, miliciam aqtivistebis avtobusebSi Seyra daiwyo. viRacam gazi gauSva, yvela mxridan xveleba atyda. naxevarsaaTiani aqciis manZilze 30 adamiani daakaves. kidev 30 kaci maSin daakaves, roca isini puSkinis moednidan bolotnaiasken gadasvlas cdilobdnen. miliciam irgvliv yvela quCa gadaketa da xalxma xelisuflebisgan nebadarTul mitingzec ver moaxerxa misvla. `viRac Cem ukan milicionerebs uyviroda: Tqve dampalo ZaRleboo!~ _ hyveba aqciis monawile Jurnalisti, ilia azari, _ ver moviTmine da vuRriale, rom xma Caewyvita, imitom rom miliciis provocirebas cdilobda. egeTebis gamo aRar minda am aqciebze siaruli~. adamianebi, romlebic saprotesto aqciebs xSirad eswrebian, amboben, rom araadekvaturi aqtivistebis garda, `iqauroba savsea provokatorebiT~, rac opoziciurad ganwyobil moqalaqeebs iq misvlis survils ukargavs. Tumca, mTavari mizezi, ris gamoc saprotesto aqciebze sixalvaTea, SiSia. aravis ar unda, rom miliciam scemos da ramdenime dRe sapyrobileSi gaataros. ruseTSi aqciebSi monawileoba sasicocxlo safrTxesTanaa dakavSirebuli, miT umetes, Tu es aqcia arasanqcirebulia. nebadarTul mitingebze misvla SedarebiT usafrTxoa da xalxic meti midis. swored amitom ar gascems xelisufleba aqciebis Catarebis nebarTvas. ruseTis sxvadasxva qalaqebSi piketebsa da mitingebs konkretuli socialuri motivebi hqonda _ apro-

magaliTad, vladivostokSi xalxi ar SeSinda misuliyo mitingze, sadac importul avtomobilebze sabaJo gadasaxadis gazrdas aprotestebdnen. kaliningradSi _ ruseTis nebismier wertilSi gasamgzavreblad satranzito vizis aucileblobiT iyvnen aRSfoTebulebi. `risxvis dRem~ cxadyo, rom opoziciis politikur lozungebsa da ruseTis moqalaqeTa saarsebo moTxovnilebebs Soris arsebiTi gansxvavebaa. iq, sadac opoziciam mitingis gasamarTad konkretuli socialuri lozungi ver moifiqra, aqcia mcirericxovani gamodga. ase iyo moskovSi. aq opoziciam verc meri luJkovisadmi da verc premier putinisadmi konkretuli pretenziis formulireba ver SeZlo, Tumca erTic da meorec gadasayenebelTa siaSi Seiyvanes. aqciam Tavidanve politikuri datvirTva miiRo da xalxic cota mivida. yvelas SeeSinda. peterburgSi `risxvis dRes~ aTasamde adamiani gamovida quCaSi. metnaklebad warmatebuli aqcia iman ganapiroba, rom aqciis organizatorebma kargi Tema SearCies _ Zveli peterburgis modernizacias aprotestebdnen. sakuTari qalaqis iersaxe piterelebis mentalobisTvis mniSvnelovani Temaa. Tumca, aTasze meti adamianis quCaSi gamoyvana opoziciam verc iq SeZlo. ukve meore dRes xelisuflebis warmomadgenlebi TavianT oficialur gancxadebebSi `risxvis dRes~ CaSlil aqcias uwodebdnen da ambobdnen, rom ruseTSi opozicia poli-

am aqciebs teleeTeridan xan `avtomobilistebis mitingebs~ uwodebdnen, xan ki _ `maRali sayofacxovrebo gadasaxadebis sawinaaRmdego protests~. arc erT telearxs ar uTqvams, rom 20 marts aqciebi ruseTis 50 qalaqSi gaimarTa. arsad iyo naxsenebi is, rom ormocdaaTive qalaqSi mitingze yvelaze xSirad ori moTxovna ismoda _ premier putinis gadadgoma da miliciis reformis aucilebloba. rusuli sazogadoebis liberalurma nawilma es dRe warmatebulad miiCnia. pirvelad moxda, rom opozicionerma liderebma uTanxmoeba daiviwyes da erTad Sekreba SeZles. opoziciurma erTobam aSkarad moxibla socialur-politikuri pirobebiT ukmayofilo ubralo moqalaqeebic. `samarTaldamcavi organoebis monacemebiTac ki, aqciebs, sul cota, 20 aTasi adamiani eswreboda~, _ ganacxada opoziciuri organizaciis `solidarnostis~ erT-erTma liderma vladimir kara-murzam. `ar unda dagvaviwydes, rom ruseTSi mitingze gasvlas didi simamace sWirdeba. is faqti, rom aTasobiT adamiani mzadaa, represiebis miuxedavad, aqtiuri protesti gamoxatos, imaze metyvelebs, rom ruseTis sazogadoebaSi mniSvnelovnad matulobs opoziciuri ganwyobebi~. faqtia, rom xelisufleba Seecada, CaeSala 20 marts dagegmili saprotesto aqciebi. amaze is agresiuli kampania metyvelebs, romelic 17 marts rusul internet-sivrceSi

`risxvis dRem~ cxadyo, rom opoziciis politikur lozungebsa da ruseTis moqalaqeTa saarsebo moTxovnilebebs Soris arsebiTi gansxvavebaa. iq, sadac opoziciam mitingis gasamarTad konkretuli socialuri lozungi ver moifiqra, aqcia mcirericxovani gamodga.
testebdnen sayofacxovrebo gadasaxadebis maRal tarifebs, dabal pensiebs, cud gzebs da a.S. Tumca am socialuri lozungebis miRma aSkarad ismoda politikuri gancxadebebi. met-naklebi xalxmravloba mitingebze swored iman gamoiwvia, rom organizatorebma aqciis gamarTvis konkretuli mizezebi moifiqres.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

tikurad arSemdgari Zalaa. Tumca is, Tu rogor gaSuqda es saprotesto aqciebi saxelmwifo telearxebze, sapirispiros amtkicebs. zogierTma federalurma telearxma es aqciebi saerTod ar uCvena; xolo vinc uCvena, ar uxsenebiaT, rom aqciebs, opoziciis warmomadgenlebis garda, rigiTi moqalaqeebic daeswrnen.

daiwyo da opoziciuri liderebis _ ilia iaSinis, dmitri oreSkinis da Jurnal `rusuli niusuikis~ redaqtoris mixail fiSmanis winaaRmdeg iyo mimarTuli. gavrcelda ramdenime videorgoli. erTze liberaluri inteligenciis warmomadgenlebi qrTams aZleven sagzao miliciis TanamSromlebs. es videorgoli iuTubze daido da
29

mezoblebi

wamebSi iqca rusuli blogosferos mTavar Temad. momdevno videorgoli mTel qveyanas acnobda adamians, romelic Jurnalist fiSmans hgavda da romelic SiSvel gogonasTan erTad kokainis msgavs fxvnils ynosavda. ukve meore dRes `solidarnostis~ erT-erTma liderma lev iaSinma Tavis blogSi TiTqmis daadastura im Canaweris WeSmariteba, romelzec mixail fiSmani iyo aRbeWdili. man ganacxada, rom gogona, romelmac `Jurnalisti gaabriyva~, sinamdvileSi `feesbes~ agentia, da is imave binaSi iaSinis `Secdenasac~ cdilobda. am gulaxdilobas afeTqebuli bombis efeqti hqonda. `ai, esaa Tqveni opozicia, _ acxadebdnen kremlis mxardamWeri moZraobebis `naSi~-s da `molodaia gvardias~ blogerebi, _ ai, vis mitingebze dadixarT~. Tavad moZraoba `solidarnostis~ erT-erTma liderma, ilia iaSinma, romelic erT-erTi videorgolis gmiria, satelefono saubarSi ganacxada, rom es videorgolebi SemTxveviTi ar aris. sruliad ruseTis masStabiT saprotesto aqciebis Tanaorganizatorobis garda, `solidarnostma~ saxeli gaiTqva internet-proeqtiT `putini unda wavides~. am lozungs ukve 20 aTasi mxardamWeri hyavs. uaxloes momavalSi es organizacia Sss-s reformirebis sakuTari proeqtis prezentaciasac gegmavda.

Tumca, rogorc Cans, am proeqtis sazogadoebisTvis wardgena gadaido. rogorc minimum im dromde, vidre `solidarnosti~ seqsualuri skandaliT Seryeul reputacias ar aRidgens. da Tanac, opoziciis mier SemuSavebuli miliciis reformirebis proeqti dRes aqtualuri aRaraa. gasul oTxSabaTs, `solidarnostis~ wevrebTan dakavSirebuli seqsualuri skandalis meore dRes prezidentma medvedevma Ss ministrs raSid nurgalievs uaxloesi 9 Tvis ganmavlobaSi `Sss-Si situaciis gamosworeba~ daavala. ministrma ganacxada, rom uaxloes momavalSi SeimuSavebs Sss-s reformirebis koncefcias, romlis mTavari Tezisi iqneba _ `ara moqalaqeebi miliciisTvis, aramed milicia _ moqalaqeebisTvis~. amgvarad, idea, romelic opoziciidan unda wamosuliyo, axla Sss-s xelmZRvanels CaeTvleba damsaxurebad. Tumca, nurgalievis mier prezidentis davalebis warmatebiT Sesruleba Zalian saeWvoa. imisTvis, rom Seqmna `milicia adamianebisTvis~, pirvel rigSi, unda aRiaro adamianis uflebebis, misi sicocxlis da usafrTxoebis uzenaesoba. magram CeCneTis omebma, `nord-ostisa~ da beslanis tragediebma, mitingebze gamosuli adamianebis cemisa da dapatimrebebis faqtebma sabolood da Seuqcevlad uaryo es prioritetuloba.

somxeTi

iranelebis evropa
iranelebisTvis somxeTSi axali wlis aRniSvna tradiciad iqca. Cadris gareSe siaruli da spirtiani sasmelebis moxmareba erevanSi gakicxvis sababi ar xdeba.
seda muradiani, erevani

`risxvis dRis~ monawileebis darbeva aqciis dros, moskovi 2010

22 martidan erevnis quCebsa da RirsSesaniSnav adgilebSi sul ufro xSirad ismis sparsuli ena. yovel nabijze gxvdeba uamravi iraneli, romlebsac gadawyvetili aqvT, novruzs erevanSi Sexvdnen da saaxalwlo ardadegebic iqve gaataron. avtobusi iraneli turistebiT esesaa miadga erevnis centrSi mdebare sastumro `anis~. sastumros vestibiulSi asze meti stumari imyofeba: isini TavianT rigs elodebian, rom oTaxebSi dabinavdnen. axalgazrdebi mravalSviliani iranuli ojaxebidan, marTalia, xangrZlivi mgzavrobiT daRlilebi Canan, magram mainc iRimian, xumroben da xalisianad msjeloben: albaT imaze TaTbiroben, ra gaakeTon sastumroSi dabinavebis Semdeg. maTi nalaparakevidan mxolod sityva `diskos~ gageba movaxerxe. bevr qals Tavsaburi aqvs moxveuli, magram arian iseTebic, romlebmac Tavis daburvaze uari Tqves. mamakacebi mogzaurobisas xazgasmul yuradRebas iCenen TavianTi colebisa da Svilebis mimarT. erT-erTi maTgani cols xels xvevs, meore nazad eamboreba. aseTi Tavisufleba warmoudgenelia iranis sazogadoebriv adgilebSi.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

30

novruzis aRsaniSnavad Casuli iraneli turistebi, erevani 2010

iranelebis mier novruzis somxeTSi Sexvedra, rogorc Cans, tradicia xdeba. gasul wels somxeTSi 20 aTasi iraneli turisti iyo Casuli saaxalwlo ardadegebis gasatareblad. qalaqi TiTqos welsac emzadeboda iranelebis vizitisTvis: zogierTi restornisa da duqnis SesasvlelebTan sparsuli warwerebic ki gaCnda. erevnis quCebSi aseulobiT iranelis gamoCena dedaqalaqSi didi msjelobis sagnad iqca. sazogadoebrivi TavSeyris adgilebSi sxvadasxva komentars gaigonebdiT: `naxe, ramdeni iranelia Camosuli?~, `Sexede, ra lamazi gogo-biWebi hyavT~, `verc ki warmovidgendi, Tu ase Tanamedroved da gemovnebiT ecvaT!~, `xedav, gogonebis umetesobas ra lamazi cxviri aqvs. sadRac wamikiTxavs, rom rinoplastikis mixedviT, irani pirvel adgilzea~. iranelebis somxeTSi yofna socialur qsel `feisbukSic~ ganixileboda. `magaTTvis Cven `evropa~ varT. erTi qveyana mainc gvTvlis evropad. iranelebs saSualeba aqvT aq Camovidnen da im ubralo raRacebiT gaixaron, rasac iranSi moklebulni arian~, _ wers erT-erTi feisbukeli.
liberali . marti-aprili 2010 . 23

iranelebi TiTqos yvelgan arian _ bazarSi, supermarketebSi, tansacmlis maRaziebSi, kafeebsa da restornebSi. homogenur somxeTSi, sadac mosaxleobis 96%-s somxebi Seadgenen, amdeni ucxoeli stumari TvalSisacemia. somxeTis sainformacio saSualebebi statistebze dayrdnobiT weren, TiTo iraneli turisti somxeTSi kviraSi saSualod 1000-1500 dolars xarjavs, rac arcTu mcire Semosavalia qveynisTvis, romelic turistebiT ar aris ganebivrebuli. Tumca, arian kritikosebic, romelTac miaCniaT, rom somxeTSi iranelebis `Semoseva~ SeiZleba `cudad dasruldes~. `maTi umravlesoba _ iraneli azerbaijanelia, romlebic Camodian, somxeTSi fuZndebian, Cvenebur qalebs irTaven, bavSvebs aCenen. ase Cveni dapyrobac ar gauWirdebaT~, _ ambobs 63 wlis davidi, romelic erevnis centrSi suvenirebs hyidis. iranelebs miaCniaT, rom erevanSi kargad erTobian, Tumca somxeTSi maT xSirad uxeSadac eqcevian. erTma axalgazrda iranelma CvenTan saubrisas Tqva, rom mas da mis megobrebs erevanis erT-erT cno-

bil restoran `farvanaSi~ da Ramis klub `SarlotSi~ SeSvebaze uari uTxres. `erTma Cemma megobarma somexi gogona gaicno da sastumroSi miiyvana. sastumros foieSi rom Sevidnen, iq ramdenime somexi kaci lamis Tavs daesxa im gogonas da Cems megobars. eCxubebodnen sastumros TanamSromlebsac. uSveri sityvebiT iginebodnen. gogonas uyvirodnen, _ waeTrie aqedan, Se usircxvilo, aq iranelTan erTad mosvla rogor gabedeo~. CvenTan mosaubre iranel turistebs Soris iseTebic iyvnen, vinc erevanSi pirvelad imyofeboda, da iseTebic _ vinc ukve meoTxed Camovida. isini xazgasmiT aRniSnaven, rom somxeTSi maT stumarTmoyvare xalxi moswonT. aq isini novruzs ZiriTadad restornebSi aRniSnaven; Tavisuflad svamen spirtian sasmelebs sazogadoebriv adgilebSi, qalebi ki ramdenime dRiT Tavisufldebian saxalxod Cadris tarebis aucileblobisgan. iranidan somxeTSi Casuli bevri turistisTvis novruzi ramdenime dRiT TavisuflebiT tkbobis saukeTeso saSualebaa.
31

foto Temo barZimaSvili

sazogadoeba

ufleba, icode simarTle


amoqmeddeba Tu ara mediis TviTregulirebis meqanizmi, imazea damokidebuli, Tu ramdenad argumentirebul angariSs Caabarebs mediasabWo sazogadoebas.
eka WiTanava
dafuZnebidan sami Tvis Tavze mediasabWom pirveli saCivari ganixila. 25 marts sabWom daadgina, rom `imedis~ eTerSi gasuli `modelirebuli qronikis~ Tanaavtorma naTia koberiZem qartiis pirveli principi daarRvia, romlis Tana32

xmadac, Jurnalistma pativi unda sces simarTles da sazogadoebis uflebas, miiRos zusti informacia. `naTia koberiZe samwuxarod ar movida, Tumca Tanaxmaa, SekiTxvebs werilobiT upasuxos~, _ am sityve-

biT daiwyo sxdoma naxevrad cariel darbazSi. Tavisi gadawyvetilebis mizezi naTia koberiZem wina saRamos, socialur qselSi axsna. `sabWos ar vuyureb eWvis TvaliT, magram aq, sajaro sivrceSi aSkarad gamoCnda, rom misi arakeTilliberali . marti-aprili 2010 . 23

pirveli saCivris ganxilva mediasabWoze, Tbilisi, 25 marti 2010

ra moimoqmeda naTia koberiZem imisaTvis, rom pirdapir eTerSi `qronikis~ reportaJze gamafrTxilebeli titri dadebuliyo? _ sabWos mier dasmuli yvelaze mTavari kiTxva Jurnalistma upasuxod datova.
sindisieri wevrebis da maTi damqaSebis gavlenisgan TqvenTan Sexvedris procesi daculi ver iqneba. aq angariSsworebis suni dgas da sabWo maT ver SeaCerebs, darwmunebuli var!~
liberali . marti-aprili 2010 . 23

Tumca, mediasabWos sxdoma ise Catarda, rom mis wevrebs araobieqturobasa da mikerZoebaSi brals veravin dasdebda. TxuTmetwuTiani ganxilvis Semdeg wevrebma kiTxvebs kenWi uyares da erT dokumentSi mouyares Tavi. `ixileT pasuxi pirveli kiTxvaze, me-7-ze, me-9-ze, ixileT `liberalSi~ arxis xelmZRvanelis interviu... _ ori saaTis Semdeg aseTi iyo koberiZis pasuxebis nawili, romlis mixedviTac, sabWos misi pasuxismgebloba unda ganesazRvra. amomwuravi pasuxebi sabWom nawilobriv mis mierve arasworad formulirebuli kiTxvebis gamo ver miiRo. naTia koberiZe ambobs, rom qartiis normebi ar daurRvevia, radgan gadacemis dasawyisSi da `qronikis~ bolos ganacxada, rom eTerSi imitirebuli sainformacio gamoSveba gadioda. wamyvanis TqmiT, man ar icoda, rom `qronika~ eTerSi titrebis gareSe gavidoda da aseve miiCnevs, rom titrebi aucileblad unda yofiliyo. `moxda ori proeqtis Serwyma da yvela Tavis nawilze agebda pasuxs, me mxolod ToqSouze~, _ acxadebs koberiZe. ra moimoqmeda naTia koberiZem imisaTvis, rom pirdapir eTerSi `qronikis~ reportaJze gamafrTxilebeli titri dadebuliyo? _ sabWos mier dasmuli yvelaze mTavari kiTxva Jurnalistma upasuxod datova. gulisxmobs Tu ara Tanaavtoroba imas, rom wamyvans pasuxismgebloba am gadacemis yvela komponentze ekisreba _ am aseve Riad darCenil sakiTxze sabWo sakuTar pozicias kviris bolos daafiqsirebs, roca daskvnis sarezolucio da samotivacio nawils gamoaqveynebs. am droisTvis ki sabWo amtkicebs, rom gadawyvetileba mxolod koberiZis pasuxebze dayrdnobiT miiRo. `Zalian mainteresebs, rogor daasabuTeben Tavis gadawyvetilebas. igi SeiZleba precedentuli iyos qarTuli mediisTvis, _ acxadebs Jurnalisti nestan cecxlaZe, _ ara mgonia, sabWos gadawyvetileba mxolod pasuxebidan gamomdinare mieRo. Tumca koberiZis gancxadeba, rom `studiaSi titris Sesaxeb araferi vicodi, ar gamimaxvilebia yuradReba am sakiTxze, radgan ar davuSvi amis SesaZlebloba~, piradad CemTvis niS-

navs, rom Jurnalistma icoda, es ar SeiZleboda, magram ver uzrunvelyo, rom siuJeti titriT gasuliyo. Sesabamisad, dairRva qartiis pirveli punqti~, _ dasZens nestan cecxlaZe. qartiis damfuZnebeli Jurnalisti ia anTaZe sabWos muSaobiT kmayofilia. misi TqmiT, mediasabWom Seqmna arakonfrontaciuli garemo da yvelaferi gaakeTa imisTvis, rom es SemTxveva gamoeZiebina. Tumca, mediasabWos pirveli sxdoma mainc xarvezebiT Catarda. sabWos SeeZlo gaerkvia, hqonda Tu ara naTia koberiZes SromiTi xelSekruleba, romelSic detalurad iqneboda gansazRvruli, raze agebda wamyvani pasuxs. am SemTxvevaSi, sabWos Teoriulad mainc hqonda imis Sansi, rom gaerkvia, iyo Tu ara Jurnalisti valdebuli, gaekontrolebina mis gadacemaSi `qronikis~ siuJetze titris miTiTeba. qartiis mier pirveli saqmis ganxilvas didi mniSvneloba aqvs qartiis momavali muSaobisTvisac _ efeqturi iqneba Tu ara mediis TviTregulirebis es meqanizmi, gaizrdeba Tu ara mis mimarT Jurnalistebis ndoba da, Sesabamisad _ xelmomwerTa raodenoba. `Cemi azriT, sawyis etapze es qartia araefeqturi iqneba, imitom rom qarTveli Jurnalistebis umetesobas eTikis normebi ar aRelvebs, _ ambobs gazeT `kviris palitris~ Jurnalisti merab metreveli, _ es imanac daadastura, rom nacionaluri arxebis JurnalistTa absoluturma umravlesobam qartias xeli ar moawera. miuxedavad amisa, aseTi qartiis arseboba mniSvnelovania. sabWom meti unda imuSaos, rom sazogadoebaSi avtoriteti moipovos~. Tavad naTia koberiZe sabWos gadawyvetilebas araviTar mniSvnelobas ar aniWebs. misi TqmiT, mediasabWo mxolod imas cdilobs, rom sakuTari arsebobis mniSvneloba daamtkicos. am etapze qartiis mimarT ndobis mopovebisTvis yvelaze mniSvnelovania imis garkveva, Tu ra gaakeTa Tavad mediasabWom, rom es SemTxveva saTanadod gamoeZiebina. ramdenad argumentirebuladac SeZlebs sabWo gadawyvetilebis dasabuTebas, ise Caabarebs is sazogadoebis winaSe pirvel gamocdas.
33

sazogadoeba

bolnisis raionis gamgeobis Savad Seminuli Senobidan daaxloebiT ormocdaaT metrSi telekompania `V arxia~. pirvel sarTulze, Jurnalistebis did samuSao oTaxSi gamaTbobeli da grZeli magida dgas, iqve xatebisTvis mowyobili kuTxea. studia xan sainformacio gamoSvebis dekoraciebiT formdeba, xan xatiT, romelic arxis saavtoro gadacemisTvis `naTeli qristesi~ qmnis fons. sainformacio gadacema `obieqtivi~ yovel paraskevs saRamos Svid saaTze gadis eTerSi. mexuTe arxis Jurnalisti Tamar xoferia wamyvanisa da reportioris funqciebs iTavsebs. Tamari ambobs, rom patara raionSi imdeni araferi xdeba, yoveldRiuri sainformacio gamoSvebis Sevseba rom moaxerxos. `vaSuqebT yvelafers, rac xdeba. ZiriTadad, gamgeobis sxdomebs veswrebiT da varkvevT, ra socialuri programebi Tu proeqtebi xorcieldeba, rom siuJeti movamzadoT~, _ ambobs Tamari, roca oTaxSi gadaRebidan dabrunebuli Jurnalistebi Semodian. axla isini Semdegi gamoSvebisTvis mayurebels moumzadeben siuJets imis Sesaxeb, Tu rogor daaTvaliera ekonomikis ganviTarebis samsaxuris warmomadgenelma daba kazreTSi eqvsi obieqtis mSenebloba. `samTavrobo arxia, Cemo kargo, rogorc yvela arxi ise. rasac aSenebs da akeTebs gamgeoba, imas aSuqeben~, _ meubneba erT-erTi gamvleli, romelic vinaobas ar mimxels. bolnisis adgilobrivi municipaliteti TiTqmis rva welia, `V arxis~ aqciebis naxevars flobs. jer kidev 2004 wels miRebul mauwyeblobis Sesaxeb kanonSi Caido specialuri muxli, romlis mixedviTac, administraciul organosa da Tanamdebobis pirs ekrZaleba mediasaSualebis mflobeloba. Tumca, dRemde es telekompania municipalitetisgan finansdeba. `ra saqmianoba eqneba televizias, es misi xelmZRvanelobis gadasawyvetia, magram arxi zogad princips unda emsaxurebodes _ mosaxleobamde miitanos yvela is movlena, infrastruqturuli, kulturuli da sportuli RonisZiebebi, romelSic gamgeoba fuls xarjavs~, _ ambobs municipalitetis finansuri ganyofilebis xelmZRvaneli giorgi xomasuriZe.
34

`V arxis~ saeTero, bolnisi, marti 2010

media

gadavadebuli Tavisufleba
bolnisis raionis gamgeobas cxra Tve rCeba imisaTvis, rom telekompania `V arxi~ gayidos. Tu saxelmwifo Tavis gavlenas ver daTmobs, televizia daixureba.
anita Tvauri
is, rom telekompania adgilobriv gamgeobas ekuTvnis da xSirad mis interesebs emsaxureba, Jurnalistebs da arxis prodiusers problemebs ar uqmnis. isini amtkiceben, rom maT saqmianobaSi arasdros Careulan da xSirad kritikuli siuJetebic moumzadebiaT. magaliTad ki 2004 wels momzadebuli siuJeti mohyavT, romelic ukiduresac gaWirvebuli mravalSviliani usaxlkaro ojaxis istorias asaxavda. dasZenen, rom siuJetis naxvis Semdeg gamgeobam ojaxs saxli auSena. rodesac vTxove, kritikuli siuJetebis magaliTebi bolo periodidan moeyvanaT, veraferi gaixsenes. `arc gvqonia kritikis safuZveli, simarTle rom giTxra. arc mosaxleoba mosula ukmayofilo, imitom rom yovelTvis kargad xorcieldeba is proeqtebi, rac aris da gamgeobaSi maqsimalurad cdiloben, rom daexmaron xalxs~, _ ambobs Jurnalisti Tamar xoferia. akaki ugrexeliZe, ukve oTxi welia, arxis prodiuserad muSaobs da gamgeobasTan ukmayofilebis verc erT faqts ver ixsenebs. akaki gamgeobas muSaobas uwonebs da ambobs, rom misi dakvirvebiT swored maTi kargi muSaobis gamo mosaxleoba maTken `ixreba~ da ara opoziciuri partiebisken, romlebic arc aqtiuroben da raionSi didad warmodgenilni arc arian. aqciebi Tu imarTeba-meTqi, _ rom vikiTxe, _ mipasuxa, _ `aqciebi aq ar imarTeba. risi aqcia, xalxi rom gamovides? ratom unda gamovides? ubralod? umuSevaria? Zalian naklebia bolnisSi umuSevrobis problema. madneulis didi kombinati gvaqvs da 2 500 adamiania dasaqmebuli~. marika wiqoriZe ki, qvemo qarTlis mediajgufis direqtori, romelic 2007 wlamde `V arxze~ muSaobda, ambobs, rom raionis bevri problema televiziis yuradRebis miRma rCeba: `iciT, bolnisSi ramdeni problemaa? magaliTad, aris ekomigrantebiT dasaxlebuli sofeli disveli, romeliberali . marti-aprili 2010 . 23

foto levan xerxeuliZe

sazogadoeba

lic bolnisidan 5-7 kilometrSia. iqaur mosaxleobas arc gazi aqvs, arc Suqi da arc wyali; wyals cisternebidan svamen. elementaruli pirobebi ar aqvT~, _ ambobs maia wiqoriZe. telekompania ZiriTad saeTero dros filmebs, serialebs da musikas uTmobs. aqvs ramdenime saavtoro gadacema. gadacema `codna~ or kviraSi erTxel ikavebs arxis saeTero dros da iwvevs ganaTlebis saministros resurscentris warmomadgenels, romelic siaxleebs acnobs mosaxleobas. gadacema `qarTuli suli~ TveSi erTxel skolis moswavleebs, maswavleblebs da mowveul stumrebs maspinZlobs. pirveli gadacemis Tema iyo `bolo Jami saqarTvelosi~. Jurnalist irma iremaSvilis TqmiT, gadacemis mizania, auxsnas mayurebels, Tu `ras niSnavs qarTuli suli, rogor unda aRizardos bavSvi, rogor ar unda daikargos qarTuli tradiciebi~. am kiTxvebze sapasuxod pirvel gadacemaSi meufe miiwvies. Tumca meufe gacilebiT xSirad, yovel orSabaTs stumrobs televizias gadacemaSi `naTeli qristesi~ da pasuxobs mayureblis SekiTxvebs. Jurnalistebis TqmiT, es gadacema yvelaze reitingulia raionSi. `rogori televiziaa, ici? am televiziaSi bevri daojaxda da axla Svilebis Taobebic modis. sami Tu oTxi ojaxi Seiqmna TanamSromlebSi~, _ ambobs Tamar xoferia da irma iremaSvilisken mimiTiTebs. irma marTlac, didi xania, `mexuTe arxze~ muSaobs. jer kidev 1997 wels maSindelma xelmZRvanelma gizo kortavam quCaSi SeamCnia da gadacemis wayvana sTxova. gizo kortavam universiteti daamTavra, afxazeTis omidan dabrunda da bolnisSi maswavleblad muSaoba gadawyvita. kolejSi sabuTebis Setanidan ramdenime saaTSi koleji daiwva. `uSuqoba iyo, umuSevroba da ra unda gvekeTebina, ar vicodiT. es TamaSi, garToba iyo CemTvis. isic ki ar vicodiT, rom televiziaSi niusi mTavaria~, _ ixsenebs gizo kortava. telekompania 1994 wels iuridiulad daarsda da saxeli erT-erTi mflobelis malxaz vardosaniZis inicialebi `em ve~ moufiqres. Tavdapirvelad samuSao teqnika saxlidan miitanes. `erT oTaxSi rom CavrTavdiT gadamcems, unda gaqceuliyavi meore oTaxSi da genaxa, ra moxda, Tan Tu
liberali . marti-aprili 2010 . 23

videos CarTva dagaviwyda, mesame oTaxSi unda gaqceuliyavi da CagerTo, ase gviwevda arseboba~, _ ambobs gizo kortava. finansuri Semosavali televizias didi xnis ganmavlobaSi ar hqonia. nacionaluri reklamebi nacionalur arxebze gadioda, adgilobrivi sareklamo sivrce ki TiTqmis ar arsebobda. Semosavlis wyaro televiziisTvis nekrologebic iyo. gizo kortava ambobs, rom televizia mesaflaves emsgavseboda, es ki ar moswonda da xSirad eTeridan nekrologebs xsnida, magram sxva gza rom ar rCeboda, ukan abrunebda. `am TamaS-TamaSiT aRmoCnda, rom raRacis gakeTeba SegvZlebia. seminarebze viswavleT siuJetis momzadebis standartebi, cota Cvenc mivamateT da pirveli sainformacio gamoSveba `piramida~ 1995 wels gavuSviT eTerSi~, _ ixsenebs gizo kortava. mogvianebiT telekompaniam sorosis granti moipova, riTac mxolod teqnikis SeZena moaxerxa. xelfasi ki arxze _ JurnalistisTvis TveSi 26 lari _ mxolod 2002 wels gaCnda. mas Semdeg, rac `V arxis~ 50 procentis mflobeli bolnisis gamgeoba gaxda. `amis Semdeg televizia finansurad ki moZlierda, magram Tavisuflebis xarisxi dakarga. imis gamo, rom arxis mflobeli municipaliteti iyo, aRarc grantebs gvaZlevdnen~, _ ambobs gizo kortava. is ixsenebs, rom arxis Jurnalistebsa da adgilobriv xelisuflebas Soris urTierToba TandaTan daiZaba. 2002 wlis 13 ivniss radio `Tavisufleba~ iuwyeboda, rom adgilobrivi arCevnebis gaSuqebisas, `V arxis~ Jurnalisti Tamar xoferia bolnisis gamgebelma zurab jafariZem da misma Zmam saarCevno ubnidan gaagdes da fizikuri Seuracxyofac miayenes. zewola arxze 2004 wlidan kidev ufro TvalsaCino gaxda mas Semdeg, rac municipalitetma xelmZRvanelis, gizo kortavas Secvla moindoma. `mexuTe arxis~ Jurnalistebi gaificnen. `gamgeobis gadawyvetileba gavaprotesteT, sabolood ar moxsnes~, _ ixsenebs Tamar xoferia. mogvianebiT, 2005 wels gizo kortavam Tavad datova Tanamdeboba da meris pirvel moadgiled dainiSna. dRes is municipalitetSi, kompiute-

ruli qselis administratorad muSaobs. `vgrZnobdi, rom mainc momxsnidnen, radgan dapirispireba gvqonda wina gamgebelTan, aRar viyaviT gamgeobis ndobiT aRWurvili pirni~, _ ambobs kortava. mediis saxelmwifos gavlenisgan gaTavisuflebis garantad 2004 wels kanonSi Cadebuli specialuri punqti dRemde ar amoqmedebula. manamde saxelmwifo arademokratiuli formiT, magram kanonierad flobda telekompaniebs. mauwyeblobis Sesaxeb kanonis damtkicebis Semdeg ki televiziebs erTwliani vada miecaT reorganizebisTvis, rac saxelmwifos wilis gayidvas gulisxmobda. Tumca kanonmdeblebi vadas yovel momdevno wels samomavlod debdnen. bolos ki, 2008 wlis 26 dekembris gadawyvetilebiT, reorganizebis vada 2011 wlis pirvel ianvramde gadawies. gamodis, rom municipalitetebs axla daaxloebiT cxra Tve rCebaT imisTvis, rom sakuTari televiziebi gayidon an daxuron. iuristi Tamar korZaia ambobs, rom roca demokratiul qveyanaSi saxelmwifo mediaSi flobs wils, es mediis Tavisuflebis SezRudvaze miuTiTebs. `am vadis permanentuli gadaweva niSnavs imas, rom saxelmwifo ver Tmobs Tavis berketebs da ar unda, rom media iyos damoukidebeli am TvalsazrisiT~, _ ambobs Tamar korZaia. `V arxis~ gasxvisebis sakiTxiT jer arc municipaliteti, arc arxis xelmZRvaneloba da arc komunikaciebis erovnuli komisia ar dainteresebula. `Tu ar gasxvisda 2011 wlamde, ra berketi gvaqvs kanonis aRsasruleblad, amaze jer ar gvifiqria, magram jer 2011 weli xom ar aris?~ _ ambobs komunikaciebis erovnuli komisiis samarTlebrivi departamentis ufrosi kaxi yuraSvili. `axla aris 2010 wlis marti, ramdeni dRe da Tve aris darCenili 2011 wlamde? ese igi, dro aris xom iqamde? hoda, roca mova amis dro, maSin miiReben gadawyvetilebas~, _ gvpasuxobs televiziis xelmZRvaneli nugzar lomTaZe da gamgeobis mier yovelwliurad gadaricxuli, daaxloebiT 150-aTaslariani biujetiT ganagrZobs bolnisis raionis yvelaze stabiluri da Zveli arxis marTvas.
35

sazogadoeba

novruz-bairamis dResaswauli, marneuli, 21 marti 2010

eTnikuri umciresobebi

testi tolerantobaze
azerbaijanuli dResaswauli saqarTveloSi uqme dRed cxaddeba. xelisuflebis tolerantobis damadasturebeli nabiji demokratiis ideasTan axlos dgas.
nino gogua
rita asadovasTvis 21 marti gansakuTrebuli dRea. adrianad adga da misaRebi oTaxis kuTxeSi mdgari patara, mrgvali magidis gawyoba daiwyo. wina dRes moxarSuli, sxvadasxvafrad SeRebili kvercxebiT, TevziT, jamSi gazrdili jejiliT, tkbileuliT, xiliT, yvavilebiTa da sanTlebiT morTo magida; specialurad am dRisTvis SeZenili mosasxami moixvia da stumrebis molodinSi televizori CarTo. 21 marts saqarTveloSi mcxovrebi azerbaijanelebi, iranuli kalendris mixedviT, gazafxulis Semosvlas aRniSnaven. ase iwyeba `axali dRe, igive novruz-bairamis 6-dRiani dResaswauli. `stumrebi gvyavda, roca televizorSi movkariT yuri, rom prezidentma 21 marts novruz-bairami saxalxo
36

zeimad gamoacxada. Tavidan megona, rom momesma, ar davijere. amxela sixaruls namdvilad ar velodi, _ ambobs rita asadova. sanam rita stumrebs umaspinZldeboda, prezidenti televizoris ekranidan mimarTavda azerbaijaneli erovnebis moqalaqeebs: TqvenTan erTad zeimobs mTeli saqarTvelo, radgan Tqven xarT Cveni sisxli da xorci, Cveni umniSvnelovanesi nawili~. marneulSi Casulma mixeil saakaSvilma madloba gadauxada azerbaijanis prezidents ilham alievsac gverdSi dgomisTvis, marneulis mosaxleobas ki qalaqis `kidev ufro galamazebas~ dahpirda. 2010 wels gaero-s generalur asambleaze 21 marti, navrozoba saerTaSoriso dRed gamocxadda. 2009-Si ki iunesko-m novroz-bairami `msoflio

xalxTa aramaterialuri kulturis nusxaSi Seitana. novruz-bairami erovnuli dResaswaulia msoflios 11 qveyanaSi, maT Soris _ iranSi, avRaneTSi, uzbekeTSi, yazaxeTSi, tajikeTSi, eraySi, albaneTsa da kosovoSi. axla novruz-bairamis nacionalur dResaswaulad gamocxadebiT saqarTvelos xelisufleba cdilobs, sakuTari tolerantoba aCvenos. aqamde umciresobebis mimarT Semwynarebluri politikis afiSirebas prezidenti xanukaze _ sinagogaSi da 25 dekembers _ kaTolikur eklesiaSi stumrobiT cdilobda. da mainc, 2008 wels iudevelebs metrosadgur `Tavisuflebis moedanTan~ TavianTi tradiciuli rvatota Sandlis _ menoras dadgmis saSualeba ar misces. municipalitetTan ramdenimedRiani molaparakebis warumateblad dasrulebis gamo, iudevelTa es Canafiqri sazogadoebisTvis ucnobi darCa. amis Semdeg xanukobis sajarod aRniSvnis iniciativa ebraelebs aRar gamouCeniaT. azerbaijanelebis Semdeg sididiT meore somxuri diasporac Tavis eTnikuri dResaswaulisTvis erovnuli xasiaTis miniWebas, didi xania, Riad da gabedulad cdilobs. 2007 wlis 24 aprils somxurma eklesiam qalaqis meliberali . marti-aprili 2010 . 23

foto irakli gedeniZe

sazogadoeba

rias sTxova somexTa genocidis dRis mosagonari atributikis somxuri eklesiis ezos gareT, quCaSi gamofenis nebarTva. Tumca, uari miiRo. `rogorc moqalaqe vfiqrob, rom, rogorc Cans, saqarTvelo-azerbaijanis politikuri aliansi ufro myaria, vidre qarTul-somxuri. Tu politikuri neba iarsebebs, nebismieri qarTul-somxuri dResaswaulis daweseba SeiZleba. SeiZleba saiaTnovobis saxalxo zeimis erovnulad gadaqcevac, Tumca amaze didi mniSvnelobis somxuri dResaswaulebic arsebobs, _ acxadebs saqarTvelos somexTa saTvistomos warmomadgeneli aleqsandr oganovi. `Cven varT saxelmwifo, romelic efuZneba daviT aRmaSeneblis tradicias da es tradiciaa yvela aRmsareblobis Tanasworoba da pativiscema, imitom rom saqarTvelos siZliere misi mravalferovnebaa. Cveni erTianoba sxvadasxvaobaSia. yvela am qveynis Svilebi da patriotebi varT~, _ esec mixeil saakaSvilis sityvebia. adamianis uflebebis damcvelebi fiqroben, rom novruz-bairamis nacionalur dResaswaulad gamocxadebiT prezidentis tolerantul gamosvlebs pirvelad mohyva realuri Sedegi. novruz-bairamis aRniSvnas ombudsmenis aparatis tolerantobis centris xelmZRvaneli beqa mindiaSvili `revoluciurs~ uwodebs. `es aris pirveli SemTxveva, roca araqarTuli warmomavlobis dResaswauli nacionalur dRed cxaddeba. aqamde mxolod qarTul marTlmadideblur dRe-

saswaulebs aRvniSnavdiT, rac aSkara uTanasworoba iyo. novruzoba ara religiuri, aramed saero dResaswaulia, es ki erebs Soris kulturul daaxloebas Seuwyobs xels, _ ambobs beqa mindiaSvili. Tumca qveyanaSi, sadac eTnikuri umciresobebis mimarT Semwynarebloba TiTqos istoriul faseulobad cxaddeba, novruz-bairamis dResaswauls mowinaaRmdegeebi mainc gamouCndnen. `liberali~ ramdenime dRis ganmavlobaSi uSedegod eloda sapatriarqos oficialur komentars. gelaTis akademiis akademikosma mariam cacanaSvilma telekompania `maestros~ eTerSi prezidentis es iniciativa eklesiis winaaRmdeg mimarTul nabijad Seafasa: `prezidentis ganacxadi, rom sakanonmdeblo rangSi aiyvanon es dResaswauli, morigi informaciul-politikuri avantiuraa. mTeli saqarTvelosTvis aseTi aqcentebis gakeTeba ukve politikuri zewolaa. aman SeiZleba garkveuli SeSfoTebebi da kiTxvebi gamoiwvios~. politologi aleqsandre rondeli novruz-bairamis nacionalur dResaswaulad gamocxadebis erT-erT mizezad swored marTlmadidebeli eklesiis dominantur rols asaxelebs: `marTlmadidebeli eklesiis dominantoba imdenad aSkaraa, rom yvelas Tvals sWris. amitom gaakeTes es, msofliom rom ar ifiqros, TiTqos sxva eTnikur jgufebs pativs ar vcemT. `liberalis mier Catarebul mcire gamokiTxvaSi, romelSic 150-ma moqalaqem miiRo monawileoba, mxolod

mixeil saakaSvili novruz-bairamis dResaswaulze, marneuli, 21 marti 2010

41-ma dauWira mxari novruz-bairamis uqme dRed gamocxadebas. 10-isTvis amas mniSvneloba ar hqonda, samma pasuxisgan Tavi Seikava, danarCenma 99-ma moqalaqem ki prezidentis iniciativa mkveTrad uaryofiTad Seafasa: `isedac sul bairamoben Cvens qveyanaSi da axla oficialurad vabairamoT?~ _ kiTxva Semomibruna 40 wlamde mamakacma. Tumca, imave asakis qalbatonma miTxra: `marTalia, qarTvelebs azerbaijanSi ase ar anebivreben, magram xom SeiZleba Cven viyoT didsulovnebi?~ dRes saqarTveloSi 15 dResaswaulia uqme dRed gamocxadebuli. maTgan 7 saeroa, 8 _ marTlmadidebuluri. prezidentis presspikeri manana manjgalaZe acxadebs, rom ar aris gamoricxuli, male nacionalur dRed sxva umciresobebis dResaswaulebic gamocxaddes. Tu prezidentma es sityva Seasrula, arsebul 15 uqme dRes minimum sami _ somxebis, azerbaijanelebis da ebraelebis dResaswauli unda daematos. novruz-bairamis nacionalur dResaswaulad gamocxadebas ebraelebica da somxebic loialurad xvdebian. `am dResaswaulis daweseba niSnavs yvelas pativiscemas. bednieri viqnebodi, nebismieri erTi ebrauli dResaswaulic uqmed rom gamocxadebuliyo, magram albaT sakmarisze cotani varT, _ ambobs Tbiliseli ebraeli levan iasaxanzade, romelic sionis eklesiasTan, Zvel ubanSi cxovrobs da Tavs saqarTvelos srulfasovan moqalaqed miiCnevs. misi Semosavlis wyaroa sakuTar saxlSi, 2 kvadratuli metri farTobis naTel oTaxSi gakeTebuli fexsacmlis samkervalo. kedlebze fexburTelebis, maT Soris _ daviT yifianis, gaxunebuli suraTebi aqvs gakruli. saqarTvelos SromiTi kodeqsis mixedviT, moqalaqes SeuZlia nebismier erovnul dResaswaulze imuSaos da, sanacvlod, sakuTari eTnikuri dResaswaulis dros daisvenos. amisaTvis eTnikuri umciresobis warmomadgeneli piradad unda SeuTanxmdes damqiravebels, razec SeiZleba uaric miiRos da es iniciativac Zvirad daujdes. kavSiris, `saerTo-samoqalaqo moZraoba mravalferovani saqarTvelo~, Tavmjdomare arnold stepaniani acxadebs, rom eTnikuri umciresobebis diskriminacia yvelaze naTlad swored Sromis bazarze vlindeba.
37

liberali . marti-aprili 2010 . 23

foto irakli gedeniZe

sazogadoeba

mas magaliTad mohyavs 2008 wels marneulSi momxdari faqti, rodesac eTnikurad azerbaijaneli, eTnikuri gansxvavebulobis gamo, adgilobriv saxelmwifo struqturaSi ar miiRes, miuxedavad imisa, rom konkurentebze ukeT Caabara gamocda. es faqti adasturebs, rom qarTul Sromis bazarze jer kidev arsebobs eTnokratizmi. sajaro da kerZo dawesebulebebis absolutur umravlesobas eTnikurad qarTvelebi marTaven da TanamSromlebs eTnikuri niSniT gamoarCeven. amitom TiTqmis ar icvleba im arapopularuli da dabalanazRaurebadi profesiebis sia, romelTac eTnikuri umciresobebi Taobidan Taobamde misdeven. umciresobis warmomadgenlebi diskriminaciis konkretul SemTxvevebze sajarod saubars Tavs arideben, momavalSi ufro didi problemebi rom ar SeeqmnaT. am adamianebis dumili problemas `Caketil~ eTnikur wreSi aqcevs, qarTvelebis tolerantoba ki mxolod deklarirebul faseulobad rCeba. `ver vityviT, rom novruz-bairamis dResaswaulad gamocxadebiT gavxdebiT an manamdec viyaviT tolerantuli sazogadoeba, _ acxadebs radio `Tavisuflebis~ korespondenti, kulturologi salome asaTiani da varaudobs, rom qarTvelebis umravlesobas novruz-bairamis uqme dRed gamocxadeba ar moewoneba, _ CvenTan jer kidev Warbobs eTnikur nacionalizmze dafuZnebuli lozungebi da miTebi qarTuli jiSis Sesaxeb. Warbobs religiuri populizmi, Zalauflebis da popularobis mosapoveblad marTlmadideblobis gamoyeneba. amis miRma ki xSirad dominantur jgufsa da umciresobebs Soris arsebuli gaucxoeba da Seuwynarebloba imaleba. am damokidebulebis Secvlas bevrad meti Zalisxmeva sWirdeba, vidre drodadro, winasaarCevnod gamoTqmuli multikulturuli lozungebi da Tundac Zalian dadebiTi nabijebi. novruz-bairami erTgvari testia. umciresobebis dResaswaulebis erovnul dResaswaulad gamocxadebiT ukeT gavacnobierebT, mainc ramdenad tolerantulebi varT eTnikuri umciresobebis mimarT, romlebsac Cvens istoriul simdidres vuwodebT.
38

qarTveli kriminalebi evropaSi

dartyma qarTul mafias avstriaSi


martSi evropis eqvs qveyanaSi, sul mcire, 69 qarTveli daakaves. kargad organizebuli qarTveli kriminalebis dajgufebis dakavebis momdevno dReebSi venaSi binis qurdobebma 50%-iT iklo.
matias hatleri

qarTveli kriminalebis dakaveba, vena 2010

meoradi tansacmeli, cifruli kamerebi da samkaulebi _ qarTul bazarze bevri ram iyideba. savsebiT SesaZlebelia, rom is sagnebi, romelsac Tbilisis da quTaisis bazrobebze naxavT, venis saxlebidan iyos moparuli. martis Sua ricxvebSi evropelma policielebma SeTanxmebulad daakaves kargad organizebuli qarTveli kriminalebi. operacia javas farglebSi, romelsac koordinacias uwevdnen espaneli prokurorebi, eqvs qveyanaSi sul cota 69 qarTveli eWvmitanili daakaves. espaneTTan erTad, vena kriminaluri qselis yvelaze mniSvnelovani centria. maRaziebisa da manqanebis ga-

qurdvis garda, qarTvelma kriminalebma avstriaSi binebis qurdobasac mihyves xeli. venis gamomZieblebma daadgines, rom bolo TveebSi qarTveli mZarcvelebi pasuxismgebelni iyvnen mTel dedaqalaqSi momxdari binis qurdobebis meoTxedze. erTerT binaSi, romelsac kriminalebi naqurdalis Sesanaxad iyenebdnen, policielebma aRmoaCines bolo ori kviris ganmavlobaSi moparuli 37 kilogrami Zvirfaseuloba. naZarcvis didi nawili ukve gayiduli iyo venis Sav bazarze an gagzavnili saqarTveloSi regularuli fostiT an DHL-iT. avstrielma policielebma daakaves ori qarTveli kanonieri qurdi,
liberali . marti-aprili 2010 . 23

sazogadoeba

romlebic akontrolebdnen qarTul dajgufebebs avstriasa da mezobel qveynebSi. erT-erTma maTganma warsulSi ukve gaatara 4 weli avstriis cixeSi. manamde is pirvelad 2005 wels daiWires. dRes qarTveli kanonieri qurdebis umravlesoba saqarTvelos cixeSi zis. zogierTma maTganma qveyana datova da ruseTSi Tu evropis qveynebSi damkvidrda. qarTuli kriminaluri qselis TiTqmis yvela wevrma avstriaSi politikuri TavSesafari moiTxova. 2009 wels 975-ma qarTvelma moiTxova politikuri TavSesafari, aqedan mxolod 5% daakmayofiles, isic imitom, rom arsebobda humanitaruli mizezebi _ magaliTad, zogierTs awuxebda seriozuli daavadebebi. avstriuli policiis cnobiT, qarTvelebis naxevari, maT Soris bavSvebi da qalebi, romlebmac politikuri TavSesafari moiTxoves, warsulSi nasamarTlevi iyo. amis miuxedavad, avstrias qarTveli kanonieri qurdebis saqarTveloSi eqstradireba ori mizezis gamo ar surda: pirveli, rom 2005 wels miRebuli saqarTvelos kanoni, romelic yvela `kanonieri qurdis~ wo-

organizebuli danaSaulis erT-erTi centridan arian. rodesac venaSi dasWirdebodaT specialuri unarebis mqone qurdi, aseTis rekrutirebas axdendnen saqarTveloSi, qmnidnen legendas, rom mas politikurad devnidnen da mihyavdaT avstriaSi. aTamde adamiani cxovrobda cudi pirobebis sacxovreblebSi; samkaciani jgufebi axorcielebdnen binis qurdobebs, xandaxan ramdenime saaTis ganmavlobaSi ramdenime kargad dacul binas texavdnen. gamomZieblebi varaudoben, rom venaSi jer kidev 100-mde qarTveli qurdi darCa. isini kriminaluri samyaros yvelaze dabal safexurebze arian, bevri maTgani narkomania da, avstriuli mediis cnobiT, axla ukve bosebis gareSe arian darCenilebi, radgan maTi liderebi daapatimres. avstriel gamomZieblebs ainteresebT, Tu ramdenad dasustda dapatimrebebis Semdeg qarTuli kriminaluri qseli. dapatimrebebis momdevno dReebSi binis qurdobebma venaSi 50%-iT iklo. evropuli policiisTvis Zalze rTulia msgavsi eTnikuri bandebis infiltracia. vfiqrob, qarTuli mxaris Carevis gareSe, es SeuZlebe-

li kriminalebi xSirad iyenebdnen kodirebul enas da Jargons, rac aseve arTulebda policiis muSaobas. amis miuxedavad, informaciis gacvla-gamocvla qarTul da avstriul specialuri operaciebis departamentebs Soris Seuferxeblad mimdinareobda. geigeri acxadebs: saqarTveloSi mTavrobac dainteresebulia, rom Tavidan moiSoron evropaSi myofi qarTveli kriminalebi, radgan isini azianeben qveynis reputacias. informaciis Seuferxebeli gacvlis uzrunvelsayofad, saqarTvelos venaSi policiis ataSe hyavs. Sesabamisad, avstriasac hyavs sakontaqto piri TbilisSi. qarTvelma kanonierma qurdebma iseTi msxvili da struqturizebuli ierarqia Seqmnes, rom gamocdili avstrieli gamomZieblebic ki gaaoces. msgavsi struqturebis winaaRmdeg brZola mxolod mTeli evropis masStabiT SeiZleba. calkeul qveyanas amisi ganxorcielebis mcire Sansi aqvs. gamomZiebelma unda Seiswavlos kriminalebis samSoblo da interkulturulad daadginos, Tu sad aris problemebi, _ ambobs geigeri.

bolo TveebSi qarTveli mZarcvelebi pasuxismgebelni iyvnen venaSi momxdari binis qurdobebis meoTxedze. erT-erT binaSi, romelsac kriminalebi naqurdalis Sesanaxad iyenebdnen, policielebma aRmoaCines bolo ori kviris ganmavlobaSi moparuli 37 kilogrami Zvirfaseuloba.
debis mqone pirisTvis 10 wliT Tavisuflebis aRkveTas gulisxmobs, saerTaSoriso standartebs Znelad Tu Seesabameba; da meore, rom saqarTvelos gadatvirTuli cixeebis pirobebi saerTaSoriso standartebSi ar jdeba. mTlianobaSi, qarTvelebi avstriis kriminalur samyaroSi did rols ar TamaSoben, _ ambobs avstrieli usafrTxoebis eqsperti, romelsac urCevnia anonimurad darCes, _ magram isini akeTeben imas, rac xalxs Zalian abrazebs: Zarcvaven maT binebs. dabali rangis qarTveli kriminalebis didi nawili, e.w. qveiTebi quTaisidan, istoriulad, qarTuli
liberali . marti-aprili 2010 . 23

li iqneboda, _ ambobs eldar gogolaZe, qarTuli uSiSroebis Zalebis yofili xelmZRvaneli SevardnaZis administraciaSi. gogolaZe amatebs, rom 70-ian da adreul 80-ian wlebSic moskovis policia eyrdnoboda qarTveli policielebis codnasa da mxardaWeras, rom sabWoTa kavSiris dedaqalaqSi msgavsi qselebi gaeSifraT. gamoZiebebi Zalian, Zalian rTuli iyo, _ eTanxmeba mas ernst geigeri, avstriis federaluri policiis organizebuli danaSaulis departamentis xelmZRvaneli, _ Cven CaviwereT aTasobiT satelefono saubari da mogviwia maTi gadaTargmna, _ ambobs is. qarTve-

yovelkvireuli avstriuli Jurnali profili wers, rom bolo TveebSi quTaisuri klanebi didi wnexis qveS iyvnen, raTa globaluri ekonomikuri krizisis fonze bevri fuli eSovnaT. venaSi TavianT aqtivobebTan erTad, maT msxvili investiciebi ganaxorcieles uZrav qonebaSi barselonasa da espanur kosta bravaze. espanuri uZravi qonebis finansuri sapnis buSti, romelic axlaxan gaskda, qarTvel kriminalebs did danakargebad daujdaT. am danakargebis sakompensaciod da saqarTveloSi darCenili ojaxebis dasaxmareblad maT avstriaSi sul ufro meti sacxovrebeli saxlis gaqurdva uwevdaT.
39

sazogadoeba

14 wlis naTia musikalur skolaSi swavlobs da kviraobiT eklesiis gundSi galobs. is `mrevlis biblioTekis~ seriiT gamocemuli wignis _ `ra unda icodes yovelma gogonam~ _ mTavari gmiria. rusi mRvdlis aleqsi graCovis wigni, romelic qarTulad dekanoz zaqaria ZinZibaZis redaqtirebiT iTargmna, naTias dedis rCevebzea agebuli. deda Svils xatovnad uxsnis, Tu rogor Cndeba axali sicocxle, ra aris Tavisufleba, rwmena, siyvaruli, gansacdeli.. `rodesac orwlinaxevrisa iyavi, gadavwyviteT, SenTvis multfilmi gveCvenebina... aqedan daiwyo yvelaferi. im dRidan, TiTqos ucabedad Segcvales. xSirad miiwevdi televizorisken da mexvewebodi, _ CarTeo. veRar gcnobdiT, yvirodi, tirodi, SeSinebuls geRviZeboda, TiTqos viRac mogdevda, saSinelebebi gelandeboda... me gavvardi eklesiaSi mamaosTan, maSinve mkiTxa, _ televizors xom ar uyurebso~. multfilmebis personaJebiT gaformebuli bloknotebi da stikerebi xatebTan erTad barnovis quCaze maRazia `nugeSSi~ iyideba. `nugeSis~ gamyidveli meubneba, rom maTi maRazia sapatriarqos ekuTvnis. Tumca, irkveva, rom es ase ar aris. arc es da arc sxva, maT Soris eklesiis ezoebSi ganTavsebuli maRaziebi, sapatriarqos ar eqvemdebareba. uSualod sapatriarqos sul sami saeklesio maRazia ekuTvnis _ qaSueTis win, sionis da sveticxovlis ezoebSi mdebare. Tumca, sapatriarqos kontraqtoria Tbilisis 30-mde saeklesio maRaziac. sapatriarqo am maRaziebidan mxolod mogebis garkveul procents iRebs. Tumca, maT Soris kavSiri finansuri urTierTobiT wydeba. amitom daxlebze xSirad iseTi nivTebic xvdeba, romlebic `naTias~ cdunebisken ubiZgebs, anda ubralod mdare xarisxiT gamoirCeva. mama serafime Wedia sapatriarqos finansur ganyofilebas, bolo erTi welia, ganagebs da apirebs, Tavad daiaros qalaqSi arsebuli yvela saeklesio maRazia. Zalian ukvirs, roca gasaRebis sakids vaCveneb ai, am gamosaxulebiT _ . es arasaeklesio daniSnulebis mqone suveniri sapatriarqos kontraqtor maRazia
40

foto Temo barZimaSvili

sapatriarqos maRazia `madli~ leseliZis quCaze, marti 2010

saeklesio maRaziebi

ulicenzio marTlmadidebloba
TbilisSi moqmedi saeklesio maRaziebi sapatriarqos ar ukuTvnis, Tumca sagadasaxado SeRavaTebiT sargebloben.
rusudan ruxaZe
tis Tu sxva saeklesio nivTebis fasi Tanabrad xelmisawvdomia. rogorc Cans, isinic ar ixdian gadasaxads, gamosarkvevi zustad eg aris, rogor axerxeben amas~, _ ambobs mama serafime. saqarTvelos samociqulo marTlmadideblur eklesiasa da saxelmwifos Soris gaformebuli konstituciuri SeTanxmebis mixedviT, eklesiis mier warmoebuli RvTismsaxurebis produqciis Semotana gadasaxadebisgan gaTavisuflebulia. xolo sapatriarqos mier religiuri daniSnulebis mqone produqciis realizaciiT miRebuli mogeba ar ibegreba. es sakonstitucio garantiebi ki sakmarisi xdeba imisTvis, rom saxelmwifom saerTod uari Tqvas yvela tipis saeklesio maRaziis Seliberali . marti-aprili 2010 . 23

`madlSi~ iyideba. oTxmocian wlebSi Seqmnili Rimilis es tipografiuli simbolo dRes gansakuTrebiT internetforumebzea popularuli. interneti da kompiuteri ki `naTiasTvis~ TiTqmis akrZalul garTobad iTvleba: `im qaliSvilebis 80 procenti, visi muSaobac kompiuterTan aris dakavSirebuli, an deda ver xdeba, an avadmyof bavSvs aCens~, _ weria `naTias wignSi~. mama serafimes araferi aqvs sawinaaRmdego zogadad kompiuterebis, magram `smailikis~ moxvedras saeklesio maRaziaSi metismetad miiCnevs. Tumca, igi imasac ambobs, rom sapatriarqos saxeliT uamravi mewarme sargeblobs. `Cven gadasaxadisgan ganTavisuflebulebi varT, magram Cvens maRaziaSi da kerZo piris gaxsnil maRaziaSic xa-

sazogadoeba

sapatriarqos maRazia `iveroni~ gamsaxurdias gamzirze, marti 2010

mowmebaze, imis miuxedavad, uSualod sapatriarqos eqvemdebareba es maRazia, mxolod misi kontraqtoria, Tu sruliad damoukidebladaa gaxsnili. mama serafime ambobs: `sagadasaxado aseT maRaziebSi ar Sedis. saxelmwifo sadac xedavs, rom saeklesio nivTebi iyideba, iqaurobas ar ekareba~. sagadasaxado sistema saeklesio maRaziebis mimarT, erTi SexedviT, kanonieri motiviTaa `gulgrili~ _ maTze pasuxismgebeli mxolod sapatriarqo unda iyos. Tavis mxriv ki, sapatriarqos aranairi meqanizmi ar gaaCnia, kerZo pirebis mier gaxsnili saeklesio maRaziebi akontrolos. sapatriarqos kontraqtori maRaziebi, magaliTad `wminda kuTxe~, `marTlmadidebeli~, `madli~ da a.S. _ uSualod sasuliero pirebis an mrevlis mieraa gaxsnili. mama serafime Wedia ambobs, rom kontraqtori maRaziebis arsebobas sapatriarqo imitom uwyobs xels, rom xalxi dasaqmdes, Torem maTgan Semosavali `mciredia~. `zog mflobels mravalSviliani ojaxi hyavs da xels vuwyobT, rom maRazia gaxsnas, tvirTis ganbaJebisas specialur werilsac vatanT, rom konkordatiT gaTvaliswinebuli SeRavaTebiT isargeblon~. maRaziebis Semosavlebs, sagadasaxado uwyebis garda, verc sapatriarqo aRricxavs, imis gamo, rom saeklesio maRaziebis umetesobaSi salaro aparati ar dgas. kanoniT sagadasaxado
liberali . marti-aprili 2010 . 23

sakonstitucio garantiebi ki sakmarisia imisTvis, rom saxelmwifom uari Tqvas yvela saeklesio maRaziis Semowmebaze, imis miuxedavad, uSualod sapatriarqos eqvemdebareba es maRazia, Tu damoukidebladaa gaxsnili.
SeRavaTebi aravis aTavisuflebs salaro aparatiT qviTris amobeWdvis valdebulebisgan. sagadasaxado kodeqsis Sesabamisad, vinc momxmarebelTan naRdi fuliT axorcielebs angariSvaldebulebas, movalea, qviTari gasces. sapatriarqos maRaziebSi gasayidad Setanili nivTebisa da wignebis Sinaarsi xSirad TviTon marTlmadideblur mrevlSi iwvevs dapirispirebas. magaliTad, karlo buaCiZis wignis `mcenareTa dacvis xalxuri saSualebebis~ gayidva sapatriarqos maRaziaSi daviT aRmaSeneblis saxelobis marTlmadidebluri mrevlis kavSirma gaaprotesta. maT vebgverdze www.religia.ge gamoqveynebulia mimarTva: `ra unda Selocvebis wigns sapatriarqos maRaziaSi?!~ wigns mi-

TiTebuli aqvs, rom igi kaTalikospatriarqis locva-kurTxeviTaa gamocemuli. `sruliad gaugebaria, Tu rogor moxda, rom sapatriarqos gamomcemlebis da eklesiis mwyemsis kurTxeviTa da xelSewyobiT daibeWda da gavrcelda magiuri Selocvebi, wyevla-krulva, romelsac rac ar unda daarqva _ xalxuri sityviereba, folklori Tu mavneblebis Selocva _ mainc boroti Zalis gamovlinebad da mis iaraRad rCeba. arc erTi sityva ar aris Tqmuli imis Sesaxeb, rom qristianebisTvis dauSvebelia Selocvebis warmoTqma da warmarTul ritualSi monawileoba~. werilis avtori miuTiTebs, rom amis Sesaxeb araerTxel amcnes sapatriarqos prescentrs, da aseve patriarqis mdivans mama zaqaria maCitaZes, magram wigni mainc iyideba. `arc es wignia gamocemuli sapatriarqos licenziiT. ase rom iyos, mas specialuri niSani eqneboda ydis Sida mxares. sapatriarqoSi arsebobs specialuri sabWo, meufe grigolis xelmZRvanelobiT, romelic, momarTvis SemTxvevaSi, ecnoba gamosacem literaturas da aZlevs an ar aZlevs mas licenzias. Tqven mier CamoTvlili wignebi kerZo iniciativiTaa gamocemuli da arc is maRazia gvekuTvnis Cven, sadac es wigni iyideboda~, _ ganmartavs mama serafime. naTias ambavi ki ase grZeldeba: `CvenTan skolaSi yvelas gaxvretili aqvs yurebi, ukeTiaT sayureebi, miTxres, rom Zalian momixdeboda samajurebi, mZivebi da sayureebi.. `sawyali bavSvi, _ gaifiqra dedam, _ ai, morigi cduneba~. oqroTi movarayebuli vercxlis beWedi, zurmuxtis TvlebiT da naxevradZvirfasi qvebiT mooWvili samajurebi, mominanqrebuli sayureebi, Cristocraft-is TvalismomWreli saaTebi, balerinebis da yvavilebis figurebi svarovskis TvlebiT, _ maRazia `wminda kuTxe~ da `madli~ naTias mravalferovan arCevans sTavazobs. cduneba CemTvisac Zalian didia, Tumca leseliZis quCaze mdebare ramdenime saeklesio maRaziaSi vyidulob mxolod xats _ 4 larad, wigns _ 2 larad, da gasaRebis sakids _ 4 larad. arc erT nivTSi gadaxdili Tanxis sanacvlod qviTars ar maZleven.
41

foto marika qoCiaSvili

sazogadoeba

WiaTuris samTo gamamdidrebeli kombinati

profesiuli daavadebebi

samsaxuri janmrTelobis xarjze


samuSaos dakargvis SiSiT adamianebi malaven, rom avad arian. dasaqmebulTa avadoba orjer metic ki SeiZleba iyos, vidre oficialuri statistika gvaCvenebs.
maka jaiani
gzas saxlidan samsaxuramde 40 wuTi miaqvs. 6 kilometrs, sofel iTxvisidan WiaTuris samTo gamamdidrebel kombinatamde, 55 wlis merab iakobiZe fexiT gadis. saerTo Sesasvlelidan mis uSualo samuSao adgilamde kidev didi manZilia. kldeSi horizontalurad gaWrili gvirabi 5-6 kilometri siRrmisaa da gvirabgamyvanTa brigadebi iqamde specialuri vagonebiT mihyavT. `iqidanac vagonebma unda wamogviyvanos, magram xandaxan ise agvianebs, aRarc velodebiT, fexiT gamovdivarT bolomde~, _ ambobs maRaroSi 27 wlis samuSao staJis mqone merab iakobiZe, romelsac marcxena fexi protezirebuli aqvs. operacia mas ramdenime wlis win quTaisSi gaukeTes. rogorc ambobs, fexis problema `maRaroSi mZime jafisgan~ Seeqmna. magram xelfasis gamo samsaxurs Tavs mainc ver anebebs. Sromis medicinisa da ekologiis samecniero kvleviTi institutis bolo kvlevis mixedviT, aRmoCnda, rom dasaqmebulTa daavadebis maCvenebeli WiaTuris samTo gamamdidrebel kombinatSi yvelaze maRalia. gamokvleul muSebs gul-sisxlZarRvTa, nervuli sistemis, kanis, sasunTqi gzebis problemebi awuxebT. gavrcelebulia pnevmonia da smenis
42

nevritic. Tumca, kvlevis yvelaze sagulisxmo aRmoCena iyo is, rom adamianebi xSir SemTxvevaSi, samsaxuris SenarCunebis mizniT, avadmyofobas malaven. `siRrmiseulma kvlevam gvaCvena, rom avadoba orjer imaze metia, vidre subieqturi CivilebiTa da Sesabamisi dokumentaciiT dadasturda~, _ acxadebs institutis epidemiologiuri kvlevebis laboratoriis xelmZRvaneli nana CxaiZe. `aq bevri filtvebis anTebiTac ki dadis samuSaod, _ hyveba merab iakobiZe, _ biuletens 30 dReze mets ar iZlevian da samsaxurs xom ar daanebebs kaci Tavs?~ WiaTuris auzSi 7 maRaroa da, mTlianobaSi, iq 3500-mde adamiania dasaqmebuli. `Svidi, SvidsaaTnaxevari unda vimuSaoT, magram 8 saaTs da xandaxan met xansac vrCebiT, _ ambobs iakobiZe, _ dRiur ganakveTs 100 procentiT Tu ar SevasrulebT, xelfasi dagvakldeba. isedac cotas viRebT da imasac rom moakldes~... xelze 280 lari rom miiRon, amisTvis orma gvirabgamyvanma TiTo cvlaSi 30 tona qani unda aafeTqos, moangrios, gawmindos da gvirabi gaamagros. samuSao mZimea. xSirad, muxlamde talaxSi, daglejili rezinis CeqmebiTac uwevT muSaoba.

am adamianebis gadawyvetileba _ janmrTelobis xarjze SeinarCunon samuSao, gasagebia. statistikis erovnuli samsaxuris 2009 wlis monacemebiT, umuSevrobis donem, procentebSi, 16.3-s miaRwia. 2019.5 aTasi Sromisunariani adamianidan dasaqmebuli sul 1690.5 aTasi iyo, umuSevari ki _ 329 aTasi. imave samsaxuris 2008 wlis monacemebiT, saSualo Tviuri xarji soflis erT Sinameurneobaze 492,3 laria. rogor unda gaanawilos Tanxebi, vTqvaT, merab iakobiZem, Tuki misi orsuliani ojaxis biujets gvirabgamyvanis mcire xelfasi da dedis pensia Seadgens? erTxel scada samsaxuris gamocvla, magram ver moaxerxa. qalaqis mTeli infrastruqtura maRarozea mibmuli. maRaros garda ki, WiaTuraSi ori saavadmyofo, ramdenime skola, restorani, dramatuli Teatri, mxareTmcodneobis muzeumi da mxatvris saxli funqcionirebs. gamodis, rom merab iakobiZisnair adamians arCevani, faqtobrivad, ar aqvs. maRaroSi muSaoba mZimea imis gamoc, rom manganumis warmoeba Sromis mavne pirobebiTa da maRali profesiuli riskiT xasiaTdeba. `jorjian manganezis~ WiaTuris samTo gamamdidrebeli kombinatis muSebi samuSao drois 51,279,2%-is ganmavlobaSi mavne faqtoreliberali . marti-aprili 2010 . 23

sazogadoeba

WiaTuris maRaro

bis zemoqmedebis qveS atareben. Sromis medicinisa da ekologiis samecniero kvleviTi institutis specialistebma epidemiologiuri kvlevebi, WiaTuris maRaroTa sammarTvelos garda, kaspis cementis qarxanasa da `saqarTvelos Tambaqos~ warmoebaSi Caatares. specialuri kiTxvarebis saSualebiT, sawarmoTa higienuri mdgomareoba da dasaqmebulebis janmrTeloba Seiswavles, maT Soris ki _ reproduqciuli janmrTelobac. aRmoCnda, rom `kaspicementsa~ da `WiaTurmanganumis~ sawarmoebSi dasaqmebul qalebs menstrualuri funqciis darRveva awuxebT. xSiria spontanuri abortebisa da mkvdradSobadobis SemTxvevebic. gansakuTrebiT mZime mdgomareobaa `kaspicementSi~, sadac 25 welze meti staJis mqone qalebSi yvelaze maRali mkvdradSobadobis maCvenebeli dafiqsirda. `WiaTurmanganumis~ sawarmoebSi ki igive problema 5 wlamde staJis mqone qalebs aqvT. Sromis medicinis sistema saqarTveloSi gasuli saukunis 90-ian wlebSi dairRva. oTxi welia, rac qveyanaSi epidzedamxedvelobis samsaxuric gauqmda, Sesabamisad, aRar moqmedebs bevri saaRricxvo forma, romelic dasaqmebulTa janmrTelobis darRvevebis analizis indikatori iyo. sistemis moSlamde sawarmoebSi gamarTulad muSaobda samedicino punqtebi, dasaqmebulebs mudam utarebdnen samedicino Semowmebebs, sawarmoebSi arsebul mdgomareobas ki periodulad sanitariuli da epidzedamxedvelobis samsaxuri amowmebda. Sromis medicinisa da ekologiis samecniero kvleviTi institutis es kvleva axla CvenTan Sromis medicinis
liberali . marti-aprili 2010 . 23

Tanamedrove sistemis Camoyalibebas unda daedos safuZvlad. moqmedi kanonmdeblobiT (Sromis kodeqsis Sesabamisi 35-e muxli), damsaqmebeli valdebulia, miiRos yvela gonivruli zoma dasaqmebulis janmrTelobis dasacavad, Tumca, meqanizmi, romelic gaarkvevda, ramdenad asrulebs igi am valdebulebas, saqarTveloSi ar arsebobs. 2007 wlidan aRar moqmedebs profesiuli daavadebebis gamo pensiis daniSvnis wesic. am wesis mixedviT, profesiuli unaris dakargvis SemTxvevaSi, adamians, pensiis saxiT, srulad, 100%-iT eniSneboda xelfasi, romelsac muSaobis dros iRebda. im SemTxvevaSi, roca SromiTi travmiT gamowveuli invalidobac dadasturdeboda, maqsimaluri pensia 120 lars Seadgenda. Tuki, orive problema erTmaneTs emTxveoda, dazaralebuls eZleoda ufleba, am oridan ufro maRali pensia aerCia. 2007 wlamde, vidre es wesi moqmedebda, am tipis pensias dazaralebuls qveynis biujeti uxdida. axla warmoebebi kerZo mflobelobaSi gadavida da arc erTi sakanonmdeblo aqti ar ambobs, profesiuli daavadebis gamovlenis SemTxvevaSi, vin unda ixados daavadebulisTvis daniSnuli pensia. Sesabamisad, dazaralebulma samarTlebrivi meqanizmebiT rom scados kuTvnili pensiis miReba, verafers gaawyobs. kvlevam daadgina korelacia SromiT staJsa da Sromis pirobebs Soris: avadoba staJisa da asakis matebasTan erTad izrdeba. gamokvleul sawarmoebSi, gansakuTrebiT WiaTuris maRaroTa sammarTvelosa da `kaspicementSi~ (Tambaqos warmoebaSi SedarebiT axali danadgarebia da viTarebac ukeTesia),

avadobis maRali done aRiniSna im samuSao adgilebze, sadac, higienuri TvalsazrisiT, Sromis aradamakmayofilebeli pirobebia. teqnologiuri procesebis Taviseburebebi, moralurad moZvelebuli, teqnikurad gacveTili, arahermetuli manqana-danadgarebi, samuSao adgilebis araswori organizeba, saventilacio sistemebis araefeqturi muSaoba, zogan maTi ararsebobac ki _ es is mizezebia, romelic samuSao garemos riskis faqtorebis dasaSvebi normebidan gadaxras ganapirobebs. institutSi aRniSnaven, rom sawarmoebma kvlevis Sedegad momzadebuli rekomendaciebis gaTvaliswineba ukve daiwyes. WiaTuris maRaroTa sammarTveloSi samuSao garemos mavne faqtorebis doneTa kontrols axorcieleben, gaamagres da gawmindes saventilacio sistemebic. `kaspicementSi~ ki daidga xmauris specialuri mayuCebi, damontaJda axali danadgarebi, gauqmda 10mde mavne samuSao adgili. Tumca, yvela es RonisZieba, romelsac qarTveli mewarmeebi dasaqmebulebis janmrTelobis dasacavad gaatareben, Sedegs momavlisTvis gamoiRebs. merab iakobiZe ukeTesobas dRes da xval verc sakuTar janmrTelobas da verc jibes daatyobs. Tumca, sawarmoTa mflobelebis aqtiuroba mainc mniSvnelovania. janmrTelobis msoflio organizaciis monacemebiT, profesiuli daavadebebisa da sawarmoo travmebis Sedegad evropaSi yovelwliurad 327 aTasi adamiani iRupeba. amave mizeziT, yovel wels ikargeba mTliani Sida produqtis 2,4%. saqarTveloSi msgavsi gamoTvlebi jerjerobiT arc CautarebiaT.
43

fotoebi irina abJandaZe

Tvalsazrisi sazogadoeba

ragbi, rogorc omis surogati


`borjRalosnebis~ gamarjvebis politizireba saxelmwifo kompleqsebis kompensaciaa.
irakli korZaia
imTaviTve vambob: 20 marts borjRalosnebis mier sasaxleSi misul sportsmenebs kidev erTi moulodnelorusi daTvebis Zlevam CemSi iseTive sixaruli gamoiwvia, ba elodaT _ `borjRalosnebisTvis~ TbilisSi sacxovrerogoric _ uamrav qarTvelSi. bolo wlebSi qarTul fe- beli saxli aSendeba. TbilisSi, karg adgilas gamoiyofa xburTze gulacruebulma sportis es saxeoba advilad specialuri farTi da Cveni moragbeebisTvis sacxovrebeSeviyvare. rom ara trabzonSi gamarTuli matCis vulga- li saxli aSendeba, _ ganacxada prezidentma. TavisTavad, saxelmwifos mxridan sportze zrunva misaruli politizireba, saqarTvelos xelisuflebis mier erTgvar groteskamde misuli ritorika da qcevebi, ga- salmebelia. Tumca, `borjRalosnebis~ morigma warmatemarjvebiT miRebul aRtacebas xangrZlivad SevinarCune- bam, qarTuli ragbis siZlieresTan erTad, saxelisuflo aparatis mTeli rigi sisusteebi gamokveTa da xazi gausva. bdi da dRevandeli werilis Temac sxva iqneboda. didi sporti, ukve karragbis qomagebma karga xania, ar warmoadgens gad ician, rom, sporsaxelmwifoebrivi Sesatuli TvalsazrisiT, Zleblobebis sazoms. is ruseTis gundTan gasul ufro xSirad, kapimarjveba borjRalostalis, teqnologiis da nebisTvis sirTules farmacevtikis Sejibrs ar warmoadgenda. amis waagavs. Tu mdidari qveysaukeTeso dasturi nebisTvis sporti pati28-quliani sxvaobiT vmoyvareobis dasakmayodamTavrebuli TamaSia. fileblad damatebiTi sagulisxmoa isic, rom instrumentia (nobeliantrabzonis stadionze tebis raodenobaSi Sejisaxelisuflo elitis brebisa ar iyos), Raribi iseTi warmomadgenlebi da warumatebeli qveynigamoCndnen, romlebsac daviT baqraZe, aleqsandre lomaia da grigol vaSaZe ruseT-saqarTvelos saragbo saTvis is nacionaluri matCze, trabzoni, 20 marti 2010 qarTveli moragbeebis kompleqsebis erTgvari sxva, gacilebiT mniSvnelovan TamaSebze ver rom ara trabzonSi gamarTuli matCis kompensacia da nugeSia. ringze eleganturad monaxavdiT. vulgaruli politizireba, saqarTvelos Cxubari kubeli mozardecxadia, am SemTxvevaxelisuflebis mier erTgvar groteskamde bi, oRro-CoRro asfaltSi, mniSvnelovani iyo konkretul mopaeqresTan misuli ritorika da qcevebi, gamarjvebiT ze fexburTis burTiT morbenali brazilieli miRweuli gamarjvebis miRebul aRtacebas xangrZlivad Wabukebi, rusi tanmovarmaqsimalurad maRal (saxelmwifoebriv) xarisxSi SevinarCunebdi da dRevandeli werilis jiSe gogonebi, romlebic ayvana _ sporti, roTemac sxva iqneboda. gamarjvebisTvis myesebs ar zogaven, Tu virtuozi gorc omis surogati. qarTveli `borjRalosneme Tqveni gamarjvebis bi~ _ es yvelaferi CveuCemi recepti gamovitane _ verc erTi sxva sportis warmomadgeneli ise ver mRe- lebrivi adamianisTvis saxelmwifo kompleqsebis komris saqarTvelos himns, rogorc Tqven. es aris pirveli pensaciaa. hoda, tavtologiuri msjelobiT Tavs aravis Sevawyen recepti imisa, rom gaqvT swrafva gamarjvebisken, _ aRniSna mixeil saakaSvilma 21 marts moragbeebTan gamarTul da vaRiareb, rom `borjRalosnebis~ wyalobiT, raRac Sexvedraze, da dasZina, _ qarTvelma gulSematkivarma gu- droiT Cemma kompleqsebmac miiZines, prezidentTan gamarSindel matCs Rirsebis matCi uwoda. minda, am matCis yve- Tulma Sexvedram ki mTeli sicxadiT gamaxsena ruseTTan la monawiles Rirsebis ordenebi gadavce. prezidentis ukve meramdened wagebuli omi.
foto interpres niusi

44

liberali . marti-aprili 2010 . 23

kultura

observatoria Tbilisis centrSi


unikaluri arqiteqturuli Rirebulebis Senoba aRmaSeneblis reabilitaciis proeqtSi ver moxvda.
marika qoCiaSvili
erT-erT fligelSi Zveli xis saweri magida dgas. zed gacrecili wignebi da dRiurebi awyvia. Taroze mzis radiaciis sazomi SuSis burTula devs. kuTxeSi barografi, magnituri dakvirvebebisTvis saWiro xelsawyo dgas. SemorCenilia setyvis dasaSleli, raketis msgavsi danadgaric. aq Tavis droze seminariidan axlad garicxuli stalinic muSaobda da yoveldRiur meteorologiur aRricxvebs dRiurSi iniSnavda. Tbilisis geofizikuri observatoriisgan dRes mxolod Zveli Senoba darCa, romelic isev iq, aRmaSeneblis 150-Si dgas. is orasi wlis win aaSena germanelma mecnierma arnold moricma. Tumca, axal maRalsarTulian korpusebs Soris moqceuli unikaluri nagebobis gzidan danaxva SeuZlebelia. observatoriis koSkidan, myinvarwveris magivrad, Tbilisis `caTambjenebi~ moCans. astronomiuli dakvirvebebis fligels saxuravi aRar exdeba. meteorologiuri dakvirvebebis moedanze ki Tavdacvis saministros manqanebis gasaCerebeli adgilia mowyobili. `kukiis observatoria mTel kavkasias, kaspiisa da Savi zRvebis akvatoriebs emsaxureboda. arqiteqturuli TvalsazrisiTac, es kavkasiaSi unikaluri Senoba iyo, originaluri, absoluturad TviTmyofadi klasicisturi nageboba, romlis Suagulsac warmoadgenda RerZis irgvliv mbrunavi xis koSki~, _ acxadebs arqiteqturis istorikosi maia mania. 18 marts goeTes institutSi misi wignis `Tbilisis geofizikuri observatoria~ prezentacia moewyo. wigni goeTes institutis direqtoris, verner violis TaosnobiT daistamba. maia mania observatoriis erT-erTi direqtoris, mixeil nodias SviliSvilia. tradiciulad, am dawesebulebis direqtorebi iqve, ezoSi specialurad maTTvis aSenebul saxlSi ojaxTan erTad cxovrobdnen. maia maniamac bavSliberali . marti-aprili 2010 . 23

Tbilisis geofizikuri observatoria, marti 2010

observatoria, romelic evropuli observatoriebis prototips warmoadgens, reabilitaciis SemTxvevaSi, muzeumad arsebobas mainc SeZlebs.
voba observatoriis ezoSi gaatara. swored bavSvobis mogonebebma gadaawyvetina, Tbilisis observatoriebis istoria wlebis ganmavlobaSi ekvlia da wignad gamoeca. maia manias TqmiT, observatoria gansakuTrebiT 2002 wlis miwisZvram daaziana. dRes mTeli Senoba dabzarulia da hidrometeorologiuri institutis droebiT TavSesafars warmoadgens. 2005 wels, roca mezoblad mdebare hidrometeorologiuri institutis Senoba Tavdacvis saministros gadasces, quCaSi darCenilma institutis TanamSromlebma samecniero kvlevebi aq ganagrZes. amave mizeziT, observatoriis yofil SenobaSi arseboba Sewyvita

geofizikur mecnierebaTa muzeummac, romelic 1970-iani wlebidan funqcionirebda. unikaluri arqiteqturisa da istoriis miuxedavad, Tbilisis geofizikuri observatoria ar moxvda aRmaSeneblis reabilitaciis proeqtSi, romlis farglebSic 70 nagebobis aRdgena igegmeba. `siRrmeSic uamravi kargi Senobaa, maT Sorisaa observatoriac. ar minda, gavuswro movlenebs, magram imedi maqvs, reabilitaciis proeqtSi observatoriasac CavrTavT. vecdebiT, raRac mainc gavukeToT~, _ ambobs kulturuli memkvidreobis dacvis fondis arqiteqtori giorgi gogolaSvili. maia mania miiCnevs, rom Senobis reabilitacia sasurvelia, dauyovnebliv daiwyos. mWidro ganaSenianebisa da haeris dabinZurebis gamo, dRes iq SeuZlebeli iqneba magnituri da meteorologiuri dakvirvebebis warmoeba. Tumca observatoria, romelic evropuli observatoriebis prototips warmoadgens, reabilitaciis SemTxvevaSi, muzeumad arsebobas mainc SeZlebs.
45

foto marika qoCiaSvili

kultura sazogadoeba

diuma kavkasiaSi
aleqsandre diumas saqarTveloSi mogzaurobidan 150 wlis Semdeg TbilisSi misi wignis _ `kavkasiis~ axali, srulyofili gamocema daibeWda.
nino CimakaZe
`es wigni yvela qarTvelma unda waikiTxos. bevr iseT rames dainaxaven, rasac aqamde ver xedavdnen~, _ literatorma da mTargmnelma giorgi ekizaSvilma aleqsandre diumas `kavkasiis~ axali gamocema franguli kulturis centrSi Sekrebil publikas ase warudgina. `diumam Tavisi axali sityva Tqva saqarTveloze, gansxvavebuli imisgan, rasac manamde rusebi ambobdnen~, _ ase Seafasa `kavkasia~ misi axali gamocemis prezentaciaze franguli kulturis centris direqtorma Joel bastenerma. SesaZloa, swored es siaxle da realobis `gansxvavebuli~ aRqma iyo mizezi, ris gamoc, diumas kavkasiaSi mogzaurobis STabeWdilebebi didi xnis manZilze ar uTargmniaT qarTulad. sabolood ki, roca wigni qarTulad 1964 wels mainc daibeWda, Targmani srulyofili mainc ar yofila. zustad veravin ambobs, cenzuris gamo moxda es, Tu sxva mizeziT, magram faqtia, rom TinaTin qiqoZis mier naTargmn `kavkasias~ garkveuli fragmentebi aklda. gamocemis miRma darCa ZiriTadad iumoristuli ambebi, gamogonili istoriebi da kulinariuli receptebi. `yvelaferi, rac Zvel Targmans aklda da axal gamocemaSia Sesuli, kidev ufro met xibls matebs am nawarmoebs; diumas iumori da msubuqi stili imdenad sasiamovnoa, rom arc misi grZeli kulnariuli recepti gRlis da arc es iumoristuli pasaJebi~, _ aRniSnavs franguli kulturis centris mediaTekis direqtori Tamar xosruaSvili. aleqsandre diuma kavkasiaSi mogzaurobamde ramdenime Tvis manZilze ruseTSi cxovrobda. mezobeli qveynebis monaxulebac sabolood swored iq gadawyvita. istoriul dokumentebSi vxvdebiT informacias, romlis mixedviTac, TbilisSi Camosvlisas mwerals Tarjimnad specialurad SerCeuli Cinovniki dauniSnes, romelic paralelurad mis saqmianobas gaakontrolebda. aq gatarebul or TveSi mweralma qveynis sxvadasxva kuTxeebi moinaxula da adgilobriv adaT-wesebsa da kulturasac detalurad gaecno. rogorc amboben, man qarTuli Coxac moirgo da qarTvelebs misive pativsacemad gamarTul wveulebaze Rvinis smaSic ki mougo. saqarTvelos garda, mwerali kavkasiis sxva qveynebsac stumrobda, magram wignis didi nawili swored saqarTvelozea. diuma STabeWdilebebs dRiurSi iniSnavda da Sin dabrunebidan erT TveSi, 1959 wlis aprilSi gamosca kidec. wignis ganaxlebuli versia frangulidan giorgi ekizaSvilma da ia bersenaZem Targmnes. Tumca teqstis didi nawili eyrdnoba originalur Targmans, romelic TinaTin qiqoZes ekuTvnis. ganaxlebul wignSi mravladaa ilustraciebi, romlebic diumas Tanmxlebi frangi mxatvris, Jan pier muanes eskizebis mixedviTaa Seqmnili.

dalis angelozebi winandlis baRSi


daviT buxrikiZe
vinmes rom warmoedgina, an sulac daexata siurrealisturi scena _ rogor ipyroben salvador dalis qandakebebi aleqsandre WavWavaZis saxl-muzeumis romatikul samoTxes _ winandlis baRs, albaT amave siurrealistur JanrSi daufiqreblad gaamwesebdnen. aRmoCnda, rom es Tavxeduri fantaziis nayofi sulac ar aris. didi `kulturuli marxva~ 7 aprils, winandalSi brwyinvale siurrealisturi finaliT dagvirgvindeba... sportis, kulturisa da ZeglTa dacvis saministros, aleqsandre WavWavaZis winandlis saxl-muzeumisa da cnobili avstriuli galerea GMA-s erToblivi ZalisxmeviT, pirvelad saqarTveloSi salvador dalis qandakebebsa da liTografiul namuSevrebs Camoitanen, rac kulturul-istoriuli TvalsazrisiT namdvilad movlenaa... Tu rasakvirvelia, ramdenime TviT adre Camotanili pikasos liTografiebisagan gansxvavebiT (romelic aseve kulturuli piaris nawili iyo), qandakebebi originalebi iqneba da ara aslebi. erTi Tvis ganmavlobaSi qarTuli literaturuli romantizmis fuZemdeblis baRSi da Tavad muzeumis SenobaSi didi espaneli siurrealisti-mxatvrisa da moqandakis 11 liTografiuli namuSevari da 6 saSualo zomis qandakeba ganTavsdeba. es namuSevrebi didi mxatvrisa da art-provokatoris Semoqmedebis bolo periods miekuTvneba. maT Soris aRsaniSnavia `amaRlebuli wuTebi~, `beThoveni~, `magida, `kubisturi angelozi~, `venera~ da `siurrealisturi angelozi~.
46

liberali . marti-aprili 2010 . 23

sazogadoeba kultura

RmerTebis daisi
daviT buxrikiZe
cnobili germanuli saopero qalaqi bairoiTi Tavis did memkvidres, volfgang vagners gamoeTxova, romelic 24 marts 90 wlis asakSi gardaicvala. didi germaneli kompozitoris, rihard vagneris ukanaskneli SviliSvili 40 wlis ganmavlobaSi xelmZRvanelobda bairoiTis saopero festivals. misi sikvdili kidev erTxel Segvaxsenebs legendas vagnerebis ojaxze, romelTa istoriam meoce saukuneSi lamis samefo dinastiebisaTvis damaxasiaTebeli Sinaarsi SeiZina. legendasa da sinamdviles Soris myife zRvari, mudmivi saxelovnebo intrigebi da yuradRebis centrSi yofna, memkvidreebs Soris dava da lamis politikis rangSi ayvanili skandalebi... es yvelaferi vagnerebis ojaxs dRemde ucnaur da auxsnel Saravandeds aniWebs; gansakuTrebiT ki imis SegrZneba, rom yvelaferi, rac maT ukavSirdebaT, germaniis istoriis nawilia an raRac elituri Sous gagrZelebaa. iseve, rogorc istoriis nawilia volfgang vagnerisa da misi ufrosi Zmis, viland vagneris xSiri vizitebi hitlerTan, ris gamoc, orives didi usiamovneba hqonda. ufro metic, gazeTebi omis Semdeg werdnen, rom vagnerebi hitleris megobrebi iyvnen da moferebiT mas `onkel volfs~ (`Zia mgels~) uwodebdnen. Tumca konrad adenauerisa da qristian-demokratebis xelisuflebaSi mosvlam maTi imijis garkveuli reabilitacia moaxdina. bairoiTis festivals jer vilandi (50-70-iani wlebi) da Semdeg ukve volfgang vagneri xelmZRvanelobda. moxucma volfgangma, romelmac gardacvalebamde sul raRac ori wliT adre datova direqtoris posti, bairoiTis festivalis xelmZRvaneloba qaliSvilebs mSvidad gadaabara _ katarina vagners da eva vagner-paskies. es ambavi Jurnalistebma `mefe liris~ siuJets miamsgavses, Tumca liris istoriasTan
liberali . marti-aprili 2010 . 23

volfgang vagneri, rihard vagneris SviliSvili

volfgang vagnerma bairoiTis festivals istoriul periodSi _ 70iani wlebidan 2008 wlamde _ mtkice xeli da zomieri revoluciuri cvlilebebi daatyo.
msgavseba amiT mTavrdeba. Svilebma ar `gandevnes~ moxuci mama da arc saopero festivalis radikalizacia moaxdines. Tumca es arc iyo saWiro, radgan Tavis droze amgvari revolucia 70-ian wlebSi reJisorma patris Serom da saxelovanma kompozitorma da diriJorma pier bulezma `nibelungebis beWedSi~ ganaxorcieles. volfgang vagnerma bairoiTis festivals istoriul periodSi _ 70-iani wlebidan 2008 wlamde _ mtkice xeli da zomieri revoluciuri cvlilebebi daatyo. arc burJuaziuli Cvevebi daiviwya _ bileTebis fasi ganuxrelad gaizarda, xolo winaswari gayidva ramdenime

wliT adrec ki gaxda SesaZlebeli. magram dadga dro, roca radikalma memarcxene reJisorebma `vagneris bunagSi~ (ase uwodeben Jurnalistebi bairoiTis festivals) SeaRwies. es ki namdvili gamowveva iyo. Teatridan misulma reJisorebma _ iurgen flimma, kristof martalerma da hari kupferma scenaze reJisuris diqtatura daamyares da operis primadonebi Sav dReSi Caagdes. 2004 wels ki bairoiTis festivalma gadawyvita kinoreJisor verner hercogis mowveva da man iseTi skandali gamoacxo `parsifalSi~ (am radikalur speqtaklSi indielebi da konkistadorebi veluri dasavleTis fonze ebrZodnen erTmaneTs), rom Semdeg igi aRarasdros miuwveviaT... vagneris SviliSvilis sikvdilma ara marto gardasuli `RmerTebis daisi~ Segvaxsena, aramed Tanamedrove teqnologiebzec dagvafiqra, roca bairoiTis festivalidan saopero dadgmebs ukve internettranslaciebiT gadascemen. arada, ramdenime wliT adre maTi televiziiT pirdapiri reportaJic ki akrZaluli iyo.
47

qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi

bitte Son, danke Son!


gulze xelis dadebiT SemiZlia vTqva, rom ukve ramdenime aTeuli welia, sakuTari iniciativiT (da ara kamerebis da Jurnalistebis TandaswrebiT) Tbilisis sasargeblod darazmuli Tbiliselebi ar minaxavs.
kaxa Tolordava SabaTobebio? aSkarad SeSfoTebuli var! ufro metic, odnav _ gabrazebulic! mikvirs, SabaTobebi ram gamaxsena! namdvilad asakis brali unda iyos; asakis da komunisturi nostalgiis! sportkomitetis Senobis gavliT `lokomotivis~ stadionisken veSvebodi, rodesac Cemgan marcxniv gamwvanebul teritoriaze iseTi raodenobis nagavs movkari Tvali, rom aRfrTovaneba ver davmale da SevCerdi. nebismieri personaJi nebismier amerikul filmSi ai, ase gamoTqvamda aseT SemTxvevaSi gancvifrebas: Wow (qarTulad _ uau! ) ra ginda, sulo da gulo, parkebi, qaRaldebi, saWmlis narCenebi, ukacravad da, prezervativebi (ise ki es damreci ferdobi cota ucnauro lokaciaa am saqmisTvis!)... SabaTobebio? aRSfoTebas ver malavs momcro zomis WeSmariti Tbiliseli CemSi: ra dros SabaTobebia, xalxs lukma-puris fuli ara aqvs! keTili inebos xelisuflebam, an sportkomitetis xelmZRvanelobam, an sulac `lokomotivis~ ufrosobam, movidnen da daasufTaon aqauroba! isev xelisufleba! isev xelmZRvaneloba! isev ufrosoba! ki magram, _ epasuxeba is, visac Tavi im momcro Tbiliselze ufro Tbiliselad miaCnia, anu me: Tu es ase ar xdeba, maSin ra? ra da... _ verafers mpasuxobs da sxva mxridan mitevs: ra-sisuleeleebze-fiqrob-da-wer?-sadaa-Rrma-da-saqarTvelosTvis-gadamwyvet-sakiTxebze-pasuxis-gacemis-mcdeloba?-sadaa-WeSmariti-gamoZiebiTi-Jurnalistika?-sadaa-globaluri-midgoma? mxolod axla vxvdebi SabaTobebi ramac gamaxsena... es ambavi nikuSa Sengelaiam miambo: meore msoflio omis dasrulebis Semdeg mixeil Wiaureli berlinSi iRebda films. im dros iq qva qvaze ar iyo darCenili. erTxel qalaqis quCebSi berlinelebis grZel jaWvs iRebdnen. isini erTmaneTs agurebs awvdidnen. im dros jabaxana, xmauriani kamerebiT muSaobdnen, magram gadaRebas rom morCnen da kamera gamorTes, xmauri ar Semwydara. mxolod ramdenime wamis Semdeg mixvdnen, rom xmaurs berlinelebis lamis kilometriani jaWvi gamoscemda. `bitte Son~, _ eubneboda aguris gadamwodebeli aguris mimRebs. `danke Son~, _ pasuxobda aguris mimRebi, jaWvis Semdgom rgols ubrundeboda da axla mas mimarTavda, _ bitte Son! am sityvebs ramdenime aseuli germaneli erTdroulad warmoTqvamda. maT icodnen, rom berlini
48

schn Da n ke
foto levan xerxeuliZe

schn Bitte

maTi didi Zalisxmevis gareSe fexze ver dadgeboda... _ sad berlini omis Semdeg da sad Tbilisi dRes? _ isev is momcro Tbiliseli mitevs, magram misi azri ukve aRar mainteresebs, radganac vici, ramdenadac absurdulad unda JRerdes, dRevandeli Tbilisis da omis Semdgomi berlinis Sedareba SesaZlebelia. qalaqSi ngrevis masStabs ar vgulisxmob; vgulisxmob erTmaneTTan saubris da SeTanxmebis Sedegad qalaqis, quCis, ezos sasargeblod miRebuli gadawyvetilebebis srul gaqrobas. gulze xelis dadebiT SemiZlia vTqva, rom, ukve ramdenime aTeuli welia, sakuTari iniciativiT (da ara kamerebis da Jurnalistebis TandaswrebiT) Tbilisis sasargeblod darazmuli Tbiliselebi ar minaxavs. es dRemde goimur da komkavSirul iniciativad aRiqmeba. amis mizezi nawilobriv SeiZleba is iyos (ar vici, darwmunebuli ar var), rom adre, sabWoTa kavSiris dros moqalaqeebi lamis ZaliT gamohyavdaT SabaTobebze da koleqtiur aqtivobebs saxeli aqvT gatexili (Tumca, swored SabaTobebis Sedegia Tbilisis SemogarenSi gaSenebuli gamwvanebebi, ara?). Tu es asea, amas eSveleba, magram TbiliselebTan saubrebis dros ufro SemaSfoTebel daskvnebs akeTeb kaci: Cveni aqtivobiT Tbiliss ra unda vuSveloT? movlen da isev dayrian! (am sityvebis Semdeg vici, rom Cemi erT-erTi Semdegi statia SeniSvnis kulturaze iqneba... berlinelebis ki dResac mSurs...). mokled, mimixvdiT, rac mawuxebs. amaze metis weras azri ara aqvs, radganac isedac yvelaferi gasagebi unda iyos. Zalian mrcxvenia aseT elementarul rameebze rom vlaparakob 2010 wlis 13 marts, magram...
liberali . marti-aprili 2010 . 23

radio nacnobi gepatiJebaT klubSi nacnobi


tradiciuli qarTuli samzareulo cocxali musika

misamarTi: abanos q. N 3

WWW.LIBERALI.GE

You might also like